Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1031
in den Stadsschouwburg, den fjden April in den
Schouwburg te Arnhem en den 7den April in
den Grooten Schouwburg te Rotterdam. Het is
onmogelijk meer dan eene voorstelling in elk der
genoemde steden te geven.
Het gezelschap reist met een aantal interessante
stukken zooals: La Docloresse van Paul Ferrier
en H. Bocage, Le Choix d'tin gendre van Labiche
en Delacour, La Petite Mitrquise van H. Meilhac
en L. Halévy, La Papillonne van Victorien
Sardou, Ménages Parisiens van A. Valabrègue,
Le Klephte van A. Dreyfus, Le premier Mari
de France van A. Valabrègue, enz.
De artiesten van dit gezelschap, die tot het
geven van deze gastvoorstellingen verlof kregen
van de directies der verschillende schouwburgen,
waaraan zy verbonden zijn, werden gekozen uit
de beste Parijsche tooneelspelers. In de eerste
plaats noemen wij de ook buiten Frankrijk be
roemde Marie Magnier, van het Théatre du
Gymnase. Voorts de dames de Valy en Tremière
van de Variétés, Marty van de Bouffes-Parisiens,
Georgette Varin van de Variétés, de heeren
Hurteaux van het Palais-Royal, Debrenne van
het Théatre Cluny, Gillio van het Gymnase,
Charlet van de Variétés, Chambly van het
PalaisRoyal.
Het gezelschap is wat decors betreft, voldoende
uitgerust, om in de verschillende stukken aan
de weelderigste eischen Ie kunnen voldoen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiinuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiimnmniiiiiiiiiii
Tentoonstelling m Cretonnes.
Er wordt veel en hard gewerkt in den laatsten
tijd, en voornamelijk op het gebied van
kunstnyverheid, of liever op het gebied der nijverheid,
die zich vry wil maken van de al te grooten
druk, dien zy van de uitvinding der machine on
derging, die weer kunst wil worden, uit het volk
en de algeheele behoefte voortgekomen, zooals
dit sind-s de grondvesten der aarde, tot de uit
vinding der stoom en electriciteit, was. Maar
het zijn geweldige krachten, die ijzeren machines,
en zij staan zoo spoedig hun eer s gevangene
prooi niet meer af, en al doet aan den eenen
kant de artist, de kundige werkman met zijn
handen en hoofd nog zoo zijn best, de grootere
vlugheid, de grootere gelijkheid en
»inpeccabiliteit" vooral, van deze gevaarten zonder ziel, voor
zien beter in den geestloozen smaak van het versuf
fende menschdom, en enkelen die naar verbetering
trachten hebben meer nog met de machine als
zoodanig, dan met de onbevattelijkheid van het
publiek te doen.
En dit te combineeren is de groote vraag,
handenarbeid, die door hoofd en hart wordt
bestuurd, door jarenlange ondervinding wordt
geleidt, vlugger te doen zijn. grooter productie
te doen verzekeren, b\j gelijkblijviug der prijzen en
werkelijk mooi. Daarom staat eenieder die zich
moeien wil in het groot ik meen zoo dat velen
er aan hebben zullen dingen van beteren smaak
te vervaardigen, voor het vraagstuk waar wij allen
voor staan : wat mag aan een gebruiksding de
machine doen, en wat moet handenwerk zijn ?
En omdat tot nogtoe waarschijnlijk niemand
hier de juiste verhouding gevonden heeft, is het
niet dan natuurlijk dat ook den cretonnes nu en
dan sporen van dezen strijd vertoonen.
In de Eensgezindheid op het Spui zijn ze neer
gehangen, gemaakt in de groote fabrieken van
iiHiiiiiiMiitiiiiiMmiiiiiimmiiimMmiiiimimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
hem eigen innemende vriendelijkheid, dat bij bij eene
weduwe woonde, eene lieve, beschaafde dame met
eene dochter, bij wie hij ook eenig huiselijk ver
keer had, zoodat hij het familieleven niet geheel
miste. En de vermeerdering van inkomen die zij
hadden door wat zij vau hem voor de kamers en
voor zijn kost kregen, mocht men die twee vrouwen
wel gunnen, voegde hij er goedhartig bij.
