No.1002 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Twee nieuwe pclitwerkeii. Lang heeft Frankrijk het privilegie gehad de fraaiste en elegantste geïllustreerde werken uit te geven. En nog staat het in menig opzicht bij zoogenaamde »Luxe-edities" bovenaan. Maar in de laatste jaren is er toch een ommekeer te bespeuren. Engeland gaf 't voorbeeld, en menige degelijke en tegelijk weelderige prachtuitgave verliet in de laatste 25 jaren de Engelsche drukpers. Sedert 1870 is echter bovenal in Duitschland «p dit gebied een groote verbetering waar te nemen. Vroeger verschenen er ja, wel degelyke werken, soliede gedrukt en wél verzorgd, maar meestal weinig smaakvol van uiterlijk, en, wat de procédés der illustraties betreft, verre achterstaand by de Fransche uitgaven. Onder de Duitsche firma's die het eerst een beteren weg insloegen, verdient die der heeren Franz Hanfstaengl te München een eereplaats. Naar hunne uitnemende photographieën vervaar digden zij photogravures en lichtdrukken die meer en meer den trap der volmaaktheid be reikten. Zoowel op 't gebied der oude als der moderne schilderkunst gaven zy werken uit die onder het beste gerekend mogen worden, dat in die richting, waar ook, verscheen. Door het uitgeven van zoogenaamde »Galleriewerke" brachten zij voortreffelijke blijvende en niet te kostbare afbeeldingen der voornaamste kunstwerken van verschillende Musea tot stand, waardoor de kunstgeschiedenis zeer gebaat werd. Ik herinner aan de publicaties ever 's-RijksMuseum en het Haagsche Mauritshuis. Thans kwam van hun de Londensche National <5allery aan de beurt. Voor mij ligt de Ie ah1. van een grootsch prachtwerk Pictures in tlte National (iallery. With descriptive text by <üharles L. Eastlake. Het is een ware lust voor de oogen die prachtige photogravures te zien, zoo scherp en duidelyk, zelfs waar sommige stukken op wel wat zeer kleine schaal werden genomen. Men zie bijv. Johannes -de Dooper met andere heiligen, dat schoone werk van Filippo Lippi, kan men een voortreffelijker en tevens nauwkeuriger reproductie eener schilderij denken ? De aflevering bevat tien groote en vijf kleinere photogravures, en 16 bl. tekst, en dat alles voor.... 15 shilling ? 9! Er zullen 13 afleveringen verschynen. De heer Eastlake zegt in een voorrede, zich niet met biographische gegevens en ook niet met werken buiten de National Gallery te zullen ophouden. Wij vinden dan ook in deze Ie aflevering slechts beschrij vingen van en aesthetische beschouwingen over de schilderijen die afgebeeld zijn. Het isjammer dat de tekst niet geschreven wordt door een meer bevoegde hand; wij zullen door de contemplatieve beschrijvingen van dit bijschrift niet veel wijzer ?worden. Eén specimen van de fatneuse schilderij van Ant. Pollaiuolo wordt gezegd: »een bizondere HHiiiiiifiifiiiiiitiiijiiiiiiiiiiiiiiijiiiitiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiijjiiiiiiiiii 6de Jaargang. G September 1896. Tijdelijk adres van den redacteur: Van Baerlestraat 12, Amsterdam. Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te riehten. IIHUIII iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinnnuni CORRESPONDENTIE. Konrad Erlin, Wien. Bitte genaue Angabe Ihrer Adresse. H. Mendes. Uw beide drie zetten laten nevenopl. toe, resp. l P c5 en l D b4. A. Bleijkmans te A. Daar de bepalingen voor 't begin van den C. W. zija vastgesteld, kunnen wij hierin geen verandering meer brengen, Overigens volgt 't o. i. niet altijd dat de sterkste speler de beste corresp. speler is; ook is de classificatie uit den aard der zaak min of meer grosso modo ge schied. Gaarne ontvangen