No. 982 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. l^ïjsr^^l'THE BIRTHDAY OF ^%&$;të\ MADAME CIGALE (A nbreij JSeardslei/.i Het Pnttertje" Yan Carel FaMtins in 't Mauritshnis, Dr. A. Bredius, de ijverige, onvermoeide directeur van het mooie en aangename Haagsche cabinet van schilderijen, de moedige en met overtuiging doortastende specialist op het gebied van oud-Hollandsche schilderkunst, heeft aan het Mauritshuis onlangs weder een bizondere en merkwaardige aanwinst bezorgd. Eenigen tyd geleden heeft hij te Parijs, door middel van de hem van Rykswege beschikbaar gestelde gelden, een beroemd klein schilderij kunnen koopen, op de auctie van werken nage laten door de erfgename van Burger-Thoré. Dit is -»le Chardonneret", bij ons bekend als thet Pnttertje" (of Distelvink, Fringilla carduelis) van Carel Fabritius, den leermeester van den. Delftschen Vermeer, een heerlijk mooi paneeltje, hoogst eenvoudig als onderwerp, maar van zeldzame gratie en voornaamheid. De prijs die er voor besteed werd (circa 6000 francs) is al heel laag, wanneer men dien ver gelijkt met wat herhaaldelijk voor talrijke moderne schilderyen wordt betaald, die geen eigenlijke waarde hebben, en die dan ook binnen een klein aantal jaren geheel waardeloos zullen z\jn. Laag is die prijs zeker ook, wanneer men denkt aan de pry'zen die besteed worden door particuliere verzamelaars b.v. voor een »staat" van een ets van Rembrandt, waarvoor tientallen van duizenden gulden worden betaald; wanneer men ermede rekenschap houdt dat het een uiterst zeldzaam schilderij is, dat, al heeft het niet hoogdravende, machtig-indrukwekkende qualiteiten als een kapitale Rembrandt of Frans Hals, toch buiten tw\jfel van ongemeene verdiensten is. Een weinig bekende schilder is die Fabritius, van wiens werken o. a. het superbe mansportret van het Museum Boymans een zoo zeldzaam fraai specimen is. Omstreeks 1860 wist men nog zoo weinig om trent hem, dat, in de onzekerheid waarin men verkeerde of hy Carel of Bernard geheeten was, naar zyn voornaam gezocht werd. Burger-Thorévertelt hoe het merkwaardige schilderij van Rotterdam door menschen als Ducamp, Viardot en Théophile Gautier om 't even werd geprezen, (het werd toen gecatalogiseerd als een Rembrandt), als een vpeintnre extrbnement originale et saisissante", "la perle de ce musfe''. vchef-d'oewore sans prix", enz. A. J. Lamme, destijds directeur van dit museum, had steeds getwijfeld aan de authenticiteit van het schilderij. Toen het eens schoongemaakt moest worden en uit de lijst was genomen, werd tegen den bovenrand aan, in de strook die door de liy'st was bedekt geweest, een naam ontdekt, die met de steel van een kwast in de natte verf was gegrift, als gegraveerd in de »pate'': Fabritius. Het is niet een geringe eer geweest voor dien meester, dat zy'n werk voortdurend is aangezien voor een zeldzaam fraaien Rembrandt. Burger zegt in 1860 tont reste a demier sur ce Fabritius, Ie prodigienximitateurdeRembrandt". Dit laatste vind ik minder juist, daar er meer, en zeer natuurlijk, zooals duidelijk is, verwant schap bestaat tusschen dezen meester en dien anderen, den Delftschen Vermeer. Ten gevolge van de wetenschappelijke navorschingen van mannen als dr. Bredius zelf in de eerste plaats, is nu 't een en ander bekend geworden betreffende Carel Fabritius, (of Fabricius). Onder meer ontdekte Bredius in de archieven van Delft een inventaris van nagelaten bezittingen van dien schilder. Deze werd gepu bliceerd in Oud-Holland (1890, VUIe deel). Reeds in 1678 noemt Samuel van Hoogstraten Fabritius een der beste leerlingen van Rembrandt. Hij heet geboren te zijn omstreeks 1G24, maar die datum is niet volkomen zeker. Feiten zijn