8 DE -AMSTERDAMMEK WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1032 Parleiitntaire Portretten (KarMnren), door JAN DE W AARDT. ? VAEIA. Concertgebouw. Door de vereeniging tot instandhouding van het Concertgebouw is andermaal eene circulaire verspreid, waarin een beroep wordt gedaan op de belangstelling van het publiek voor deze belangrpe kunstinstelling, die anders dreigt te worden ontbonden. In deze circulaire wordt tevens gemeld hoeveel subsidie de groote orkesten in het buitenland genieten van rijk, stad of provincie, terwijl het orkest van het Concertgebouw nog f 6000 be lasting moet betalen en volstrekt geen subsidie geniet. "Wij vestigen zeer de aandacht op deze circu laire, want deze orkestuitvoeringen zgn voor het muzikale Amsterdam onmisbaar geworden. Nederl. To onkunstenaar svereeniging. De tweede matinee voor de leden van boven genoemde vereeniging, ingericht door het correspondeerend lid de heer S. van Milligen, zal plaats hebben op Zondag 11 April des middags te twee uur in het Gebouw voor den Werkenden Stand. Op deze matinee waarvoor de Dames- Zangver eeniging : Van Milligen en de heeren Gerard Zalsman (zang) en H. W. Hofmeester (viool) hunne medewerking nebben toegezegd, zullen uitsluitend ?werken van jongere Nederlandsche componisten worden uitgevoerd. Fidelio. De Duitsche zangvereeniging Fidelio viert op 4 April a. s. haar zevenjarig bestaan met een concert, des avonds te 8 uur in het Gebouw v. d. illilllll ....... HUN ........ >i» ........ mini wzcMozn. b Werkenden Stand te geven, onder [leiding van haren directeur, den heer Joh. Leydener. Eere-avond voor L. M. Smith. Gaarne vestigen wij de aandacht op den Eere-avond van den verdienstelijken tooneelspeler L. M. Smith (Frascati-schouwburg) op 7 April e.k. De heer Smith viert dan zijn koperen bruiloft met de Muze der tooneelspeelkunst. In de maand September 1884 kwam de heer Smith, leerling van wijlen mevrouw Kleine, na het einddiploma van de tooneelschool te hebben gehaald, aan het tooneel. Afwisselend trad hij op in den Salon des Varietés, bij Le Gras & Haspels, de Koninklijke Vereeniging »Het Nederl. Tooneel," gebr. A. van Lier en in het Paleis voor Volksvlijt, directeur De Groot. Hij creëerde in Ihsen's N o r a dr. Rank, £ybert Lof burg in II e d d a Gabler en Oswald Alritifi in Spoken. Tot zyn beste rollen behooren Valere in T ar tuf f e. Freflerifc yan Eeflen in verband met f erl en Brood." Het is niet over de oeconomische waarde van het artikel van v. Eeden in de Gids van Febr., dat ik iets in het midden wensch te brengen. Na al de, helaas ook heel wat eenzijdige bespre kingen, die hebben bijgedragen het plan onder de oogen der autoriteiten te brengen, en zoo van Eeden nader hebben gebracht tot zijn doel, lijkt het mij overbodig hierover nog meer te zeggen en kunnen wij rustig van Eeden's verweer afwachten, waarin naar wij hopen immers welk denkend en gevoelend mensch zon dit niet, tenzij er een kleinzielige zucht tot gelijkhebberij bij komt het hem gelukken zal door do tegen standers aangevoerde argumenten op zijn af doende geenszins vage wijze van zeggen te ont zenuwen. De stemming bij velen der bestrijders droeg een eigenaardig cachet, een tintje van bitterheid, buiten de zaak om, gevolg en weer oorzaak van niet gevoelen en begrijpen van de intentie des schrijvers. De gedachte welke bij van Eeden voorzat, toen hy schreef, wordt hierdoor miskend. Hij is gaan schrijven, omdat hij gedrongen weid door hetgeen in zijn gemoed was opgeko men en door denken tot klaarheid was gebracht. Hij heeft niet eerst willen schrijven en is toen wat gaan bedenken. Dit is het essentieele ver schil. Wie iets waarachtig voelt te moeten zeggen, diens toon kan niet anders zijn. Wie ingang wil vinden, wie de sleur wil breken, die begrijpt te recht met zoetsappigheden er niet te komen. Ilij zegt het duidelijk (blz. 2(H>). »Ik wil uw geweten wakker houden en er aan