Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1029
begroeten; de bekers worden gevuld, Oda en
Reynout geven een lied by' de harp ten beste,
en alles begeeft zich in de andere zaal, waar de
dans wordt voortgezet. Oda bly'ft achter, om Rey
nout met zyne liefde voor de schoone Friezin
te plagen en hem jaloersch te maken op Deodaat.
TerwyT de dansmuziek zich laat hooren, «Spelen
des vredes, spelen van minne", komen achter
eenvolgens Seerp, die naar den graaf geleid wordt,
en Madzy, die vol ongerustheid niet weet of reeds
het tweegevecht tusschen Seerp en Deodaat heeft
plaats gehad; wanneer Seerp uit de danszaal
terugkeert en haar ziet, beleedigt hij haar, het
komt tot eene verklaring tusschen hen en hij laat
haar ontsteld achter ; morgen zal het tweegevecht
plaats hebben. Deodaat komt, zij zullen afscheid
nemen, maar het afscheid wordt een liefdesduet,
terwijl het feestlied uit de andere zaal:
»Strengelt de handen, vroolijk en blijde,
Vlottende cirkels, gracelijk spel",
als bruiloftslied meeklinkt. Onder het lied komt
Reynout op; razend van jaloezie, door Oda spot
tend op Madzy gewezen, ijlt hij op Deodaat toe,
en stoot hem een dolk in de borst.
Het derde bedrijf speelt in de Groote Kerk te
Haarlem, voor de plechtige ontvangst in gereed
heid gebracht. Latynsche gezangen
(iregoriaansche stijl klinken uit een kapel. Barbanera
heeft hier Aylva doen komen om hem mee te
deelen, welke knaap zyn zoon is. Hij kan de
verzoeking niet weerstaan, zijn eigen zoon, Reynout,
voor den zoon van den Frieschen edelman te
doen doorgaan en hem aldus het leven te redden.
Aylva had misschien nog liever den doodelijk
gekwetsten Deodaat dan den moordenaar tot zoon
gehad, maar zal nu naar den graaf ijlen, om
genade Ie vragen voor de misdadigen Reynout.
Maar de graaf is reeds in aantocht, en de plech
tigheid begint; de bisschop van Trier biedt graaf
Willem uit 's Keizers naam de hertogskroon aan ;
maar de graaf antwoordt, dat hij liever, als voor
heen, onder de graven de eerste, dan onder de
hertogen de laatste wil zijn. Als nu de Friesche
afgevaardigden aan de beurt komen en zich
«getrouwe buren" noemen, ontbrandt tusschen
den graaf en hen een woordenstrijd; de Friezen
steunen Seerp, de Hollanders bun graaf, en de
acte eindigt met de oorlogsverklaring en het
strijdlustig dubbelkoor der twee partijen:
»Tot wederziens in 't Friesche veld!''
Het vierde bedrijf speelt in Friesland. Reynout
gaat door voor den zoon van Aylva, maar noch
hij, noch Aylva, noch Madzy is gelukkig.
Op een hoek van het burclitplein zit in een
hoogen stoel de oude man, in slaap gezongen
door Madzy ; bij ontwaakt als hij de noodklok
hoort, die de nadering der Hollanders meldt.
Seerp, blakend van strijdlust, komt met Friesche
edelen op, Madzy gaat heen, het volk brengt
e«n koopman gevangen aan, dien men voor een
verspieder houdt. Het is Deodaat, hij wordt door
Aylva, Reynout en Seerp herkend. Aylva wil hem
redden, Seerp wil hem terstond dooden ; Deodaat
wijst Reynouts hulp met verachting af, maar als
Seerp met de strijdbijl op hem aanstormt, springt
Reynout tusschen beiden en redt zijn vriend het
leven. Op Aylva's wenscb wordt de executie tot
na den strijd uitgesteld, en Deodaat naar den
toren gebracht, op zyn eerewoord. De Hollanders
naderen, allen gaan hen tegemoet. Madzy komt
op het burclitplein en ziet Deodaat; zij wil hem
redden, hij antwoordt dat hij dit niet mag aan
nemen ; zij zal in een klooster gaan, gezamenlijk
bereiden zij zich voor op afscheid nemen van
de wereld. Het gevecht nadert het burchtplein,
graaf Willem en Reynout vechten, Keynout valt
stervende in een hoek, waar Barbanera hem vindt,
en berouwvol hem belooft, dat hij Deodaat in
zijn rechten herstellen zal. Seerp en graaf Willem
iemand worden toevertrouwd, op wiens eerlijkheid
en soliditeit men niet aankon.
