Historisch Archief 1877-1940
No. 993
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
temperatuur, dat hij zal verwijderen schadelijke
dampen, gassen en stof, dat hij zal voorkomen
ongevallen door werktuigen, enz. enz. Slechts
de nadere regeling dier taak is aan den
minister, soms ook aan den inspecteur van
den arbeid opgedragen. Die regeling zelf nu
is het niet, waarvan de industrieelen de ge
breken hebben aangetoond. Zij hebben slechts
bezwaar tegen de kosten, die uit al dit be
veiligen zullen voortvloeien, den overlast dien
de nijverheid ervan zal ondervinden, de af
hankelijkheid waarin zij vreest te geraken
tegenover het toezicht en de zorgloosheid,
die zich van de werklieden zal meester maken,
zoo dezen geen gevaren meer hebben te vree
zen bij hun arbeid.
Het eerste argument zou van groot gewicht
kunnen zijn, zoo alle werkplaatsen in den
lande werden getroffen door deze voorschriften.
Art. l der wet echter zegt: onder fabrieken
en werkplaatsen worden verstaan alle open
zoowel als besloten ruimten, waar in of voor
eenig bedrijf pleegt gewerkt te worden
»voor zoover aldaar een krachtwerktuig of
een oven wordt gebezigd of' tien of meer per
sonen plegen te verblijven," plus
vlasbraakhokken en zwingelketen. Het is dus duidelijk,
dat de allerkleinste industrie,diegedreven wordt
met het kleinste kapitaal, en van de te treffen
maatregelen den meesten overlast zou ondervin
den, en het moeilijkst de kosten zou dragen,
ongestoord haar gang kan blijven gaan. Of men
dit toejuicht, is een andere kwestie de wet
bestaat nu eenmaal zoo, en slechts daarmede
valt op het oogenblik rekening te houden.
De kleinere industrie zal licht meer reden tot
klagen hebben, daar zij, als regel, wordt uit
geoefend in voor den werkman minder hygi
nische bedrijven dan de groot-industrie, en
het vervallen in kosten haar uitteraard ge
voeliger treft dan deze. Doch ten aanz:en
van n punt dan ook, en wel een zeer ge
wichtig, is het K. B. zeer mild, juist voor de
kleinere industrie. Voorgeschreven wordt een
vrije luchtruimte van 7 M3, voor iederen
arbeider. Bestaande werkplaatsen echter mogen
met een minimum van 5 M:'. blijven
voortwerken; bij verbouwing wordt het C M:'.
Voor onpractische bepalingen heeft zich de
minister weten te behoeden. Wie zich aan
een ander spiegelt, spiegelt zich zacht. De
voorschriften, kort geleden bijv. voor typo
grafische inrichtingen in Duitschland gegeven,
konden hem in menig opzicht leeren, wat hij
niet moest decreteeren. Niet, dat op elke vijf
man een »Spucknapf' moet aanwezig zijn; niet
tot in minutieuse bijzonderheden, hoe een lokaal
moet worden gereinigd. Niet Itoeveel hand
doeken de patroon in de week moet beschik
baar stellen. Niet, dat de patroon als een
schoolmeester zijn werklieden moet naloopen
om te zorgen, dat zij hun handen reinigen
voor iederen maaltijd. Maar wel. moet hem
CHIFFOIM's HUWELIJK.
11) Naar 't Fransch, van GYP.
VIL
Den volgenden morgen lag Chiffon, midden in het
grasperk met Gribouille te stoeien, in afwachting
dat het tijd werd om naar de les te gaan, toen
oom Mare naar haar toe stapte en op knorrigen
toon zei:
Nu, Aubières is weg !.,.
Met een sprong was zij overeind;
Wat! weg ?... waarheen ?...
Naar Parijs... om zich wat te verstrooien...
hij heeft er behoefte aan, de arme vent!....
He!... riep het meisje je maakte me
aan 't schrikken !... ik dacht heusch weg voor
goed !...
Zou dat je gespeten hebben ?
Dat beloof ik je !...