wij de partij met den heer de Man. Onze gelakwensehen aan uw broeder. Dahl, Christiania. Your fourmover kas appearod in one of the July numhers. The problem was quite correct. Shall be pleased to receive further contributions. TWEEDE NAT. CORRESP.WED9TRIJD. Een-en-veertigste zet van Zwart. l 3 4 5 6 7 8 9 10 Er is nog gespeeld in A 7 41 D f l en in C 4 41 D h4. E. W. te G. Uw bedoeling in C 7 zal wel zijn K d8, ZOQ niet verzoeke verbetering. E. A. J. H, M. te D. Daar de uitslag van uwe par tijen op het resultaat in groep C geen invloed kan hebben, heb ik tegen uw voornemen geen bezwaar, behoudens goedvinden van uw tegenstanders. J. J. S. A T f8 K 17: . . . . blP f T g6 b5 R t6 B ? ? ? ? K c7 K b6 ? ? ? ? ? * ? ? C * ? ? ? D d3i K d8 ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? D K 1)4 ? ? ? ? ? ? ? * F T g3 K e7 ab5 P h5 ? ? ? ? P a7 beteekenis verleent het jaartal van het ontstaan 1475 aan deze schilderij, want het is het ge boortejaar van Michel-Angelo." M. i. zou het stuk even belangrijk zijn al ware het een paar jaren vóór of na diens geboorte geschilderd. Maar de tekst is hier bijzaak; de afbeeldingen zijn boven allen lof verheven. Over de keus der af te beelden schilderijen kan na deze ne afle ring nog geen oordeel geveld worden. Zij bevat hoofdzakelijk werken der oudste Toscaansche en Umbrische scholen, maar ook de beste stukken der Hollandsche school zullen worden opgenomen. Tegelijkertijd verscheen bij de firma Hanfstangl een tweede groot plaatwerk: lhmdeeicJmitnf/en alter Meister im Küniglichen Kiiji/erstich-Kobinet zu Ihesdcn. De eerste aflevering (er zullen er 10 verschijnen) bevat 25 reproducties naar de oudste teekeningen dezer rijke verzameling, met een breedvoerige, leerzame en volledige voorrede van prof. dr. Karl Woermann. directeur van het vermaarde Dresdener Museum. In dat voorwoord lezen we veel belangrijks over de geschiedenis van het Dresdener »Kupferstichkabinet'', over oude teekeningen in het algemeen en over die van 't Dresdener Museum in het bizonder. Bij elke teekening vinden wij eene geschiedenis der teekening, hare beschrijving en kritische opmer kingen, waarbij dikwerf het oordeel van de beste kenners op dit gebied in overweging wordt ge nomen. De reproducties zijn uitmuntend geslaagd; 't is als had men het origineel voor zich liggen, zoo fraai en getrouw is de afbeelding er van. Trouwens op dit gebied werden reeds wonderen verricht; ik herinner aan de voortreffelijke uit gaven van reproducties naar teekeningen van Rembrandt en Dürer, ter Berlijnsche Reichsdruckerei gedrukt. Het is te wenschen dat de firma Hanfstilngl bevredigende resultaten met die leerrijke, schoone en kunstgenotbrengende uitgaven moge beleven. Maar men is elders geloof ik minder zuinig dan bij ons met het aanschalï'en van dergelijke prachtuitgaven. Hier te lande huivert een welgesteld man bij het hooren van den prijs van een ietwat duur boekwerk «honderd gulden veel te duur, dat is slechts voor millionnairs" hoor ik ze uitroepen. Dat diezelfde zuinige menschen soms drie, vierhonderd gulden voor een diner uitgeven, een genoegen van weinige uren, ver tellen zij er niet bij. Hopen wij ook op dit gebied op betere tijden ! Dr. A. BUDIMUS. Museum yau de Amstel Krinf, O. Z. Achterburgwal -10, op de hoek van de Haantje- hoek- steeg. Dagelijks geopend van 10?t uur. Entree *25 Cents. Er behoorde in Amsterdam een corpo ratie in het leven geroepen te worden wier leden een waakzaam oog hielden op zoo danige voorwerpen, die tot de Katholieke historie der stad behoorden om ze zoo mogelijk aan te koopen en voor de Katho lieken te behouden. H. B. KJ.