Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 978
doen, dan zal de ingenomenheid met het
avontuurtje in Engeland spoedig beneden
nul dalen.
Sociak
Ond nienis,
De heer G. Boersma, predikant bij de Ned.
Herv. Gemeente te Nijehaske bij Heerenveen
plaatste dezer dagen de volgende advertentie :
HET SOCIALISME"
by de meeste arbeiders in Schoterland is niet
een oproerige gezindheid, maar
een Kreet om Brood door Arbeid.
Ev. J.GUTTBLINGteSchurega-Oudehorne
(Schoterland), Hulpp. K. MOL te
JubbegaSchurega a-d. Vaart (Schoterlaiid), H. TEN
HOEVE te Nieuwebrug, en ik hebben op
nieuw in persoon onderzocht:
Het nopend gebrek In
Scnoterland, en wüzeggen: Hoe kan tocli zulk
een lijden in Nederland zoo lang duren?
Bij zeer velen is geruimen tijd
De Voeding: slechte aardappelen
enkel met eout (nu en dan met olie) en
droog roggebrood in te geringe hoeveelheid
(roggebrood wordt ook wel vervangen door
een schyf koolraap);
De Ligging: ruigte;
De Bedekking: lompen, enz. enz.
Het slot is, gelijk de lezer zal begrijpen,
een van de veelvuldige beden om hulp", die
winter en zomer door in de
advertentiekolommen onzer couranten worden gevonden.
Wat hier gevraagd wordt is, behalve aller
eerste levensmiddelen, gebruikte kleeren, bed
den, dekens enzoovoorts, en alles wat tot zie
kenverpleging kan dienen, een bijdrage tot
het mogelijk maken en uitbreiden eener
werkverschaffing door landontginning, uit
gaande van de Nederl. Herv. diaconie. De
burgemeester van Schoterland ondersteunt de
bede van den predikant, met de volgende
woorden:
»De ondergeteekende, Burgemeester van
Schoterland, doordrongen van de overtuiging,
dat talloos velen in deze omstreken
verkeer.en in diepen nood, ondersteunt van harte
bovengenoemde Werkverschaffing
door Landontginning en beveelt die
ten zeerste aan bjj ieder weldenkende."
Weldenkenden hun aantal is legio in
Nederland. En ook het aantal weldenkenden
die wat kunnen missen. Zelfs indien de
talloos velen", die in Schoterland »in diepen
Bood" verkeeren, oproerig gezind waren, de
talloos vele weldenkenden zouden niet kunnen
weigeren, als zy vernemen dat de voeding
van deze lieden bestaat in slechte aardappelen
enkel met zout, en droog roggebrood in te
geringehoeveelheid, hun ligging in ruigte en hun
bedekking in lompen, hun ter hulpe te komen,
hopende, dat met beter voedsel, betere ligging en
betere bedekking hun oproerige gezindheid zou
verdwijnen. Zoo bekrompen is geen welden
kende, dat hij een natuurgenoot, die aan alles
gebrek heeft, ten prooi laat aan de ellende,
omdat deze wat wonder! oproerig is
van gezindheid, een socialist! Maar het socia
lisme bij de meeste arbeiders in Schoterland
ia »een kreet om brood door arbeid''. Hoe is
het dan mogelijk, dat de talloos vele
gebreklijdenden in Schoterland nog maar altijd niet
zijn geholpen aan arbeid ? Hoe komt het, dat
iiiiiiiniiiiii iiiiiiiiiiiniiiiiniinn niiiiiiiiiin
Kew had gevolgd, verbaasde zich telkens
over haar kennis van planten en bloemen.
»Ik zal wel zorgen dat het er hier wat
gezelliger gaat uitzien", zei Ellen en be
vestigde de staken, waar langs de roode
boonen zouden moeten opklimmen, aan de
buitenzijde der veranda.
Zij bukte zich over de planten en John
boog ook en drukte eenigszins onbeholpen
een kus op haar glad haar. »Ik wist wel
dat het hier anders zou worden, zoodra jij
hier zou zijn, oudje," zei hij met gedempte stem.
»O, het is hier ook zoo aardig", zei Ellen.