't Deed me leed voor d'Aubières, maar wel
beschouwd, nu alles is afgeloopen... kan ik je wel
zeggen, Chiffon-lief, dat ik vind, dat je goed hebt
gedaan...
Komaan ! .. . en papa ?...
Papa ook...
Nu. dan is alles zoo goed als 't kan !... Ga
je van morgen nog rijden ?...
Neen... 'k moet brieven schrijven ... O ja!
dat heb ik je nog niet verteld... 'k Heb groot
nieuws ... tante Crisville is dood!...
Zoo !... zeide zij onverschillig dat is
geen tante van mij. . . ik kende haar niet eens...
jij trouwens evenmin... omdat ze nooit meer van
huis ging...
Ik heb haar niet dikwijls gezien, dat's waar...
maar ik was haar petekind... en rustig ver
volgde oom Mare:
Ik heb bericht gekregen, dat zij mij haar
geheele vermogen heeft nagelaten. ..
Haar heele vermogen ! .. . riep Coryse ver
baasd, dat is zij immers die zóó, zóó rijk was, dat
ze de tante van den markies van Carabas werd
genoemd.
Ja, dat 's zij, die zoo, zoo rijk //was," arme
vrouw !. ..
Chiffon vloog oom Mare om den hals, terwijl
Gribouille, van den weeromstuit, hem naar de bee
nen vloog.
O !... wat vind ik dat heerlijk !!!... wat
worden opgedragen de zorg voor de moge
lijkheid van een hygienischen toestand, en dat
is in de voorschriften geschied. Iets moet
van de medewerking der arbeiders zelf worden
verwacht; eenig vertrouwen moet worden ge
steld in het opvoedend karakter van zulk
een wet, van de toenemende zorg der werk
lieden voor hun leven en gezondheid.
Want het is een dwaling, te meenen dat
de werkman, te midden van gevaren
verkeerende, zich zorgvuldiger het leven zal be
hoeden, dan wanneer hij zich veiliger weet,
zijn arbeid verrichten met meer oplettendheid,
meer ambitie, zoo hij weet, dat de machine
die hij moet behandelen, hem ieder oogenblik
dreigt met dood of verminking, dan wanneer
haar gevaren voor hem zooveel mogelijk zijn
ondervangen. Jammer genoeg is er ook onder
hen nog wel een meening aan te wijzen, die uit
louter vrees voor nieuwigheden den ouden
en gebrekkigen toestand verkiest boven den
veiligen; die juist uit een door sleur en
gewoonte geboren zorgeloosheid het gevaar
niet inziet, maar geen man die zijn verstand
pleegt te gebruiken, zal noode de kans zien
verdwijnen, dat hem bij den arbeid de lede
maten worden afgerukt. Allerlei cijfers, ge
put uit de geschiedenis der verzekering tegen
ongelukken bij den arbeid, worden aange
voerd om een toenemende zorgeloosheid bij
de beschutte werklieden te bewijzen. Cijfers,
die nog over een te kort tijdperk loopen,
om er blijvende conclusies uit te trekken.
Cijfers bovendien, wier tendenz van toenemen
grootendeels uit een nauwkeuriger aangeven
van ieder voorgekomen ongeval rnoet worden
verklaard. Het feit alleen en dat is on
loochenbaar dat in de fabrieken, waar
tegen ongelukken maatregelen worden ge
nomen, het aantal ongelukken gestadig af
neemt, blijft in zijn vanzelfsprekendheid een
onwederlegbaar argument.
Zoo vaak berichten omtrent het verminkt
of gedood worden van een werkman door de
machine; nog altijd dagelijks wederkeerende
berichten; in de dagbladen voorkomen, is dit
een aanklacht tegen de zorgloosheid van ons
industrieel systeem, en herinneren zij aan de
onverantwoordelijke minachting die onze
eeuwheeft voor het leven, de gezondheid, het wel
zijn van den producent, bij een uiterste be
zorgdheid om het product. Deze anomalie,
dit wreede, zichzelf vermoordende stelsel, mag
niet voortduren en er zullen tegen de ont
worpen voorschriften van den minister van
waterstaat ernstiger bedenkingen moeten
worden ingebracht, dan de algemeenheden,
die de Twentsche en Ilotterdamsche heeren
zich veroorloofden, zal onze bewindsman de
vrijheid hebben, naar hun ongeluksprofetiën
het oor te neigen. »De bescherming der
werklieden in de fabrieken is heden in de
wetboeken van alle beschaafde volkeren
geitliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiii
vind ik dat heerlijk, dat jij 't bent!... 't zal zoo
goed aan je besteed zijn, zoo'n heeleboel geld ! . ..
