Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1011
NebM en Prof. Hanus Wihan, waar ik Woensdag
avond slechts het kwartet vaix Schubert en d. kl.
t. kon hooren, doch welke uitvoering een
buitengewonen indruk op mij gemaakt heeft.
Niet alleen is de eenheid wat klank en techniek
betreft volkomen, doch ook in artistiek opzicht
geven de vier kunstenaars een geheel te hooren,
zooals men het zelden of nooit te genieten krijgt.
Er straalt den hoorder groote warmte en gloed
uit de voordracht tegemoet en tevens wordt alles
tot in de kleinste détails zoo volkomen uitgevoerd
dat men zich overgeeft aan de bekoring van klank
en uitvoering zonder te wikken of te wegen.
Er is geen sprake van dat de eene speler hooger
staat dan een andere. De tweede violist is even
zeer een meester als de eerste, en de altist en
violoncellist evenzoo. Wanneer ieder van hen
beurtelings de hoofdaandacht vraagt, dan meent
men ook dat ieder het hoogst staat als speler.
Zulk een eenheid heb ik nooit geiioord, ook niet
hij het Florentijner Quartct van Jeau Becker, waar
de chef altijd te veel domineerde.
Tevens bleek het van hoeveel belang het is dat
de instrumenten zoo gelijk mogelijk van toon zijn,
want oak dit kwam de eenheid zeer ten goede.
De dynamische schakeeringen waren vooral be
wonderenswaardig.
Ik begrijp liet dat wij dit Quartet van Schubert
zoo weinig te hooren krijgen, want het stelt bij
zonder hooge eiscben aan alle spelers en alleen
ep deze wijze uitgevoerd kan de doorschijnende
lichtheid bewaard blijven, die in werken van dezen
stijl vereischt wordt.
Voor den liefhebber vw zwervende melodieën
waren in dit Quatiet waarvan de tweede satz tot
hoofdthema de inleiding van Schubert's lied:
Der Tod und das Mddchen heeft, weer vele opmer
kingen te maken. In het derde deel vinden wij al
het Schmiedembtiv uit Siegfried en het hoofdthema
van de Finale is eveneens in hoofdzaak elders te
vinden. Doch dit zijn liefhebberijen die aan de
waarde van een kunstwerk part noch deel hebben
en die ik alleen ter wille van de curiositeit mede
deel. (Wie weet echter of niet iemand op den
inval komt dat Schubert dit motief van Wagner
gestolen heeft!! ! Met het, woord stelen is de leek
trouwens maar al te gauw gereed !)
Ten zeerste zij de aandacht op deze soirée's
gevestigd. Het niet al te talrijke publiek was da
delijk ouder den indruk en riep de kunstenaars
na het eerste kwartet herhaalde malen terug.
In mijn volgend artikel spreek ik over de tweede
en derde soiree en over d'Andrade's vertolking
van Don Jwan.
VAN MlLLIGEN.
iimimiiiuiHiiimmiiMi
Verkooping Frederik Muller & Co.
Zooals ieder voor- en najaar heeft ook thans
deze bekende auctionaris weder een verkooping
in de Brakke Grond, die te zien zal zijn Zaterdag,
Zondag en Maandag, 7, 8 en 9 November. En
ook ditmaal is het weer iets wat niet zoo maar
iedereen onder den hamer brengt, 't zyn oude
schilderyen, maar vooral oude meubelen, een
prachtige eoüectie Japansch en Chineesch
poreelein, goud en zilverwerk, wapens, oude costumes
en een fraaie collectie Japansche Netzke's, zooals
de firma van Veen op 't Damrak er zoo fraaie
onder haar collectie heeft.
Opmerkelijk op deze verkooping zijn 3
nummet opgestroopte hemdsmouwen op den hals
slaat van het rookende dier, dat later door
gehuurd volk naar huis wordt gebracht en
aanleiding geeft tot een menigte kopjes koffie
en feestelijke maaltijden op nieren, lever en
longen enz., die wel acht dagen duren.
Zoo was het in het vorig jaar gegaan.
Heden zit de dominee in de voorkamer op
den tienden Augustus zijn buks te poetsen,
terwijl zijn echtgenoote snijboonen plukt in
den tuin.