Drie dagen later trippelde mrs. Gasparez,
met kleine, nuffige stapjes over het roode
zand van den weg, om Ellen een bezoek te
gaan brengen. Zij was een jonge, forsche
vrouw, met een dikke laag poudre de rix op
haar vol bruin gelaat. Zij droeg een helder
blauw, merinos kleed, gegarneerd met satijn,
dat kraakte alsof het papier was, een
peleriue, met bengelende kralen versierd en een
hoed met roode en gele bloemen. Het was
haar langzamerhand duidelijk geworden dat
zij zich vergist had, toen zij meende dat er
een Engelsche meid mee was gekomen; en
ofschoon zij vond dat Ellen al zeer burger
lijke neigingen aan den dag legde, had zij
zich toch voorgenomen vriendelijk tegen
haar te zijn, want het was de eenige persoon,
met wie zij omgang zou kunnen houden.
Zij zag geen enkelen bediende in de veranda
staan en vergeefs verhief mrs. Gasparez
haar schelle stem.
»Ik hoop niet dat ik vrijpostig ben," zei
zij eindelijk, het wachten moede en de kleine
de predikant de weldenkenden moet opwekken
met den bijbeltekst:
Die zich over de armen ontfermt, leent
den Heer en Hij zal hem zijne weldaad ver
gelden" ; met een beroep op hun
uitgeslapenheid dus, op hun egoïsme ?
En het is ook niet pas vandaag of gisteren,
dat van den nood in Schoterland wordt ge
sproken. Er hebben daarover reeds een paar
jaar geleden verhalen de ronde gedaan, die
de tranen in de oogen deden springen. »Arm
Friesland" is een geijkte uitdrukking gewor
den. Is dan toch het aantal weldenkenden
minder groot dan men eerst geneigd was aan
te nemen ? Of geef D per slot van rekening
de weldenkendheid op zichzelf bitter weinig ?
Ik geloof, niet ver bezijden de waarheid (e
gaan, als ik deze veronderstelling waag: Wij
zijn, wat de liefdadigheid, wat de bestrijding
der armoede betreft, uit het spoor geraakt.
De oude manier van maar geven in den blinde
weg, ongetwijfeld de gemakkelijkste, al was
zij eenigzins kostbaar, is van alle kanten
veroordeeld. Men wordt huiverig, om maar in
den zak te tasten, en de linkerhand niet te
laten weten, wat de rechter doet. En men
wordt lid eener vereeniging, die er een prij
zenswaardige manier van armenzorg beoefenen
op nahoudt. Vooropstellende nu, dat van zulke
genootschappen zeer veel goeds moet worden
getuigd, dat zij met geringe middelen dikwijls
groote dingen doen, en zeker zorgen, dat het
voor de armen afgezonderde beter wordt besteed
dan vroeger, mag ik toch ook wel haar schaduw
zijden neerschrijven, wijl verbetering toch niet
is te bereiken zonder de zaak in haar geheel
flink onder de oogen te zien. In de eerste plaats
dan gaat men bij het vaststellen zijner
contributie te rade met wat men kan, en
meent te moeten geven ? Of informeeren de
meesten naar het bedrag van hun buurman ?
Ik geloof, dat de som der losse giften, die
men vroeger dag in dag uit uitreikte, bij de
meesten het l edrag der huidige contributie
niet onaanzienlijk overtreft Dan: in zeer
weinig kringen is tegenwoordig bezuiniging een
zeldzaam verschijnsel. Men zuinigtwatuit opde
posten vooreigen genoegen ; maar men zuinigt
ook wat uit op de posten voor anderer nooddruft.
De liefdadigheidslichamen roepen allen ach en
wee. Hun bestuurders worden van het vele
weigeren, ook waar hulp behoorde te worden
verleend zoo al niet hardvochtig, dan toch
tegen de onaangenaamheden van het weigeren
meer gehard. Onervaren krachten, die zich
vrijwillig tot hulp aanmeldden, ervaren door
het geldgebrek menige teleurstelling. Velen
trekken zich moedeloos terug. En terwijl de
werkloosheid hand over hand toeneemt, de
machine altijd maar weer nieuwe offers op de
straat werpt, wiegen de contributie aanbren
gende burgers zich langzamerhand in den slaap
der indolentie, die het gevolg is van het ge
mak, om allen die aankloppen naar de ver
eeniging te kunnen verwijzen. Is het wonder,
dat zij, verder buiten het werklijke leven
staande dan vroeger, een deel van hun ge
voeligheid hebben verloren ?
Gemakkelijker is het, een gebrek aan te
wijzen, dan de middelen tot herstel. Maar
hier hebben anderen dat voor mij gedaan.