Laat me toch los !... je keelt me ! ... riep
Mare de Bray barsch, terwijl hij zich trachtte los
te maken ik heb je al honderde malen gezegd,
dat je te oud bent, om zoo, als een klein kind,
aan iemands hals te gaan hangen! .. . dat past
niet! ...
Neem me niet kwalijk ! ... 'k vergeet het
aldoor! .. . en wat ga je er mee uitvoeren, zeg,
met al dat geld ... om te beginnen ?.. .
??Om te beginnen ga ik reizen.. .
O !... mompelde het meisje, geheel bevangen.
ga je heen... jij ook al ?...
En haar hoofd tegen oom Mare's schouder leg
gend, begon zij zachtjes te schreien.
Kom ! Wat is dat nu voor larie ?. .. vroeg
hij ongeduldig :
Och ! antwoordde zij ... ik ben zenuw
achtig, zie je... ik weet niet wat me mankeert!...
straks was 't meneer d'Aubières, die veel van me
hield, die heengaat,.. en nu hen jij 't...
Haar tranen verdubbelden, terwijl zij besloot:
't Is maar zóó : de menschen die van me houden,
zijn niet dik gezaaid, weet je?...
Hoor eens, Chiffonlief, ik ga niet om nooit
weerom te komen ! .. . ik ga geen reis om de we
reld maken, wees maar gerust ! . . . Frankrijk is me
groot genoeg . . . maar ik heb 't spleen ! . ..
Waarom zeg je spleen ... en geen heimwee?...
er steekt toch geen schande in, om 't, zoo te noe
men. . . ik heb een hekel aan al die Eugelsche
vreemdigheid ! .. .
Ik zie met genoegen, dat, 't weer over is,
Chiffon... je aardje komt weer boven... ja...
brom maar zoo hard op me, als je wilt! . . . maar
lach... dat, is alles wat ik verlang...
Nu kun je naar hartelust aan de politiek
gaan doen, hè?.. . die erfenis komt nog eens vau
pas !. . . 't is nog een maand vóór de verkiezingen. . .
je hebt al den tijd om hem er uit te knikkeren,
zeg, den beschermeling van de goede Paters" die
het werkvolk voorliegt... die de groote lui een
rad voor de oogcn draait... die nooit oprecht is!...
ja, dien draai je er zeker uit... dat is ten minste
n groot ding, dat me plezier zal doen !. . .
Uit belangstelling voor mij, of uit, antipathie
tegen mijn concurrent ?. . . vroeg oom Mare lachend.
Uit allebei ! . .. en weldoen ? . .. dat zul je
nu, dunkt me, op groote schaal beginnen. . . jij,
die al bij hopen gaf, toen je nog niet rijk was.. .
Hoe weet je dat ? ...
Ik ken toch je armen ! .. . en ik kan hen
niet opzoeken, of ze praten over niets anders dan
jou. . . dat is trouwens de reden, waarom ik er
heen ga. . . want, zonder dat, zou ik evengoed an
deren kunnen uitpikken, die jou niet hadden, is 't
schreven; zij is overigens te innig met de
bekommernissen van onzen tijd verbonden
om ooit door de wetgevers te kunnen worden
verlaten of verzuimd" dit woord van den
Mühlhauser Engels-Gros blijke ook ten onzent
waarheid!
F. M. C.
IIIIIIIIIIIHIIIIIIMIIIIIIIIIHI1IIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIII
Inhoud van verschillende bladen.
Het Handelsblad, l Juli. De toekomst van
Atjeh". Rangen en betrekkingen" (door Mars).
