No. 996 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. ?op een zelfden tekst altijd onbillijk, omdat men zich soms te veel heeft ingedacht in een vroegere bewerking en men daarom met de latere niet recht vrede kan hebben. Doch zooals ik zeide, ben ik met de beide Ned. liederen al geheel ingenomen. Die zullen, wan neer zij door de voortreffelijke zangers aan wie ze zijn opgedragen worden gezongen (Arnold Spoel en Jos. Orelio), een uitstekenden indruk maken. Het komt mij voor, dat ook Mann zich meer van de oudere wijze van behandeling van het lied tot de nieuwere gaat wenden en dat doet mij genoesren, want. juist in zijn liederen vond ik altijd dat 'hij vooral bij het culminatiepunt de nobele uit drukking nogal eens aan te veel effect opofferde. Dat vind ik ook hier en daar in de Duitsche lie deren en daarom begroet ik met vreugde deze JSTederlandsche liederen, die ik ten zeerste aanbeveel. VAN MlLUGEN. ?«HHUIHIIIMIIIIIIIIIIIIIIItlllllllllllllllllllllll Illllllllllllllllllllllllllllllll Proza yan Willei Kloos." (Slot.) Eén deugd der opstellen ligt dailrin, dat zy een cursus in kritiek van poëzie geven; een tweede deugd is de voortreffelijkheid van het proza. Van de Nieuwe Crids-schryvers is naar m\jn meening de heer Kloos de eenige, die in zyn styl den ouden en den nieuwen tijd vereenigt. 3Ky heeft de klassieke frase niet met minachting ?verworpen en slechts in kleurige woorden zy'n kracht gezocht; noch is hij by de overgeleverde zinvorming gebleven met afkeer van woordbeelding, maar steeds strevende naar een groot proza, heeft hy' tegelijk n frase n beelding gehad, en niemand is de periode zoo meester geworden als hy, niemand tot zulk een virtuositeit van rythmus .gekomen. Niet terstond was die virtuositeit zyn deel. Het In Memoriam op Jacques erk bijv., toont den prozaïst nog in worsteling met zijn streven en niet overal komt hij als overwinnaar uit den stry'd. Vaak zy'n de zinnen daar traag-sleepend, met moeite het gewicht van hun bloemryke beel ding voorttrekkend, en een zin als deze: » .... ik wilde slechts nogmaals .... het feit in herinnering brengen, dat onze poëtische lite ratuur niet in staat is de ziel te bevredigen, die gevoed met de schoonheidsschatten van vroegere -eeuwen, en staande op de hoogte van de hare, nu de blikken naar eigen bodem wendt, en de ?wieken ontplooiende, zich ook wil laten dragen «p de tonen van vaderlandsche luit". Zulk een zin is vrij wel onuitstaanbaar. -? Maar dit bewijst slechts dat ook eea groot schry'ver leerjaren doorloopen moet. Ook in zy'n humor en zy'n geestigheid heeft de heer Kloos het moeten leeren om van zwaar gemakkelijk te worden, maar zoowel hier als in zijn periodebouw ?heeft de leerling zich al spoedig tot meester opgewerkt, in wien men bij uitzondering slechts ?de stem van den schooljongen terugvindt 2). Het proza van den heer Kloos dan is vrij van die eigenaardigheden, welke men by' den heer ?van Deyssel en vele andere moderne prozaschryvers vindt, en die door het publiek voor ?excentriciteiten werden aangezien. Maar dat ook zonder zulke eigenaardigheden, een styl nieuw kan zijn en niet minder frisch dan sterk HHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIflIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllulllllinH 6d« Jaargang. 2G Juli 1896. Redacteur: EUD. J. LOMAN. Adres: Stonehaven, Hitherfield Road, Streatham, Londen. Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek tetreffende, aan bovenstaand adres te richten. iiutiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitifuiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiinniuini Van A. M. Dahl te Christiania. Vervaardigd voor den 4en Halfjaarl. Internationalen probleemwedstrijd in dit blad. No. 343. Mat in vier (4) zetten. abcde fg h Wit: K bl, D d6, P e4; ba, o2 en c3 = G. Zwart: K gl, T hl, P a7; g2 en h3 = 5. INTERNAT. CONGRES TE NEURENBERG. De groote schaakwedstrijd te Neurenberg, waaraan de groote meesters uit alle deelen der wereld deel nemen, werd op Zondag 19 Juli geopend. De volgende 19 spelers nemen aau dezen gewiehtigen strijd deel: Uit Amerika : Steinitz, Pillsbury en Showalter. Engeland: Lasker, Blackburne en Teichmann. Duitschland : Dr. Tarrasch, Schallopp enWalbrodt. Frankrijk : Janowski. Oostenrijk : Bohemen: Porges. Hongarije : Maroezy en Charonsok. Weenen: Albin, Marco eu Schlechter. van werking, dat bewijzen de opstellen der Veertien Jaar slag op slag. Aan een paar voorbeelden wil ik laten zien, hoe de heer Kloos proza maakte, toen hij zijn styl beet had. Van den Kleine Johannes zegt h\j : >;De kleine Johannes" toch is geen kunst van sterke sensatie en hooggaande rhythmenbeweging en plastische intensiteit : geen reëele stad van muziek en marmer, waar de muren verrijzen, en de daken zich strekken en de torens opgroeien, in den klank van het geluid : ik zou het veeleer willen vergelyken bij het lang aangehouden spel eener enkele viool, dat maar droomen na droomen oproept voor onze oogen, droomen, die een dieperen zin hebben, dan hun uiterlijke verschyning en de trekken van hun soms grillig, soms lief gelaat." Dit is rijk maar niet overladen ; lang van adem maar niet sleepend, zonder uitspringende woorden en toch frisch. En ver Ier: »De heer van Eeden is geen zwaar lyricus, die zy'n vreugden en smarten uitschudt over de menschheid in een orgelspel van tonen, in een onweder van geluid. Het klinkt by' hem als muziek van verre en zy'n volzinnen in haar sterkste golving z\jn als het breede heendeinen van een groot water naar de avondkim, ruim en rustig als het ademhalen van dat kalme, late uur.... Zy'n scherts glimlacht en zy'n ernst is bedaard en zy'n somberheid beheerscht zichzelf. Want over alles ligt n stemming, de stemming van het liggend zonnegoud en vredige achter middagen, van avondstilte en maneglans. Rust is de grootste indruk, dien het werk bij mij achterlaat rust en een wereldwysheid, die wegtrekt boven de hoofden der menschen met gelykmatigen vleugelslag". Ook hier is er veel beelding, ook hier zy'n de zinnen breed van opzet ; ook hier is geen hevig heid van zegging. Maar de beelding heeft macht over zich zelve ; de zinnen schrijden met gemak verder op den aandrang van hun inzet, de zegging is frisch, en alles te samen is het voortreffelijk proza. En deze voortreflijkheid vindt men ook vaak daar, waar de heer Kloos met geestigheid zijn kritiek uitoefent ; waar hij door zijn dichter is aange daan : waar bij enkel kan bewonderen ; waar hij verontwaardigd is ; en waar hij kalm analyseert en beredeneert. De tweede deugd dus van de Veertien Jaar ligt in de voortreflijkheid van het proza. Is dit ook een deugd ? Ik weet het niet, maar belangrijk is het zeker, dat de opstellen de schetg eener psychologie van den poëet geven. De Nieuwe Gids heeft tegen de literaire kritiek der ouderen, en vooral tegen Huet, het bezwaar gehad, dat zij een dichter meer be schouwde in zijn beteekenis als algemeen cultuurmensch, dan naar de waarde van zy'n gedichten. De psychologische kritiek van Huet onderzoekt wat de meeningen zijn van een dichter over gods dienst, historie en menschelijkheid. Zij zoekt naar zijn verhouding tot vaderland en weten schap, en gaat na of hij consequent is, dan wel zich zelf tegenspreekt. Ook vraagt zij naar zijn algemeen temperament, of hy pessimist is ofopPolen : Winawer. Rusland : Tschigorine en Schift'ers. 