Nu, dan was alles in orde Gode zij dank. Aan
het ondereinde der tafel voerden de huisonderwijzer
en de gezelschapsjuffrouw zacht een gesprek over
de verandering van het Christelijke Byzantium in
een Mohammedaanse!! rijk. De jongens lieten zich
intusschen de lekkere gerechten goed smaken, die
de huishoudster ter eere van den vreemden gast
had opgedischt.
Vóór de vrouw des huizes stond een groot, mooi
bruin gebraden stuk kalfsvleesch, waaruit, terwijl
zij liet aansneed en rocddeelde, een heerlijke geur
dampend opsteeg.
Mevrouw Tannenhofer keek naar het overblij
vende stuk, alsof ze niet wist, wat ze doen zou,
en toen zochten hare blikken haar man en bleven
vol liefde op hem rusten. Hij had er haar zoo dik
wijls op gewezen, dat het niet goed was, Klara te
verwennen. Zij moest leeren, zich in hare veran
derde omstandigheden te schikken. Hij bad daai
wel gelijk in. Haar mau wist altijd zoo door te
dringen tot liet eigenlijke van eene zaak. Dezeu
middag b.v. had hij doen uitkomen, dat hun zwagei
Wichern niet vrij te pleiten was van te lichtvaardig
vertrouwen. Huibert was zeker, meer dan mocht,
aan verleiding blootgesteld geweest.
Nu dacht Mevrouw Tannenhofer met zekeren
afkeer aan haar overleden zwager.
Wat de ondersteuning betrof, die Klara door
hare bemiddeling dacht te verkrijgen, zoo had zi
er wel even op gezinspeeld, maar toen do pacha
haar niet scheen te begrijpen, had zij dat onder
werp verder maar laten rusten. Wie kon weten
of zijne omstandigheden zóó waren, dat bij jaarlijks
twee honderd daalders kon afzonderen, zonder ziel
ontberingen op 1e leggen? En mocht hij weigeren
dan gaf dat zoo'n stoornis in het vreedzame bezoek
Caroline legde eene sappige perzik op het borc
van haar broeder en klopte hem met hare zachte
hand hartelijk op den schouder, om hem te troosten
over het onvriendelijke wegblijven van zuster Klara
Kort na het avondeten nam de dominee afscheid
den heer van Vlissingen te Helmond, naar ont
werpen van den heer Duco Crop te Haarlem.
[n Engeland doet men ook veel op dit gebied,
maar niet beter, integendeel zelfs; en waarom
ook ? want bij die composities van deze Hollan
ders zijn er uitstekende, enkele fluweelen lappen,
waar een paar proeven mee genomen zijn, zijn
werkelijk uitstekend, en al doet een zoo groote
wand in dat effen patroon, achter de zeer gecon
strueerde meubelen van Berlage, op het kantje van
eentonig, er zijn er onder deze patronen, vooral als
ze op die zachtere mouseline gedrukt zijn, als de
stof meer tot zijn recht komt, uitmuntende dessins.
Dat is het, bij die zwaardere katoenen, die al een
beele bewerking ondergaan hebben vóór ze onder
de drukpers komen, en zoodoende van een harige
stof tot een gladde onbestemde substantie gemaakt
zijn, papier gelijk, is de stof absoluut weg, en is de
starre gelijkmatigheid van de nooit falende machine
nu en dan van die irriteerende fouteloosheid, die
een mensch die nooit uit de plooi komt, zoo
onuitstaanbaar kan doen zijn. Men wenscht soms
in deze al te groote gelijkmatigheid meer leven,
meer ziel, meer eigen karakter, het is zoo bijna
doodgemaakt katoen, bedrukt met vermoorde
kleuren.
