DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 968 beweging te doen uitgaan, die, gesteund door de troepen der Engelsche Ghartered Company de regeering van pwsident Krüger zou om verwerpen en een creatuur van Rhodes tot president lou verkiezen. De nieuwe regeering zou beginnen met grondbelasting te heffen van de JBoeren, en dezen zouden dan elders hun heil gaan zoeken. Twee broeders van Cecil Rhodes hadden zich metterwoon ge vestigd te Johannesburg, waar zij een oog in het zeil konden houden. Door een zeker bijzonder merkwaardig toeval had zich ook de administrateur van de Britsche kroonkolonie Beetsjoeanaland, Sir Sidney Shippard, daarheen begeven. Jameson's expeditiecorps, dat 6 & 700 man sterk was, en het noodige geschut met zich voerde, telde in zijn gelede ren behalve een Engelsch kolonel, Sir John Willoughby, verscheiden majoors, kapiteins en luitenants, die tot het actieve Engelsche leger behoord hebben of nog behooren. Was dus de aanslag gelukt, dan zou men dadelijk voor de nieuwe orde van zaken over de noodige burgerlijke en militaire autoriteiten hebben kunnen beschikken. En om dat ge lukken te verzekeren, zouden 2000 »goed gezinden" uit Johannesburg, die van wape nen en ammunitie waren voorzien, Jameson te gemoet reizen en zich met hem vereenigen. Indien dit alles, zoo als nu blijkt, sedert maanden aan den gang is geweest, zonder dat de minister-president van de Kaapkolonie er iets van geweten heeft en dat beweert Cecil Rhodes dan mag men den hemel danken, dat een staatsman, die zóó ziende blind is, zijn ontslag heeft gevraagd en ge kregen. En heeft Cecil Rhodes alles geweten, en alleen maar zijn geweten bezwaard met een enkel leugentje om bestwil, dan zal de ergste Engelsche Jingo den hand schoen niet meer voor hem durven opnemen. Gelukkig heeft Oom Paul blijkbaar wél geweten wat er achter de schermen werd voorbereid, en van die wetenschap op zijne eigenaardige kalme en besliste manier ge bruik gemaakt om den schildpad den kop af te slaan." De Johannesburger leiders van de «Nationale Unie" hebben getoond, dat zij beter konden schreeuwen dan vechten; zij hebben het laatste zelfs niet eens beproefd, maar den ongelukkigen Jameson onbarm hartig in den steek gelaten. Van den beginne af is in de Transvaalsche quaestie de onverholen sympathie van Europa Engeland natuurlijk uitgezonderd aan de zijde der Boeren geweest. Die quaestie heeft echter plotseling eene zeer verhoogde politieke beteekenis gekregen door het telegram, waarin keizer Wilhelm presi dent Krüger geluk wenscht met het afslaan van den aanval. »Ik wensch u oprecht ge luk", zoo luidden 's keizers woorden, »dat het u, zonder de hulp van bevriende mogend heden in te roepen, met uw volk gelukt is, steunende op eigen kracht, tegenover de ge wapende scharen die als verstoorders van den vrede uw land binnendrongen, den vrede te herstellen en de onafhankelijkheid des lands tegen de aanvallen van buiten te be schermen." Deze hartelijke en besliste uiting is dubbel belangrijk, omdat zij niet eene persoonlijke daad van den keizer is, maar na rijp overleg met 's keizers voornaamste raadslieden heeft plaats gehad. Zij is dus eene regeeringsdaad, en heeft als zoodanig in Duitschland de sympathie verworven van alle partijen, ter wijl zij ook buiten Duitschland zeer gunstig is ontvangen. In Engeland echter beschouwt men haar als eene zeer onwelwillende fufifriendly) handeling, die dubbel grievend is, nu zij uitgaat van den kleinzoon der koningin, van den souverein die herhaalde lijk de gevierde gast was van de Engel sche natie. Maar vooral het feit, dat in het telegram over de onafhankelijkheid van de Zuid-Afrikaansche Republiek wordt gesproken, wekt bij de Engelsche Jiiujó's groote ergernis, die bij sommigen van hen in lachwekkende woede overgaat. Zelfs de Engelsche regeering schijnt nog vol te willen houden, dat Engeland ten opzichte van de Transvaal