DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 975 komen, dat de oppositie tegen den heer Ricard Wecbts een voorwendsel was en dat de Senaat eerlijker zon doen net te erkennen, dat zijn verzet de algerneene positie van het Kabinet gold, lieten de Senatoren zich niet bang maken. Bij herhaling namen zij moties aan, waarmede de regeering zich niet kon ver eenigen: kortom, het ministerie kreeg een votum van wantrouwen in optima forma. Doch de Kamer deed precies het tegenover gestelde, eu koos tweemaal nadrukkelijk partij voor de regeering. Moest het ministerie-Bourgeois nu af treden? De meerderheid der Senatoren en hunne geestverwanten, die de minderheid in de Kamer vormden, beweerden, dat die af treding onvermijdelijk was en dat het aan blijven van een geslagen ministerie, van een ministerie dat dus niet meer het vertrouwen der Vertegenwoordiging bezat, iu strijd was met den geest en de letter van de Grond wet. Maar de heer Bourgeois dacht er anders over. Wel bepaalt artikel 6 der Fransche constitutie, dat het ministerie ver antwoordelijk is tegenover de Kamers, en kan men de interpretatie, volgens welke door dezen meervoudsvorm niet de Kamer en de Senaat, maar de opeenvolgende Kamers zouden zijn bedoeld, bezwaarlijk eene ern stige noemen; maar aan den anderen kant is de bevoegdheid van den Senaat een gansch andere en in vele opzichten eene meer beperkte dan die van de Kamer, aan welke laatste alleen het recht toekomt, de ministers in staat van beschuldiging te stel len. Zwaartillende lieden voorzagen reeds ernstige moeielijkheden. De Senaat, zoo meende men, zou, als het ministerie niet wilde wijken, de toevlucht nemen tot een werkstaking in den wetgevenden arbeid. President Faure zou dan tusschenbeiden komen, misschien zou er zelfs wel eene pre sidentscrisis ontstaan en zou het Congres te Versailles moeten worden bijeengeroepen. Gelukkig is van dit alles niets gebeurd. De Senaat, die zoo dapper ten strijde was getrokken, heeft plotseling rechtsomkeert gemaakt. Acht dagen geleden (21 Februari) zouden de Senatoren de interpellatie be handelen van den heer Denujle over de ver antwoordelijkheid der ministers tegenover den Senaat. Alles was in gespannen ver wachting. De tribunes waren overvol, de Kamerleden verdrongen elkander in de couloirs, de wachtposten buiten het gebouw waren verdubbeld. n in plaats van een inter pellatie kwam een zwak en kleurloos protestje voor den dag tegen de minjsters, die zonder den Senaat wilden regeeren, waaraan onmid dellijk werd toegevoegd, dat de Senaat den wetgevenden arbeid niet wilde verhinderen en, om der lieven vrede wil het constitutioneel conflict niet wilde verscherpen. Het land moest dan later! maar uitspraak doen. Spottende toejuichingen weerklonken van alle zijden. Zulk eene overgave op genade en ongenade had men niet verwacht! Natuur lijk antwoordde de minister-president met een paar allervriendelijkste woorden: het had volstrekt niet in de bedoeling van de regeering gelegen den Senaat te provoceeren. De berg ha'd een muis gebaard, en wel een belachelijk muisje, zooals de fabel dichter zegt. Het gevaar, dat het ministerie-Bourgeois van de zijde van den Senaat dreigde is af geweerd, maar van andere zijde dreigt een veel ernstiger gevaar. De eerste ingrijpende, principiëele maatregel, welke het ministerie wil invoeren, is