De Standaard. 28 Juni. Verguizing" (van
de club van Alphen door club-Lohman).
l Juli. Tegen de Staats-almacht" (stellingen der
antir.-partij).
Het Centrum 29 Juni. Bestrijding van drank
misbruik" (ingez.)
l Juli. Een repliek" (id.) ingez. door L. M.
Vlaskamp).
3 Juli. Pessimisme" (in de Kath. partij).
De Am s t. C r t. 29 Juni. Waternood".
30 Juni. Fyttersen of Borgesius?".
2 Jnli. De kleine luydeu en de Utrechtsche feesten."
Het Nieuws vanden Dag. 25 Juni. Ver
blijdend", door Gr.
26 Juni. Na vijftig jaren", (afschaffing der
graanrechten).
27 Juni. Een goede gedachte" (Liefd. n. Verm.)
29 Juni. Ons inkomen en hoe wij het beste
den", door M. K. te H.
80 Juni. Onze nieuwe wet op het personeel", I,
door F. l Juli II, 2 Juli III (slot).
De Telegraaf. 26 Juni. Toekoe Oemar als
rooverhoofdman tien jaar geleden". (Ingezonden) door
v. d. B.
27 Juni. Suriname". (Ingezonden) door T.
Libertador Ellis.
l Juli. , Het pessimisme in onzen tijd", door dr.
H. Thoden van Velzen.
De T ij d. 23 Juni. Een roemrijke gedenkdag" I,
24 Juni II.
25 Juni. Over de muntquaestie" I, 26 Juni II.
27 Juni III, 29 Juni IV, l Juli V.
2 Juli. Van het studentenfeest in 't Sticht." (In
gezonden).
Volksdagblad. 30 Juni. De nieuwe kiezers."
2 Juli. Werklieden-kiesvereenigingen."
N. Eotterd. C r t. 26 Juoi. Een gedenkdag",
(graanrechten).
28 Juni. Vrije en orde-oefeningen der gymnastie'1.
De JI a a s b o d e. 25 Juni. De maagd." De
hervorming en de sociale orde" I. 2C Juni II.
27 Jnni. Geloof en rede."
l Juli. Het resultaat" (kieswet).
2 Juli. Napleiten" (kieswet).
De (A n t i r.) Nederlander. 27 Juni. Gehal
veerde citaten" (Kuijper?Lohman).
2U Juni. Eigen veerkracht" (slot) (pensioneering).
Haagse h Dagblad. 26 Juni. Sociaal, maar
anti socialistisch".
27 Juni. Oproep en Enquête", door Kochussen.
Het Vaderland. 26 Juni. Ook een jubilee",
(grafinrechten).
28/29 Juni. Belangen in bet Oosten".
L i m b. Koerier. 25 Juni. Bolland en altijd
Bolland."
26 Juni. Onze meesters" (ingez.) (Kath. onderwij
zersbond).
l Juli. Dr. SchaC[man over: De Katholieke parlij
in de toekomst".
M i d d e l b. C r t. l Juli. De baldadigheid der
straatjeugd".
P r o v. G r o u. C r t. 29 Juni. Naar aanleiding
van een eervol ontslag. (Prof. Winkler.)
MIMI n iimiimimiii llll 1111
nietwaar ? . . .
Hoc komt 't, als ze jou over mij praten, dat
ik nooit iets van lieu hoor over jou ? . . .
Omdat ik 't hun verbied l .. . ik waarschuw
hen: //Als hij wist, dat ik bij jelui kwam... dat
hij kans liep me bij jelui aan te treffen, zou je
hem nooit terug zien.. . nooit weer. . . omdat hij
zich verborgen houdt, om te geven net als een
ander 't doet om te stelen.. ." is liet waar of
niet ?...
Wat ben je toch een grappig perceeltje ! ... als
je moeder. ..
Ja ! ... dat is waar ook ! .. . weet ze 't al ?...
Wat?...
Van je erfenis ? . . .
Ja, natuurlijk . . .
Chiffon begon te lachen.