Tannenhofcr kwam op zekeren dag niet een brief
van den pacha in de hand bij zijne vrouw en deelde
haar op zijne weloverlegde, deftige manier mede,
dat haar broeder tot herstel van gezondheid dezen
zomer naar Karlsbad dacht te gaan, en toen ging
hij voort:
//Mij dunkt, wij moesten hem uituoodigcn, hij
ons te komen voor de nakuur.''
Zijne vrouw zag met blijde verrassing op, greep
zijne hand en kuste die. C'aroliua was zoo blij,
dat haar man eindelijk aan de zachtheid liet, woord
gaf in plaats van aan zijn streng gevoel van recht.
//Het zal ouze arme Klara wel op nieuw erg
zenuwachtig maken, zij windt zich altijd zoo gauw
op," zei Tannenhofer langzaam, alsof hij zich bedacht.
//Zij moet over haar wrok heenkomen en leeren
vergeven. Ik vind, dat wij haar daartoe iu de
gelegenheid moeten stellen, Adolf."
Mevrouw Tannenhofer verkeerde in liet vooruit
zicht van haar broeders bezoek in eeue spanning,
die geheel vreemd was aan haar anders '/,oo kalm,
gelijkmatig gestel. Zij had altijd veel van Hnibert
gehouden, al gingen haar man en kinderen natuur
lijk voor. Daarom had het haar ook dikwijls
verontrust, dat, hij in een land was. waar hij niet
naar de kerk kou gaan. De zendelingen, die zij
zoo gaarne te logeeren had, wisten altijd zooveel
te vertellen van de verkeerde dingen en al de
ondeugden, die bij de ongeloovige volken in zwang
waren. Had Huibert zich daar altijd vrij van
kunnen houden ?
Eén gedachte kwelde haar vreeselijk: zij had
eens gehoord, dat de sultan alt.ijd bijzondere gunst
bewees aan wie hun geloof verzaakten en geheel
zooals de vorm het voorschreef, den valschcn pro
feet Mohamed aanbaden. Eu haar broeder was
pacha geworden!.. .
Het was blijkbaar eene beschikking vau dei:
Heer, dat Hij Kuibert nu juist in zijn vaderlanu
terug deed kecren en hem wilde brengen in een
christelijk huisgezin, welks imloed op hem niet
zou verloren gaan.
Zij zouden het hem erg gezellig en prettig maker
in huis. Hij moest er zich op zijn gemak voelen
zooals toen zijne lieve moeder nog leefde. Hoi
goed trof het, dat Elisabcth er nu juist was! Haai
man was bij de manoeuvres. Klisabeth had altiji
zooveel invloed op haar oom gehad. Maar in ijvc
voor het (iodsrijk voelde mevrouw Tannenliofe
looden elkander ; de overwinnende Friezen vullen
iet tooneel; Reynout heeft nog kracht genoeg
>m alles te zeggen, en Aylva erkent in Deodaat
jaarne zijn zoon.
Bij de Haarlemsche uitvoering op '22 Maart
zullen medewerken: de dames Jeanne Landr
en Mevr. d. W. H. T., de heeren van Duinen,
Schmier, Phlippeau, Zalsman, Mergelkamp en
roek, en een groot koor. Orkest is er niet bij ;
Ie heer Landrëheeft zijn orkestmuziek voor
>iano gearrangeerd.
Boefrersierinp ?au A. J. Minderen.