de progressieve inkomsten belasting, en bij de verkiezing der begrootingscommissie is gebleken, dat deze 3.3 tegen standers en 29 voorstanders van het regeeringsontwerp telt, terwijl uit de wijze, waarop deze verkiezing plaats had, kan worden afge leid, dat in de Kamer eene meerderheid van ongeveer 90 stemmen zich tegen de inkom stenbelasting zou verklaren. Wordt de voorspelling bewaarheid, dan zullen dezen keer de Kamermeerderheid en de Senaat het eens zijn, en dan is het dood vonnis van het ministerie-Bourgeois geteekend. ?wimiilliiiiiiimiiiMiuiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimi Socicdo, iiiniiiiiiniiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiHiii ...... Participatie, Het denkbeeld der participatie, het toe kennen van een gedeelte der winst aan de bij een onderneming verbonden loontrekkenden, is niet nieuw. Maar toch zal menig lezer niet bekend zijn met de verstrekkende gevolgen er van, opgevat, gelijk zij wordt in de drie naamlooze vennootschappen van Marken' s Drukkerij, de weverij De Eendracht te Haaksbergen, en de maatschappij De Voor post, door kleermakers en naaisters te Am sterdam. Het volgend staaltje met de nadere toelichtinger bij, overgenomen uit van Marken's Fabrieksbode, zal ze duidelijk maken : Voordat er van winstverdeeling sprake is wordt over het maat schappelijk kapitaal eene rente uitge keerd van Wat daarna overblijft wordt als volgt verdeold: het kapitaal het reservefonds . . de leiding (directie, raad v. beheer) . commissarissen . . . de vaste werklieden. algemeene of bizondere arbeidsbelangen oprichters « la 6 pCt. w o: s w o f, m 45 pCt. -pCt.2) 10 » 12 » r>) 25 pCt. 10 » 5 » » 50 » 10 » "R 3 s a o U S B. 3 pCt. 20pCt. 10 » Wat de uitbetaling van het winstaandeel aan den arbeid (directie en vaste werklieden; betreft, geldt in alle drie vennootschappen de regel, dat hoogstens 50 pCt. van het winstaandeel in gereed geld wordt uitgekeerd, en wel aan den gehuwden man met 4 kinderen onder de 15 jaar, terwyl gehuwden met n tot drie kinderen en onge huwden minder in gereed geld ontvangen. Het niet-contant uitbetaalde wordt op de winstspaar bank der vennootschap ingeschreven. Zoodra iemands tegoed tot het nominaal bedrag van een aandeel (in de Eendracht, f 50.?, in de beide anderen f' 100.?) is geklommen, wordt voor deze som een der aandeelen van een der aandeelhou ders teruggekocht en aan den rechthebbenden directeur of werkman uitgereikt. Voor de Een dracht en de Drukkerij gaat deze verplichte aandeelen-overgang steeds door, telkens met no. l ie beginnen ; in de Voorpost echter houdt de ge regelde overgang der aandeelen op, zondra zij allen in het bezit der directeuren en vaste werk lieden gekomen zijn. Hoewel het oefenen van kritiek niet in onze bedoeling ligt, zoo zegt de Fabriek-bode, meenen wij wel te mogen aan stippen dat deze laatste bepaling bg De Voorpost ten gevolge zal kunnen hebben dat op een ge geven oogenblik geen nieuwe werklieden aandeel houders kunnen worden, tenzij een hunner mede werklieden geneigd mocht zijn hun een aandeel te verkoopen, terwijl in de beide andere onder nemingen de aandeelen steeds in handen zullen zijn van alle vaste werklieden, in verhouding tot hun loon en hunne dienstjaren. 1) Tot een maximum van .'! pCt. van de nominale waarde der aandeelen ; de rest komt aan den arbeid. 