Daar knarst het op het kiezelzand en de
boschwachter van den baron van Stora
Satra 1) komt aangemarcheerd en maakt halt
met de muts in de eene hand en de koppel
van drie jachthonden in de andere.
»Goeden dag, Eklund, wat is er aan de
hand?'' zoo klonk de groet van dominee
Norström.
»Ja, ziet u, dominee, de baron zendt zijn
beleefde groete en vraagt, of Zijn Koninklijke
Hoogheid morgen in uw bosch op de
elandsjacht kan gaan, want de elanden van den
baron zijn van nacht in zee gegaan en de
prins ligt met zijn stoomboot bij Dalarft en
wacht op de jacht, waarop zij Zijne Hoog
heid hebben genoodigd.
Dominee krabde zich achter de ooren, maar
zijn gade die de boodschap gehoord had,
antwoordde:
»Het gaat niet aan dat ge weigert, Erik,
en daarom is het maar goed om dadelijk
permissie te geven."
»Ja, dat is ook wel zoo goed!" zei de
predikant en daarmee was de hoofdzaak be
klonken.
»Maar zeg eens, Eklund, kan ik ook niet
mee van de partij zijn! Hoemeer jagers, hoe
meer geluk,". .. informeerde de predikant
bemiddelend, zoo lang als mogelijk was vast
houdende aan zijn vleeschpotten.
»Nu, dat zou wel kunnen gaan, maar dit
1) Een in de nabijheid gelegen landgoed.
mers 103, 104 en 105, brokstukken van heele
kamerbetimmeringen, waarvan n Louis XV en
n Louis XVI, die, voor dengene die zich een
interieur op deze wijze wil laten inrichten, van
buitengewonen dienst kunnen zijn. Met een beetje
restaureeren en bijwerken is zoo'n betimmering
voor iedere kamer pasklaar te maken.
Th. M.
Een goed boek.
R VAN DER MEULEN. Over de liefhebberij
voor boeken. Leiden,A.W. Sijthoif./'l.ÜO
Als men, en met een beetje handigheid gaat
dit heel gemakkelijk, dit deel eerst verlost heeft
van een paar gruwelijke kleurendrukken en helio,
gravures (waarom was dat nu noodig) en niet
ziet naar eenige minder fraaie ex-libris uit de
tweede helft der negentiende eeuw (zeer histo
risch), den text niet al te wetenschappelijk wil
beoordeelen en den band, ondanks de goede be
doeling van die houten zijplatten, niet al te
serieus wil aankijken, dan blijft er een uitstekend
boek over, een boek dat wel eigenlijk een ieder
zich moest aanschaffen, ik meen voornamelijk
om het groote aantal uitstekende illustraties en
den toch ook wel wetenswaardigen tekst.
Want zooals die ruim 200 (minus de er uit
genomen) illustraties een overzicht geven hoe
boeken van binnen en van buiten er door den
loop der laatste vyf eeuwen hebben uitgezien,
wilde ik wel dat er een boek over heel de
kunstgeschiedenis was ; niet alleen over boeken
zooals dit, maar over architectuur en schilder
kunst en beeldhouwkunst alle drie. Want 't
grootste deel van deze illustraties zijn
alleruitnemendst. Men kan een zeer juisten indruk
krijgen van een oud handschrift naar de twee
zinco's die daan.aar in dit boek zijn opgenomen.
Er zijn uitstekende reproductie's naar oude
houtsneden, zeer goede en mooie gravures en het
hoofdstuk over boekbanden telt zooveel uitne
mende voorbeeiden, dat dit werkelijk
allerlofwaardigst is (tiehalve een paar moderne banden).
Zoo i's een boekband uit de fransche renais
sance tijd, zoo is een per^ische band, de afbeelding
is uitstekend, men krijgt hier geen verkeerden
indruk, geen verkeerd begrip. Het eigenaardige
onderscheid in het werk van die twee komt hier
duidelijk in uit, en dit bepaalt het verschil in
stijl, in opvatting, in uitvoering enz.
Dit is een hoek dat zeker een ieder zich moet
aanschaffen en dat leerlingen van hoogere burger
scholen en gymnasia als een met uitnemende
voorbeelden toegelicht overzicht van een deel
van de zoo ryke kunstgeschiedenis ter lezing
moest worden gegeven. Th. MOLKENBOER.
