DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No.1012 verdacht maken. En , ook dit te bewerken ware «chande. En daarom is het te hopen, dat de Gemeente raad zich gchikke naar het advies van curatoren, en deze zaak gunstig verloope. Ch. M. VAN DEVENTER. Mac Kinley's verkiezing. Wie eenige jaren geleden had voorspeld, dat de verkiezing van Mac Kinley tot presi dent der Vereen igde Staten in Europa met hooge ingenomenheid zou worden begroet, zou waarschijnlijk voor niet geheel toerekenbaar zijn gehouden. Want de naam van Mac Kinley was destijds vereenzelvigd met het begrip van ?een zoover mogelijk gedreven protectionisme, van een tarievenoorlog, die verlammend zou werken op de handelsbetrekkingen tusschen de Oude en de Nieuwe Wereld. Is Mac Kinley protectionist gebleven ? Onge twijfeld. Had hij zijn naam niet aan het tarief van 1892 verbonden, dan zou hij thans waarschijnlijk nog een tamelijk onbekend ver tegenwoordiger van den staat Ohio zijn. Maar deze quaestie, die gedurende een aantal jaren de politiek van de groote republiek geheel heeft beheerscht, is naar den achtergrond gedrongen door de zilverquaestie, aan welke de candidatuur van Bryan haar ontstaan te danken had. Het zij ons vergund, hier in herinnering te brengen, wat wij,onmiddellyk nadat William Jennings Bryan door de democratische con* ventie te Chicago candidaat was gesteld voor het presidentschap, over die zilverquaestie schreven: Sedert 1873 hebben de Vereenigde Staten ?wettelijk den gouden standaard, want eene in dat jaar tot stand gekomen wet bepaalt, dat de gouden dollar de munteenheid zal zijn en dat zilver slechts tot een bedrag van vijf dollars in betaling behoeft te worden aangenomen. Deze wet was een doorn in het oog van de bezitters der zilvermijneu, de zoogenaamde zilverbaronnen''. In de door hen op het getouw gezette agitatie werden de gedrukte toestand van den landbouw, de uooden van het proletariaat en de hemel weet wat nog meer op rekening gezet van den gouden standaard. Ten gevolge van die agitatie kwam in 1S78 de Blaudbill tot stand, welke bepaalde, dat door de regeering maandelijks niet minder dan twee millioen en niet meer dan vier millioen dollars zouden worden aaugemunt. Men vroeg dus niet, hoeveel van dit circulatiemiddel voor het handelsverkeer noodig was, maar men zorgde alleen voor eeu minimumafzet van de zilverproductie. Tegelijk echter werd bij dezelfde wet het ministerie van fiuantien ge machtigd, tegen deposito van zilver schatkistbe?wijzen af te geven. Het gevolg was, dat men aan deze certificaten als circulatiemiddel de voorkeur gaf boven de zilveren dollars en dat in het jaar 1894 van de 421 millioen aangemunte dollars slechts 56 millioen in omloop waren, terwijl de rest on gebruikt lag in de kelders van het ministerie van finantiën. Zoo moest de regecriug jaarlijks 21 millioen dollar laten aanmunten, waaraan het ver keer niet de minste behoefte had. Eindelijk kwam de regeeriug op den lumineuzen inval, dat zij in dat geval althans de kosten der aanmuuting kon besparen. De Sherman-</« van het jaar 1S90 be paalde, dat geen zilveren dollars meer zouden worden aangemunt, maar dat de minister van finantiën maandelijks <iy2 millioen onsen zilver in baren moest aankoopen. Voor dit zilver werden schatkistbewijzen uitgegeven, die in goud inwis selbaar waren, en die feitelijk uitsluitend in goud ingewisseld zijn. Dientengevolge nam de uitvoer van goud bestendig toe, en overtrof in 1S94 den invoer met 81 muloen dollars. Binnen veer tien maanden moest de regeeriug drie leeuingen sluiten, om de voorgeschreven goudreserve van de schatkist te kunnen behouden. Eeiie laatste po ging, om zich van deze zilver-calamiteit te bevrij den, was de internationale munteonfereutie van het jaar 1892. Toen ook deze mislukte, bleef