2) Op machines en materiaal wordt 10 tot 15 pCt. afgeschreven, voordat geacht wordt winst te zijn behaald. 3) Bij den dood der oprichters komt dit ge deelte der winst aan den arbeid. Hier hebben wij dus met heel wat anders te doen, dan met een poging van de directie, om den ijver harer werklieden te prikkelen, j door hun tegen het sluiten der balans de hoop te openen op een douceur; het gaat hier om niet meer of minder dan het terugdringen uit de ondernemingen, wanneer zij eenmaal tot bloei zijn geraakt, van het oprichtings kapitaal. Dit begrip in de economische ideeën wereld is belangrijk genoeg, om er een oogen blik bij te blijven stilstaan. Het is duidelijk, i dat hij, die het billijk acht, den werkman j boven zijn loon een aandeel toe te kennen in de winst der onderneming, die hij tot bloei helpt brengen, nog geen voorstander behoeft te zijn van deze participatie, die voor velen de belichaming zal zijn van het precies tegen overgestelde zijner zooeven geuite meening, hiervan nl., dat het behoorlijk is, aan het kapitaal, dat de onderneming heeft moge lijk gemaakt, en de risico van het misluk ken heeft geloopen, het recht te ontzeggen om te profiteeren van de winst, zoodra die rijkelijk gaat vloeien, en dat te eer, naarmate de winst grooter is. Tegen deze qualificatie valt weinig in te brengen, en het is dan ook niet te verwach ten, dat het kapitaal, nu het voor zijn diensten toch reeds voortdurend minder be looning ontvangt, met open armen dit soort van participatie zal tegemoet loopen. Daar om schijnt het mij toe, dat fabrieken als de bovengenoemde in de eerste plaats merkwaardig zijn als levende voorbeelden van het rechtvaardigheidsgevoel, doorbrekende ook in de kringen der werkgevers. Kespectabele pogingen om uitdrukking te geven aan het besef, dat de levende arbeid van hoogere waarde behoort te zijn dan de doode hulp middelen ; pogingen, in haar omvang beperkt tot de offervaardigheid van de meest altruïs tische kapitalisten. De geldschieter van nor male omstandigheden toch acht zich ge woonlijk verplicht, ten einde zijn levens standaard te handhaven, om te zoeken naar een belegging die hem zoo veel moge lijk vastheid bij een zoo groot mogelijke rente verzekert. Hier echter worden die beide voor waarden onvervuld gelaten. Een algemeene toepassing dezer participatie moge dan ook een vrome wensch zijn van hen die hebben ge zien welke onheilen hei ongebreideld naar zelfvermenigvuldiging strevende kapitaal aanricht onder de loonarbeiders, het beslaan van enkele voorbeelden ervan en zij worden niet in Nederland alleen aangetroffen - kan niet anders dan een waardevolle herinnering zijn voor de tegenwoordige menschheid, aan den abnormalen toestand waarin wij leven, ver onachtzamende den regel, dat de arbeider zijn loon waard is Voor de na ons komenden zullen zij mede de lichtpunten zijn in onze naar geld jagende samenleving. Maar behalve het ideëele nut van dergelijke inrichtingen, dat voor een goed negentiendeeuwsch materialist toch nooit meer dan pro blematisch is. geven zij het voordeel, dat de werklieden zelf van naderbij kennis maken, niet met de productie alleen, en dat nog maar met een gering deel ervan, maar met de ver spreiding van het geproduceerde, een omstan digheid, die onvermijdelijk tot het besef moet leiden, hoe hun toestand nimmer duuizaam zal verbeteren, zoolang