No. 1009 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Een Israëlietisclie Roman,') Dit onderhoudende boek is voor de goyim r geschreven, verbeeld ik mjj, dan voor de Isra lieten. Want al spreekt Zangwill vantijden, die en halve eeuw en meer achter ons liggen, en al schijnt hij aan te duiden, dat de toestanden thans anders zijn dan toen, veel van het eigen aardige in het Israëlitische leven zal toch nog wel zyn bestaan gebleven, en wat voor ons hei denen belangwekkende mededeeling is, is voor de zonen van Israël versleten waar. Toch, als ik zelf Israëliet was, ik zou, geloof ik, Zangwill dankbaar zijn voor dit boek. HU is er niet op uit alles in z\jn rasgenooten goed te kennen en te poëtiseeren, maar juist zijn open hartig realisme geeft een groote betrouwbaarheid aan zijn voorstelling, waar hy wel poëtiseert, of liever waar hu met oprecht medegevoel over het .grootsche van den ouden godsdienst spreekt, en de aandoenlijke aanhankelijkheid aan het vaderlijk geloof schildert, zooals die een steun was voor -de armen in hun verdrukking en een glans van poëzie om de ellende van hun dagelijks bestaan bracht. Daarvoor mogen zy'n rasgenooten hem dank baar zyn, en wij die niet tot het ras behooren, ook w\j zijn Zangwill erkentelijk, w\jl hy ons ?onderricht en treft. Ook wij gevoelen het grootsche van de trouw aan het geloof, en ook voor ons wint zijn bewondering aan betrouwbaarheid, waar hij tevens met zooveel oprechtheid weet te schert sen en te hekelen, en er zelfs op uit schijnt te zijn om ons te doen gevoelen, dat dit kleine een ?even wezenlijk deel van den rasaard is als het groote; wügelooven hem in zijn lof, waar wij zien dat hij ook durft afkeuren, want een ander kriterium voor de juistheid van zijn voorstelling iebben wjj niet. Het kleine naast het groote, en zelfs het kleine m het groote. Want dit is ook zeer treffend om te zien, hoe voor de vrome Israëlieten de vormendienst, de voorschriften der Wet, een onaantast baar heiligdom zijn. Hun ziel is niet enkel vol niet den droom van den Algoede, die zyn volk liefheeft, en het uit Egypte voerde, den droom van den Messias die eens komen zal, den droom van Elia, die nog rondwandelt, doch vol ook van den eerbied voor de vrome gebruiken, door hun vaderen hun nagelaten, en tornen aan die gebruiken zou voor hen een tornen aan het religieus gevoel zelf zijn. Dit is klein op zichzelf, maar het heeft zijn groote zyde door de oprechtheid van den eerbied, en de opofferingen, die de vromen voor hun Wet over hebben. Dit groote van het kleine komt schoon uit in 4e specifiek orthodox-Israëlitische tragedie, welke ?den grondslag van het boek uitmaakt. Want .Zangwill's beek is vooral een verzameling schetsen, maar er is toch zoo iets van een verhaal in, en dit verhaal is de tragedie van de opoffering voor de Wet, is treffender wijl de opoffering aan een 1) Kinderen van hetGhetto; naar het Engelsch van J. Zangwill door Dr. J. de Jong, 2 dln. Amsterdam, H. S. W. Becht. jiMiMimmimiiMimiMiMiMiniiiimimiiiiMMiniiuimiiiiMimiiiif minimin 6de Jaargang. 25 October 1896. Redacteur: RUD. J. LOMAN. Adres : Stonehaven Streatham London S.W. Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te richten. iiiiiiimiiiiiiiiliiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiii CORRESPONDENTIE, X. te A. Verzoeke vriendelijk 't Weekblad van as. Zondag en van 8 Nov. te zenden aan: Herrn Konrad Erlin, Kirchengasse 30, 2 stock 14, Wien. Van L. A. Kuijers, te Amsterdam. Vervaardigd voorden 4enHalfjaarl. Internationalen probleemwedstrijd in dit blad. No. 355. Mat in vier (4) zetten. abcde fg h Wit: K al, D a2, T el, B b4, P b3; a3, b5, c2, c5, e4 en f3 = 11. Zwart: K e5, P f8, E g8; b6, e6 en h6 6. Oplossing van No. 353 (Erlin;. l P h7, K c4 2 D bl, K d5 3 E h7 enz. P c4 2 D b.7, P d6 ) P Aï3 D e4 f P e5 J zjjde meer uit een vreesachtig besef, dan uit volle overtuiging ontspruit. Daar is Hanna, de schoone dochter van rebbe Sjmoel. By een familiepartijtje heeft zy medegedaan aan een grapje. Een jongman, de ver loofde van haar vriendin, heeft een verlo vingsring medegebracht en steekt dien voor de aardigheid niet deze verloofde, doch Hanna aan den vinger, terwijl hfj, mede uit zuivere scherts, haar met de Hebreeuwsche spreuk tot zijQ verkoren echtgenoot verklaart. Er is alge meen gelach, algemeene vroolykheid over het grapje van het uiige jonge mensen. Doch in eens wordt een der orthodoxe heeren ernstig: hij moet spreken, al behoort hy tot een zwijgende familie, en zegt, dat de jongeman en Hanna volgens de Wet gehuwd zyn; hy heeft haar den huwlijksring in tegenwoordigheid van getuigen aan den vinger gestoken en in tegenwoordigheid van getuigen met de formule door den Wet voorgeschreven tot zijn echtgenoot verklaarde. Algemeene conster natie, en begin van gekijf, Hanna's vader, de rabbi, is niet in de stad, maar men haalt een wetgeleerde, een maggid, en deze geeft den orthodoxen Israëliet gelijk : de Wet zegt het zoo. De verslagenheid is groot. Maar is er niets aan te doen 1 Natuurlijk, zegt de maggid, als de man van Hanna een scheidbrief geeft, zyn zij volgens de Wet van elkaar af. Allen herademen, de vroolijkheid keert terug, en na een paar weken heeft Hanna haar scheidbrief. Dit is een komisch incident, doch het wordt de oorzaak der tragedie. Hanna maakt kennis met David, een braaf jongman, geloovig Israëliet, hoewel niet orthodox in het ceremonieel. Zij verstaan elkaar best. Ook Hanna, hoe vol ook van eerbied en liefde voor haar braven en vromen vader, heeft geen sym pathie voor den vormendienst. De nieuwe tijd heeft op haar gewerkt, en het uitvoerige cere monieel hindert haar. De jongelieden gaan van elkaar houden, en verloven zich. Hanna's vader is zeer tevreden met zijn aanstaanden schoon zoon, en David waardeert den eerlijken en beminlijken rabbi genoeg om zich te schikken naar zijn vroomheidsopvatting. De heeren praten vertrouwlijk en aangenaam, en David ver haalt, dat hij eens in een kleine Israëli tische gemeente de zegening volbracht heeft, wijl er geen andere Kohen bij de hand was. De rabbi schrikt Is David werkelijk een KoJien? Maar dan mag h\j niet huwen met Hanna, want er staat geschreven, dat geen Koeten (priester) een gescheiden vrouw tot echtgenoot mag hebben, en Hanna is volgens de Wet getrouwd en ge scheiden. Zoo zegt de rabbi. Doch David is ontsteld en toornig. Dat is geen vaderlijk geloof, zegt hij, dat is geen Judaïsme, maar rabbinisme of talmudisme, waaraan ook een oprecht Israëliet zich niet behoeft te storen. Maar zijn uitval helpt niets, want het voorschrift staat niet in den talmud, maar in de Mozaïsche wet. Zullen de gelieven zich onderwerpen aan dezen