niets anders over, dan de noodlottige Sherms.n-aci in te trekken, hetgeen in 1893 geschiedde. De Amerikanen hebben aan de zilverproducenten voor het aangekochte zilver een paar honderd millioeu dollars mér betaald dan dit waard was, en bij lateren verkoop van den outzaglijken voorraad zilver zullen ongetwijfeld nog een paar honderd millioen dol lars worden verloren. Dit belet den zilvermannen niet, hun strijd tegen den gouden standaard voort te zetten, en vrije aanmunting te eischen van zilver in de waardeverhouding van 16 tot l, terwijl de marktwaarde van zilver in verhouding tot goud tegenwoordig ongeveer door het cijfer l : 32 wordt aangeduid. Brengt men dus goud naar de munt, dan krijgt men in aangemunt geld de juiste waarde terug; laat men zilver aanmuuten, dan krijgt men de dubbele waarde van het ter aamnuntiug gegeven metaal. Om dit doel te bereiken, willen de zilvermannen het zilver, bij vrije aaumuntiug tot elke hoeveelheid, in de verhouding 16 : l als wettig be taalmiddel zien vastgesteld. Het is duidelijk, dat onder deze omstandigheden de regeering onmogelijk hare goudreserve zal kunnen behouden. Wanneer op deze wijze de zilveren dollar nog slechts do helft van de waarde zal hebben, die hij thans heeft, zullen natuurlijk de prijzen ontzaglijk stijgen, en dit wordt, aan de goêgemeente, als een belangrijk voordeel voorgespiegi ld. Anderen verze keren botweg, dat de //nationale rijkdom" zal toe nemen, als er door vrije aaumuutiug meer geid komt. Nog anderen ontzien zich niet, er op te wijzen, dat men door betaling in zilver zijn schul den feitelijk tot op de helft zal verminderen." Zooals te verwachten was, heeft de can didatuur van Bryan eene onherroepelijke scheuring teweeggebracht in de democratische partij. Er was trouwens niet veel meer noo dig, om het doodvonnis te doen uitspreken over de twee groote historische partijen, tus schen welke de verschillen al minder en minder principieel waren geworden. Na de conventie te Chicago heeft zich dan ook een goed deel der democraten aangesloten bij de meerderheid der republikeinen, om als zoogenoemde goud-democraten de candidatuur van Mac Kinley te steunen. Zelfs president Cleveland heeft dit gedaan, ofschoon hij me nigmaal het protectionisme van Mac Kinley krachtig heeft bestreden. Men moest in dit geval van twee kwade het minste kiezen, en het strekt tot eer van de groote massa der Amerikaansche natie en van velen harer leiders, dat zij voor die onaangename keuze niet zijn teruggedeinsd. Of nu Mac Kinley in het Sound Moneij vraagstuk zelf heelemaal sound is ? Vóórdat hij candidaat werd gesteld door de conventie te St. Louis was hij het zeker niet, maar toen op die conventie het geloofsartikel zoo scherp was was geformuleerd, heeft hij er zijne adhaesie aan gehecht, en sedert is hij steeds vaster in de leer geworden, zoodat van concessiën aan de silvrritcs onder zijn be stuur stellig geen sprake zal zijn, indien althans de meerderheid van het Representantenhuis en den Senaat niet van meening veranderen. Men moet bij zulke voorspel lingen, ook waar het de politieke toestanden in de Nieuwe Wereld geldt, een slag om den arm houden! Het programma der republikeinsche con ventie, welke Mac Kinley candidaat stelde, bevatte de noodige concessiën aan de aan hangers der Monroe-leer. Het komt op voor de erkenning der Cubaansche insurgenten als oorlogvoerende partij en voor de onaf hankelijkheid van Cuba. Het wil het Nicaragua-kanaal door Amerikanen en voor Ame rikaansche rekening laten voltooien. Het wil (tegen behoorlijke vergoeding in geld) de Deensche Antillen overnemen. Het verklaart zich tegen elke uitbreiding der bezittingen van Europeesche mogendheden in Noord- of Zuid-Amerika, en spreekt zelfs de hoop uit, dat die mogendheden zich geheel uit dat