herinneren dat het tijd wordt voor orde en veiligheid te zorgen." Alles wat hij zegt richt zich daarheen. Daardoor wordt alles noodig, strikt noodig, wat zonder deze be weegreden arrogance en pharizeïsme zou genoemd kunnen worden; hadde men dit rustig in het oog gehouden, er ware voor bitterheid geen plaats geweest. Van zelf ben ik thans gekomen, waar ik heen wilde. Is de bedoeling van v. E. niet begrepen, of althans dit begrip niet vastgehouden tot het tot waardeering was volgroeid, enkele grappen makers hebben zich zelfs niet ontzien van Eeden's jjersoon er in te mengen. Zoo Brommeijer uit De sluiting dezer expositie is onherroepelijk vastgesteld op Woensdag 7 April e. k. Bij de firma E. J. van Wisselingh & Co. Spui 23, is tentoongesteld een schilderij van Ed. Karsen »Brouwersgracht". Inhoud van Tijdschriften. Eigen Haard No. 14 : De groote Manoeuvers, door Virginie Loveling. VI. Prinses Sophie der Nederlanden, door F. H. Bogaard, oud kolonel der Art., met afbeeldingen en portretten. Judith Leijster, door C. G. 't Hooft (bij de plaat). De Pest, door Dr. C. E. Daniels. (SlotJ. Lachende drinker, naar de schilderij van Judith Leijster, in het Rijksmuseum te Amsterdam. Een tocht dwars door het ijs van Kampen naar Urk, door H. K. van der Woerd, met afbeeldingen. I. Het schatkistje der KeiEen (Judy.) J Juffrouw Datdoetzichnict: «Neen maar, zoo in 't publiek met zijn arm om haar hals. en het was maar een veeren boa ! Braste in Verliefden twist van Molière, Ds. Van Keiler in II a a r Thuis van Sudermann, Vallim/ in de K i e s v e r een iging van S t e 11 e n d ij k, Mortimer in Maria Stuart en Saicljah in M a x II a v e l a a r enz. Op zijn eere-avond zal de heer Srnith optreden in I. Jean Marie van Theuriet, II. als conf rencier, Tooneelcauserie, door hemzelf. III. als Kraste in Verliefden twist. We J wenschen hem een volle zaal, een dankbaar publiek en goed succes! Maatschappij Arti et Amicitia". De tentoonstelling van Chineesche, Japansche en Oostersche kunstvoorwerpen, welke thans in de kunstzalen der Maatschappij »Arti et Amicitia" wordt gehouden, mag zich in een tlink bezoek van een belangstellend publiek verheugen. zerin, naar het Zweedsch van Selma Lagerlöf. I Feuilleton. De Xieiure Tijd No. 11: Multatuli over Socia lisme, door F. van der Goes. Werkliedenpensioen door Staatshulp, door II. Overherg. De Godinnen der Rede, door Itienzi. De Wo ningbouw, door J. H. Schaper. Technisch Overzicht. Economisch Overzicht. Allerlei. Oniln-ifijscr: Jantje, heb je je opstel over't geen kleine jongens in school niet mogen doen, af V .Iiintji1.: Bijna, meneer, maar nog niet heelemaal. (>ii,tlerii-/j~cr: Lees dan eens op wat je reeds hebt. Jniilje iU'.'.eiiflej: Kleine jongens mogen op school geen gezichten trekken tegen den meester ; ze mogen ook niet te lang naar het bord kijken, het weekblad De Amsterdammer. Deze inmen ging heeft er toe geleid, dat van Eeden als mensch is miskend. Mannen als van Eeden zijn te schaarsch dan dat dit feit onweersproken zou mogen voorbij gaan. j Je vindt Pruttelman Brommeijer dat er iets j in van Eeden's optreden is, dat je niet smaakt; j in jou manier van grappig zijn is iets dat me ] wee maakt, tot onpasselijk-worden toe. het zijn j je verdachtmakingen, je leelijke insinuaties. Ik ! zou boos op je worden, zoo ik je niet nog eer j beklaagde om je gedwongen-periodieke geestig- i heid. Van iemand als van Eeden kan je geen \ caricatuur maken zonder te insinueeren. Wees ; daarom komiek zoo veel je wilt, maar laat je i niet door je luiheid overhalen het eene stapje van het sublieme naar het ridicule te doen; belach dan de middelmaat, die geeft als je scherp | ziet ook stof genoeg en je hoeft dan niet te knoeien en doet je lachers geen kwaad. [ Iemand, die als van Eeden steeds een helpende j hand. een gastvrij dak bereid heeft, naar wie hulp behoeven, zoo iemand wordt niet rijk. Ik ken verscheidene zijner patiënten, welke