De Prix de Rome.
Deze week waren de werken van hen die naar
de Prix de Rome hadden meegedongen in de
gehoorzaal van de Rijks-Academie te zien. Het
waren ditmaal beeldhouwers ; de heer Wortman
heeft de gouden eerepenning behaald, de heer
Wieneke de zilveren, 't Wil mij voorkomen dat
de uitspraak van de jury in deze zeer recht
vaardig is geweest, want, al wordt er gezegd dat
het werk van van Wortman al te sterk aan den
antieken zittenden Hermes doet denken, het scheen
mij toe dat in hem meer bezadigdheid was dan
de wel wat Belgisch-academische Wieneke, die
de verloren zoon zich als een soort drama-held
verbeeld heeft van niet al te nobele vinding.
De spieren zijn bij zijn werk wel veel sterker
aangegeven en de stand veel meer o.erdreven
dan bjj het werk van zijn tegenstander, maar
soortgelijke zwier komt mij, bij mindere be
kwaamheid van plastiek, minder gewenscht voor
in de kalm en statig architecturale beeldhouw
kunst. Wortman schynt althans dit van de
antieken geleerd te hebben en wat kan er bij
moet ik den heer dominee zeggen, want ik
weet hoe het gaat, als u meegaat, dan moet
het toch de baron zijn die de jagers opstelt
en als de prins het schot zal doen, dan worden
de overigen eigenlijk drijvers en dat kan
voor niemand een aangenaam of voordeelig
werk zijn."
»Neen, dat denk ik er ook van en ik wil
niet geteld worden onder degenen die mis
schieten, vooral niet als het later ia de cou
ranten zal te lezen staan!"
»Nu maar zeg, Eklund," viel nu de pre
dikantsvrouw in, »die dingen loopen toch
zeker niet maar zoo af, zonder dat er iets
bij overschiet, want ziet ge, het geldt hier
voor ons liet herfstvleesch en ge kunt den
baron daar iets van te verstaan geven,
zoodat er voor ons mogelijk een kleine gratificatie
overblijft."
»Houd je toch stil!" zei de dominee.
»Ja, ziet u, mevrouw, dit weet ik zeker,
dat de dominee niets om niet behoeft te doen,
want we weten heel goed dat fatsoenlijke
menschen niets aannemen of ze geven iets
terug en als ik mij goed herinner, kreeg de
kantonrechter verleden jaar een gouden hor
loge met cachetten, dat er uitzag of het minst
zen duizend kronen waard zou wezen !"
Duizend kronen suisde het in des
predikants ooren, toen hij na het vertrek van den
boschwachter zijn kamer in gedachten binnen
ging en zijn buks aan den muur ophing;
duizend kronen ruischte het in de ooren van
de predikantsvrouw, toen zij de keuken inliep
en de snijboonen op het vuur zette!
En zoo begon die gulden droom te wassen
en van gestalte te veranderen en de ver
beelding schoot groote meeuwenvleugelen aan
en steeg op in de ruimte, waar goud en eer
hun tegenblonk.
(Slot volgt).
zoó'n eindexamen van de academie meer verlangd
worden, al is zijn werk meer aan de kant van
het zoete ? En ware het misschien, 't gevaar
voor zulke misvattingen ziende, dan toch nog
niet beter den geheelen prix de Rome in een
eenvoudige studie naar n en 't zelfde model
te veranderen, opdat allén de vak-vaardigheid
van den mededinger zou blijken, waar, indien
er kunst gevraagd werd indien zulks al
mogelijk ware door verschil van opvatting,
mindere onbevangenheid van oordeel, de jury
niet vreemd kon blyven? Th. MOLKENIIOKR.
In de Art Mtujasinc van Nov. komt een artikel
voor van Helen Zirnmern over Giovanni
Segantini, beginnend met een portret van den schilder
door hemzelf geteekend en veel illustratiën be
vattend naar zijn werk.
H. Valkenburg ?;«.
Deze week overleed de bekende schilder Val
kenburg, die onlangs onder zuoveel blijken van
sympathie zijn 70en verjaardag vierde.