Er ligt, door de zorgen eener Nutscommissie,
een wetsontwerp nagenoeg gereed, waartegen
de meerderheid des volks, zoo het haar ernst
is met haar gemeenschapsgevoel, moeilijk
afdoende bezwaren kan inbrengen. Het para
dijs zal dit voorstel ons niet brengen, maar
miuiiiniiiiiN
zitkamer binnentredend; maai zij vond
niemand. Met een kritisch oog zag zij om
zich heen. »Heel netjes," zei zij, »rnaar niet
deftig; lieve hemel, maar twee antimacassars!''
Zij ging heel voorzichtig op de punt van
een stoel zitten; haar strooken stonden stijf
uit. Na vijf minuten trad Ellen binnen; zij
had een groote schort voor en was bezig
haar mouwen, die opgestroopt waren geweest,
af te trekken.
»O, het spijt mij dat ik u ophoudt; het
schijnt dat u aan het uitpakken bent," zei
mrs. Gasparez beleefd.
»Ik ben heel blij dat ik u zie en ik hoop
niet dat ik u lang heb laten wachten," zei
Ellen; »ik had u volstrekt niet zien aanko
men en mijn huisknecht, Abdool, was bezig
mij iets aan het verstand te brengen, maar
ik kon hem maar niet begrijpen. Ik was in
de keuken. Vindt u het ook zoo lastig, dat
de keuken zoo ver van het huis is?"
»O ja, maar daar zal u wel spoedig aan
wennen. Ik ben zeer stipt; lederen morgen
ga ik naar de bawachi kltaiia om te zien
wat de bawachi, dat is de kok weet u, uit
voert, en soms ga ik er's middags ook heen."
»Ik heb geen kok; ik ben ook niet van
plan er een te gaan houden."
»Maar hoe zult u dan eten ?" riep mrs.
Gasparez.
»Kunt u dan niet koken?"
»O heden, neen! Ik kan heerlijke metai,
zoetigheden weet u, maken; maar vleesch,
en soep, en curries, daar weet ik niets van af."
»Ik houd niet van curries" zeide Ellen;
»het is te sterk, en zoo van alles door
elhet zal de armenzorg leiden in de goede
bedding. Maar zóó zijn wij gewoon geworden
de ellende rondom ons te zien, en zoozeer zijn
wij meer gevoelig voor theoretische frasen dan
voor de eischen van het dagelijksch leven>
dat wij wel over economische panaceen dagen
kunnen volpraten, maar het voor de hand
liggende verzuimen te doen. En inmiddels
hebben duizenden onzer natuurgenooten in
onze onmiddelijke nabijheid het erger dan
onze honden en katten. F. M. C.
lllllllllllllllltHlllimillllllllllllllllllllllllllllllulINMIIIIIIIUtllllllltMi
Inhoud van verschillende bladen.
Het Handelsblad. 14 Maart. Staten- en
Kaadsverkiezingen" (enkele districten).
15 Maan. De gevolgen der grensregeling".
Hft arrest van 17 Februari" (sluitingsuur) door mr.
H. M. A. Verheijen.
17 Maart. Machinisten bij de marine en hunne
opleiding te Hellevoetsluis" (slot). Het gouver
nementsgebied op Zuidwest-Celebes".
18 Maart. De toekomstige taal van Traasvaal".
19 Maart. Gowa".
De Standaard. 18 eu 20 Maart. Eigenlijke
kamers (van arbeid)." I III.
Het Centrum. 24 Maart. Huwelijkswetgeving"
(de veroordeeling van den pastoor van Baarlo).
17 Maart. Zedenbed. rf'. (Tooneel).
18 Maart. Zware beschuldigingen". (De Chiaeezen
in Indiê'j.
19 Maart. Koloniaal bezit".
18 Maart. Een goed voorstel" (vrije- en
ordoefeningen).
Het Volksdagblad. 14 Maart. De
Tramplannen-Sanders" (slot).
17 Maart. De zaak Vroons "
19 Maart. Een noodlijdende instelling" (Ned. Opera).
20 Maart. Een kreet om brood en arbeid" (uit
Opsterland).
De Amsterd. C r t. 10 M-art. De democratie
en het verstand", door A. A.
13 Maart. Een sprung in het duister". Sociale
toestanden in Engeland".
D e T ij d. 10 Maart. Suikeraccijns en landbouw
bewerking1' (ingezonden) I; 11 Maart, II (slot)
12 Maart. Eén vakcorps ?"
13 Maart. Het nieuwe ministerie in Italië".
14 Maart. De armenzorg der katholieken."
IC Maart. De reis van President Faure."