echter dat hij jong stierf, tengevolge van 't in de lucht springen van het kruitschip te Delft in 1G5-1, en ook dat hij de meester is geweest van Vermeer. Dit schilderij nu van Fabritius waarover ik spreek, deze ^Chardonneret" zooals Burger het betitelde, en van wiens verzameling het afkom stig is, mag een zuiver juweeltje genoemd «vorden, en de Directeur van het Mauritshuis kan niet genoeg met den aankoop worden geluk gewenscht. Het kleine schilderij is hoogst eenvoudig van gegeven; een warm-witte achtergrond, een klein blauwgrys zaadbakje, waarvoor een paar half rond gebogen koperen roedjes geplaatst zijn, aan een van welke een kettinkje is gehecht, dat aan het andere einde vast zit om den poot van het goudvinkje. Deze, evenals het geheel overigens, is heerlyk teer van schildering, in een zeldzaam eenvou dige, gloedvolle kleur, in warme roode, gele, zwarte en zachtgry's-bruine tonen. Uiterst gevoelig is de donzige stof uitgedrukt, in zeer gave schilderwijze; hoe schijnbaar on beduidend ook, dit schilderijtje is van een boeiende, uiterst voorname distinctie. Zeer gelukkig is dit werk van den meester geplaatst tegenover het meesterstuk van zy'n leerling, het gezicht op Delft van Vermeer. Verrassend is 't te constateeren de groote over eenkomst van kleur-opvatting die deze twee werken kenschetst. Beiden hebben dezelfde hel derheid, dezelfde rijpe blankheid in de machtige kleur, beide geven dien zeldzamen indruk van leven, natuurlijkheid en kracht door eenvoud. Weinig schilderijen zijn het Mauritshuis in de laatste jaren komen verrijken met zooveel succes als dit. Daargelaten dat het zeer mooi is, moet men rekening houden met het feit dat het een der vier of vijf bekende werken is van den grooten schilder Fabritius, en hierbij nog uit een historiesch oogpunt belangrijk, omdat het behoord heeft aan den voor zijn tijd merkwaardigen pionier op het gebied van oud-Hollandsche kunst, den hoogst verdienstelijken Burger die, met zijn warm enthousiasme, zooveel heeft gedaan voor onze groote nationale kunst. Pu. Z. &, H. Breituer. De firma Buft'a heeft in haar kunstzaal eenige van de reeds in haar bezit zijnde schilderijen van Breitner bij elkaar gehangen, die. zonder een opzettelijke tentoonstelling van hem te willen zijn, toch reeds een aardigen kijk op zijn werk geven. Er wordt zooveel gezien in den laatsten tijd van dingen die zoo geheel anders gedaan en bedoeld zijn, en dan zich erg verdedigd ge voelen door de bewering van decoratief gedacht te zijn, van philosophische, godsdienstige of ander soort strekking te hebben, dat het meer dan ver sterkend is zich eens omgeven te zien van werk dat met geen andere bedoeling gemaakt is dan om waar en goed te zijn, en zonder bijdedoelingen regelrecht op zijn doel af te gaan. Want al den ken er sommigen dat een kunst door de gemeen schap in de min of meer verre toekomst ligt, 't zal toch ook door geen ontkend worden dat die kunst zal gebouwd moeten zijn op haar voor gaande, en niet is het noodig die af te breken en weg te maken, maar juist veel meer voort te gaan op wat die voorgangers vonden, wat datgene is wat alle kunst uit alle tijden in zich gemeen heeft, en zonder wat geen kunst zijn kan. En ook nu wij in deze dagen ons rekenen in een overgangstijdperk te zijn, is het wel noodig juist uit te zien wat datgene is, uit het oude, waarop door te werken is, nu in deze dagen zooveel streven in de enkele manier van handelen is ontaard. Juist daarom is, voor wie werken aan de tot stand koming van wat meer algemeen is, zoo leerzaam en goed het werk van die alleen streven naar goed en deugdzaam voor zich zelf, want misschien moet vóór de gemeen schap het individu verbeterd, en hebben wy