Maar dat is alles schuld van de machine, en
al was de heer Duco C op een genie, zoodat liij
n van de magnifieke kunstnijverheidditigen, die
nu in Arti zijn, als zijn werk kon aanwijzen, dan
nog zou hu misschien onmachtig blijken te vechten
tegen die colossen van onverbiddelyk ijzer.
Dit streven van den heer van Vlissingen en
van zy'n wakkeren helper durf ik gerustlyk van
harte toe te juichen. Wat nu nog niet ten volle
bereikt is, zal het misschien later zijn, zij zullen
middelen weten uit te vinden om het katoen
meer zijn eigen karakter van stof te laten be
houden, zij zullen middelen vinden om dessins
met primaire, of althans ongemengd kleuren uit
te voeren want in alle groote perioden van
stijl gebruikte men de verven zooals die uit de
natuur verkregen worden, zie maar eens de
Oostersche tapijtjes op den grond zij zullen later, na
ijverig zoeken, maar vooral na ijverigen steun
van het Nederlandsche publiek, dingen maken
die zullen getuigen dat wij Hollanders ook op
dit kunstgebied het buitenland verre de baas zijn.
TH. MOLKENBOEK.
De fabrieken te Sêvres.
Men wil de porceleinfabrieken te Sêvres op
doeken, en de fabrieken van de Gobelins te Parijs
hangt ook zoo iets boven het hoofd. Al weer
een stuk vergane traditie, alweer een goede over
levering door de commercieele fabriekenproductie
vermoord, alweer voor hen die geloven dat wat
er ook van de groote nieuwe kunst die komt,
worden moge, zij niet zal bestaan dan levend
van sints de eeuwigheid bestaande beginselen,
naar de welke in deze fabrieken zooveel goeds
gemaakt werd.
Maar ook een vreugde voor hen die gelooven
in de toekomst en weten dat juist van zulke
werkplaatsen met reputatie, het venijn dat
onwaardigen er hebben doen binnensluipen, over
de wereld als goede kost verspreid wordt.
De dood van zulke in zich zelf verloopen
werkplaatsen, is het leven voor de jongere met
betere levenskracht.
Th. M.
Bij Buffa in de Kalverstraat is verleden Don
derdag eene expositie van werken van Theophile
de Bock geopend, welke een maand door be
langstellenden kan worden bezocht. Wij komen
hierop terug.
De firma Roos en den heer J. Schulman zullen
den 30 Maart en v. d. in de Brakke Grond een
belangrijke veiling van zilverwerk, oudheden en
HHiiiiiiiiiiiiiiiiiMimiiiiii
immuun iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiM
om zijne studeerkamer weer op te zoeken. Toen
hij door de dorpsstraat ging, zag hij licht in de
woning van Mevrouw Wichern. De gedachte kwam
bij hem op, dat het zijn plicht was, hier al^ geeste
lijk raadsman een ernstig woord te spreken. Hij
had wel gemerkt, dat de Tanuenhofcrs er op ge
steld waren, dat, hunne zuster zich dien /ondag
niet onttrok aan kerkgang en bediening.
Een predikant, die zijn roeping verstaat, heeft
vele doeltreffende wapenen tot zijne beschikking.
Al had Ds. Berkenbosch bij mevrouw VVicliern
nooit dien ijver voor het Christendom gevonden,
die hare zuster kenmerkte, dezen avond kon bij
over het welgelukken van zijne pogingen tevreden
zijn. Toen hij haar gewezen had op het onuit
sprekelijk lijden, dat Christus op zicli had geno
men; op den dood, die ons zoo spoedig overvallen
kon; op het laatste oordeel, waar ous slechts in
dezelfde mate zal vergeven worden, als wij ver
geven hebben; en ook te kennen bad gegeven,
dat het niet verstandig was, liefderijke bloedver
wanten door stijfhoofdigheid tegen zich in te
nemen; toen hij daarna de weduwe voorspiegelde,
dat de pacha bij zijne edelmoedige denkwijze, die
dien avond verscheiden malen gebleken was, stellig
het voornemen koesterde hulpvaardig baar ter zijde
te staan, toen vond hij toch den bodem van
haar gemoed toegankelijk. De vrouw die daar voor
hem /.at, had haar trots geheel gebroken, zij
schreide zacht eu stil. Eu toen hij haar ten laatste
dt band gaf en haar minzaam, maar vol verwach
ting vragend in de oogen keek, toen fluisterde zij,
bijna zonder klank in bare stem: //Ik zal komen."
