De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1897 21 maart pagina 3

21 maart 1897 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

No. 1030 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. financieel oogpunt beschouwd, van het aller meeste belang voor de burgerij, is reeds veel te lang tegengehouden door mijnheer Dividend. De fmtatakim fa kantten van fa Keizer Wilhelm heeft in een zijner vele redevoeringen zeer terecht opgemerkt, dat wij leven in »de eeuw van het verkeer." Welk eene ontzaglijke beteekenis degeheele stilstand van het verkeer op een der Europees«he hoofdspoorweglijnen kan hebben, en hoe noodlottig zulk een stilstand zou zijn geweest, indien de werkstaking, waarvan hij het gevolg was, niet reeds na twee dagen, op de meest bevredigende wijze, door volko men inwilliging van de eisenen der stakers was geëindigd, is dezer dagen op de meest duidelijke wijze gebleken. Gedurende acht en veertig uren heeft op de lijnen van den Zwitserschen Noord-Ooster Spoorweg alks stil gedaan. Duizenden fa brieksarbeiders, die dagelijks met de treinen van die lijn worden vervoerd, konden niet op hun werkplaatsen komen. In de bureaux, op de kantoren, in de werkplaatsen, op de scholen van een aantal steden en dorpen ontbrak een deel van het personeel «n van de schooljeugd. De toevoer van levensmid delen naar de steden had op hoogst gebrek kige wijze plaats; in de Zaricher hospitalen en ziekenhuizen bleef de dagelijksehe toe voer van melk uit. De postverbindingen werden vertraagd of ontbraken geheel. Tal van reizigers konden hun reis n iet voortzetten of moesten, dikwijls met belangrijke kosten en belangrijk tijdverlies, hun doel trachten te bereiken. I« de zaken was overal -stilstand.; de in de stations en de goederen loodsen opgestapelde koopmansgoederen en bagages konden noch vervoerd,noch afgegeven worden. En dat alles om de koppigheid van n man en de kwade trouw van eene directie, die een gewillig werktuig was in zijne handen. Van de vijf groote Zwitsersche spoorweglijnen, de Noord-Ooster, de Gewtraal, de Gothardt-liJB, de Union-Suisse en de JuraSimplon-lijn, is de eerste zeker de slechtst bestuurde. Zij heeft reeds aanleiding gegeven tot eene wettelijke beperking van bet stem recht der aandeelhouders. Maar reeds voor dat dit plaats had, had de hoofdaandeel houder van .die spoorwegmaatschappij, de heer 'Guyer-Z-eller, gelegenheid gevonden om zijn slag te slaan. In het bezit van de meerderheid der aandeelen, had hij aan allen de wet voorgeschreven, den raad van admi nistratie en de directie afgeset en door andere vervangen, die geheel uit zijn gehoorzame dienaren bestanden, en tegenover het perso neel eene heuding aangenomen, die eene botsing onvermijdelijk maakte. Tusschen de directiën der bovengenoemde groote Zwitsersche Spoorweg-Maatschappijen en de Vereeniging van Zwitsersche %>oorwegambtenaren was in het vorige jaar, na IIUIIIMIIIIIIMIHIIIIIMIMIIMIIIIIIIIIH1IHII iHUEimiminiiummlliii! ONDER DEN MANTEL DER LIEFDE. Hoe het eigeniijk kwaai, was moeilijk te zeggen, maar voor niemand o.p hut groute goed was het, den volgenden morgen meer een geheim, dat de paelta een zeer duister verleden achter zich had. Men had mevrouw Tanueahofer bedroefd zien schreien, nadat haar broer naar de logeerkamer was gegaan, de mooiste logeerkamer, die uitzicht had op het park. Het was wel een bewijs vau den eri,6t der christelijke liefde, die in deze familie heersehte, dat zijne bloedverwanten den pacha zoo minzaam ontvingen, Wat hij eigenlijk misdreven had, wist niemand, niet eens de huisonderwijzer of de oude gezel schapsjuffrouw, die nu genadebrood at. Maar dat was juibt dubbel interessant, datgaf aan verbeelding en praatjes zooveel te rijker stof. Het was een heel prettige afleiding iu de eentonigheid van het buitenlevei). De pacha had zoo'n uitheemsch air over zich. Zeker waren de zonden zijner jeugd ook wat wild en uitheemsch geweest zooals men dat soms in de boeken las, ofschoon niet in de boeken, die mevrouw nu en dan uit hare