tot het verkrijgen van nieuw leven op decoratief gebied meer behoefte aan de persoonlijke kracht van een Jacob Maris of Breitner, dan aan het moede kunnen van hen die in den meest deca denten vorm zich de hoogste ideeën uitgedrukt denken. Daarom is het zoo goed een zoo in alle op zichten gekund schilderij te zien, die neger tegen een roodbruine fond een werk van wel eenige jaren geleden, maar zoo vol, zoo bereikt in heel zijn willen. Er is een bijzonder mooi gezicht op de Paleisstraat, bij regenachtig weer, van uit een raam gezien ; het behoort tot de beste werken van Breitner die ik ken, ? en niet minder is ook die aanleg van rustende kavalerie, waar de mannen van hun paarden gestegen zijn en aan den voet van een grooten hooiberg, wachten, onder een grijs-bruinen heuvel, met voorbij stuivende wolken. Twee van de bekende Japansche meisjes, of beter, Amsterdamsche meisjes in Japansch costuum zijn hier, ón in 't rood, met witte bloeme tjes, de ander in 't wit, tegen een rooden achter grond, een kamerschut, waarop vliegende vogels tusschen takken en bloesems zijn afgebeeld. Een gracht met sneeuw, het bekende motief van Ilreitner, waarvan misschien de beste bewer king in bezit is van het genootschap ,>Arti et Amicitiin", maar vooral eene superbe schets van de Kalverstraat bij regenachtig weer, als de vlaggen uithangen op een feestdag. Geheel in gebruinde en grijze kleuren, met het rood en wit en blauw van de vlaggen sterk daarin van boven naar beneden lijnend, de vlaggen en de huizengevels, en de weerspiegeling op het gladde asphalt. Dan eenige schilderijen met motieven door huzaren en artillerie gegeven, waarvan de mooiste schets wel die rustende donkerblauwe figuren bij donker zwart bruine paarden is en waaronder de meer bewerkten en kleineren, een span paarden van zes of acht paarden voor een stuk, 't geheel en profil zich sterk afteekenend tegen de gry'ze lucht. TlIÜO MOLKENBOER. Donderdag 16 April j.l. opende in de Maat schappij Arti et Amiciti» de tentoonstelling van teekeningen, etsen, aquarellen en gravures, ver vaardigd door de leden van de Maatschappij. Geopend dagelijks van 10?4 uur. Heden, Zondag 19 April, sluit de tentoonstel ling van schilderijen, gehouden door de Vereeniging Kunstliefde te Utrecht. De Anmlerdainsclie Courant heeft het voornemen om in de maand Mei a.s. gedurende eene week 22 tot 27 Mei een tentoonstelling te hou den op 't gebied van Reclame. De tentoonstelling heeft tot doel door onderlinge vergelyking den goeden smaak op dit zoo groote gebied te verhoogen. De tentoonstelling zal gehouden worden in de groote zaal van de Brakke Grond. De inzenders zullen plaatsruimte moeten betalen per vierkante meter. Verdere inlichtingen te bekomen bij de directie van de Amsterd. (oi/rant, Nes, Brakke Grond. H. M. de Koningin-Regentes heeft kennis doen geven aan het bestuur van de Maatschappij Arti et Amicitiae te Amsterdam, dat H. M. ge durende haar bezoek aan Amsterdam niet in de gelegenheid zal zijn de tentoonstelling van de Maatschappij te bezoeken; evenwel mocht het H. M. behagen een gouden medaille ter be schikking te stellen om uit te reiken aan den jongen kunstenaar, die zich in de beidt laatst» jaren het meest zal onderscheiden hebben. W. l', van Stockum en Zoon zal in den Haag van :>0 April tot 2 Mei een collectie portretprenten, carricaturen, costumes, teekeningen enz. verkoopen. De catalogus telt 1025 nummers en verscheidene namen van oude en moderne graveurs. Th. M. In de vitrine van de kunstzaal »Pictura," l il Wolvenstraat, lirma A. Preijer is geëxposeerd eene schildery van Geo Poggenbeek. «Landschap met koeien". De Tholen-tentoonstelling sluit op SI Ajiril inplaats van op 2:i April a.s.