in het wilde weg, zonder te vragen naar kans op afzet, door Jan en alleman maar kan worden geproduceerd. Meer direct echter komen zij voor de vraag te staan, wat zij, werkgevers geworden, tegen over hun werknemers zullen doen. Het daarop te geven antwoord is van het hoogste belang. Want indien zij niet zijn doordron gen van den geest, die tot de verwezenlijking hunner betere belooning heeft geleid, en hun nieuwe krachten eenvoudig op de arbeids markt gaan halen tegen de gangbare prijzen, m. a. w. indien de werklieden-ondernemers op hun beurt patroontje willen gaan spelen, en hun solidariteit met hun mede werklieden ontkennen, dan zal het offer, hun gebracht, slechts wrange vruchten dragen. F. M. C. De achturendag in de mijnen. De engelsche staatssecretaris van Binnenlandsche Zaken, sir Matthew White Ridley, heeft een deputatie uit de mijnen van Merthyr, in Wales, ontvangen, die hem kwaai verzoeken, het voor schrift betreffende den achturendag in het aan hangig wetsontwerp op den arbeid te schrappen. Het ontwerp bepaalt nl. dat de wettelijke acht urendag zoo is op te vatten, dat in de acht uren wordt begrepen de tijd, dien de werk lieden noodig hebben om in de mijn te dalen en er uit te klimmen. De lieden van Merthyr echter vragen om het afdalen en opstijgen niet te rekenen onder den werkelijken arbeidstijd; was dit het geval, dan zou deze inderdaad met twee en een uur worden verkort, terwijl de deputatie slechts n uur verkorting wenscht. Zij betoogt, dat een verkorting van twee en een half uur een een al te gevoelige loonsverinindering voor hen zou ten gevolge hebben, in plaats van !)i/2 zouden zy slecht-) TM uur betaald krijgen; en dan zou de veiligheid in de mijn geringer worden, want de mijndirecteuren zouden twee ploegen elkaar laten afwisselen ; de mijn zou dus ongeveer den geheelen dag in beslag worden genomen, en men zou ze niet kunnen schoon maken, noch de schadelijke gassen verwijderen. Naar de woorden van den staatssecretaris te oordeelen zal de regeering van de tusschenkomst dezer mijnwerkers gebruik maken, om een stokje te steken voor de wettelijke beperking van den arbeidstijd. Hijzelf kon echter niet beloven, de Merthyrsche lieden te zullen helpen : de regeering was verdeeld over de kwestie, en hij verwees hen naar het Parlement. Daar zal de zaak dan ook wel in haar geheel tot klaarheid worden gebracht. IMMHHIIII IIIIIIIIHIII van den dag. Het vraagstuk der armenverzorging". IV, 2» IVbr. V, 23/24 VI, door Socio. U t r. Dagblad. 19 Febr. De suiker-accijns", I, 21 Febr II. 23 Febr. Eugeland en Transvaal". Ingezonden door prof. H. Wet'era Be tinck. L i ui h. Koerier. 22 Febr. Het Biechtgeheim" (voor de rechtbank). 25 Febr. Een antwoord aan Hecht voor Allen." A r n h. C t. 24 Febr. De maatschappij .de Voor post" te Amsterdam. 27 en 22 Febr. De pprsoneele belasting in haar laatste stadium," I en II. M i d d e l b. C t. 25 Febr. De brandweer te Mid delburg.'' Nieuwe Winsc h. C t. 23 Febr. Een belangrijk vraagstuk" iN. Malth. Bond). Z a a n 1. C t. 26 Febr. Haagsche Brieven." (ge lijkheid i'i de strafrechtplegingi. N. A r n h. C t. 25 Febr. oyubee-werk", II. N. Leeuw. C t. 25 Febr. Gronden langs het nieuwe kanaal." De Nederlander (Weekbl.). 