't Congres werd geopend met een korte redevoering van den president Dr. Tarrasch. Eerste ronde Maandag 20 Juli. Wit. Zwart. OpeniEg. Albin O Schiftere l d4 Tarrasch l/g Maroezy l/g Steinitz l Schallopp O Porges O Lasknr l Spaansch. Janowski l Marco O Blackburne 1/3 Teichmann l /g Italiaansch. Tschigorine l Winawer O Weener. Walbrodt l/j Schlechter l/8 Schotsen. Charousek l Showalter O Gew. K. Gambiet. Pillsbury vrij. Tweede ronde, Dinsdag 21 Juli. Teichmann O Steinitz l Kpaansch. Schallopp O Walbrodt l Schlechter l .3 Pillabury i;2 Showalter Tarrasch Marco 1/2 Albin 1/3 Lasker l Schift'ers O d4 Blackburne O Tschigorine l Italiaansch. Maroezy l Porges O Schotsch. Winawer O Janowski l Centrum. Charousek vrij. De speeluren zijn dagelijks van 9 1 en -l?S. Partijen die te 8 uur niet klaar zijn, moeten om 9 unr worden hervat en dien zelfden avond worden voltooid, 't Spelen in den vroegen morgen viel niet algemeen in den smaak, vooral de Engelschen en Amerikanen hadden er sterk op tegen, om 8 uur in 't midden van den nacht, zooaU Lasker 't noemde hun bed te moeten vaarwel zeggen. De bedenktijd is dezelfde als op 't congres te Hastings, n.l. 2 uren voor de eerste 30 zetten en 15 zetten in ieder volgend uur. De opening werd door een talrijk publiek, waar onder vele Engelschen, bijgewoond, waaronder in tegenstelling van Hastings, zich slechts een paar dames bevonden. De Hongaar Charousek ia een even onbekende grootheid als do Italiaan Vergani, die ten onrechte te Hastings werd toegelaten. Men schijnt te Neurenberg echter op meer vertrouwbare gegevens te zijn afgegaan, want Charousek bewees reeds den eersten dag dat bij onder de meesters thuis behoorde. Zijn partij met Showalter trok in 't eindspel bijna alle toeschouwers tot zich. Zijn spel munt., evenals dat van zijn landgenoot Maroezy, door snelheid en elegantie uit. De eenige eersterang spelers, die te Neurenberg gemist worden, zijn : Weiss, Englisch, von Bardeleben, Burn en Lipke. timist, en verwaand of nederig, kortom zij be studeert zijn persoon in de vele eigenaardigheden die hem als mensch zijner periode kenmerken, en bespreekt zijn verzen als documenten voor die studie. Maar literaire kritiek is iets anders. Literaire kritiek onderzoekt of verzen goed zijn dan wel niet goed, en het kan haar niet schelen of de dichter een Kees is dan wel een Oranjeklant, een Geus dan wel een Jezuïet, als de verzen maar mooi zijn. En het is die soort van kritiek, waarmede de ouderen, naar den zin van den Nieuwe Gids, zich veel te weinig bemoeiden. Zeer zeker was er in deze opmerking veel waars, en men behoeft niet lang in de Veertien Jaar te bladeren, om te merken, dat de heer Kloos naar een ander beginsel kritiseert dan Huet en zijn tijdgenooten deden. Maar lang zamerhand heeft zich bij den heer Kloos een inzicht over de psychologie van den dichter ontwikkeld, dat tevens tot een soort van algemeene filosofie, een soort van metafysika werd, en waarbij