halfrond zullen terugtrekken. Dat alles ziet er op het papier heel wat krasser uit, dan het in de werkelijkheid zal blijken te zijn. In het hierbij afgedrukte kaartje zijn de Staten, welke voor Bryan hebben gestemd, gearceerd, en die, welke hun stem aan Mac Kinley gaven, wit gelaten. Ware de dicht heid der bevolking in het gebied der Ver eenigde Staten overal even groot, dan zou zonder twijfel Bryan gekozen zijn, want de staten, waar hij de meerderheid verwierf, maken te zamen ongeveer 28 uit van het grondgebied der Kepubliek. Maar het is het bevolkingscijfer, dat den doorslag geeft, en zoo hebben 24 staten met 277 »electoraalstemmen" zich verklaard voor Mac Kinley, en 21 staten met 170 »electoraalstemmen" voor Bryan. De zoogenaamde tc.rritories (Arizona, Nieuw-Mexico, het Indian Territory, Oklahoma en Alaska), benevens het dis trict Columbia, waarin de hoofdstad Washing ton ligt, hebben aan de verkiezing geen deel genomen. Billijk is overigens de verdeeling der electoraalstemmen niet: wel wordt ón »elector" gerekend voor elke 170,000 inwo ners, maar daarbij worden nog voor eiken staat 2 stemmen gevoegd, omdat elke staat, groot of klein, 2 senatoren heeft. Dienten gevolge mogen bij voorbeeld Nevada met 50,000 inwoners en Montana met 140,000 inwoners elk 3 electoren aanwijzen. Een blik op het kaarije is voldoende om te zien, dat de geographische partijverhou dingen door de laatste verkiezingen geheel zijn gewijzigd. Zoo was vroeger het Zuiden »tlic solid South", in zijn geheel democratisch, maar thans hebben Delaware, Maryland, West-Virginia en Kentucky voor Mac Kinley gestemd. De staten, welke de republikeinen langs kunstmatigen weg in het leven hebben geroepen, om daardoor eene meerderheid voor hun protectionistische plannen te krijgen, zijn onder den invloed der zilver-agitatie gekomen en hebben juist anti-republikeinsch gestemd; dit geldt bijv. voor Wyoming Nevada, Montana en idaho. De groote vraag is nu, of de geweldige populaire strooming, welke aan Mac Kinley eene ongehoorde meerderheid heeft bezorgd, ook zal aanhouden, wanneer hij, na op den 4d''n Maart van het volgende jaar het Witte Huis te hebben betrokken, zijn protectio nistische stokpaardjes weder van stal haalt. En niet minder belangrijk is de vraag, of de meerderheid, die thans opkomt voor eerlijkheid en goede trouw in de financieele politiek, ook eerlijkheid en goede trouw in do sociale politiek zal willen. Doet zij dit niet, dan zullen de populisten, die zich bij deze verkiezing door Bryan's bloemrijke frasen tegen de kapitalisten van het Oosten hebben laten medesiepen, ongetwijfeld in kracht winnen en bij eene volgende verkie zing wellicht den doorslag kunnen geven. MRepublikynenüDemokralen QNietslemmende Ternlonc De ciifers beteekenen het aantat der-Electorcn JiDA-KflTA ',+ 1^ f^^;< i---V-">AM '<£?/??'' ',b 'l"'?--' ^°^ .5^'" ? /^/^r^"""01-,-'--"^ IOWA -,^ "-%, \^A,>V>V o ^:7|-H)t,A:;^BtA^v{<^/v^ \i**&\;-4X{-. ^-^ -vis^X.^00^5^ f.>\ ^V-4'"TT'Coiï?RAOa' KANSAS \^ v^^-H'^''^^ e'%v/, H^# ,{.;^ : io_?. >' ?SOF^H^.UV-;^-, ISO'-k*' l ""V" ,/ C' l,."' r.«--L17, ^p"^^^ 't "f>""^MO.AN : ^^1---" >^?V" j NltUW '' /X -.-rn«Y '. *? Inhoud van verschillende bladen. Het Handelsblad. 7 Nov. De plannen vanden Minister van Marine" 8 Nov. De programma's dor Liberale Unio". (Inge zonden door Mr. J. A. Levy). De pantserschepen en hun zeewaardigheid". (ingez.) 10 Nov. Onze Cavalerie", (iloor Mars.) 13 Nov. Do derde spoorstaaf op den spoorweg Djocja-Solo. D e St a n d a a r d 9 Nor. 11 Nov. Op weg naar algemeen stemrecht". 13 NOP. De principieële bezwaren tegen het Unie rapport". Het Centrum. 10 en 11 Nov. Afgedrongen". (Wethouder Treeb). 12 Nov. Opwekking". (Yerkiezir gen). 13 Nov. Vorstelijke huwelijken". D e (antir. i Nederlander. 