Daar is reeds veel in den laatsten tijd gedaan
ot het beter en vooral oordeelkundiger ineen
zetten en versieren van een boek, een aantal
'edrukte vellen, saamgebonden en beschut door
een band. En waar het vroeger zeker niet aan
irtlstieke kundigheden ontbrak, was er toch al
e dikwijls een leegheid te bespeuren, ontstaan
loor de weinige beredeneerdheid bij, en feitelijke
vakkennis van wat men deed, en hierin veran
dering te brengen is een streven waarin naar
ihronologische volgorde niet alleen, maar ook
naar bereiken zeker, Der Kinderen de eerste en
Ie grootste is.
Want deze laatste aflevering van de door de
rven Bohn te Haarlem uitgegeven prachteditie
?an de Gijsbrecht, en de magnifieke bladversie
ringen in de bij Stumpft' en Koning uitgekomen
"Vlissa van Alphons Diepenbroek zyn daar om
ran zijn allerlaatste werken in deze richting, een
ichitterend bewijs van zijn superioriteit af te
eggen.
Vooral die aflevering van de (iijsbrecht,
waar'an de eerste met de sublime titelprent voor
t)yna twee jaar verscheen is in bijna alle op
zichten boven lof verheven. Zij begint met de
aatste verzen van de laatste rij uit het tweede
>edrijf, afgesloten door een prentje in geel-bruin
van de aanbidding der wijzen, en dadelijk daarna
iet hoofd van het derde bedrijf. Dit is zeker
ien van de mooiste titelprenten. Het slank dunne
meisje, in licht geele jurk met bruine mantel,
egen den rood-goud-doorwerkten achtergrond, is
nagnitiek. liet geheel van letters en randen en
deuren, met de daarbij zoo uiterst correcte
ype-druk is wat er het meest nobel en statig
rooral op dit gebied hier in Nederland in den
aatsten tijd gemaakt is. Vooral de groote pagina's
waar alleen typen gedrukt zijn in zwart en geel
en dof-olijfgroen, zijn staaltjes van zetkunst, en
liervoor komt ook den drukker grooten lof toe,
il willen mij de geel-bruine ornamenten achter
Ie namen der personagiën niet alleen onnoodig,
maar zelfs hinderlijk voorkomen.
De versiering naast het begin van de prachtige
'ei van Klarissen is in bruin-geel en mooi groen
zeer compleet. Daarna de titel boven bet vierde
ledrijf, evenals die boven het derde, in grijs-groen
en rood, doorwerkt met goud.
Een prachtige kop en onder-afsluiting, onder
m boven de kleine rei van Klarissen en dan
vooral op blz. 7, bij vers 117?l:54 een opstaande
rand met wapent.jes in blauw, rood, geel en goud,
dat zeker een van de mooisten van bet geheele
ioek zal zijn.
iiiiiiiiiiiiiiimimiiii
iiuillllllliiiillliliiiliiiiiiiiiiiiiniiMii
ich geheel n met, hare dochter.
Als Huibert nu de uitnoodiging vau haar man
maar aannam. Misschien dacht hij, dat ;//' fvlara
tot, dat dwaze proces hadden overgehaald, dat deze
hem ccn tijd geleden had aangedaan. Haar man
had niet eens van Klara's plannen daaromtrent
geweten. Natuurlijk was het juist zoo uitgekomen,
als hij zijne schoonzuster vooruit voorspeld had;
zij moest hare aanklacht intrekken uit gebrek aan
geld om het proces te kunnen voeren.
Het was heel leelijk van Klara, dat ze zoo'n
onaangename familiezaak openbaar had willen maken.
Mevrouw Tanneuhofer vroeg haar man, of hij in
zijn brief niet te kennen kou geven, dat hij met,
zuster Wichern niet van hetzelfde gevoelen was.
Het, zou toch jammer zijn, als van liet bezoek van
den pacha door misverstand niets komen zou.
Haar man luid in zijn brief al zoo iets gezegd.