ritueelen dwang'? Neen, zij zijn het eens, dat z\j zelf geen gevoel hebben voor de Wet, en zij besluiten te vluchten, en naar Amerika te gaan, nadat zij eerst burgerlijk gehuwd zijn. Dit beP e8 2 D h7, P d6 3 D g8 f P c7 f 3 bc7: 02 3 D of R = P b.5 2 D h5:, P d3 K e6 P f5 2 R b3 f, P c4 c5 2 D h7, P d3 P f5 al 2 D h7, P d3 P d3 2 E bS -;-, K e4 3 D f7 3 De8 3 D f7 l! D 3 g3 3 Dd3 3 D 17 3 D d3 3 g3 Opgelost door C. Kockelkorn, Keulen (31'jj. Beoordeeling van No. 353. Der erste Zug liegt recht nahe, auch die kurze obschon stille Drobung (2 D h7 3 =r) ist nicht von Bedeutung neben ibr kommen die vierzügigen Drohungen 2 E b4 f und el -J- etc. nicht in Betracht auch im weitern Verlauf der LiisuDg sind die Drohungeu meist kurz und deutlich. Dennocli ist das opferlofe Hauptspiel mit d e m fünffachen an den Preisvierzügor des letzten Turuiers erinnernden, doch weniger glanzenden Mchluss bedeutend genug, um der Aufgabe hervorragenden Wtrlh zu verleilien. Ein recht gutes zweites Spiel ist die Variante mit Damenopfer; noch drei weitere correcte Varianten sind vierzügig. C. Kockelkorn. TWEEDE NAT. CORBESP. WEDSTRIJD. Vijf-en-veertigste zet van Wit. l l 9 10 De In A K e5 K g7 P c2 P fa: P fl 44e zet van Zwart in A l was T (17. partij F 5 biedt Wit remise aan. J. J. B ? » ? ? * . f5 ! D bei: ? ? ? ? ? ? ? F T' f 5 ? ? ? ? K c3 R el K 'ei S. UIT DE SCHAAKWERELD. 't Schaakgenootsehap Pallas" te Deveiiter stelde beschikbaar een verguld zilveren medaille voor de meest brillante partij op den a.s. Nationalen Schaak wedstrijd te Groningen. Tot vergemakkelijking van 't noteeren van schaak partijen stelt 't Eotterd. Schaakgenootsehap ver sluiten zij, en een avond voor de vlucht wordt bepaald. Doch die avond is er een van het Paaschfeest. De vrome rabbi verricht het heilige ceremonieel; de zoon doet de gewone vragen ; de andere familieleden vallen in met de gebruikelijke antwoorden; de groote beker voor Elia wordt gevuld. Het afgesproken uur voor de ontvluchting komt, en Hanna durft niet. Doch haar vader wijst haar naar den gang: het is haar gewone taak bij het feest om de voordeur te openen voor Elia, zoo hij komen mocht. Het is haar laatste kans, maar zij durft niet. Het gevoel van aanhankelijkheid aan geloof en ouders, door voorgeslacht en opvoeding in haar gebracht, is te sterk, Zij maakt de deur open en ziet haar geliefde staan, doch zij duwt hem den verlovingsring in de hand en sluit de deur weder. Zoo is Hanna's tragedie. Er is er een tweede in het boek, de geschiedenis van de zwijgende familie, wier leden nooit zeggen wat zij op het hart hebben, en hun smart in stilte dragen. Ook deze geschiedenis is aandoenlijk, maar misschien is Zangwill hier wat te veel de Joodsche Dickens geweest, en heeft hij meer dan goed was door sentimentaliteit willen treffen. Er komt in het boek veel wat de niet-Isra litische lezer begrijpen kan met eenige kennis van het oude testament. Doch hier en daar openbaart zich een zonderlinge mythologie, waar van wij gén begrip hebben. De heer Suikerman weet zyn vrouw, zij is van betere afkomst, doch aan n oor doof, aan n oog blind, en aan n been mank, in een kijfpartij tot zwijgen te brengen door te zeggen: »hoejammer, dat je niet een vierden oom hadt!" En waarom werkt dit woord als een tooverspreuk ? De heer Suikerman vertelt het zelf aldus : »Ik heb haar vroeger het verhaal gedaan. Toen de Almachtige tfjaddan huwelijken in den hemel sloot, voordat we geboren waren, werd de naam van mijn vrouw met den mijne afge roepen. De geest van haar oudsten oom vloog, toen hij dit hoorde, naar den engel, die de af kondiging had gedaan, zeggend: »Engel, gij begaat een dwaling. De man, van wien gij spreekt, zal van een lageren stand zijn dan die aanstaande nicht van mij." Toen sprak de engel: »St! Laat mij begaan. Zij zal aan n been mank gaan/' Toen kwam de geest van haar tweeden oom en zeide: »Engel, wat bazuint ge uit ? Een nicht van mij met een man uit dien stand trouwen \" Toen zeide de engel: »St ! Laat mij begaan. Ze zal aan n oog blind zijn. Toen kwam de geest van den derden oom en sprak : »Engel hebt ge u niet vergist ? Ge kunt toch niet willen, dat mijn aanstaande nicht in zulk een geringe familie trouwt ?" Toen sprak de engel: »St! Laat mij begaan. Ze zal doof zijn aan n oor." Nou, zie je, als ze nog een oom had gehad, zou ze stom op den koop toe zijn geweest, er is slechts n mond en ik zou een gelukkig leven hebben gehad. Vóórdat ik Soorke die geschie denis had verteld, placht ze me haar betere afkomst voor de voeten te gooien, zelfs in het bijzijn van anderen. Nou doet ze het zelfs niet als we alleen zijn." iiiiiiMimiMiiiimiiiiiiiiiiiiiiiMiuiuni En hiermede heb ik eenige aanwijzigingen ge geven op wat in Zangwill's boek te vinden is. CH. M. VAN DEVENTER. ki ijgbaar : een handleiding bij het opschrijven van Schaakpartijen en verklaring der leekens." De prijs is: 50 exemplaren f 1.50, 25 ? 1.?, afzonderlijke exempl. ets. Schaakclub-besturen die voor hunne leden deze nuttige handleiding wenschen aan te schaffen, hebben zich te wenden tot den heer J. Hoes, van ldenbarneveldstraat 47 Rotterdam. De Arnhemsche Courant schrijft als volgt: Het schaakleven, dat hier ter stede langen tijd had gesluimerd, is door de oprichting, nu vijf jaar geleden, van de Arnhemsche Schaakvereeniging," weder op gewekt en gaandeweg zelfs vrij krachtdadig geworden. Er kwam, dank zrj het goede voorbeeld van gezegde Vereeniging, onder de jongelieden van gymnasium en hoogere burgerschool ambitie voor het schoone spel. De club Van Lennep" werd opgericht; wed strijden -werden georganiseerd; nu en dan traden vermaarde schakers van elders op - in 't kort, er waren teekenen van veelbelovenden bloei. Die bloei leidde inderdaad tot nieuwe vruchtzetting; er is weder een club tot stand gekomen, ,.Schaakmat' Woensdag a.s. en volgende dagen zal ten huize van den heer R. W. P. de Vries, Warmoesstraat 122 alhier, eene belangrijke verzameling boeken worden verkocht, welke auctie zeer zeker tal van liefhebbers zal trekken, immers wat hier ter tafel komt, vormde eens de bibliotheken van de heer prof. Dr. S. Hoekstra en zijnen collega in de scheikunde Dr. J. W. Gunning, terwijl mede onder de verzameling zijn opgenomen de voor malige boekerijen van den zwolschen rector Dr. E. Mehler en den bekende Amsterdamsche oud heidkundige J. G. Frederiks. Natuurlijk zijn godgeleerdheid, philosophie en kerkgeschiedenis hier zeer goed vertegenwoordigd, evenals de geschiedenis en de talen (de oude en de nieuwe). Dat de heer de Vries den cata logus met veel zorg bewerkte, is overbodig te ver melden. De kijkdagen. zijn vastgesteld op Maandag en Dinsdag