hij ge heel om niet behandelt; meer dan n geval is ! mij bekend van min vermogende zieken, welke j hij in zijn huis heeft opgenomen en verpleegd gedurende verscheidene maanden. Dit is niet een barmhartigheid»-luxe van een vermogend man ; want hoewel er geen ! ! schande in steekt zich door zijn kunde een j ! vermogen te verwerven, van schaapjus op het droge is bij van Eeden geen sprake, van koetjes j nog minder. Het bericht der dagbladen, als zou van Eeden, de bouwer van de Apeldoornsche villa zijn is ook onjuist, daar van Eeden de j middelen tot een dergelijk Maecenaat ten eenenmale ontbreken, al zou het slechts de consequentie l zijn van hetgeen hij op bescheidene sciiaal in eigen huis doet. | Een Amerikaansche. een vrouw van boogo be schaving en ontwikkeling, zei eens mot me over , van Eeden sprekend, I think the doctor is a tine man". Ze zei met dit eene zinnetje hot ' karakteristiek van v. E. Wij hebben geen woord j dat ;tine" zou kunnen vervangen, rechtschapen of zoo wat is het niet alleen. De aardigheid van het (iraham-brood is een | j ui om van te huilen, maar ze ligt heelemaal niet j ! vlak bij het appeltje, dat je meende- (waarom j i eigenlijk V) met V. E. te moeten schillen. Er l ligt bovendien iets van schoenmaker hou je bij j je leest" in, wat tegenover v. E. ten eenenmale j ongepast is. Het nageslacht is zeker de meest onpartijdige rechter over alles wat nu tot stand ! komt. maar toch maakt hij, die den schrijver van Da Kleine Johannes", >Johannes Viator", van Ellen" tot zijn dokterschap wil verwijzen zich want dan worden ze blind; ze mogen niet te lang in n houding zitten, want dan krijgen ze eën krommen rug; ze mogen ook niet te veel achter elkaar schrijven, want dan worden hunne handen scheef; meer heb ik nog niet, meneer. Het inkomen van den keizer van Rusland wordt op 5000 £ per dag geschat, terwijl de president der Vereenigde Staten dagelijks maar 27 £. te verteeren heeft. Wanneer H. M. de keizerin van Japan uit rijden gaat, mag niemand door het venster, noch aan de deur, noch in eenig ander gedeelte van het huis naar haar kijken, maar iedereen die zich op het oogenhlik dat zij een wijk doorrijdt, in die straat of op die gracht bevindt, moet bezijden den weg gaan zitten, tot zij voorbij is. Mannen, vrouwen en kinderen, allen moeten hun hoed of muts afzetten, als zij voorbij gaat, alleen dames in Europeeschen kleederdracht mogen den hoed ophouden. Niemand mag spreken, veel minder nog het rijtuig volgen, terwijl het minste gerucht van den kant der toeschouwers gedurende den doortocht vermeden moet worden. Een oorlogitafereel (naar Xaniaró), (]!arceloita Co mica). L *, l We zullen den vijandelijken generaal eens l netjes groeten! II. Hoogheid! Ze schieten uit het vijandelijk kamp. Ge krijgt een bom bij uw borreltje ! III. in hooge mate belachelijk. Het is met bewustheid dat ik van Eeden, om dat hij de auteur en dichter der ganoernde wer ken is, uit dien hoofde het recht wil zien toe gekend mee te spreken op het gebied der sociaaloeconomie. Het bijna totaal ontbreken vaneenige waardeering voor van Eeden's tot daad geworden verhingen naar rechtvaardigheid is hiervoor het beste argument. De toekomst is aan het gemoed, het menschenhart, dat in staat is tot de groots'e intensiteit algemeen-menschelijk te voelen, niet aan den vakman, gekluisterd aan zijn vooropzettingen en stelsels. Dit algemeen-menschelijk is het teder heid, het deernis- of zaehtaar.Hgheids-instinct. Met dit gevoel heeft de tegenwoordige en toe komstige oeconoom rekening te houden, want het is de oorzaak der sociale wetgeving, die den staat van zijn onbarmhartig-toekijkcnd phlegma tot het bewustzijn der volle, zware verantwoordelijkheid beeft gebracht. Tusschen de erkenning van een gevoel en de aanvaarding der uiterste consequentie ervan ligt altijd een kloof, waarvan de overbrug baarheid door tijd en praktijk moet blijken. Hier kan slechts de