suzereiniteitsrechten bezit, hetgeen volgens de conventie van 1881 werkelijk het geval was, doch niet meer volgens de nog steeds van kracht zijnde conventie van 18.84. Deze laatste toch kent slechts ne beper king van de onafhankelijkheid en de zelf standigheid der Zuid-Afrikaansche republiek: indien deze laatste wenscht, traktaten met buitenlandsche mogendheden te sluiten (den Oranje-Vrij staat uitgezonderd) moet zij daar voor de toestemming vragen van de regeering van koningin Victoria. Is binnen zes maan den geen weigerend antwoord van Engelsche zijde gekomen, dan is het traktaat stil zwijgend goedgekeurd. Aan deze bepaling ontleent nu de Engel sche pers en naar het schijnt ook de Engelsche regeering de pretentie, dat geen enkele mogendheid behalve Engeland zich mag bemoeien met de zaken der Zuid-Afrikaaneche Republiek. Die pretentie is een voudig belachelijk, maar zij zal wel niet vaak weer worden uitgesproken. Want het is hoogst waarschijnlijk, dat deze geheele onver kwikkelijke historie zal leiden tot de afschaf fing van artikel 4 der conventie van '84 en dus tot het wegnemen van eiken twijfel om trent de volledige zelfstandigheid der Repu bliek. Wordt dit doel bereikt, dan zal men dankbaar kunnen getuigen, dat uit een groot kwaad een groot goed voortgekomen en is. ?iliiiiimiiuniiiimiiiiuiimiiiiiiiiinHiHiiiiimiiiiiiiiiiii IIIIIIIIIIIIIHII votiaio, aangahg&nfi&b&n nimiin iiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiinn iiiiiiiiiniii IMIIIIIIIIIIH Concurrentie en Moraliteit, Er is zooveel smaad gestapeld op den.rug van de vrije concurrentie, dat het hard zou zijn, niet een enkele maal te luisteren naar haar apologeten ; en wanneer het voor haar wordt opgenomen door Yves Guyot, oudminister van Openbare Werken in Frankrijk en gewezen sociaal-democraat, lijst de ver wachting, dat er argumenten zullen worden neergezet, die maar niet zoo zijn weg te bla zen. De heer Yves Guyot pakt de zaak aan bij haar schijnbaar mooisten kant: zijn be toog loopt uit op de stelling: »de groote moreele drijfveer is de economische concur rentie". Hij neemt als definitie der moraal de omschrijving van Holbach over: »de mo raal is de kennis van wat intelligente wezens noodzakelijk moeten doen of laten, om ge lukkig te blijven en een gemeenschapsleven te leiden." Het moeilijkste en tegelijk eerste voorschrift dezer empirische wetenschap is; «anderen weldoen". En hoe, zoo vraagt hij, zou dit voorschrift ooit meer algemeen worden gevolgd, dan onder het teeken der vrije con currentie ? Alle voortbrengers toch: land bouwers, industrieelen, bankiers, kooplieden, ook dokters, die gezondheid en advokaten, die zekerheid in zaken voortbrengen, doen dat voor anderen. Hun opstaan en naar bed gaan is een onverpoosd peinzen, hoe het anderen, en aan hoe meer lieden hoe liever, naar den zin te maken. De zeeman, die wind en storm trotseert, die den nacht doorbrengt op de brug van zijn schip, terwijl de ijskegels hem in zijn baard hangen, de renteniers, die hun geld geven aan ondernemers, opdat dezen er winsten mee maken, niet voor hun genoegen doen zij dat, maar het is altruïsme, dat zij in toepassing brengen. En de cargadoor legt er zich met de borst op toe, de transporten steeds veiliger te maken, de kapitalist stelt zijn fond sen steeds milder ter beschikking, de voort brenger zoekt altijd door zijn waren goedkooper te maken, om ze aan altijd meer lieden te kun nen verschaffen. Deden zij zoo niet, het zou hun ondergang zijn: de concurrentie is het ver plichte altruïsme. Zoozeer zijn sommige in dustrieelen en kooplieden daarvan overtuigd, dat zij in dienst van dit altruïsme hun werk kracht en hun kapitaal verteren, en oud geworden, gebroken en berooide schipbreuke lingen des levens zijn. De concurrentie is oorzaak van overpro ductie, zeggen haar vijanden, aan den eenen, gebrek aan den anderen kant. Overproductie? vraagt de heer Yves