Ds. Bsrkeiibosch zond den volgeuden morgen
nog vóór het ontbijt een briefje aan mevrouw
Tauncnhofer.
Mevrouw A\ ichern zat werkelijk, toen de familie
van den landheer in optocht de kerk binnen kwam,
reeds op hare plaats onder de boercnmensclien. /.ij
keek voor zich op haar gezangboek, terwijl de
pacha naast zuster Carolina langs haar voorbij
ging. Plotseling bief zij, met eene krachtige
wilsinspanning bet hoofd op. De pacha zag baar kalm
aan, maar zij sloeg den blik dadelijk neder eu
keek in pijnlijke verlegenheid weer op baar boek.
Ka de preek ouistond er in iedere godsdienst
oefening altijd eene kleine opschudding:. Ds.
Berkenbosch deed wel zijn best, de oorspronkelijke
kerkverordening weer ingang te doen viudeu, die
curiositeiten houden, uit de nalatenschap van
dr. G. Krom te Nijmegen. Van l tot 1000 loopt
de catalogus over een magnifieke verzameling
Japansche en Chineesche dingen, waarvan enkelen
in zinco tusschen den text zijn geplaatst.
Er zijn magnifieke oud-Indische beeldhouw
werken, mooie harnassen en wapens, prachtig
porceleir, moo'e meubelen, enz. een bijzonder
belangrijke collectie.
Kijkdagen nu Zondag en Maandag.
In Arti is op dit oogenblik een tentoonstelling
zooals er, zoover mijn heugenis rijkt, nog geen
geweest is. Oud Chineesche on Japansche
kunstindustrie voorwerpen, de een al siiperber dan
het andere, meest eigendom van Van Veen op
het Damrak of van Wisselingh. Later hierover
meer.
De tentoonstelling van affiches bij Schriider op
het Darnrak opend niet deze wjek, maar 5 April.
De Sociétédes Bronzea, in de Kalverstrait,
hoek Wijde- Kipelsteeg, beeft hare magazijnen
eens duchtig veranderd, zij heeft een nieuwen
aanvoer van de meest modern-fransche bronzen
gekregen, en haar geheele winkel door electriseh
licht tot een van de meest fransche van den
geheelen winkelomtrek gemaakt.
Bij de firma E. J. van Wisselingh en Co.,
Spui 21, is tentoongesteld een aquarel van G. H.
Breitner »Paarden op den Dam".
W. P. van Stockum in den Haag houdt een
belangrijke veiling van portretten en prenten.
Te zien in Pulchri van den *?5 tot den.'H Maart
van 10 tot 4 uur. Goltzius, Houbraken, Heems
kerk komen in den catalogus voor, ook een reeks
portretten van ons koningshuis.
liiiiiiEiiiuuiMuiiiiiiiiiiiiiuiiiiiimmummi
lei.
De Diva in de gevangenis.
De Amerikanen verzinnen altijd iets nieuws;
onlangs hebben zij. tot opvroolijking van de ge
vangenen, die natuurlijk een eenigszins vervelend
en eentonig leventje leiden, een zangeres in de
gevangenis laten optreden. Lillian Hussell, de
bekende, reeds vele malen gehuwde operette-diva
heeft namelijk dezer dagen gezongen voor de
gevangenen in de Xew-Yorksche Tüiiibs, en die
ongewone gebeurtenis heeft niet weinig opschud
ding veroorzaakt in en orn do stedelijke gevan
genis. Reeds dagen van te voren, zoodra het
bekend was, dat Lillian de uitnoodiging van
den predikant Lindsey, om mede te werken aan
een godsdienstoefening in de gevangenis, had
aangenomen, hadden tallooze menschen getracht,
toegang te verkrijgen tot de gevangenis en Wurden
Van de Carr zag zich genoodzaakt, meer dan hon
derd van die verzoeken af te slaan.