öx.NK, Amstelodamensia. blz.'2ÜO. En met deze zoo bij uitstek eerbiedwaardige bedoelingen bezield toog de heer Klönne, Rector van het Begijnhof, in 1883 aan het werk om Van H. Mendes da Costa, te Amsterdam. Vervaardigd voor den 4en Halfjaar!. Internationalen probleemwedstrijd in dit blad. No. 348. Mat in vier (4) zetten. abcde t' g h Wit: K .18, D hl, T b4 en f i ; bC, g'2 en 5^ Zwart: K el; b7 en gl r-: 3. Oplossing van Xo. 3Ui (Mesporsen). l D b8, dl 2 T f 2 !, R i'2 : ! 3 D cS enz. cl 2 D liti, r;i t! ?> K .-il K frl: 2 I) i-x f K }j-l 3 T f3 R f2 2 T f2: 71 2 D j>3 fOpgelost door C. Kockrlkorn, Keulen (3;: H. Mendes da Costa, Amsterdam (3'^j. een corporatie te stichten wier doel en handelen naar den zin van het hierbovengezette citaat zou zijn. Hy verzamelde in December van dat jaar een achttal van de meest voorname Katholieken uit Amsterdam om zich heen op het Begjjnhof en stichtte met hun steun en op zijn initiatief de »Amstel Kring" met het streven alle mogelijke voorwerpen van historische waarde voor het Ka tholieke geloofs-leven van onze voorvaderenstadgenooten, bij elkaar te brengen. In den beginne, toen de verzameling nog klein was, kon die een berging vinden in een of in een paar kamers van de pastorie op het Begijnhof, maar langzamerhand groeide die collectie zoo aan en werd ten laatste van zooveel belang, dat zij tot een voor het publiek toegankelijke verzame ling moest worden gemaakt, en toen in 1887 bij de voltooing van de nieuwe St. Nicolaas Kerk aan de Prins Hendrikkade, deze veel grootere kruiskerk het kleine, eenvoudige kruiskerkje »Het Haantje", kwam vervangen, was de ruimte en de meest geschikte plaats voor een museum van katholieke gedenkstukken gevonden. Met de hulp van vele goedgeefsche Amsterdamsche Roomschen werd het gebouwtje het eigendom van den kring en het verzamelde daarin overgebracht, en van dat alles is zeker dat gebouwtje zelf, uit alle oogpunten zekerlijk het voornaamste document te noemen. In een van de achterbuurten van de oude stad, op een uithoek van een gracht, bij allerlei kleine straatjes en steegjes waar men zonder goed den weg te kennen zeker makkelijk zich zou kunnen verdwalen, zou niemand een katholiek kerkje vermoeden vooral omdat aan het uiterlijk niets bijzonders valt op te merken, en daaraan is het zeker te danken, dat door deze gunstige omstandigheden bevoordeeld dit kleine huiskerkje een zoo belangrijke rol heeft gespeeld in de tijden van de Reformatie en de Katho lieke vervolging. Toen na de hervorming aan de Roomschen het uitoefenen van hun godsdienst door den schout werd verboden, verzamelden dezen zich in stilte in de huizen van geloofsgenooten en daar waar huis-altaren waren opgericht. Oude vrouwtjes gingen heimelijk rond bij de geloovigen om hun de tijden der kerkdiensten te komen bekend maken, door aan de deuren te kloppen, waarvan zij de curieuse naam van klopjes te danken hadden, of om looden kogeltjes of schijfjes als bewijs van toegang aan de geloovigen uit te deelen 1). En zoo waren er vele huizen waar van die geheime bijeenkomsten gehouden werden, zoodat zelfs in het jaar liiöli een lijst van niet minder dan (!