Het Nieuws vanden Da g, 10 Maart. De
roeping van het taaifonds", door C. B. Spruijt.
12 Maart. Het sluitingsuur der voor het publiek
toegankelijke plaatsen"
16 Maart. Onzienlijke dingen", door O. te U.
De Maasbode, 12 Maart. Na den slag. Weenen,
Maart 96."
12 Maart. ,,De nieuwe personeele belasting".
13 Maart, Tweede antwoord". III (slot), door F. A.
Maaijer, Amsterdam.
14 Maart. Landbouwbelangen".
15 Maart. De vinger Gods", door P. A. M. v. d.,
Bol, O. M C.
N. B o 11. C r t. 10 Maart. De achteruitgang der
gouvernementskoftiecultuur op Java". De gevol
gen van den slag bij Adoea", door mr. J. B. B.
14 Maart, Nog iets over zeebrieveu".
De (autir.) Nederlander. 16 Maart.
Vakverecnigingen en concurrenten.''
19 Maart. Eene onbillijkheid" (jegens den burge
meester van N -Amstel.)
18 en 20 Maart. >Wat het ons kost" (de nieuwe
wet op het personeel.)
Het Vaderland. 10 Maart. Zeebrieven, in
verband met het varen onder valychen vlag" (Inge
zonden) djor den Beer Poortugael.
12 Maart. De Suikerwet" I, 15 en 16 Maart II.
15 en 16 Maart. Onze candidaten."
Haagsen Dagblad. 10 Maart. De
volkenrechterlijke positie van de Znid-Atïikaanscba repu
bliek'1, II door mr. H. H. A. Neijs. 13 Maart III (slot).
12 Maart. Een verblijdende koffietijding".
15/16 Maart. Aan de kiezers in de Residentie".
De Avondpos t. 15/16 Maart. Militaire
muziekbelasting." Sociale vragen van den dag", door
Socio.
U t r. Dagblad. 11 Maart. Werktuigen en
Rechterhanden.1' De curieuse wandeling van een
brief."
15 Maart. Belastinghervorming" I.
De L i m b. Koerier. 14 Maart. Een stukje
Eedkwestie."
17 Maait. Weer mis Recht voor Allen."
M i d d e l b. C t. 16 Maart. Een zonderlinge rede
neering" (de Marinesluis in de Kamer).
P r o v. G r o n. C t. 16 Maart. Een uitnemend voor
stel" i van don Gron. gemeenteraad ten opzichte van
de Vereeniging Werkmansstevin.)
MimititHiiimiiii
imiiliiiitiimiiiimn
kaar; je weet zelf niet wat je eigenlijk eet.
John zegt dat het eten hem het best smaakt
wanneer het door mij is klaargemaakt."
»Maar uw handen dan."
Ellen keek van haar eigen lenige vingers
naar de door straksluitende, gele handschoe
nen bedekte handen van mrs. Gasparez;
een der naden van de handschoenen was
gesprongen en een ring met rooden steen
schitterde er doorheen.
«Bezigheden gaan toch voor het uiterlijk,"
zei Ellen.
»O ja," zei mrs. Gasparez weifelend.
»Is u hier reeds lang ? Hoe bevalt het u
hier?" vroeg Ellen.
»Ik ben hier juist een half jaar, en vind
het hier erg vervelend; men heeft hier vol
strekt geen conversatie. Ik zeg dikwijls
tegen mijn man dat ik nog eens weg zal
loopen. Wij kwamen van een plaats waar
het heel gezellig was en waar veel familiën
j woonden, met wie men omgang; kon houden;
hier staan maar vier huizen. Ik weet nooit,
waar ik den tijd mee moet dooden."
»Ik dacht dat u het nogal druk had met
de kinderen," zei Ellen.
»O, ja, ik heb er vier; maar zij zijn alle
maal nog zoo klein ; de kleinste is pas drie
maanden, en zij hebben hun ayah. Ze zijn
zoo druk en vermoeiend en ik ben niet
sterk."
»Ik heb niet erg op met die inboorlingen",
zei Ellen. »Ik zou niet graag zien dat zij
met hun bruine handen een kind, waar
ik veel van hield, aanraakten." Toen be
dacht zij zich plotseling dat mrs. Gasparez'
Nieuwe Winsch. C t. 15 Maa't. Valsche Geest
drift."