22 Febr. Slechts n uitweg". (Verwerping van Ontwerp-personeel). De V o l k s s t e m. '22 Febr. Een stukske ge schiedenis". Vakvereen gingen". Pensioneering van werklieden". Een deftige be\ooging". (Dr. Leijds). V e n l o o s c h Weekblad 22 Febr. De minister Van Humen is toch zoo kwaad uiet". (In zake onder wijs). Sociaal Weekblad. 22 Feb. Carmaux." Over de waarde1', I, door Dr. E Denekamp. Hecht voor Allen. 22 en 23 Febr. Ophitsers." 25 en 26 Febr. In zake het l Mei-feest." 27 en 28 Febr. Met alle tea dienste staande mid delen" (gerechtelijke verkoop). De Katholieke Werkman. 21 Febr. De Grondwet" van den arbeid toegelicht". De Sociaal-Democraat. 22 Febr. Vakvereenigingen van landarbeiders". \ De V o l k s b a n i e r. (R. K. Volksbond!. 27 Febr. Samenwerking" ^antwoord aan het l'nlkxdttyblad). Patrimonium. '22 Febr. Welken weg wijst Of s de historie der wnrkl edenbeweging in Nederland al» den juisten aan?' (De Internationale en wat zij wil). D e V o l k s t r i b u n n. 22 Febr. De st'ijd om het bestaan", door Yo que soy contrabandista, N e e r l a n d's V u l k s 'b l a d. 22 Febr. Statisti sche gevolgtrekkingen " V r ij l a n (i. 22 Febr. uit de Wekstemmen." Weekblad v. d. A l g. N e d. Diam.-Bond. 28 Fi-br. Vóór do patroons en tegen de we klieden." De Wekker. 22 Febr. Te gioote klassen". II, door Ya. Het Sc b ooiblad. 25 Febr. De voorgestelde v>ij/Jgitig der onderwijswet". Weekblad, v. d. Burg. A d m i n. 27 Febr. ^i't. 11 der Fabriekswet". Do N ii v e r h e i d. 26 Febr. Gas en elektrische verlichting". I n s u l i n d e. 25 Fubr. Bevlociingen op Java en waterstaatsinj,'enienrs". O r d e l ij k e Hervorming. 22 Febr. Strijd van meeningen.'' VII (slot), liet kind in de maat schappij. D o V r ij d e n k e r. 22 Febr. De aarde het mid delpunt der wereld." E v. Zondagsblad. 23 F.br. De verzoeking in de woestijn," door P. Moll, te Maas'richt. Alma Mater. 24 Febr. Het onderwijs in de Anorganische Chemie aati onze Universiteit." iiiMiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiHiiiniiiiiiiii Inhoud van verschillende bladen. II e t Handelsblad. 23 Fobr. Een billijk kiesrecht' . 25 Febr. De opleiding onz^r jongelieden voor den landbouw in Ned.-Indie," door H. Joh. Smid. 26 Febr. Preventieve hechtenis in Indië". 27 28 Febr. Een gilde quaestie (K'>renmetersgild)". De S t a n d a a r d. 24 Fobr. Radicaal". 26 28 Febr. Arbeidsraden of kamers van ai beid". I en II. II e t Centrum. 22 Febr. Het paard van roje." (N. Malth. Bond). 25 Febr. De arbeid-medeondornemer." 26 Febr. een geestdrift" (Kieswet). 27 Fein'. In den mist". (De politieke toestand volgens den heer de Kanteri. 28 Febr. De middenstand en het personeel". Het Volksdagblad. 24 Febr. Een protest" v. d. Volkhbanier in zake N. Malth. Bond). Het Nieuws v a n d e n D a g. 19 Febr. Het volk van Nederland aan zijne broeders in Trausvaal." (Gedicht van D*. B ter Haar Bzn., te Nijmegen). 20 Febr. Een wonder der samenwerking " door H. L. A. 24 Febr. Eeno nabotrachting''. A m s t. C t. 18 Febr. Een laatste woord over de grensregcling," I 19 Febr. II (slot). 20 Febr. Een utoomvaartlijn tmschen Nederland en Z.-Afr.ka onder Xederlaudsche viag" (mr. B. M. i Bahlmann ca. den heer 11. W. J. C. van den Wall Bake en antwoord van dezen). 