'!? :'f
*
Zij ontvingen den lieven gast allen in de hoog
gewelfde vestibule. Mevrouw Tauiienhofer met
hare vriendelijke bruine oogen en goedige dikte
vooraan, daarnaast dr; teere ietwat bleeke Elisabcth
met baar jongste kindje op den arm. U;ui de
,/Oberamtmaun" zelf met zijn oudsten kleinzoon
aan de hand en een paar kinderen van Klara, die
er toevallig waren, liet was een trell'end gezicht,
die deftige familiekring met, de oude, trouwe dienst
boden op den achtergrond. Het kamermeisje van
toen was de eenige, die er nu niet bij was; /,ij
had zich den dienst bij eeue degelijke, christelijke
familie onwaardig getoond.
Huibert, pacha, omarmde zijne zuster. Hij was
oud geworden, zijn volle baard had al meer dau
n grijs haar en zijne eens zoo heldere, innemende
oogen lagen nu diep in hunne kassen gezonken.
Hij was vermagerd en zag er ziek uit, die arme
broer! Zoo eeuzaa.ni in eeu vreemd land, zonder
familie, zonder menselien, die voor hem zorgden. ...
Het was toch hard.
Hij was zoo aangedaan ouder deze ontvangst
dat hij er stil van werd. Zwijgend kuste hr
Elisabeth's hand. Toen zag hij iiaar treurig aai'
en drukte ook eeu kus op hel handje van lid
mooie kindje op haar arm.
./Die had hij graag gehad,'' zi.-i op den aehler
grond de oude knecht legen de pill'rim\v. , U 'eet n
nog wel, dat ze altijd in de bockcnkamcr Inj clkaai
kwamen;' Maar hij was niets en hij had niets, n
van zulke menschen moet on/e mijnheer niet:
hebben." / \\'<niilf n-n-nliiil.i
En de rei van Edelinghen, wordt besloten door
ien versiering in geel en bruin, met een apolo
getische symboliek van het huwelijk.
Er is vooral een ongekende harmonie in
uiterijk niet alleen bij dit werk maar ook in
innerijke gedachtengang, statig en waardig steeds,
ooals ook in de versieringen bij de mis van
Alphons Diepenbroek.
Deze is minder kleurig, maar twee kleuren,
meest met een prachtig goudend okergeel, zijn
zij kalm en stemmend, zooals dit het bijzondere
inderwerp past.
Op de omslag, van grijs-bollandscb, in don
kerder grijs den titel, met een breede omlijsting
can ornament, tot een strakke inleiding in het
austère boek. De titelprent is mooi geel en bruin,
Ie letters alleen, daaronder een triptiek, twee
wierookvaten, een harp een monogram, de naam
*an den uitgever, en dit alles vierkant omsloten
loor een zoo wonderlijk mooie, fijn bewerkte en
ernuftig bedachte en gecombineerde rand, dat
lit zeker een staaltje van Der Kinderen's beste
runnen is.
Boven het eerste deel, de Kyrie, een hoofd in
jker-geel en dof paarsch, de letters, met een
ymbolische figuur die de drieëenheid verbeeld.
Het hoofd boven de Gloria is gewoon superbe
n een heel fijne nuance van paarsch met het
mooiste oker goud, in zoo sobere en gevoelde
ombinatie, dat het rijk en stemmig, vol en toch
tatig blijft.
Het Credo in uninii J)cinn staat met evenveel
uitgezochtheid in hetzelfde paarsch en geel boven
iet langste hoofdstuk van dit werk, en daarna
tomen boven aan de bladzijde in vijf regels de
aatste woorden van de prefatio, en daaronder
adelijk de sanctus. In paarsch en geel zijn
eze vijf regels van mooie letters toch niet van
neer kracht dan de goed zwart op het
hollandche papier gedrukte noten der muziek ; een en
nder vormt een volkomen geheel.
Hoven het Benedictus een groot monogram, weer
laarsch en geel, met letters aan de zijkanten, en
loven het Agnus Dei een kelk in een aureool.
iet vijf regels schrift aan beide kanten, steeds
n de statig en plechtige kleuren van goud en
urper, die de waardigheid en bet bij uitstek
coninklijke symboliseeren.