Die zal ook een leclijk gezicht hebben ge
trokken !... want al heeft ze ook nog zoo dikwijls
voorspeld, dat markies de Carabas' tante haar for
tuin voor liefdadige doeleinden zou nalaten, heeft
ze inwendig toch altijd gehoopt, dat, papa en jij 't
zouden krijgen, dat fortuin ! . .. en nu die hoop
van haar maar half uitkomt,... en dat nog wel
voor de slechtste helft. . . zal ze haar plezier wel
op kunnen. ..
Daarna terugkeerend, naar wat haar 't, meest
aan 't hart lag, vroeg zij treurig:
(Ja je nu al heen, zeg?''
'n Paar dagen maar . . . voor zaken . . . maar
ik kom heel gauw terug.. .
Ja... dat, moetje doen!... je hebt je tijd
noodig voor de verkiezingen!. . Nu, ik zal pro
paganda voor je maken, dat, zul je eens zien! . ..
Arme J eau ! . . . wat zul je moeten draven en
vliegen ! . . . Die zal zijn oude beenen nog wel eens
voelen, hoor! . . .
En toen Mare begon te lachen, hernam zij:
Steek jij den draak met, mijn propaganda?...
't Zal je anders nog meevallen!... ik ben heel
populair al lijkt het, niet zoo . .. wezenlijk . . .
Daarna op een ander onderwerp overgaande:
Wat verkneukel ik me in de malle gezichten,
die de lui zullen opzetten, die 't land aan je heb
ben ... en dat zijn er zoo'n hoop . . .
Wat blief je? ... Zoo'u hoop ?.. .
Ja! in Pout-sur-Sarthe altijd!... Parijs laat
ik er buiten ... in de drie maanden, die we in
Parijs doorbrengen weet, ik nooit wat je uitvoert,
evenmin of je getapt, bent of niet . . . wat hier
wel 't geval is ... ik merk heel goed op wat er
gebeurt . . .
Zoo! . . . en wat, merk je dan op ? . . .
Dat, een paar vrienden uitgezonderd, de heele
wereld je met deu nek aanziet...
Daar heb ik 't toch nooit naar gemaakt,! . . .
Ja ... juist wel! ... je leeft heelenmal
afgeNieuwe Wingen. Crt. 28 Juni. Wat nu?"
(de nieuwe kieswet)
Z a a n 1. Crt. 27 Juni en l Jnli. Haagsche brie
ven". (De kieswet. De heer Pyttersen en de voor
uitstrevende Kamerclub).
De Nederlander (weekblad). 27 Juni De
werkstaking der glasslijpers bij de firma Begout & Co.
te Maastricht."
De V o l k s s t e m. 27 Juni. Na de aanneming
der kieswet." De Maastrichtsche werkstaking."
Protest tegen protest (id). Vakbelangen." De
sigarenmakers en hun patroons." Landbouw.
Het pacht-contract."
S o c. Weekblad. 27 Juni. Van onze tegen
voeters'1. (De heer Trenwith uit Australiëte Londen).
Patrimonium. 27 Juni. Gelijke vrijheid en
gelijk recht voor ieder" (slot). (Recht van vereenigen
zaak Begout).
De Soc. Democraat. 27 Juni. Wat nu 1"
(na de aanneming der kieswet).
Friesch Volksblad. 28 Juni. De
armengelden op het Sneeker Congres".
Becht voor Allen. 27 en 28 Juni. Het recht
op genot."
30 Juni en l Juli. In zake het internationaal
congrts."
3 en 4 Juli. Liberaal of conservatief" (vakbonden).
Het Schoolblad. 30 Juni. Over leerplicht,
in verband met buitenl. toestanden".
U t r. Dagblad. 26 Juni 1846?26 Juni?1896"
(graanrechten).
28 Juni. Het mun(.vraagstuk".
30 Juni. Een woord van repliek" (studentenfeesten)
door N. Bastert.
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiuiiiii
u z e
Rouwviolen van Helene Swarth, drie liederen
voor een vrouwenstem door A. D. Lornan.
Voorzeker is voor alle lezers van het Weekblad
de naam van Prof. Loman op muzikaal gebied
zeer goed bekend.