ecldlieid van het gevoel worden geconstateerd. Mij lijkt liet niet onmogelijk dat er eens voor de betrekking van slager even weinig lief hebborij zal bestaan 'als weleer voor die van beul. Ook zou zeker de bepaling, dat ieder het door hern te nuttigen dier zelf moest slachten, het vleeschgehruik tot een minimum herleiden. Het soli dariteitsgevoel óók met het dier is niet uit de lucht gegrepen, maar leeft in ons. Ka dan, meneer rommeijer, wanneer gij of uw vrouw een nieuw kleedingstuk koopt tot een fabelachtig l'sgen prijs, gemaakt volgens het sweating-systeem, ja. d MI besteelt ge den werk man, die den gebeelen dag zwoegt voor een mini mum loon, en amper te et>-n krijgt. Dit doen wij allen Maar wanneer gij door uw half inko men af te staan, het Itijk in staat stelt door on beperkte inrichting van llijkshoeven (deze moge lijkheid wordt slechts aangenomen, zie mijn aanhef i een ieder die werken wil de gelegenheid geeft dit te doen tegen een redelijk loon. dat hem behalve voedsel, nog iets geeft om in zijn vrijen tijd waarlijk mensch te zijn. ziet ge. dan is uw dief- of helerschap opgeheven, omdat het sweating-systeem onmogelijk zal zijn gemaakt. Men dciike over >. VVerk en Brood"' zoo als men wil, hiermede hoop ik ieder niet-vooringenomene overtuigd te hebben, dat van Eeden niet is een pronker, een snoever, een wiens daden niet xiju vereenkomstig zijn woorden. 15 u s s u m. J. C. Hm.. Wij ontvangen bovenstaand schrijven terug Waar een spuitwaterilesch voor dienen kan. van Mevrouw Brommeijer, met vulgend bij schrift: Gencli. te It'cdaet ie.' Mijn man was niet te bewegen dezen brief van den heer Hol uit te lezen, en evemin om te luisteren naar de voorlezing ervan. Daar loop ik niet in, zei hij. Van Eeden weet heel goed, dat ik tot hem gezegd heb: Lager dan professoren, kamerleden en menschen van jou slag ga ik niet, en nu stuurt hij dat jongmaatje op me af. Neen, ik degradeer me zelf niet; wil hij zelf voor de derde maal hier komen, om eens te hooren hoe het met hem staat, ik zal hem nog tien minuten geven, maar met dit kereltje mag jij je vermaken als je wilt, en hij gooide mij den brief toe, alsof hij zeggen wou: zoo iets is voor Mtcrou/r ISrommeijer zelfs de moeite niet waard. Nu heb ik dien brief toch gelezen en ik moet erkennen, het doet mij genoegen, dat Brommeijer hem niet verder heeft ingezien, want hij kan zoo geducht boos worden als zij hem verkeerd begrijpen, en dat is met dien heer Hol telkens het geval. Als Brommeijer over v. Eeden spreekt is dit altijd in den geest van die Amerikaansche dame »f think the doctor is a line man"; zoo z«i hij immers nog bij de laatste ontmoeting : »Wat een klein fijn' kopje en wat gaat daar iets in om!" en meermalen maakte hij de opmerking tot mij en Thérèse: ik zou het zoo graag eens publiceeren, maar ik vrees dat het, zijn bescheiden heid kwetsen zal, de dokter is zoo'n filan troop, hij geeft zooveel weg! >De persoon van mijnheer v. Eeden", ik herinner mij nog best, dat hij dit aan de theetafel getuigde op den dag, dat de dokter bij ons was geweest de persoon van v. Eeden trekt mij aan, onweerstaanbaar aan, maar zijn stelsel l! Als hij beweert, dat wij allemaal dieven zijn, dan komt- hij er niet af met on pCt. van 't gestelene terug te geven. Je kunt, geen man van geweten en dief te gelijk zijn.'' Uit hel, schrijven va» den heer Hol zie ik nu, dat v. Eeden hei ook bepaald op mij gemunt had, en mij heeft willen verwijten dat ik kleeren draag, gemaakt volgens het' sweating-systeem; welk systeem dat wezen mag, weet ik niet, maar ik koop in de eerste magazijnen en betaal waf, zij mij vragen contant, zoodal, het toch mijn schuld niet is, als zij werken naar een vei keerd systeem. En dan geloof ik ook niet, dat het sweating systeem, als dit, met permissie gezegd, het zweet-systeem is, de wereld zal uitgaan, daar de .Schrift leert, dat wij in het zweet onzes aanschijns ons brood zullen eten.