Muziek-omslagen.
Bij dezelfde firma, Stumptl' en Koning zijn
erschillende liederen van Bernard Zweers
uitTekomen. De Roos", Lied" en -Sterren en
leidelied", allen met omslagen van den heer
\ntoon Molkenboer, waarvan liet eerste in een
tien geel-groene kleur, het tweede allén zwart,
iet derde in blauw-groen on geel is gedrukt.
Dit zijn werkelijk opmerkelijke werken, niet
n die statige magistraalheid in bedenken
ils van Derkinderen, maar vau zoo prettig
temmige doorwerktheid. van zooveel pas bij de
?roolijke liedjes, dat zoo goed als de versieringen
'an Derkinderen bij de mis van Diepenbroek
pas,en, deze aardige lithograpbieën - vooral dat kijkje
i]i een welig bebouwd dal, als achtergrond voor
een blondlokkig meisje bij de liedjes, die
Icrnard Zweers componeerde, komen. Dit zijn
zeker mee van de beste omslagen, zoo niet de
jesten, die er in den laatsten tijd voor muziek
stukjes gemaakt zijn.
Th. M.
Dertiende eeuwsche schilderkunst.
De bekende Jan Kalft' heeft in de laatste
afevering van het Twee maandelijksche tijdschrift
iet eerste van een reeks artikelen, die de
resulaten in onderzoekingen naar dertiende oeuwsche
ichilderkunst in Nederland zullen aangeven. Dit
eerste stuk is van bijzondre belangrijkheid
en de groote bekendheid van den jeugdigen
schrijver met litteraire bronnen uit die dagen,
die door hem voornamelijk in verband tot de
schilderkunst werden nagesnu field, hebben hem
interrcssante dingen doen ontdekken, die den
illén met de feitelijk overbleven schilderijen
nekende, tot niet zoo spoedig en compleet inzicht
zouden brengen. Wij willen hopen dat de ver
dere artikelen spoedig zullen volgen.
TII. M.
Bij Buffa.
Er is op dit oogen blik een kleine tentoonstel
ling van werken van l'hillip Xilcken, klein
meestal, en waarvan er eenige, directe studies
naar de natuur soms van eenmooien toon zijn. Bijv.
die studies uit Parijs, een gezichtje op de Xotre
Dame en een op een kade, van uit een hoog
venster genomen, hebben iets van de groote grijs
heid van de Seinestad. Er is ook in hetzelfde
zaaltje een kleine maar uiterst exquise Corot, en
een teekening van Josepb Israëls. waar hij zich
zelf afbeeld in zijn studeervertrek bij lainplicbt.
Binnen kort komt er een expositie van Theopbile
de Hoek.
TH. M.
Bij Wisseling op bet Spui is een lang schilderij
van Bosch Keitz geëxposeerd, bet is de
jaarlijkscbe zomer-processie te Laren, in eenigzins ge
wilde, compositie en kleuren, tot een triptiek
samengesteld.
In Dordrecht houdt men in den koepel van
het Museum Oud-Dordrecht op de Groot hoofd
poort een tentoonstelling van miniaturen uit de
verzameling vau ,)hr. Mr. Victor de Stuurs.
Iemand die zijn naam onbekend wil laten, is
zoo vriendelijk geweest op een van de mooiste
plekjes van Nederland, vlak bij Apeldoorn, een
villa te bouwen, met een atelier en verder
toebehooren, waarin ieder schilder, die er maar om
vraagt, voor drie maanden voor niets in kan
trekken.
Het idee is allernitstekend-.!. en wij zonden
den grootmoedige!! gever gaarne uil aller naam be
danken, als wij ook niet vreesden dat ook weer bier. j
/.ooals dat altijd met subsidiën en dergelijke
dingen gaat, degenen die door grootste ca
paciteit er bet meest recht op hebben, door oven
groote bescheidenheid op den achtergrond zullen
geraken, en minder kundigen zich als de aan
gewezen artisten zullen beschouwen. Wy willen
hoopen, dat de goede zorg van den heer F. H.