de ware dichter de ware mensch en zelfs de ware vrome genoemd werd. De ware dichter, of algemeener, de ware artist, gevoelt het absolute, en uit dat gevoel zuiver. Hij is de dienaar der Onbewuste macht, die de wereld drijft en de meeningen der menschen niet kent, en de ware dichter zoekt dan ook in zich zelf, niet naar datgene wat in overeenstemming is met een leer over kwaad en goed, maar naar dat fijne gevoel, waarin hij den mystieken wil van het Al herkent, en geen dan de kunstenaar kan dat gevoel ontwaren. Ik waag my niet verder aan een schets van deze theorie. Aan mij zelf zegt zij niets. Zoo dra ik iemand hoor spreken over het Onbewuste, waarvan wij niets zouden weten, en waarvan wy' dan toch weer wel moeten weten, dat er veel in was, en dat het een wil had, en dat het zooveel wy'zer is dan het bewuste, zoodra ik zulke dingen hoor, dan meen ik een contradictie te zien, en een poging om de gapingen van ons weten met een woord te stoppen. Maar velen zijn er, die met het Onbewuste op beter voet staan. En voor die heeren onbewuste filosofen is het een zeer groot voordeel, dat zij den heer Kloos een meening over wereld en leven en wil hooren voordragen, want niet vaak, geloof ik, heeft een dichter getracht zijn metafysika min of meer als een verhandeling mee te deelen. Doch voor de anderen, minder bevoorrechten, blijven niettemin de Veertien Jaar talrijke schoone lessen in literaire kritiek en vele blad zijden schoon proza aanbieden. CM. M. VAN DEVENTER. 1) Veertien Jaar Literatuur-Geschiedenis, door "Willem Kloos. Amsterdam, S. L. van Looy, en II. Gerlings 2) Bijv. dl. II blz. 4 onderaan. De humor is hier zonder gratie, en moest ze hebben. Bij de flrma E. J. van Wisselingh & Co., Spui 23, is tentoongesteld een schilderij van J. Maris, »Trekweg" en voor het zijraam een teekening van M. v. d. Valk, »Winter." A T d7 T <e6: h5 a3 T e2 P a3 Ta6 * B T 'd2 K b2 K e3 C D K h7 ? ? ? * F P e3 R CE a3 D f4 minilmiiiHiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiii TWEEDE NAT. CORRESP.WEDSTRIJD. Negen-en-dertigste zet van Wit. A l 2 3 4 5 6 7 8 9 10 In groep C en in F 10 geen zetten ontvangen. Partij B 'i wordt door /wart geabandonneerd. Er is nog gespeeld in A 7 37?D a4; 38 T c3, cb3:, in B 7 37?au; 38 ba5:, K b7, in B 8 38?K e5. De volgende week worden, met het oog op de wed strijden in Leiden, geen zetten gepubliceerd. C. G. te K. De 38e zet van Zwart in B 6 moet natuurlijk zijn P i'5. J. J. S. SPAANSCHE PARTIJ. Eerste ronde 20 Juli. Wit. Zwart. Moritz Porges. Praag. E. Lasker, Londen. l <?4 e5 naal voor zij" E op b2. o p t'X I» «?« 11 cuö: ~ . - 12 P bd2 T c8 3 R t»0 P ffi Ll de beken(le parti.j 4 0-0 P 64: Pillsbury-Lasker (Vier5 dl R e7 kamp te Petersburg) ge6 D e2 P d6 schiedde: 11 fG 13 R ffi:, 7 R c6: bc6: 5 f°; V, T.fel,',p?c5..15 8 de5: P b7 9 b3 Deze voortzetting werd door Larikrr, Piüwbu^y en Showaiter herhaaldeEdiond He Gonconrt, t R d7 ez js ui enz. 13 T fel 1, p ., 1+ir1 ** ' ,,?,-, Hierdoor geraakt Wit spoedig m moeilijkheden. "'-* R a3! f6 lijk aangewend. Vroeger speelde men hier gewoonlijk P dl, 0-0! 