<> geheime verzamelplaatsen door den protestantschen kerkeraad aan de toen malige burgemeesters der stad werd uitgeleverd 2). Maar van al die huiskerkjes schijnt »het Haantje" het voornaamste geweest te zijn en misschien door zijn ligging in de gunstigste omstandigheden, en voornamelijk omdat het huis twee uitgangen had en aan den hoek van een steeg gelegen was, ook door de onmiddellijke nabijheid van de OudeKerk was hier de meest aangewezen schuilhoek, toen deze groote vergaderplaats niet meer ge bruikt mocht worden. Het gebouwtje heeft zeker, zooals het nu is, door den tijd veel veranderingen ondergaan. liet werd in IGiJ'J vertimmerd o) en in den toestand gebracht zooals wij het nu zien, maar voor dien tijd bestond het perceel uit een vóór- en achter gebouw, gescheiden door een binnenplaats, die later tot verbinding van de twee stukken werd veranderd. Voor deze opvatting pleit mijns inziens zeer de bijzondere distributie van al die trappen en trapjes in dit zonderlinge en merkwaardige bouwwerk, en toen eenmaal deze huiskerk in die staat was gebracht zooals zij nu is, was geen beter doolhof van in en door elkaar loopende kamers en gangen en trappen te bedenken, en dit juist geeft nu aan dit oude monument een zoo bij uitstek eigenaardig voorkomen. Die oude geest van gemoedelijke rustigheid, van Oud-IIollandsche zelfgenoegzame huiselijkheid die ons zoo aangenaam stil aandoet bij het bezoeken van een oud huis, bij het zich bevinden in een in terieur waar alles is gelaten zooals het was voor twee honderd jaar, die bruinige, oude kleuren als van gemummificeerd hout, grijswitte muren, stille, gladde trappen, die eigenaardige charme die de dingen krijgen die veel door menschenhanden zijn betast en aangeraakt, die vele ge slachten aan zich hebben zien voorbijtrekken, dat eerbiedwaardige van den ouderdom, dat komt in dit curieuse huisje zoo dadelijk iemand geheel in beslag nemen, maar dadelijk daarbij ook iets meer, ook nog iets anders dan men gevoelt bij een huisje dat alleen maar uit de zeventiende eeuw is. Hier zijn het de vreeselijk doolhofachtige gangen, de daar ineens tusschen staande, en in zijn rustige zekerheid bijna niet bijhoorende oude zaal, met de wit-en-blauw-getegelde vloer, de hooge schouw, de mooie kasten, en daar boven dan weer een verdieping hooger dat huis-kerkje, over de geheele lengte van het huis heen, zich door twee zolderingen heen brekend, en die stille biecht stoelen achter het altaar, in hoeken als kasten afgetimmerd, dan weer die trap naar beneden, en die kleine kamertjes en vertrekjes, dat eigen aardige onrustige in de verdeeling, in de inwen dige organisatie van binnen, doet met heel die stille ernst van oudheid ook tegelijk dien geest van onzekerheid, gejaagdheid en beangstheid uit komen dien telkens de hier verzamelde geloovigen moeten gevoeld hebben als de schout hun eer biedwaardige vergaderingen kwam uiteendrijven, zoodat het wel noodig was dat hun huis grillig en onzeker was gebouwd, een beeld van de tijden waarin zij leefden, opdat er een betere kans tot vluchten zou overblijven. En heelemaal is dat museum zoo, dat huis zoowel als de dingen die er verzameld zijn; er is absoluut geen vast plan, geen vaste grond. er is van alles wat, en kunst moet men er ook eigenlijk niet gaan zoeken. Want hoe kan het anders dan dat in deze voor het katholicisme zoo bedrukte tijden onder hen, een van uit hun eigen hart ontkiemde kunst, tegen den hoogen op bloei van de protestantsche renaissance zich zou hebben kunnen oprichten, in die dagen was zelfs een katholiek-protestansche kunstuiting in den vorm van (ïothieke-renaissance niet meer moge lijk, het was in de zeventiende eeuw bedenke men, de groote tijd van Hollands wereldnaam. En de eigenlijke katholieken die in die dagen voor eigen zieleleven nog werkten, verloren zich in de niet meer begrepen gothieke traditie, of vergaapten zich als kinderen aan den uitwendigen zwier van de renaissance, maar nergens was eenige oorspronkelijkheid te onderkennen, en het is daarom dan ook minder dat men zich in de hoop van daar kunst te gaan zien, naar iimmmiiuiiiiiiiiiiiiiiimminiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiimmiuiuiiiHiHiiiminini j iiniifiiiiiiiiiinii PRANSCHE VERDEDIGING, Gespeeld op een blindelings-séance (6 partijen) te Leiden 28 Augustus jl. Bord No. 3. Wit. Zwart. R. J. Loman (blindelings). Euderlee. l e4 2 dl 3 ed5! 