Guyot. En de Ieren dan en de Sicilianen, en de Spanjaarden, en de hongersnooden in Rusland en Indie? Gebrek? De productie is verdrie-, viervoudigd sedert drie kwart, eeuw; zijn wij dan armer gewor den ? Of integendeel rijker, al zijn wij nog niet rijk genoeg, al is de productie nog niet groot genoeg, zoodat er overal een betrekke lijk gebrek heerseht? En wat moeten wij doen, om aan dat gebrek een einde te maken ? Onze markt sluiten voor vreemde landen? Maar dan zullen zij al armer worden, en wij zullen den armen cliënt al minder verkoopen, zoodat ook wijzelf verarmen. Ook het weldoen aan anderen in de be trekking tusschen patroon en werkman wordt door de concurrentie bevorderd. Want, de werkgever moet zorgen, de krachten zijner mannen zoo goed mogelijk te bewaren ; hij moet bekend staan als een humaan man, om de geschiktste lieden tot zich te lokken. Wel, hij doet dit dan ook met zooveel ijver, dat in '91 de werkstaking in de departementen Pas-de-Calais en du Nord alleen ontstonden. omdat de mijnexploitanten te veel pliilantrophie dreven, te vaderlijk en te bescher mend waren voor hun werklieden. En trots vele teleurstellingen gaan de groote indus trieelen voort met zoo te zijn ; zij geven hun lieden werk zelfs wanneer zij het déboueh voor hun waar nog niet hebben gevonden, zij betalen bun loonen die hen dwingen, niet verlies te verkoopen. iün de individu wordt moreel gestaald door de concurrentie. Tot aan de negentiende eeuw was de oorlog de vorm van concurrentie tusschen de volkeren. Hij bracht de grootste deugden voort: zelfverloochening en een over het leven heenreikend plicbtgevoel, toewijding van den eenling aan de gemeenschap. Thans is de concurrentie gebaseerd op wetenschap, voortbrenging, ruil. Haar ook nu nog moeten de uitvinder, de industrieel en de koopman de deugden van den oorlogsheld bezitten: waakzaamheid, energie, volharding, omzich tigheid, moed. In moeilijke oogenblikken ziet gij de bankiers en de kooplieden zich bijeenscharen om gemeenschappelijk aan een drei gend gevaar het hoofd te bieden. Londen in 1745, 1792, 1811, Parijs in 1889, 1891, leveren de voorbeelden ervan. Deze zelfverloochening is van n stam met den vrijwilliger! dood van Leonidas. Het is de vraag, of onze maatschappij er erger uitziet dan die van vroeger, zegt Yves Guyot. Maar is het zoo, dan zijn de protectionisten en de sociaal-democraten de schuld ervan. De protectionisten willen anderen beletten voorttebrengen. Zij willen zich ver dedigen tegen den vooruitgang in den vreemde. Maar zij durven niet zeggen, als lord Shaftesbury in 1672: Het wordt tijd om met Hol land oorlog te gaan voeren, opdat wij onzen handel er bovenop kunnen brengen," of als lord Hartwich in 1743 : »Wij moeten den han del van Frankrijk nekken, om ons een d bouchéte bezorgen op het vasteland." En juist dat zij dit niet durven, bewijst de immo raliteit van hun streven. Zij willen den staat doen wegnemen het verplicht altruïsme, dat het beste element is in de economische vrij heid. Zij willen den afnemer laten leven voor den producent, en zij bevorderen bij dezen de traagheid, rnet haar nasleep van ondeugden. Ook de socialisten ondermijnen het altru sme: Zij zetten den werkman op tegen den werkgever. En de traagheid bevorderen zij: zij willen het stukwerk afschaften. Mélineen Guesde zijn tezamen de profeten van het moreel bankroet. Het socialisme heeft meer logica dan het protectionisme, maar zijn toe passing zou een heel andere concurrentie wakker roepen dan de economische: de poli tieke concurrentie : het streven van ieder in den bij uitstek administratieven staat naar meer macht, naar monopoliseering van de \ macht: het bederf van het openbaar leven. Op hun groote dagen, als zij den oorlog ver klaren aan de concurrentie, met alle middelen die de wetenschap in het bereik stelt van hen j die iets te vernielen hebben'', als zij roepen : »Leve de commune," maken zij zich niet alleen schuldig aan ondermijning van de economi sche, maar ook van de politieke vrijheid. De protectionisten zeggen: Men wordt slechts rijk ten koste anderen. Verkoop zoo weinig en zoo duur mogelijk. Beschouw den afnemer als iemand die voor u leeft, en niet uzelf, levende voor den afnemer. Is hij weerspannig, de staat dwinge hem. De plicht j der regeering is, u tegen uw concurrenten, j vooral die van buiten, te beschermen. Leg er u minder op toe, iets voort te brengen, dan het anderen te beletten. Gebruik de politieke vrijheid, om de economische te on derdrukken. De socialisten zeggen : Uw patroon wordt rijk van uw overwerk. Doe zoo weinig, en dat zoo slecht mogelijk. Beschouw uzelf' als een paria en in plaats van economischen arbeid te verrichten, drijf politiek en predik den klassenstrijd, met de onteigening der bourgeois en der kapitalisten. Luier op de werkplaats, en bewaar uw kracht voor den socialen oorlog. Geloof' in de Ge meenschap met een groote G., die u rijkdom en geluk zal geven, zoo gij ons maar blijft vertrouwen. De vrije economie zegt: Het is waar heid gebleken dat ieder voortbrenger meer behoefte heeft om te verkoopen, dan de afnemers om te koopen. Breng uw relatieve winst tot een zoo gering mogelijk bedrag terug, om uw algeheele winst zoo groot mo gelijk te maken. Uw fortuin ligt in den rijkdom uwer afnemers.?Uw welvaart hangt af van de algemeene welvaart. Elke con currentie is oorzaak van krachtsinspanning en ontwikkeling. Elk contract is de wet voor partijen. Breng de contracten onder toezicht der overheid. Houd niet alleen uw beloften, maar doe meer dan dat. De basis van uw waarde, is de moraliteit die gij in uw zaken in toepassing brengt. Het slot de volgende week. F. M. C. in onroerende goederen, ongeveer 10 milliard is gestoken in indvistrieele ondernemingen. De for tuinen van GOOO tot 32000 mark worden tot de kleine gerekend, die van 32000 tot 100000 vormen de middelsoort, die van 100000 tot 500000 zjjn groot, en wie 500000 tot '2 millioen mark bezit, is een buitengewoon rijk man. Tot deze cate gorie behooren 14 van de honderd Pruisische kapitalisten, tot de derde 44.9, tot de tweede '24.4, en tot de eerste 1G.7. Volgens de Btrliner pitliti'che Nuchrich'eri, die deze cijfers geven, is dus Pruisen, wat kapitaal-bezit betreft, een zeer nor maal land. iifttiiiiiiiiiiiiiiiiiiimnititttiiiimmimuummiiitmiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiii Inhoud van verschillende bladen. Het Handelsblad, 5 Jan. .Eer het te laat ia'' (onze duinen). Werkloosheid" (door mr. H. 8. Veltman). 7 Jan. Engelands houding." 8 Jau. Verzekering tegen werkloosheid", I. Werk- . loosheid en arbeidsbeurzen" (beide door mr. Veltman.) 9 Jan. Engeland's suzereiniteit "" 10 Jan. .Een standbeeld voor dr. Jameson." De liberale Parette" (circulaire Lib. Un'e). De Standaard, 4 Jan. Goede tijding" (uit Transvaal). 6 Jan. De stand der stukken" (het jaar 1895). 7, 8 en 9 Jan. De Levant I?III'" (het jaar 1895). Het Centrum, 6 Jan. Het jongste sehoolbesluit'' (door Dr. Schaepman). 8 Jan. Een punt van veiligheid bij hft spoorweg verkeer" (lijn Waardenburg?Tilburg) door Mr. A. H. M. van Berckel. 9 Jan. Consequentiën van eigen onderzoek." (De N. Rott. Ct. over Iteinken-). De T ii d, l Jau. Nieuwjaar." Het Nieuws v. d. Dag, l Jan. Oudejaars avond" C Jan. raditi.-.", door J. W. v. d. L De Telegraaf. 2 Jan. Uit de ko'onie der krankzinnigen te Gheel", door A. F. Eilerts de Haan, em. pr, ld Jan. Moiilijke tijden". Het V o l k s d a g b l a d, 7 Jan. De Transvaalsche ziekte." D e i antir.) Nederlander. 3 Jan. Niets ver geten en niets geleerd", Mr. van Houten en de sub sidie aan de Leidsche Kweekschool. 4 Jan. Ai beiderspensioneering " G Jan. On.e partij" (in 1894 en 11-95). r( Jan. Drie vraagtec kens". (De Standaard over stilstand.) De Maasbode, l Jan. Zalig Nieuwjaar !" Haags c h Dagblad, 1?2 Jan. 18ï)5" I. De A v o u d p o s t, O?t! Jan. Nog eens de opiumquaestie." L i m b. Koerier, 7 Jan. Het kerkelijk huwelijk en de Nederlantlsehe strafwet'' 1. M i d d e l b. C r t. 3 Jan. Tram Vlissingen Domburg." 