bibliotheek onder de kinderen en bedienden uitdeelde. Had de pacha den ouden Adam «relied afgelegd, of zou. men daarvan misschien nog iets te zien krijgen? Overal heerschte et n zekere opgewonden heid. Iemand had beweerd, dat de paelia als Turk er zeker wel een harem op na zou houden. Maar dat gtruclit was door de jonge mevrouw beslist tegengesproken. Ongelukkig stonden haar zelf van dat oogeublik af, tot hare groote kwelling, voort durend verwarde beelden voor den geest, vau blanke en Oostersche vrouwen iu zijden kleedereu, met gouden tieraden om de bloote armen, die zij allen begeerig naar den pacha uitstrekten. Elisaoeth kon zich dientengevolge ook niet zoo van ganscher harte verheugen over de prachtige geborduurde stoffen, die oom Huibert voor haar had meegebracht. Uit herinnering aau oude, lieve vriendschap," zeide hij zacht, terwijl hij ze haar eene te Bern gehouden conferentie, eene i overeenkomst getroffen, in welke de voor waarden voor de aanstelling werden geregeld, de traktementen en de promotie naar dienst jaren werden verbeterd, terwijl tevens werd bepaald, dat geen der ambtenaren zou wor den »gemassregelt" wegens deelneming aan de loonbeweging. De eischen van het perso neel waren niet overdreven, zooals reeds vol doende blijkt uit het feit, dat sij zich geheel aansloten bij de op een der groote lijnen, de Centraal, bestaande toestanden. Al de Maat schappijen kwamen de verplichting na, welke i zij bij deze overeenkomst op zich hadden genomen, alleen de Nord-Ost-Bahn niet, hoewel ook deze schriftelijk hare toestemming ! had gegeven. De beloofde hervormingen eu ' verbeteringen werden niet ingevoerd ; integen deel, de toestand van het personeel werd nog slechter gemaakt. Op spitsvondige wijze inter preteerde de directie de termen der overeen komst zoo, dat het ontslaan van door haar minder gewilde ambtenaren aan haar wille keur overgelaten Weef; gelijktijdig werden boeten en straften zeer verscherpt. Als een staaltje, hoe gewetenloos de directie hierbij te werk ging, deelt de Einenkalm Zeituny het volgende mede. »Een employékreeg het nieuw ingevoerde contract ter onderteekening; hij las het door en onrferteekende het. Na eenigen tijd kreeg hij het van de directie met hare onderteekening terug, maar toen hij het op nieuw <loor las, %emerkte hij, dat een orjfer zorgvuldig was weggeschrapt en door *een ander was vervangen." Met blad verzekert, dit geval met getuigen te kunnen bewijzen. Natuurlijk kwamen van het personeel tal van klachten en protesten in bij de directie, maar deze stoorde zich aan niets. De be ambten wendden zich nu, bij monde van hun secretaris generaal, dr. Sourbeek, tot het Zwitsersdrie spoorweg-departemeiti; de leider van dezen tak van staatsdienst, dr. Zemjp, erkende volkomen het rechtmatige der hem medegedeelde grieven, maar raadde den secretaris aam, eerst met de directie te onder handelen. Doch de directie sloeg allts-onderhaitdelingen af, met de bewering, >dat zij volkomen in haar recht was. Nu wendde dr. "Sourbeek zich tot-den Raad van Beheer der Maatschappij en stelde deze den eiscli, binnen een bepaalden termijn de directie tot het nakomen harer verplichtingen te dwingen. Het was te voorzien, dat men ook hier nul op het rekest zou krijgen, maar het comii der spoorweg ambtenaren had zich voorge nomen geen middel onbeproefd en geen stap ongedaan te laten. Alfi termijn werd de lode Maart vastgesteld. De Raad van Beheer antwoordde, dat hij een commissie van enquête zou benoercen, die op 27 Maart of anders op 3 April rapport zou uitbrengen. Dit ont wijkend antwoord deed de agitatie onder de ambtenaren zér toenemen. Van langer uit stel, dat toch tot niets kon leiden, wilde men ?niet meer hooren, en men stelde daarom aan den voorzitter van den Raad van Beheer ?kategorisch de vraag, of de Raad voornemens ^vas, het door de directie gegeven eerewoord igestarid te doen. Weder volgde eene verwijilHMihimitlUMim over reikte. Hij sprak altijd zacht eu met zekere .plechtigheid tot haar. Een echt, Perzisch tapijt, voor de