4 r ra 5 H (13 (5 0-0 7 P ei 8 I' e-2 !) i' ea 10 l'4 11 K hl 1-2 i'5 e d5 ed5: p (6 R d6 o-o t-6 R etS J' bd7 1) b<> ei f d4: l» P f3! 14 fe6: 15 Ii3 16 K e3: 17 P ed4! 18 P e6 19 P %5 20 D Ii6 P gt fc6: P e3 de3: eó e4 ed3: Zwiirt greeft op. Op P i'üvolgt T K: Bord Xo. 2. l'RAXSCIIE VERPEDIGrXCi, Wit. Zwart. L'jman. Esser. cl «>G 15 P f3 I) ii5 2 d4 do 1« 0-0 P d3: 3 P t- 3 P f 6 17 l'<d 3: P e6 4 có P fd7 3S D »-5 S<i 5 i'4 f5 l» K hl T g7 (No. 316). ig bildet die Einleihing el, deni sich zwei gute den erslen 7ng bleibt ^rhen drn PanH.-nzitgen viderung R d2 : oi'i'enbar Beoordeelingei Ein interessanter Zngzw: zu dem trelllichen flaupt Varianten ansuhlioHsen. l'i allerdings uur die \Yalil y.\ nach b8 und c7, da der E vorgebeugt werden muss. C. Kockelkorn. De matcompoeitie is /<>cr lijn en de sleutelzet niet gemakkelijk, doch ei' zijn to veel pionnen naar mijn zin, daarom slechts 3- ;, anders 4. H. Mendes da Costa. f5 (i dcö: K e5: 7 1) £i 0-0 8 K d3 IT, 9 I) h,'5 T f7? Beter is hu. 10 g4 P f8 Zwart kan nu den gpion niet nemen, een gevoig van zijn verzuim op den voorgaanden zet. 11 gf'ö: el'5: -1 'l* I> "17 l T ad 1)6 '-?* T <-"- R '>< '24 T f f l T f8 '25 T <:8: It c8: 26 P_d5:! I) do: U b/ V dan P fC f enz. 27 T c8 : "f* K /'7 28 I) f?2! P f 4 : J /wart loopt in den val. EXGELSCHE PARTIJ, Uit den 2den C. W. Groep B No. 2. Wit. Zwart. A. Bleijkmaus, Amsterdam. J. J. Speet, Breda. l «4 e5 12 P do a P rs P c6 13?, d4 f5 .?Beter was P c4: 14 «* t*' d5 D e4: f, P4 eö15 de5:, Wij geven aan dezen 1> e5 : waarna wij. wezet de voorkeur boven gens de zwakke pionnenI' f (J, daar hij aan Zwart stelling van Wit, 't zwarte een meer kansrijk spel »l>el verkiezen. De afruil opent. was in ied^r geval raad4 J) ji4 f6 zaam , daar 't paard op Steiuitz was do eerste ,düslecht' ,en Jc: raad8' die de noodzakelijkheid 'e(n, P el g°cd 8el)osvan dezen zonderlingen .ff"..'8'-» ?.> , . zet aantoonde. 14 {i e2 » W 5 R b& P e7 16 l' ^ P «'4: (J ed5: D d5: 1G K t>4: K d 7 0-0! 17 f?3 I> W' Beter clan ineens dl. 7 , Deze zetpil on.s niet bevallen, daar Wit nu later t'3 dringt. In prinripe was deze zet af to ' «erker was D h3 18 f3, f -t 19 fel:, f-3 : 20 « " f . K d8 21 K 85 f, ,fe i'.j' JS lt5 "<> l'' " «2 0-0-0 Wit heeft nu door zijn 2ï> P g5 f K e7 vrijboer op t-6 en de open Zwart kan verlies niet K-lijn een klein positie afweren. voordeel verkregen. 30 T f7 f K C8 12 P dl P c6 31 D d5: P d5; 13 R e3 K e:!: 32 P e6 f 14 P e3: P b4 Zwart geeft op. keuren en wij pret'eree- 20 ie4; P d4: ren daarom 7?R d7 S 21 cd4: D d4: f dl, ed4: !) cd4', P có! 03 ]^ 2 fi>}; 10 P <<l>f3: -MlgfS:. " D alt dan 23 R'b2, 1) i j 12 da, aG met goed rj bl 21 P d3 enz. spel voor Zwart. Event. .,3 R j,., j, ,(6 );an Zwart de kwaliteit ^t i» - ? r p a8 prijs geven,wat m ^ '^ ».'? i, "' : vele gevallen tot winst '°K '" T e8 leidt 2b b.j K tf4 8 P cl R d7 27 B d2 R <-5 !) P a3 P c8.' 28 D c3 I) d(5 Beter was n. i. 0-0 O 2i) Il3 R (17 10 R c(i: ilO R cl. D 15 30 n4 1)4 11 P bf!. K b« enz.) l' cli: 3! ^4. ]J b4 11 b l, K b8 enz. >>?> j) .,*> |> (|.i K) R f4 D f5! :!;7I)b;5 Rf| 1) ha was sterker. 11 1>4 D h5 12 D e2 P b."> was minder gof d, wegens P b(i <m P c-1:. ;J« « B" Wit kan don e-pion niet ?>' D C.i nemen wegens K d3. /WiU't g-feft op. 35 T dl 36 R f7 e 5 D c7 T e7 R e<S