7 Nov. Splitsing der Gemeenten" (slot) (Ingez. door Van Insinger). Limb. Koerier. 5 Nov. Een Lirnburgsche pen in de Nieuwe Ilotterdammer" over den Boerenbond." Middel b. C t. G Nov. Blijven ot' scheidon'?" (Liberale Unie). 9 Nov. Een verweer van de N. Ilott. Ct.'' (tegen voorgaand artikel). 11 Nov. De klasse-onderwijzers". P r o v. G r o n. C t. 9 Nov. Laisser faire, laisser passer," (Het huwelijk der Koningin). Nieuwe W i n s c h. C t. 9 Nov. Ook een vreesmiddel." (Ons lager onderwils.) Z a a n 1.' C t. 11 Nov. »Haagsche Brieven." (Even redige veitegenwoordiging). Het Volksdagblad. 7 Nov. Regout over winnaar". 9 Nov. Filanthropie". (Werkverschaffing sehildersgezcllen on patroons). 11 Nov. Een eigenaardige poeitie." (De Soo. Dsm. over werklioden-kiesveroenigingenj. Het Sociaal W eekblad. 7 Nor. Het inter nationale congres der coöperatie." De Volksstem. 7 Nov. De gemeente financiën II", door C. H. W. Kaedt. De liberale unie en haar program". Kegeling van het arbeid»-contract". Patrimonium. 7 Nov. Over de uitoefening van het kies- en stemrecht naar de nieuwe wet" (slot.) De Volkeba nier (U. K. Volksbond). 6 Nov. Ons patroonsfeest". Ook een beschouwing over Het recht van Verecniging." r r i e s c h V o l k s b l a d. 8 Nov. De regeling der Gemeeute-financiën IV.1' 11 echt voor Alle n. 12, 13 Nov. Lijdelijk ver zet" (schutter v. d. Veer). Het Nieuwe Schoolblad. C Nov. Gymna stiek, vrije en ordeoefeningen en epelen." A v o n d p o s t. 8 en 9 Nov. Nederl. reserve (hulp) oorlogechepen". ilHIHIIIHIHIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIItllllflIlllllllllllMllllllltlMIIIIIIMIIHtimiHIIIIlll u z J e in de Hoofdstad De cnthousiastische berichten over het Bnhmixclut Klri'ieliiiniiflft hebben liet gunstige gevolg gehad dat de zaal bij de tweede eu derde uitvoering geheel bezet was en, niet minder dan de eerste maal, wisten deze kunstenaars het publiek tot geestdrift te stem| meu, die- zich uitte op eene wijze als men nooit l bij uitvoeringen van werken voor kamermuziek l aanschouwt. De tweede avond heeft ten volle bevestigd wat ik reeds constateerde, dat deze vier kunstenaars ons vertolkingen boden die het hoogste gaven dat men zich op dit gebied deuken kan. Heerlijk is de klank, verrassend is de gemakkelijke wijze waarop de grootste moeiclijkhedeii worden overwonnen, doch iu de hoogste mate weldadig is de artistieke ver tolking en de groote warmte die uit alle voor drachten spreekt. In een kwartet van Bendl, een werk waarvan vooral het tweede en derde deel mij geïnteresseerd hebben en waarin de vertolkers alle gelegenheid hadden ook als virtuozen te schitteren men heritiuere zich slechts hoe in het scherzo de tweede violist ons verbaasde door zijne onberispelijke staccati en spiccati, w~elk een heerlijke toon de altist ontwikkelde en hoe de cellist eeu zeldzaam pizzi cato deed hooren doch hoe behalve deze uiterlijk heden ieder van hen ons met bewondering vervulde door de edele wijze waarop hij zich bij het geheel aansloot. Do eerste violist is met recht de aanvoerder. /iju glanzende toon, nimmer falende zuiverheid en zekerheid (de zuiverheid is bijna altijd volkomen bij dit ensemble) en de leiding die hij aan het ge heel geeft zonder dat meu vau leiding iets bespeurt, is bewonderenswaardig. Opmerkelijk is het ook, hoe deze uitvoerde^ na het kwartet van Bendl met zooveel gloed en passie te hebbeu vertolkt, zij zoo rustig en geheel in den stijl een kwartet Mozart ten gehoore brachten. Dat was zeer opvallend en getuigde dat deze vier heeren zich iu al die stijlen hebben ingedacht en dat zij als kunstenaars niet alletu gevoelen als czechen docli als cosmopolietep, wat onze kunst dan ook verlangt. Hoe groot de indruk ook was, bij de vertolking van het J2e (Juartet van Beethoven opus. 127 steeg die nog. Dit zoo poëtische werk, waarvan