woonkamer bracht me-vrouw in de wolken. Hoe lief van Huibert, dat hij er aau gedacht, had, dat het oude, groene kleed nu wel geheel en al op moest zijn. Aau zijn zwager, die atist.okratische neigingen had, beloofde de paciia een Abessyuischeu jacht hond, eu voor zijn ueefjuc had hij zweepen van nijlpaardenvel. Om ieder had hij gedacht. Neen er mocht gebeurd ziju, wat gebeurd was ziju hart was rein en onbedorven gebleven. En hoe beerlijk, dat het hem zoo geed ging, als d t c mooie eadeaux bewezen! Ondanks de drukte en afleiding, die het uit pakken en iu ontvangst nemen van al die vreemde fraaie geschenken medebracht, verloor mevrouw Tauueniiofer haar doel niet uit, het, oog. Zij was ?den vorigen, dag bij den dominee geweest, om raad «u had in menig gebed om kracht gevraagd, eu was overigens .ook wel de vrouw, die zelf haar wil wist door te zetten. Het was wel niet ge makkelijk den paeha alleen te spreken te krijgen, want hare jongens hingen als klitten aau hem en bestormden hem met de zonderlingste vragen aan gaande de zeden van het Oosten en de avonturen van zijn leven. Maar toch vond zij gelegenheid, hem reeds den dag na zijn aankomst te vragen, eens bij haar iu haar boudoir te komen. De pacha volgde haar gehoorzaam. Hoewel hij eerst van plan scheen te zijn. zijne neefjes mee naar binnen te loodsen, liet hij zich toch aan het verstand brengen, dat dit nu niet, kon. Mevrouw Tantienhofer spaarde haar broer niets. Met nadruk, maar kalm eu met zusterlijke zacht heid, onderhield zij hem over zijne zonde zoude, die geen rechter had gestraft, maar die daarom toch bleef bestaan en all(M;u door berouw en boete kon uitgcdelgd worden. Zij weende er bedroefde tranen bij, de goede dikke mevrouw Tatinenhofer, want, het was vrerselijk te denken, dat haar broeders geweten veront rust werd door eene schuld, waar de wet tuchtJmisstraf op stelde. En niet door die schuld alleen! Zij zinspeelde ook op dat meisje, dat, later zoo treurig ver loren was gegaan. Al had die ook beter op zich ze.f moeten passen?zoo heel vrij van schuld was haar broer toch uiet. Voor den Heer, den Alwetende, moest men de waarheid bekennen, de volie waarheid. Goddauk ! Huibert, was niet verstokt. Naast zijne zuster op de sofa zittende iu haar gezellig boudoir, bekende hij iu ronde, mannelijke taal den vollen zing naar de commissie van enquête. In de vergadering van 10 Maart bleek het, dat men wel enkele leden der commissie van enquête vertrouwde, maar overtuigd was, dat die commissie door de directie niet juist zou worden ingelicht. En inderdaad ver klaarde de commissie, nog niet in het bezit te zijn gesteld van de noodzakelijkste be scheiden. Dit gaf den doorslag, en met zoo goed als algemeene stemmen werd tot de werkstaking besloten. Het publiek heei't zich, hoewel het, in zeer hooge mate de nadeelen der staking ondervond, bijna zonder uitzondering geschaard aan de zijde <5er stakers, d ie t rouwen s voorbeeldig rustig zijn gebleven. De storing was echter zoo ingrijpend, dat de Bondsraad als scheidsrechter tusschen beiden, is gekomen. Tegenover dit h«oge staatslichaam en onder den drang der openbare meening heeft de Noord-Ooster spoorwegmaatschappij zich genoodzaakt ge zien, op alle punten toe te geven. De schade, door deze kortstondige staking veroorzaakt, komt geheel ten laste van de spoorwegmaatschappij. Aan alle eischen tot schadevergoeding is onmiddellijk voldaan, zelfs naar ons door een persoon werd medegedeeld, die bij de staking tegenwoordig was, en die zelf bijzonder tevreden was met eene restitutie van hötelkosten en een ver goeding van oponthoud met 30 fr. per dag, aan den eisch van twee Amerikanen, die 2000 dollars per dag vroegen, op welke som zij den door hen verloren kostbaren tijd meenden te moeten schatten ! Indien de Nord-Ost-Bahn gedacht heeft wijs en zuinig te handelen, door de recht matige grieven van hare ambtenaren met souvcreitie minachting te behandelen, dan weet zij nu hoe zuinigheid, en vooral mis plaatste zuinigheid, de wijsheid kan bedriegen. ISij