Zaanl. C t. 14 Maar*. De proef op de som",
(De wet op het personeel in verband met 't vertrou
wen op het kabinet).
N. A r n h. C r t. 17 Maart Onze groote toren".
Noord-Hollandsch Weekblad. 14 Maart.
Achterstand van zaken bij de rechterlijke Colleges."
N. Leeuw. C r 1.14 Maart De kieswet Van Houten
te platteniande".
De Nederlander (Weekblad). 14 Maart. Eene
historische herinnering en nog iets" (over huur
waarde).
De Volksstem. 14 Maart. Honge politiek?1'
(door C. V. Gerritsen). De doodstraf." De Eeds
kwestie." Landbouw." De Bond van Ned. Onder
wijzers." enz.
Patrimonium. 14 Maart. Welken weg wijst
ons de historie der werkliedenbewegiüg in Nederland
als den juisten aan?" (Eene nieuwe beweging).
Friesch Volksblad. 15 Maart. Maart of
Lentemaand " (Boer en veldarbeider).
Hecht v. Allen. 17-18 Maart. Na 25 jaren"
(ter herdenking der kommune).
Neerland's Volksblad. 14 Maart. Het ge
loof behouden".
De Volkstribuun. 14 Maart. Ook zij blijven...
de ouden !*'
Yrij l and. 14 Maart. Het Communisme iu de
praktijk''.
De Vr ij denker. 15 Maart. De Weezenkas".
De Nijverheid. 18 Maart. Beproevingsmethode
van bouwmaterialen".
Wekelijksche Vracht-
enScheepsberichten. 10 Maart. De Koninklijke West-Indische
Maildienst".
De Wekker. 14 Maart. Ook zelfwerkzaamheid".
IIHIIIIIIIIIIMIIIIIII
iiuiiiimiMiiiiiillllliiliillllllllilimiiiiiHitiillilllft
Reclames.
40 cents per regel.
Hoofd-Depót
VAN
Dr. JAEGER'S ORIG.
Noraaal-WolarïMen.
K.F. DEUSCHLE-BENGER,
Amsterdam, Kalverstraat 157.
Eenig specialiteit in deze
artikelen in geheel Nederland.
Sedert l Mei Beduidend Verlaagde prijzen.
Magazijn KEI/ERSHOF", Nieuwendijk 196.
Zydensto f f e n. Grootste sorteerüig zwarte
en gekleurde, effen, gewerkte en gedamaaseerde
Zijde, Satijn en Surah. De nieuwste des
sins en kleuren steeds voorhanden.
SCHADE & OL DENKOT T.
H. R AH R te Utrecht.
Pianofabriek.
Binnen- en Buitenl. Muziekhandel.
Amerikaansche Orgels.
Ruime keuze in Huurpiano's.
HHiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillinii
donkere huid duidelijk haar inlandsche af
komst verried en zij vond dat zij zich leelijk
verpraat had; maar gelukkig scheen mrs.
Gasparez zich zelve als zuiver Europeesch
te beschouwen en sprak altijd van Engeland
als van haar vaderland, ofschoon zij er nimmer
was geweest.
»O ja, ze zijn verschrikkelijk; ze plagen
je altijd zoo."
»Ik ben ook van plan er zoo weinig moge
lijk te houden. Wilt u mijn keuken eens
zien. Hier bewaar ik mijn aardewerk", zei
ze, haar gast voorgaande naar het aangren
zende vertrek, »en als ik een pastei of iets
dergelijks te maken heb, doe ik het ook
hier; ik had hier zoo graag een kachel
gehad, maar John zegt dat het in den warmen
tijd hier dan niet uit te houden zou zijn."
Zij gingen door den tuin naar het leemen
hutje, dat als keuken dienst deed. Het was
pas van buiten en van binnen gewit en aan
de tafel, die kort te voren netjes geschaafd
was, stond een somber uitziende inlandsche
knecht aardappelen te schillen; hij zat op
den grond, maar had zich, toen hij de stem
zijner meesteres hoorde, opgericht.
»Dat is mijn eenige bediende", zei Ellen
trotsch.
»O, de warmte zal u wel gauw genoeg
lui maken", lachte mrs. Gasparez.
»En gisteren heb ik nog brood voor
drie dagen gebakken, want John houdt niet
van het brood van den bakker; laatst vond
hij er een kever in."
»Nu, ik voorspel u, dat u gauw genoeg
lui zult worden." (Slot volgt)