De zangeres straalde in den vollen glans van
haar schoonheid, toen zij in de gevangenis ver
scheen, in een zwartzijden japon en een rijk
met bont versierden mantel gekleed en met een
elegant hoedje van kant en bloemen op, dat ver
sierd was met een agraafje van simili- juweelen.
Dit hoedje was bijna in brand gevlogen, doch
haar impresario Geo Lederer voorkwam dit onge
luk door haar met twee treden tegelijk de trap
af na te vliegen om haar te waarschuwen.
Lillian Hussell begaf zich met haar
accompagnateur Paul Beindorfl' eerst naar de
vrouwenafdeeling, waar een groot deel van de gevangenen
miiMiiiiimtininiiiiiiimiiiiiiiiiiiiminiiiiMiiiiiiiiiimiuiiiiiiiiiinnmimiii
voorschreef, dat de gemeente hen, die bet heilig
avondmaal wcuschteu te ontvangen, met hare tegen
woordigheid en voorbede moest, bijstaan. Maar er
wareu altijd eenige moeders, die haast hadden, om
bij hare kinderen en iu de keuken te komen en
altijd een paar knechts en meiden, die zoo gauw
mogelijk naar den stal moesten, om het vee te
verzorgen, en nog een paar andere menseben, die
vau de gunstige gelegenheid gebruik maakten en
ook de kerk uitgingen.
Toen alles weer rustig was, bleek bet, dat ook
mevrouw Wichern naar huis was gegaan. Een
paar zeer afkeurende, en vele nieuwsgierige blikken
werden uit de fumiliebank, van de plaatsen der
dienstboden en uit de lauge rijen der daglooners
naar de leege kerkbank gericht, waar zij in haar
zwarte avomlmaalsjapon gezeten had.
Het zou een zoo hartverbeffend schouwspel voor
de dorpelingen geweest zij», als zij de geheele
familie voor het altaar vereenigd hadden kunnen
zien. Klara had uu voor hare zuster het halve
genoegen aan dien beerlijken uachtmaalsgang bedorven.
Als ware het afgesproken, hield van dien dag
af aan de omgang tusschen mevrouw Wichern met
de familie Tannenhofer op.
De jongens Wichern gingen wel dien
/omlagmiddag zouder erg naar hunne neefjes op het goed
eu mevrouw \Viehcrn verbood hun dat, ook niet.
Maar zij kwamen vroeger dan anders en btel
verdrictig thuis. U el is waar was niemand onvrien
delijk tegen hen geweest, maar mrn had gedaan,
alsof ze er niet waren. Kn hunne neefjes hadden
gespeeld, zonder zich om ben te bekommeren.
Acht, dagen later vertrok de pacha.
Lenigen tijd daarna zag mevrouw Wichern tot
hare groote verbazing hare zuster de dorpsstraat,
afkomen en recht op baar huis aanstevenen. /ij
was zoo blij over dit bezoek, dat zij, haastig haar
kenkenschort afgooiend, do trap afliep en hare
bezoekster beueden in de gang omhelsde. Mevrouw
Tanuenhofer was heel koel. /ij bleef ook niet
lang.
Nadat tante Caroline met moeite in baar grooten
bonten mantel de smalle trap was afgekomen en
mevrouw Y\ icbern, die baar uitgelaten had, weer
boven kwam, bemerkte hare dochter, dat mama's
gezicht rood en opgezet was vau bet schreien.
/oodra zij alleen waren, viel de moeder op een
stoel neder en bleef met deu natten, saamgekiiepeu
tot tranen toe geroerd werd door de heldere en
toch zoo weeke tonen harer stem. Daarna ging
zij naar de mannnenafdeeling, waar haar voor
dracht beloond werd door een
»dankzeggingsbymne" in de cellen en een waren storm van
toejuichingen van het publiek, dat zich in de gang
bevond. Door een wenk van den predikant werd
zij nog bijtijds verhinderd, een operette-aria als
toegift te zingen. Ten slotte begaf Lillian zich
naar de jongensafdeeling; en hier kende de
geestdrift der toehoorders letterlijk geen grenzen.