den Zwitserschen Bondsraad is een wetsontwerp in onderzoek betreffende de, naasting door den Staat van de vijf bovenge noemde groote spoorwe»Kjue«. De fatale ter mijn voor die naasting is '6'-) April LSDS. en hè; y,al niet gemakkelijk zijn, vóór dien tijd het ontwerp al de door de wet voorgeschre ven stadia te doen doorloopen. Intusschen is liet publiek, dat ongetwijfeld, voorzoover het uit stemgerechtigde Zwitsersche burgers be staat, over dit ontwerp zal worden geraad pleegd, door de houding der Nord-Ost-Bahn opnieuw ingelicht omtrent de gevaren, die bij den meest belangrijken tak van verkeer dreigen te ontstaan, indien aan eene parti culiere maatschappij, en erger nog, aan n enkel persoon, de beslissing over zoo groote Itclan "«il is overgelaten. Onder die omstan digheden is het te verwachten, dat binnen korten tijd de exploitatie der groote Zwit sersche spoorweglijneri geheel in handen van ?den Staat zal zijn overgegaan. omvang van het, gebeurde bij VTichern, waarvoor ?Klara hem aangeklaagd had. Hij sprak het met, aandoening uit, dat succes eu geluk in de wereld uiet opwocren tegen het, genot/ van een onbevlekt geweten. Eu hij knielde, ondanks de jicht in zijne ?voeten eu zijne andere kwalen, voor zijne zuster neder. Zij herinnerde hem zoo aau zijn overleden moeder, zeide hij, naru hare handen in de zijne, bedekte ze met kussen eu smeekte haar, hem te vergeven. »Als men het verleden maar weer goed maken kou," mompelde hij met, gebogen hoofd. Mevrouw Tainiuiiboftr zag neder op zijn vergrijsd haar, dat, in het midden van ziju schedel een kale plek had. Het, greep haar aan, een man vau leeftijd, een hooggeplaatst man, wien de wereld alle mogelijke eer bewees, zich te zien verootmoe digen, nicl voor haar, God mocht haar bewaren voor zulke gedachten?maar voor den Heer, tegen wien hij misdreven had. Maar vergeeft God niet, ook de grootste zondaars r Ja deze juist hot, liefst? Mevrouw Tannenhofer was er bijna in zekere mate trotsch op, dat de daad van haar broeder een werkelijk misdrijf was. 't Was alsof hem dat ecu recht gaf op een bijzonder mooi, zacht plaatsje in den hemel. Haar binnerste gloeide van liefde voor dezen dic;> gezonkcne. Zij hief hem moederlijk teeder overeind en drukte zijn hoofd aau hare breede, warme borst. Zij vergaf hem van ganscher harte. A ili s, alles vergaf zij hem. Haar lieve broer zou nu de zaligheid leereu smaken van den vrede der kinderen Gods. Zij begon den paciia te vragen, hoe het, stond met zijn geloof Tot hare onuitsprekelijke ver lichting hoorde zij, dat hij wel heel lauw, ja on verschillig was geweest al deze jaren, maar dat hij toeli nooit het, Evangelie verzaakt, bad. Hij verkiaarde, dat hij den volgenden morgen gaarne mee aau het heilig avondmaal zou gaan. Een weinig aarzelend, kwam mevrouw Tanneuhofer uu met de medcdeeliug voor den dag, dat Klara er ook bij zou zijn. De p:icha trok zijne wenkbrauwen samen en klemde de punt vau ziju baard tussclieu zijne tanden. Maar mevrouw Tauueniiofer ging moedig voort met haar vredewerk. ,dk heb Klara ook voor van avond gevraagd. Men moet, de zou niet laten ondergaan over ziju toorn, eu tnsschen jelui duurt de vijandschap nu al jaren lang. Dat, mag onder christenen niet. Die arme Klara zal zich ook beter voelen, als ze je de hand ter verzoening heeft toegestoken. Zij TOÖNL 3ST. ii. Tot een van Judels' oudste herinneringen be hoort ook, dat hij 's nac> ts om l uur r dm, als schoorsteenvegertje in De, ketelt<i/>/ier vtui 8t. J-'lour moest optreden. Dat was bij het gezelschap van Weddelooper op het Roeterseiland. Dan liep de kleine Judels al oin 8 uur in kostuum met Weddelooper door de koffiekamer, waar hij den geheelen avond doorbracht, tot het tijd word om op te treden. Judels heeft als jongentje zijn muzikale op leiding genoten aan de stedi lijke muziekschool te Amsterdam bij rien leeraar Merlijn, eerste viool in het orkest van den Stadsschouwburg te gelijk met Sander Bia, later bekend danser, broer van Mevrouw E'igelman Bia ; te Leeuwarden als Stads-dansmeester