meu bij de auditie op sommige momenten een buitengewonen indruk krijgt, doch waarbij men soms te vaak voelt dat de verbazende eischen aan de spelers gesteld, niet altijd even glansrijk worden over wonnen, werd ditmaal met de grootste gemakkelijkheid en zekerheid uitgevoerd. Die zekerheid en gcmakkelijkheid laten niet na de verbazing op te wekken van kunstenaar en leek, iu dat spelen met rnoeielijkheden is iets dat allicht de hoofdaandacht van de artistieke vertolking zou kunnen aftrekken. Doch wie de geest en inhoud van liet werk kent eu gevoelt, laat zich daardoor niet alleideu en mij heeft liet een zeer groot genot verschaft vooral de muzikale vertolking te hooren. Over de derde soiree valt ua het bovenstaande niet veel meer te zeggen. Het de vertolking van de kwartetten vau Smétaua (E. kl. t i, Sehumann (F. gr. t) eu Tschaikowski \^. gr. t.'i hebbeu deze kunstenaars op waardige wijze de kroon gezet op hetgeen zij ous mochten biedi n. Met kransen gelauwerd, zullen zij gevoeld heb beu dat wij met even groote warmte eu zeer dank baar ontvingen, wat zij ons met zooveel warmte en bezieling hebben gegeveu en dat huune taal van echte, edi-le kunst door ons gevoeld en begn pen is. Wij hopen dan ook dat het niet de laatste maal zal zijn dat deze kunstenaars ons bezochten, want dat was nu weer eens een vau die kunstuitingen waarover men niet van gevoelen verschilt, waar men zich niet als beoordeelaar gevoelt, doch -waar men met volle teugen geniet. Hiervoor dank uit te spreken is plicht en behoefte. * * Op operagebied wordt ook veel gegeven doch ook zeer veel geleden. In de dagen dat Mevr. Arnoldsou als de liefste Mi:/nou die men zich als persoon denkeu kan ten tweede male geestdriftige huidebetuigingen van het publiek, dat de zaal tot iu den nok toe vulde, ontving, waarbij moet aaugeteekend worden dat Mevr. Engelen cwing als zntigor/'s evenzeer gevierd werd als de diva, kunnen andere gezelschappen slechts spreken vau lijden en ledige zaleu. Het gezelschap van deu heer Saalborn dat als operette-gezelschap werkelijk de aandacht verdiende heeft ua de Dmi J/ui/t opvoering, waar zelfs de j toovermaeht vau d'Andrade's wezen niet vermocht de zaal te vullen, de opvoeringen reeds gestaakt r.a eeu bestaan vau slechts twee maanden. Eeu Italia'iusch Opera-gezelschap met, ik weet niet, hoeveel professoren iu het orkest, mocht zich bedroeven in de algemeene afkeuring, zoodat het zeker wensohelijk zal zijn dat die opvoeringen niet herhaald worden eu dat de professoren, maé'stri en diva's weer naar Milaan (er staat niet bij' ver meld dat zij vau Scala-theater zijn, wat ik nog al heel eeilijk vind), of welk ander dorp zij tehuis behooren, terugkeeren. Het zou anders wel interessant geweest zijn J'itl/1/.i eens door Italianen te hooreu zingen. (Met Cnfi/llcrci is echter geeu goed meer te doen, daar aan hebben wij ons werkelijk te veel te goed gedaan.) Het verheugt mij dat de Xed. Opera zulke volle zalen maakt bij verdubbelden prijs, uu er sterren optreden. D'Andrade zingt hedenavond l\'i//uliitto eu werkelijk is hei, onder alle omstandigheden veel waard een groot zaugkuiistenaar als d'Andrade te hooreu zingen, al is het dan ook in Jtiyulr/lij. Of dit echter in het werkelijk belang vau den voortdurcnden bloei vau de A'ed. Opera is, zou ik niet durven beweren, want eeu gezelschap moet er komen met de eigen krachten waarover het te beschikken heeft, en hetzij uu die vreemde krachten. mede of tegenvalllen, later doet zich een zekere reactie gevoelen en verflauwt allicht de belangstel ling die door buitengewone middelen geprikkeld is. Hiermede heeft zich echter de beoordeelaar eigen lijk niet iu te laten. De directie zal wel beter weten wat iu het welbegrepen tiuantieel belang van hare stichting is, en op dit oogeubiik ziju in