De zangeres moest zelve toegeven, dat zij nog
nooit zoo'n dankbaar publiek bad gehad en be
loofde nog eens terug te komen op een weekdag
en dan eenige romances en aria's ts zingen voor
»die lieve jongens".
IIIMIII llllllilllllMIlnmlmlIllllimmlUIHIIIIInMIIimilllllMIIIIMMMMIllt
CORRESPONDENTIE.
J. C. II. te liussnm. De volgende week.
"i" ................ iiiiiiiiiiiniii ....... inii ..... miiniii ............ il
40 cents per regel.
?uniiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiiimiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiïTmniiiiiiiinniiiiiiiin
TRADE
MARK.
NlARTELL's COGNAC,
Dit beroemde merk is verkrijg
baar bij alle soliede Wijnhandelaars
en bij de representanten
te Amsterdam.
Prijzen ra af ? 2.50
H. RAHR te Utrecht.
Pianofabriek.
Binnen- en Buitenl. Muziekhandel.
Amerikaansche Orgels.
Ruime kenze in Huurpiano's.
MEIJROOS & KALSHOVEN,
Arnhem.
Piano-, Orgel- en Muziekhandel.
Kuime keuze in Huurpiano's.
B K K X ' si
Goessche Zoute Beschuitjes.
T, . . , , .. l BERND. EICHHOLTZ.
Te Amsterdam bn Wed_ j_ GERBEK &ZOOy.
zakdoek in hare handen, zwijgend voor zich
uitstaren.
Hare dochter kende ze, die oogenblikkeu van
algeheele wanhoop en radeloosheid. Zij wachtte
bedaard een poosje, ging toen naar bare moeder
toe eu nam baar zacut iu hare armen.
Ze willen ons weg hebben, hier van daan", zei
mevrouw Wichern, voor goed weg. Huibert komt
bet volgende jaar terug en wil dan den heclen
zomer olijven. Hij hoeft Corolina duizend mark
voor bare crèche gegeven. Zij zegt, dat zij hem
een tehuis op het goed niet weigeren kan, eu dat,
mijne aanwezigheid zoo pijnlijk voor hem zijn zou."
Het jonge meisje bad nare tanden vast op elkaar
geklemd.
Zoo", zei ze eindelijk met een langen uit
haal, ,,200 daarom "
Maar toen plotseling driftig:
.7 Laten \ve verhuizen, Moeder."
»Je hebt, goed praten verhuizen, maar
wa-irlieeu 'i En waar zullen we dan van leven:' Uus
kapitaal wordt alle jaren kleiner en xvij komen nu
al niet rond.''
Wij r/ijn srewcud aan ontberingen. Moeder, en
zullen werken''.
Vrouwen zonder eenigen raad of steun, waar
vinden die werk r"
't Is waar, Moeder, dat, is heel moeie ijk. .Mis
schien zullen wij er niet, in slagen en gaan onzen
oudersrang te gemoet. Maar dat, geloof ik niet. Ik
hei) van daag een kracht in mij voelen wakker
worden, waar ik op vertrouw". Die zal ons in de
toekomst, dragen en sterken u eu mij eu de
jonsrcns.'"
liet meisje zeide dit met, grooten ernst. Hare
rechterhand \vas gebald eu uit hare oogen sprak
vastberadenheid.
Mevrouw \Vichern zag bewonderend tot haar op,
bijna getroost.
,la. kind." (hii-tcrde zij aangedaan, offervaar
digheid en liefde zullen ous steunen."
//Neen, moeder," antwoordde het meisje, geen
olïervaardighcid en liefde. In bunnen naam wordt
te vee; gelogen. Wat ous kracht zal geven, ons
staande te houden eu een mensonwaardig bestaan
te ve"0'"ercn is haat tegen bet onrecht en trots.