Hij werd in Sept. 1S-2G geboren te Deventer;
studeerde te Antwerpen en kwam na 1871 in
Amsterdam waar hij. telken zomer naar Laren
trekkend, de zoo mooie en tnonige binnenhuisjes
schilderde die eigenlijk zijn roem als schilder
voorgoed gevestigd hebben.
Onlangs gaven wij in ilit bind zijn welgelijkend
portret, geteekend «oor Hart Nibbrig.
Door de firma Fred. Muller & Co., wordt op
11 en 12 Nov. een belangrijke veiling van anti
quiteiten en oude schilderijen gehouden. De
catalogus noemt J. A. Beer.^traten. C.
DeckerHeda, de Keyser, Hend. de Meyer, Olis, van
Ochtervelt, v. d. I'.iel, M. H. Sorgh, E. v. d.
Velde en S. de Vlieger.
Het Museum van Kunstnijverheid te Haarlem
werd gedurende de maand October door G46
personen bezocht, terwijl uit de aan het Museum
verbonden boekerij '22 i boek- en plaatwerken
naar verschillende plaatsen van ons land ver
zonden werden.
Zooals bekend is bevat genoemde boekerij boek
en plaatwerken die betrekking hebben op de
versierende kunsten. Bij die een of ander kunst
ambacht uitoefenen vinden hier op elk gebied
een rijke bron van voorbeelden, die gratis ter
beschikking worden gesteld.
Nadere inlichtingen hier over kunnen bij den
conservator van genoemd Museum worden aan
gevraagd.
Itf MEMORIAM.
F. D, O. OBREEN.
In den vroegen ochtend van den eersten No
vember overleed plotseling de Heer Frederik
Daniel Otto Olireen, Commandeur der Orde van
Isabella la Catholica en Itidder .ïde klasse der
Orde van de Kroon van I'ruissen. Gedurende
dertien jaren was bij Hoofddirecteur van 's Rijks
Museum en Directeur van de daarin berustende
schilderijenverzameling, na alvorens in zijn vader
stad Rotterdam, waar hij -28 Mei 18 10 het levens
licht zag, Adjunct Bibliothecaris en Archivaris
en van 1879 8.'i Directeur van het Museum
Boy mans geweest te zijn.
Al spoedig na zijne benoeming zou K! Juli
1880 het Rijks Museum geopend worden ; op
Obreen rusttu dus grootendeels de zware taak, de
maatregelen daartoe voor te bereiden en uitte
voeren. Te zwaarder was deze taak, door dat
zoovele verschillende verzamelingen i'i het Rijks
museum zouden vereenigd worden ; maar de stalen
ijver en de volharding van Obreen deden hem
alle bezwaren overwinnen. Met dien ijver en
volharding is hij voortgegaan op een weg die
dikwijls moeielijk was, en heeft hij rusteloos gearbeid
aan de veelomvattende taak die zijne dubbele be
trekking hem oplegde. Toch vond hij nog gelegen
heid het licht te doen zien aan den «Wegwijzer
door 's Rijks-Museuin 1887" herdrukt en ver
meerderd 1890, en ook in de Engelsche taal
verschenen. Verder schreef hij den tekst bij
Braun's »Musée de l'Etat a Amsterdam", welke
uitgave onlangs gereed gekomen is. Eerlang
hoopte hij den ofticieelen catalogus van 's
RijksMuseum te voltooien, maar te midden van dien
veelomvattende!! arbeid verrastte hem de dood.
Met diepen weemoed werd z\jn overlijden ver
nomen; hoewel zijn gezondheid in de laatste
jaren wankelend was en hij in den afgeloopen
zomer van eene ernstige ziekte aanvankelijk
herstelde, kwam de doodstijding onverwacht. Zijn
stoffelijk overschot werd met de grootste blijken
van deelneming ten grave gebracht; een groot
getal belangstellenden woonde de plechtigheid
bij. Door Jhr. Mr. V. de Stuers werd in eene
doorwrochte rede de nagedachtenis van Obreen
gehuldigd, en nog eenige andere sprekers voerden
in even waardeerenden geest het woord.