Boersma, die de leiding in handen heeft, hier
voor zal waken.
Ook heeft men in Rotterdam eene vereeniging
opgericht die =>De Vrije Kunst" tot titel voert en
die een vrij oorlogszuchtige circulaire de wereld
ingezonden heeft. »In onderlinge critiek, in
eerlijk streven naar waarheid en oorspronkelijk
heid zoekt ze de kracht, die noodig is, om met
vrucht werkzaam te zijn en de belangstelling van
het publiek in kunstenaars en hun arbeid aan
te moedigen, en een sterke reactie te verwekken
tegen de aanstellerige en waardelooze producten,
waardoor de smaak van het publiek misleid wordt."
Of dit de weg is, vooral als men bet verdere
deel van het program leest, weet ik niet, wel dat
het er zoo vrij uitziet, dat er van kunst niet
veel anders dan een soort bohémien-stemming
zal overblijven. En dat is het nu juist wat we
tegenwoordig als de dood missen kunnen.
Intusschen hoop ik dat ik me vorgis, allén
af gaand op de circulaire, en dat dit een werke
lijk goed streven en bereiken moge blijken.
Th. M.
Arti heeft de directie van de Xed. Afd. van
de in November in St. Petersburg te houden
internationale tentoonstelling van affiches, op
zich genomen.
Inhoud van Tijdschriften.
Inhoud van Kir/cn Haard, No. 11: De groote
Manoeuvers, door Virginie Loveling, III. Bij
de statuette van II. M. de Koningin, door Bart
van Hove, met afbeelding. Op hinderlaag, door
Veba. Op zijn kooi. Voetbal. Schending
van domicilie, naar de schilderij van Lambert.
Pien nieuwe stadswijk, met afbeeldingen: Kijkjes
in Duinoord. Jane, naar het Engelsch van
John Kendrick Bangs, 1. Verscheidenheid.
Feuilleton.
\'/ni nu en s/mts. Twee Maandelijksch Tijd
schrift. Een woord vooraf, door de Redactie.
Verzen, door l'rosper van Langendonek.
Het Internationaal Kongres te Londen in IHiHi,
door F. Domela Nieuwenbuis. -- Sonnetten,
door G. Mcnnekens, L. Ontrop en V. Toussant.
Moe Lied, door Karel van de Woestijne.
-Kerstavond, Slenteren, door Stijn Streuvels.
Onze taal voor den Senaat en Buysse. door A.
Vermeylen.
'ii-Murroiv bevat o. a.: The indian fainineby
M. M. Bhown-Aggree M.l'.; Politica! parties in
Russin by Sophia Kramskoï; The noble art IX
the critics by Stanley .l ones; Ex Catbedra VI
the blight on the Music Halls by Max Beerbohm ;
Music by Louis Grein.
c/tcc/am&x
40 cents per regel.
kiiiiiiitiftiiiiMiiiiiiiiiiniMiiMiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiMiiMiiiinin
TRADE
MARK.
MARTELUS COGNAC,
Dit beroemde merk is verkrijg
baar bij alle soliede Wijnhandelaars
en bij de representanten
KOOP JU AWS «S? B K UIJVIER,
te Amsterdam.
af./150 per teli.
H. RAHR te Utrecht
Pianofabriek.
Binnen- en Buitenl. Muziekhandel.
Amerikaansche Orgels.
Ruime keuze in Huurpiano's.
MEIJKOOS & KALSHOVEN,
Arnhem.
Piano-, Orgel- en Muziekhandel.
Ruime keuze in Huurpiano's.
u 10 13 10 rr"s
Goessclic Xoute Beschuitjes.
.,,.,, ... | BERND. EICHHOLTZ. '
Ie Amsterdam by j Wed_ _,_ EKBER & /0ON.
GezustersSchdffer
FREDER1KSPLEIN 9,
Ateliers voor bet Vervaardigen van
(?ostumes en Mantels,
volgens systeem ..Al MOULAUK."
l