a.s. De firma J. L. Beijers te Utrecht kondigt weder belangrijke boekverkoopingen aan. Van 4?7 November zullen de bibliotheken verkocht wor den van wijlen den Heer J. van der Baan, lid van het historisch genootschap, en van drie emeriti-predikanten der Ned. Herv. kerk; alsmede een gedeelte der bibliotheek van wijlen den heer. mr. H. G. Romer, lid van Gedeputeerde Staten der provincie Utrecht. In 't begin van 1897 zal bij dezelfde firma onder den hamer komen eene zeer groote en belangrijke verzameling werken over theologie en philosophie, bevattende het tweede gedeelte der bibliotheken van wijlen dr. J. J. Knappert, hoogleeraar te Amsterdam en van dr. Pit. S. van Konkel, predikant der Ned. Ilerv. kerk te Leiden. NIEUWE UITGAVEN. T/ie 'assion for Romance, by Edger Jepson. 77(e Fides ebb out to the night, b}- Ilugh Langley. Beide, London Ilenry & Co. Schetsen en omtrekken, door Flavis. Schiedam, Andró J. Gijzeneij. J'kn leren rol strijd, door W. van Twisk; (Warendorfs Novellenbibliotheek). J)e Kaper u.it de rorige eeuw. Amsterdam, Holkema en Warendorf. Van oorlog en rrede, door W. Jaeger. Laura, Marholm, Moderne rrowcen. (iednigslijn nni t/eneeslteer en patiënt, door Dr. liobert Gersuny. Amsterdam, A. M. van den Broecke. Inhoud van Tijdschriften. Inhoud van Eigen Haard. Jonge hnrlen, door Betty D. Moor. (Slot.t Tronijienhtirg, door Truida Kok, met afbeelding naar eene photographie van den heer G. O. 't Hooft. De .Erfenis, door Esjee. Fnsains: <)j> Ut. Pietersl»'nj, door Edw. B. Koster. -?? Stilte plekje*, (bij de plaat). Stille jilekje/t, naar eene teekening van A. J. Eijrner. Ólelilelt, door V., met af beeldingen naar photographieën van Majoor Van der Noordaa. De laatste dag, naar het Italiaansch van Giovanni Verga. Verscheidenheid. Feuilleton. c?nas>zonb&n. Mijnheer de liet/acteur! Met belangstelling heb ik gelezen de prijsvraag, uitgeschreven door de Kon. Ver. het Ned. Toneel. liet was te verwachten dat er zulk een oproep is haar naam, en deze beef, hare leden voornamelijk onder de jongelieden van den werkenden stand weten aan te werven. Wij wijzen alvast op dit verblijdende verschijnsel, in de verwachting, dat zij, die den lust iu het schaken op eenigerlei wijs kunnen bevorderen, daarmede niet zullen dralen. Het is nu de goede tij J. De correspondentiepartijen tusschen de vereenigingcn Rotterdamsch Schaakgenootschap'' en Palame des'' (Leiden) zijn na 43 z-tten geëindigd. Het ver loop was na de vorige opgaaf (Amst. 27 Sept. ? als volgt: Leiden?Rotterdam. 39 D a4 T g 7 40 D a3 T e T 41 D du T hu 42 D efi: T he6: Rotterdam?Leiden. 38 ea 38 P g5 T 40 P dl 41 D e-t -12 D d5 1:3 D (16 f T hS K gS D e8 K f8 K el', abandonneert. 43 K g2 Wit biedt remise aan, dat is aangenomen. Overzicht van den Internat. Schaakwedstrijd te Boedapest. Stand na de voorlaatste ronde. Adolf Albin, Weeiien Kud. Charousek, Boedapest D. Janowski, Parijn Georg Man-o, Geza MaroczY, Dr. Jos. Xoa, H. N. Pillsbur J. von Popiel, Weenen Karl Sehlechtor, Wcenen Dr. S. Tarrasch, Neurenberg M. J. Tseliigorine, Feteisburg C. A. Walbrodt, Berlijn S. Winawer, Warschau \Veenen Boedapest ieckskereck \ New- Vork 0 1 ] ? 0 1 >'-> U 0 o ! o 0 ij ' -J 'i 1 1 0 (1 - 0 ~r~~ 0 0 1 i i ., i 1 i',; ; r 1 i'j ' 0 1 o l ^ , 0 1 i l O I K. i O l l', i l l O O l l u l 'o l 4! .1 11 4: .1 j '.i 71 '.i l 6! 2