De oudste broeder van den overledene dankte
ook namens de overige familieleden de sprekers
en alle andere aanwezigen.
Allen die hem gekend hebben weten dat in
hem een bekwaam, ijverig en iiaawgezet ambte
naar gemist wordt, maar zijn vrienden weten dat
een waarlijk goed en eerlijk man, »in wien geen
bedrog was", heengegaan is.
4 November 1890. HORA SICVAMA.
iilllllliiiiliiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillilliiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillillllllllllliili
NIEUWE UITGAVEN.
Hellas, door Prof. A. PIEKSON. Tweede
goedkoope druk met een inleidend woord van Prof.
S. A. NABKH, versierd met het portret van wijlen
Prof. A. l'ierson. Dit bekende werk omvat de
volgende rubrieken : Epos. Historiografie.
Drama. Wijsbegeerte en kunst. Prijs/'3.40, ge
bonden /' 3.90. Uitgave van H D. Tjeenk
Willink, te Haarlem.
's Lnnds Historie. Een leiddraad voor de
laagste klassen der Kweek-, Normaal-en Hoogere
Burgerscholen en Inrichtingen voor M. U. L. O.,
met tal van vragen en opgaven, afbeeldingen en
portretten, door T. PLUIM. / 1.50. Uitgave van
P. Noordhoff, te Groningen.
Elk u-at u-ils. Stijloefeningen voor de
aanvangsklassen van Kweek-, Normaal- en Hoogere
Burgerscholen, door L. DE VKIKS. Prijs 00 cent.
Uitgave van P. Noordhoff, te Groningen.
Tijdschrift roor liet binnenlanrhch bestuur, 14e
deel, aflevering I; Indisch Militair Tijdschrift,
onder redactie van B. T. C. F. SCHMIDT, No. 9;
'J'eijsiimnnin, onder redactie van Dr. P. VAN
ROMUURUII en H. J. WIGMAN, 8e aflevering; Wet
en Adat, bladen, gewijd in het algemeen aan
het recht en aanverwante onderwerpen, in het
bizonder aan Indische rechtsbelangen, uitgegeven
onder leiding van Mr. J. A. NEDEUBUKGII.
Uitgaven van G. Kolft'& Co. te Batavia.
(f. i'an der Sehitereris Teiit/ionislii of
Diti/tsehlendcr. Nieuwe met den woordenschat van het
tot heden ongebruikte tweede deel vermeerderde
uitgave, vanwege de commissie voor taal- en
letterkunde bij de Maatschappij der Xederlandsche
letterkunde bewerkt door J. VKRDAM. Leiden,
E J. Brill.
Handelingen en ^ledededintjen, van de Maat
schappij der Nederl. Letterk. te Leiden 1895
189(i. Leiden E. J. Brill, waarin onder meer:
Een wederge vonden fragment van de tweede
bewerking der Rose door J. VERDAM.
Levensberichten der afgestorven raadsleden van
de Maatschappy der Ned. L^tterk. te Leiden.
E. J. Brill.
W. P. Sautijn Klein, door Dr. W. N. du Rieu;
H. O. Feith, door Dr. P. J. Blok; I. Telling,
door Mr. Ph. van Blom ; T. J. Halbertsma, door
Dr. W. N. du Rieu ; A. M. van Lommei S. J.,
door I. II. Hofman ; W. Wintgens, door Mr. J.
Heemskerk Az.; J. C. Neurdenburg, door J.
Craandijk; P. W. Alstorphius Grevelink, door W.
Hoogvliet; P. .T. Veth. door Mr. P. A. van
der Lith; W. II. D. Suringar, door Dr. L. .1.
Suringar.
IIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIMIIIIIIIIIIIIII
40 cents per tegel.
niiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiniiiiiiiiiuiiiH
TRADE
MARK.
MARTELIS COGNAC,
Dit beroemde merk is verkrijg
baar bij alle soliede Wijnhandelaars
en bij de representanten
B4 00IM1 AH[N «& lEll l B M F
te Amsterdam.
PnjzHïaiaf/WperFlescii.
H. RAHR te Utrecht.
Pianofabriek.
Binnen- en Buitenl. Muziekliandel.
Amerikaansche Orgels.
Ruime keuze in Huurpiano's.