8 Jan. ..Armenverzorging.1' A r n h. C r t.. IJ, 7 en 10 Jan. .De circulaire van het oestunr der Liberale Unie". P r o v. G r o n. C t., 6 Jan. Van encn stam" (Transvaal). N i e n w e W i n s e h. O t., 5 Jan. Een Nieuwjaaiseadeau" (circuhiire Lib. Uniei. V e n l o o s c h VV e e k b l a d, 4 Jan. Een aller liefst bestrijder", (mr. Kerdijk over stemplicht). De N. S p a a r n c b o d e, 10 Jau. Nog in het moeras." N. Lee u w. C r t., 4 Jan. Bescherming van den landbouw". S Jan. «Pensioenwezen. Pensioueering van werk lieden" d' or E. Z a a n 1. C t. 8 Jan. Haagsche brieven", (de cir culaire der Lib. Uniel. N. Aruh. G r t. 2 Jan. Nederland in 1895 op maatschappelijk en politiek gebied". Opheffing der bank van leening" (slotï. 7 Jan. De toestand der ambtenaren en werklieden in dienst bij de gemeentegasfabriek te Arnhem". jjJDe Nederlander (Weekblad) 4 Jan. Een terugblik", (het ministerie en het kieswetontwerp). D e Vo l k s s t e m. 4 Jan. Woorden en geen daden" Ilerum Novarum, door C. V. Gerritsen. Constutioneele questifs' (Seret). Onvoldoende ingelicht", (Pauselijk schrijven aan De Tijd"). De verzenen tegen de prikkels, (ailossïng geldloeui"g Duinwatevmaatsehappii) Scbrij'en van mej. Corn. Huygens. Patrimonium, l Jan. Welken «eg wijst ons de historie der werkliedenbeweging in Nederland als den juisten aan V' (waar vindt men socale quaestie ?J ]?' r i e s e h V o l k H b l a d, 5 Jan. Een blik in de toekomst." Over (schadelijke) belastingen door J. Stoffel. ; Weekblad v. d. A l g e m. 'S e d. D i a m a u t' b e w erkers b o n d. 3 Jau. Een nieuw i ondsjaar." D e W e r k m a n s b o d e, Januari. Kamers van arbeid" (de samenstelling . Hecht voor Allen, 4 en 5 Jan. De zwarte zorg'' (do bezittende klasse over het socialisme,1. 7 en 8 Jan. Gevangenisben". V r ij i a n d, 4 Jan. Open brief i au commissarissen l voor \verkverschafting." X e e r 1. V o l k s b l a d, 4 Jan. Losse gedachten en opmerkingen." Het Morgenrood. Wilhelm IT, koning van Pruisen en Keizer van Duitschland/' Weekblad v. d. 15 u r g. Administratie. 2 Jan. Vrijstelling van müiliodienst wegens broe\ der-vreemdeling" II (Sloti. 9 Jan. Strafverordeiiing ter verzekering van uit voering eener belastinfjverordening" J. De Wekker, 4 Jan. ,.lX!<ü." Een beseheiden verzoek'1 ; ingezonden tloor Ln. De Vrijdenker, 4 Jan. Gevoel en verstand". iiimimimniiiilllliitilll Fortuinen in Pruisen. Hot totaal dor fortuinen, in den loop van hot afgeloopen jaar in 1'ruison. aan de Erganzungs"belasting onderworpen, bedraagt in rondo som lid uiilliarden. Dat is niet hot totaalcijfer der Pruisische vermogens', want bedragen van minder dan i'.OOO mark zy'n van deze belasting vrijgesteld, en in zekere gevallen komen ook grootere kapi talen vrij, tot een maximum van i'OOOO mark. Onder die vrijgestelde kapitalen behooren. de inlagon der spaarbanken, waarvan het bedrag l müliarden beloopt, en een aantal vaste eigen dommen en fabrieksinrichtingen waarop hypotheek is genomen, als zij meer dan lioOO mark waard zijn, zoodat waarschijnlijk '_'" milliard vrij van belasting is. Het totaal-vermogen in Pruisen zal dus ongeveer SU milliard bedragen. (iekapitaliseerd is van dit bedrag een weinig meer dan -Mi milliard, iets meer dan :_'.'! is belegd De U c Uu: iaui van l, et Conecrt<;ebouw wordt te klein voor de. kaïm nim/.iek-soirées van Toonkunst. ledere cent iniricr ruimte wordt u door uw buren i;<'1',VK-t. De stodcii slaan /.oo dicht op rlkaar.dat do kleinste kuilen niet kunnen vboruvn worden, en aldus ../.«? aar ingepakt," moei men ecu tamelijk; uitvoerig programma aauliooron -H genieten. loed op de ^U'mi Zoo iet werkt drukkt ud op Hoe benijdde ik s iet enthousiasme,. e heen u Aloschaert en Kout