Allen weten toch, hoeveel men aan bem ver
plicht is, wat betreft de opsporing, bewerking
en uitgave van Oud-Nederlandsche Muziek ; welke
grondige studie hij gemaakt heeft van het Neder
landscheLied en hoe rusteloos hij steeds navorschte
wanneer er sprake was van twijfelachtige her
komst of onjuiste lezing van eene oude wijze.
Daarvan getuigt vooral het Driemaandelijksch
Tijdschrift voor Xoord-N"ederlandsche Muziek
geschiedenis, een tijdschrift dat in veel te weinig
muzikale kringen gelezen wordt en waarin Prof.
Loman meermalen hoogst degelijke artikelen ge
schreven heeft.
Doch als componist van oorspronkelijke liede
ren had deze musicoloog zich nog weinig in het
openbaar doen kennen, behalve voor de leden
der Ned. Koorvereeniging die in de
muziekbundels, uitgegeven door dat lichaam, voorzeker
met genoegen met eenige zangerige koren van
hem hebben kennis gemaakt en niet het minst
met de vierstemmige Oud-Nederlandsche wijzen,
in vereeniging met Julius Köntgen bewerkt.
miiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiniiminmiiiiiiniiiinii
zonderd, en dat kunnen ze niet verkroppen in
Pontsur-Sarthe ... trouwens ergens anders even
min !.. .
Maar ik leef niet heelemaal afgezonderd. . .
Jawel! . .. je zegt zut tegen visites, tegen
diners, tegen de sociëteit, tegen bals, matinees,
picuics... zut tegen de ontvaugdagen van mevrouw
de Bassiguy . .. zut tegen alles wat je verveelt...
en, je hebt schoon gelijk, niets vaster dan dat,
maar... je moet niet denken, dat dat de manier
is, om de voorname kliek voor je in te nemen...
Ja ... 'k ben een ongelikte beer... 't is
schandelijk genoeg . ..
Waarom schandelijk ? .. . wat komt het er
op aan ? .. . te meer nu, daar de heele wereld 't
natuurlijk zal uitschreeuwen, dat je zoo'n bovenste
beste kerel bent, al deed je ook ik weet niet wat...
Zeg! wat zul je een huwelijksaanbiedingen krijgen!...
Vertel eens : 't is geen geheim wel ? ...
Wat?...
Je erfenis ? . . .
Neen! . . . 'k zal het niet van de daken gaan
verkondigen, dat ik erf, maar 't zal me niet spijten
als 't bekend wordt,. . .
Neen!?.. riep Chiffou verwonderd,
jij, die op die dingen altijd zoo onverschillig bent...
waarom zou je willen dat de menschen weten, dat
je rijk wordt ? . . .
Heel eenvoudig omdat ik niet wil dat de
menschen zullen gelooveu .. . wanneer zij mij zoo
veel geld voor mijn verkiezing zien uitgeven . . .
dat ik door een of ander comitéword gesteund ...
op zoo'n manier in de Kamer te komen, met 't
geld van anderen, vind ik onuitsprekelijk walgelijk,
vuil . . .
Ik snap niet goed, welk comitéjou zou
kunnen ondersteunen, . . . omdat je een geheel
eigen program hebt. . . zouder je bij een enkele
partij aantesluiten . ..
Dat is zoo . . . maar 't zou toch gezegd
worden . ..
Dat 's minder ... 'k zal toch schik hebben,
van morgen! verklaarde Coryse, wier oogen
guitig vonkelden. Hoe laat is 't, ? . ..
Kwart voor negenen .. . zei oom Mare, op
zijn horloge ziende.
O, dan kan 't nog, als ik me rep... en
luidkeels riep zij : Jean ! . . .
De oude koetsier kwam uit den stal, waar hij
ouder gewoonte steeds ziju heil zocht, xoodra zijn
kleine meesteres zijn diensten niet noodig had.
Kleed je aan, Jeau... we moeten dadelijk
uit!... gauw... 'k moet binnen tien minuten op
de Place des Girondins wezen ... riep Coryse
hem toe, en de kamenier ziende, die de binnen
plaats overging, vroeg zij deze:
Is de markiezin al uit?...