1) 1*> l ed2 'i' dl, D e8 11 P c3, 16 R e5 l' e» enz. 17 1) a8 9 0-0 Wit redt wel is waar 10 R 1)2 d5 ZÖ" ofticior, maar /wart II cdti: P. p. krijgt mi een verbazend Showalrer speelde hier st°rk pioiineneontrum. in zijn niatt'h met Ko- l' teo : meny 11 l' bd2 en opende 18 D a3: later met e6 de diago- Do damo is hier slecht In het vorig jaar schreef de heer Zilcken te dezer plaatse nog een paar artikelen over den overgeblevene der twee broeders de Goncourt; wij zullen dus niet nogmaals uitvoerig over zijn letterkundigen arbeid spreken. Toch zij zijn beteekenis met een enkel woord aangegeven. Hij was, in een eeuw van menschen die niets dan zaken doen, en in een land, dat voornamelijk wordt bewoond door ambtenaren, politici en winkeliers, het volmaakte type van den letterkundige. »Van het begin der wereld af," verklaarden de beide broeders, »is er geen sterveling geweest, zoo geheel verzwolgen, verdronken in dingen van kunst en intellect, als wij. Waar wy die missen, ontbreekt ons iets als de ademhaling. Boeken, teekeningen, gravures vormen de grens van onzen horizon. Doorbladeren, bekijken, dat is ons bestaan: Hic sint tabernaada nostra. Wij hebben geen enkelen van de hartstochten die de menschen verdrijven uit een bibliotheek, uit een museum, uit een overpeinzing, uit een beschou wing uit het genot van een gedachte, een lijn, een kleur." Bekend is hun treuren over den staatsgreep van 2 December 1851, omdat juist op dien dag hun eerste boek zou verschynen. Weinig artisten waren zoo gevoelig voor lof en blaam als de de Goncourts. »Men is zeer ongelukkig", zoo waren hun woorden, »om als men zenuwachtig is, in de kunstenaarswereld te leven. Indien het publiek wist, op hoeveel beleedigingen, aantijgingen, laster en ellende naar geest en lichaam zelfs een heel bescheiden roem komt te staan, het zou ons vaak, in plaats van benijden, beklagen. Deze gevoeligheid is het geweest, die aanleiding gaf tot het onderwerp, nu zoo algemeen besproken : de Académie, door de Goncourts gesticht. Ileeds jaren geleden had den zij tot de oprichting ervan besloten. Prik kelbaar als zij waren, en strijdlustig gestemd tegen de dichterlijke taal der Franschen van '50 en '(50, was hun een onbesuisde aanval van den hoogleeraar Baudrillart voldoende, om voorgoed tegen iiimiiiiiiiillillllltliiiiiiiiinn geposeerd. 18 et 19 P d4 D f6 20 c3 T f8 21 f3 T f l dan D g5, met de dreiging R h3 enz. 21 22 D cl 23 P f l 24 T e3 25 D dl 26 P g3 c S6 d3 f4 h5 27 P de2 P g2:! 28 K g2: ef3: f 29 T f.3: R h3 f! De World's Champion'' beslist 't spel zoo snel en elegant mogelijk. 30 K h3: D gif 31 K g2 D f3: f 32 K gl h4 33 P hl D e3 t Wit geoft op. Op Kg2 volgt merkwaardiger wijze h3 f. , T d8: f? dl: 2lDe_3 B? '' '*'' SPAAN3C HE PARTIJ, Gespeeld op een soiree in de Brooklyn Chess Club", even voor de afreis van PiHsbxvy o.t Showalter naar Neurenberg. Wit. Zwart. Showalter en Barry. Pillsbury en Hymes. l C-4 e«> Deze schijnbaar sterke 4-j _» frg » *» aanvalszet is oorzaak van ?* r * * * *-°'t verlies der partij. De «5 K I>5 P f(> zwarte dame kan nu on4 0-0 P C4 : gestraft in 't vijandelijk ft <U P dfi' kal"P doordringen). u ut i uu , 7 d* T-1 p'S' 8I)e2 Sterker is 8 D .18 : f. , K ds: 9 T dl f, KeSlO ^ "?> " f 2 P c3, bG en/, ' 21 D c2: li c2: S P dl 25 b4 T di 9 P dl: D dl: 2« K g-l Ii4! 10 K hl /wart heeft nu een geT dl dan 11 g i. De wouufu emdspel, wt-gens beste zet voor Wit is o.i. de zwakke witte pionnen 10 c3. P c3 orl f410 R f5 27 T a2 K d7 11 P c3 B b4 2* P g4 T dl t 12 P dl 0-0-0 29 K fi R b3 13 f 4 30 T 1)2 R d5 c3 dan D d3 enz. 31 K e2 T cl 13 U5 32 K d3 K c4 f 14 P f2 R c5 33 K d2 T fl 15 c3 D d5 34 K e3 T e! f 16 R e3 R e3: en z«rart wint. 35 K <i2, 17 D e3- b6 'r e2 t 3c K ei, T ba: 18 T fdl D C6 37Kb2:, Ke6381>e3, 19 al go enz.