21 Febr. De wilden." ( 22 Febr. Kamers van Koophandel." j 24 Febr. De sociale snijd onzer dagen." i D e T ij d. 24 Febr. De strijd in Frankrijk", I. [ De Maasbode 19 Febr. Onaangename lamige! nooten", (de Calvinisten) door P. M. Bots, pr. De : loge aan de regeermg" I, door L., 21 Febr. II (slot.) j 21 Febr. De Bocrenbouw ', I, 23 Febr 11 (slot.) N. 11 o 11 e r d. C r t. 21 Febr. Nog eens de landrente op Java''. 23 Febr. Het opium op Lombok". De (antir.) Nederlander. 24 Febr. De oude en de nieuwe koers" (in de antir. partij). 27 Febr. Samenwerking1'. Haagsche Dagblad. 19 Febr. Weder een les uit Parijs". 11) Febr. Afkeurenswaardige annexatiën." 21 Febr. De belasting-quaestie". 24 Febr. Een gewettigd protest" (N. Malth.) Het Vaderland, 15 Febr. Napleiten''. 23 24 Febr. Maar matig voldaan1' (personeel). De A v o n d p o s t. 16;17 Febr. Chili of Suri name?' door H. Pyttersen Tz. Sjciale vragen U zieL in de Hoofdstad De Donderdagavond-concerten in liet Paleis voor Volksvlijt blijven een aandachtig en sympathiekgestemd publiek trekken. Het, bestuur vau de Amsterdamselie orkestvereeniging doet al wat in zijn vermogen is om die sympathie te behouden, en hoe kan het dit, beter doen dan door aan de insturteering van de orkestwerken alle zorg te besteden? Ik hoorde er de symphouie van Haydn (als de militaire bekend) iu G. gr. terts uitvoeren, eu mag verklaren dat die uitvoering mij iu veel opzichten heeft voldaan. Aan liet technische wordt op liet oogenblik de grootste zorg besteed en dit, is ook goed, want, men moet eerst, op het standpunt komen dat men de techniek meester is, vóór ze ,,/iMel en geen doel kan zijn, en het bewijst wel voor het ernstige van liet, streven dat meu met, overleg zich tracht te ontwikkelen. Ik gewaag daarom met ingenomenheid van deze uitvoering onder leiding van den heer Wedemeijer. Het is gelukkig dat sommige symphouieën van Ilaydn bijzondere namen hebben, want er is waar lijk uit de verwarring, in de opusgetallen ont staan, met altijd wiJ5 te worden. De firma Breitkopf uu l Hiirtel heeft zich zeer verdienstelijk gemaakt, door eeu zorgvuldig bewerkten catalogus van Haydn's werken, door den componist uitgezien en bijna geheel juist bevonden, zaïnen te stellen. Wanneer men in die uitgave de Sclicrzi eu CUKXIIfine» me etelt, komt men tot liet cijfer vau 102 eu dan ontbreken in de opgave vau Breitkopf und Hiirtel nog de drie symphoniën te Kiseustadt geschreven, getiteld : Midi, Aliitin en Soir. J n verschillende uitgaven zijn de symphoniëii genummerd, bij andere van opusgetallen voorzien. VMO draagt de Militaire symphonie iu de uitgave linbault te l'arijs, tot opusgetal 1)1 No. l, bij Andréte Olt'enbach is liet opusgetal 'JU en bij Hummel te Berlijn 50. Haydn schreef zijn eerste symphonie in 175U. Dit geheele werk duurt niet langer dan 10 mi nuten. Later heeft Haydn dan ook den uitgebreideu vorm, zooals wij dien kennen, gekozen. Bach noemde zooals men weet, ieder instrumentale stuk in zijne oratorische en kerkelijke werken: Kinfonia. Overigens bleef men geheel den vorm getrouw zooals die door Lully iu Frankrijk was ingevoerd u.l. een sneller geu'eelte omlijst door twee langzame gedeelten b.v. Grin-e, Allfi/ro, Griive. Scarlatti deed het tegenovergestelde eu deelde zijne symphoniën aldus in : Allegro, i'lravK, Altuffn. Eerst langzamerhand werd de syuiphouie zelf standiger. Sammartini de, leermeester van Glück maakte de beide Allegro-deelen onafhankelijk van het (Irnce eu breidde deu vorm uit. Ook uit Duitschland zijn vele proeven in die richting bekend.