gestorven. Aan die muziek school was ook leermeester Frans Stoetz, vader van de tooneelspeelster Mevr. Christina Stoetz. Judels is zoowel reizend muzikant thans zegt men musicus als reizend tooneelspeler geweest. Hij heeft er al het pleizier en al de ellende van genoten. Eens is het gebeurd, dat hij vier weken in Dordrecht moest doorbrengen zonder een cent op zak, wachtende dat het schip kwam met de tent van de Weduwe van Krachten. liet schip zat vastgevroren in den IJ SP!. Judels had een onderkomen in de herberg: Van Xjieyk, voor HO centen daags, voor eten, drinken en slapen, alles bij elkaar. De eigenaresse van dit hotel, vrouw van Rooy, was een nijdige, mottige vrouw. Toen Judels naar Rotterdam moest, wist hij zich geen raad. Met een angstig hart sprak hij vrouw van Hooy aan en zei dat hij wegging omdat vhij moest, hoe wist hij niet, want hij kon de /' l (J die hij nog schuldig was, haar niet be talen en had ook geen geld om naar Rotterdam te gaan. Maak geen drukkie knaap, dat geld zal ik wel krijgen en het reisgeld voor Rotterdam zal ik je ook geven. Ik kijk vertelt Judels de vrouw aan en denk: ben jij een engel of een duivel. Maar eer ik het weet heb ik een reispenning in de hand en wordt me mondkost toegestopt, Ik naar Rotterdam. Daar is mijn' eerste illusie in de kunst vervlogen. Ik speelde er weer in het orkest van de schouwburgtent. Het was met de kermis. Op den laatsten, den afscheidsavond, sprak Majofski een vers uit, deftig en aandoenlijk. Een traan ontrolt mijn manlijk oog Nu ik ga scheiden. Ik begon er hij te huilen, zoo mooi vond ik het. Zoodra het scherm viel, kroop ik langs het trapje van het orkest het tooneel op om Majofski nog even te zien. Ik zag hem juist bij Mevrouw limmimmHiiiiiMimiimiiiMmiiiii is, helaas! zeer verbitterd en draagt het haar opge legde lot niet met het noodige geduld eu met dankbaarheid tegen den Heer voor d( u schat, dien hij haar heeft laten behouden in hare gezonde kindereu." Mevrouw had zich warm gepraat. Maar het was niet te vergeefs geweest. De pacha zeide, dat, hij bereid was zuster Klara te vergeven en het verleden te vergeten. //Gij allen hier hebt mij ook veel te vergeven," mompelde hij bijna onverstaanbaar. Een weinig verlegen waren mannen bij dergelijke tooneeleu altijd. Meer kon zij niet verwachten. Mevrouw Tannenhofer was o zoo gelukkiir. Het schoot haar vluchtig door het hoofd, dat zij Klara beloofd had, met Huibert een woordje over zaken te zullen spreken, zoodra de gelegenheid zich daartoe aanbood. Maar neen, nu niet in dit heilige uur, waarin zij zijne ziel tot den Heer had gebracht, mocht niet vau vuile geldzaken sprake zijn. Die arme Klara. Mevrouw Tannenhofer vond het zoo naar, dat, Klara zooveel gewicht hechtte aan geld, zoo vreesclijk op den penning was. Ach, als de menschen toch maar wilden inzien, dat de lieer het den zijnen geeft in den slaap! Mevrouw Taimcnliofers rond, moederlijk gezicht glom van verrukking, toen zij met haar arm om den schouder van haar broeder met hem weer in de woonkamer kwam. VA] knikte hare dochter Elisabeth innig toe. Met Gods hulp had zij eene ziel behouden en wat zij gewild had, was bereikt. * * Mevrouw Wichrrn woonde boven den kruideniers winkel in het dorp. In hare huiskamer rook het naar kool, want om brandstof te sparen, kookte zij op de kachel in de kamer. Eu de kousen en laarzen van de jongens, die bij de kachel droogden, voegden er nog een paar onaangename geuren bij. De jongens zaten aau de tafel Inin schoolwerk te maken. Zij hadden aau hun moeder de uitnoodiging van tante Caroline overgebracht, en hadden liet nu druk over den paclia. Ik weet nog best, dat hij vroeger bij ons in huis was," zei de een heel gewichtig. Mama, ik moet tante uw antwoord brengen," zeide de andere. Hij verlangde er naar, ziju uit ressanten oom weer te zien. Mevrouw Wichern stond besluiteloos midden iu de kamer en staarde voortdurend op een inktvlek op den grond. Gaat u, moeder P" vroeg hare dochter, die in

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl