Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1037
absurds. Wie van ons weet nog, hoe Beethoven
de opvatting in alle onderdeelen wenschte ? Boven
dien zou wellicht Beethoven ook aan andere op
vattingen dan de zijne recht van bestaan hebben
toegekend.
Ook voor den componist zijn sommige inter
pretaties wel eens eene openbaring.
Der langen Reden kurzer Sinn van deze tirade
is: dat, waar de heer Mengelberg in zijn opvat
ting iets gaf dat mij of een ander niet bevredigdej
we dit te beschouwen hebben als verschil van
opinie; doch van onjuiste opvatting spreke men niet,
want evenmin als de vertolker heeft de kritikus
het brevet van de alleen ware" opvatting.
Dat de heer Mengelberg een even artistiek
klavier-virtuoos als dirigent is, behoeft niet meer
te worden uiteengezet. Zijne vertolking schonk
groot genot.
De orkestwerken werden met de volkomenheid
uitgevoerd zooals wij van dit orkest gewoon zijn.
Voor mijn smaak klonk het tevens bevredigender,
dat de motief-noten voor de fermate in de vijfde
symphonie met niet zoo groot verschil van tempo
werden gespeeld als een vorige maal.
De solist Mengelberg wist het publiek onder
den indruk van zijne vertolking te brengen want
het applaus was zeldzaam warm. Meermalen moest
de heer Mengelberg komen buigen.
A. s. Zondag wordt de laatste soiree gegeven,
waarop nogmaals het f ijfde Klavier-Concert zal
worden gespeeld en tot slot zooals het ook
behoort de 9e Symphonie zal worden uitgevoerd.
Deze uitvoering is ten voordeele van het orkest.
Door sympathie om deze uitvoering te betoonen,
verricht men een daad van gepaste dankbaarheid.
Het muzikale saizoen neigt spoedig ten einde.
Tal van vereenigingen hebben haar afscheidsconcert
gegeven en de Ned. Opera is aan de Eere-avonden
bezig om daarna tot September te sluiten. De
ontwakende natuur doet al haar best om onze
aandacht van de kucstzang, naar den natuurzang
der vogelen te leiden.
Dankbaar nemen wij ook die natuurgave aan,
want het schoone dat de kunst ons deze winter
zoo kwistig geschonken heeft, openbaarde ons weer
een wereld van edel genot, doch ook hier gaf het
te veel ons, zoo niet een schaduwzijde, dan toch wel
eens een gevoel van oververzadiging die doet wen'
schen in de vrije natuur de ooren en den geest weer
eens ontspanning te geven en ons daardoor weer
des te dankbaarder en ontvankelijker te stemmen
voor hetgeen een volgenden winter ons zal doen
genieten. Men leze iu deze woorden nog geen
afscheidsgroet, want evenals bij het optreden van
beroemde gasten zijn er altijd laatste, allerlaatste,
en onherroepelijk laatste voorstellingen. Wie weet
dus welke verrassingen op kunstgebied ons nog te
wachten staan.
V. MlLLIGEN.
Het concert van de pnblicistes Chrétiens dat
15 Mei a s. zal plaats hebben te Parijs in de
Salie de la rue d'Athèi 98 beloofd aan de hoorders
eene interrante muzikale verrassing. Daar zal
ten gehoore gebracht worden een Oratoria uit
het laatst van de vorige eeuw waarin noot voor
noot de melodie van de J\farseillaise voorkomt.
Dit oratorio, gecomponeerd door Grisons, maïtre
de chapelle te Saint-Ouen, is van vroeger datum
tlliiiiliiiniliiillimiM
IIIIIIHIItinllimilimmillHIIIIIMIimiimillllIIIII
schoven en ik zag een grijs oog schitteren. Inder
daad, ook haar oogen waren grijs, nu herinnerde
ik ze mij, de oogen van mijne kennis uit den
tram.
Snel als de bliksem was het oog verdwenen, en
ik hoorde iemand met bijna oahoorbaren voetstap
teruggaan. Aarzelend, niet wetend of ik omkeeren
dan wel blijven zou, stond ik voor de deur.
Op eens werd deze geopend. De barones kwam
mij tegemoet, stak de magere handen naar mij uit.
Ze scheen gauw toilet gemaakt te hebben, althans
ze droeg dezelfde grijze japon, die ik altijd onder
haar avondmantel had zien uitkomen ; ze trok nog
een paar maal aan den band der rok die een beetje
scheef zat, en begroette mij intussehen.
,Wat vind ik dat lief van u ! Wel ontvang ik
in den regel geen bezoek 's morgens, ja eigenlijk
ben ik voor niemand thuis, maar met u maak ik
eene uitzondering. Weet u waarom P Omdat ik het
niet recht velen kan dat u mij onlangs met zoo'n
medelijdenden blik zat aan te kijken. Neen, zeg
niet dat het niet waar is, ik zag het aan uw ge
zicht. Dit werd zóó ernstig en treurig, toen ik zei
dat wie gelukkig zijn er anders uitzien! En ik
had het niet mogen zeggen, 't was onrecht plegen
tegen me zelf. En nu wilde ik u toch eens laten
zien hoe goed ik het heb ! Visites krijg ik zelden,
omdat mijn voorname kennissen het trappen klim
men niet gewoon zijn. Ik zou het trouwens niet
plezierig vinden; 't contrast is te groot voor hen;
want, ziet u, zij zouden geen oog hebben voor het
aangename van mijn levensmanier. Alle bestellingen
laat ik beneden, bij den conciërge, afgeven."
Bestellingen ?. .. Wat ze daarmee bedoelen zou ?
Intussehen ging zij mij voor door een goed ver
lichte gang, waarin een raam met een neteldoeksch
gordijn er voor. Zeker verborg dit de tot slaap
kamer gebruikte keuken.
«.Daar komt u straks ook," zei de barones, u
zult heel mijn klein koninkrijk zien. Maar eerst
breng ik u in mijn salon."
Het was inderdaad een salon, al lag het onder
het dak. Antieke, mahoniehouten meubels, kennelijk
afkomstig uit een deftigen inboedel, groen pluehen
stoeltjes, hekjes, met klimop begroeid, een paar
aardige hoekjes vormend, een paar knappe koper
gravures en last not least een salonvleugel.
Wel ? . .. Wat zegt u er van ?" vroeg ze
triumfeerend.
Ik ben wezenlijk zeer verrast, barones."
//Nu ziet u 't, dat u geen reden hadt medelijden
met mij te hebben! Maar ga toch zitten!''
Ik nam plaats op een der groene stoeltjes ; men
dan Rouget de L'iale's nu twijfelachtige
improvisatie. De heer de Marolles zal in een |
voorrede de anterioriteit van het oratorio be- j
wijzen ook uit het manuscript dat hy bezit, i
De heer Roland, die deze uitvoering op touw zet,
zal de klavierbegeleiding, die nog al primitief is,
geheel behouden.
Deze auditie zal zeker wel tot polemiek aan
leiding geven.
iiitiiiiiiifiiiiiiiiiiinii
miiMiiiiiiimiimiiiiim*
Oude Muurschilderingen.
Een van de mooiste oude Romaansche kerkjes
die wij hier in Nederland, langs de Maas tot
aan Roermond toe, hebben, is de O. L.
Vrouwenkerk in Maastricht, die nu gerestaureerd wordt.
Reeds voor tien jaar is men begonnen, onder
toezicht van dr. P. II. J. Cuypers, de oude pastorie,
de sacristy en een deel van het koor te herstellen,
en nu sinds een drietal jaren is men met de
eigenlijke abside en de crypta bezig.
Dit gedeelte dateert uit het laatst van de
twaalfde en het begin van de dertiende eeuw,
en toen men na veel steigers en stutten onder
de bijna instortende gewelven geslagen te hebben,
de dikke laag witkalk wegkrabde, zijn er oude
schilderingen voor den dag gekomen, die, alhoe
wel nog zeer onduidelijk te zien, de weinige
gegevens die wij over de binnendecoratie van de
kerken uit dien tijd hebben, eenigzins komen
aanvullen.
Het plan van het koor is een halve cirkel,
Een beuk loopt geheel rond, door acht kolommen
en even zooveel bogen van de middenruimte
gescheiden. Daarboven is een galerij, door twee
zijdelingsche wenteltrappen te bereiken, die
meteen toegang tot de crypta geven.
Het koor is gedekt door een gewelf in den
vorm van een kwart bol.
Tegen dit gewelf zijn de muurschilderingen
aangebracht, en het kan een eenigzins gemoti
veerde onderstelling heeten dat onder de dikke
laag kalk en witsel, waarmee ook de overige
muren van de kerk bedekt zyn, nog andere
schilderijen gevonden zullen worden. Jammer
dat er van die in het gewelf van het koor vooral
zoo weinig over is, dat men nauwelijks onder
scheiden kan wat er zal hebben gestaan. Hoofd
zakelijk is dit de schuld van het geheel verrotte
gewelf, dat enorme scheuren had en op het punt
stond van in te storten. De schilderingen op
den muur, even boven de bogen van de gallerij,
zijn beter bewaard; aan weerszijden van het koor
vindt men hier een bijna tweemaal levensgroote
Christusfiguren, met vlakke kleuren, en zwarte
coutours, op de kalk die over de zachte
mergelsteen aangebracht is, geschilderd. De omtrekken
zijn voor het meerendeel ingekrast, en de kleuren
meest zwart, okergeel en bruinrood. Onder deze
zakte er zoo diep in dat men zich zou kunnen
verbeelden op een voetbankje te zitten zoo ver
sleten waren de veeren.
Ik kom eigenlijk", begon ik, een beetje met
mijn figuur verlegen, //omdat ik vreesde dat u ziek
waart. Ik heb u een paar dagen in den tram gemist."
O neen !" ? Een lachje speelde om den bleeken
mond Ik moest in het Bechstein-magazijn
wezen, vandaar dat ik niet naar de Kupfergrabeii
gaan kon."
//O zoo." (Ik sloeg een blik op den vleugel.)
U houdt zeker veel van muziek, barones r"
,Ja, ik doe er een beetje aan."
,,U geeft misschien muziekles ?"
Neen !!..." Weer kreeg ze een kleur." Dat
zouden mijn oom en mijn neef niet aangenaam
vinden als ik les gaf! Dat hebben de vrouwelijke
leden van ons geslacht nooit gedaan !"
//Maar..." ik vond mezelf erg plebeïsch,
doch het moest er uit ??als u uit liefde voor hen
uw leven op deze manier inricht, dan doet men
zeker ook iets voor H ? Me dunkt, dat is niet
meer dan billijk."
Thans had ik het bij haar verkorven !
Eerst begreep ze niet wat ik bedoelde. Toen
klemde ze de dunne lippen op elkander en prevelde :
,/Dat is in 't geheel niet noodig. Ik heb u al
verteld dat ik door de goedheid zijner Majesteit
jaarlijks op zooveel rekenen mag dat ik leven
kan. O, pardon ! Eén oogeublik ..."
Een sterke brandlucht verspreidde zich door het
huis"; de barones vloog de kamer uit. Dit in
termezzo was waarlijk een geluk voor mij. Zij
vergat daardoor wat ik gezegd had, en wat iu
hare oogen zér hach-loos was.
Met een rood gezicht kwam zij weer binnen.
//'t Was mijn oats, die bijna aanbrandde. Die
kook ik altijd zelf, weet u."
//Oats ? havermout ? doet u daar uw middag
maal mee ?...
Ja zeker."
En eet u anders niets, barones ?"
//Maar u is erg indiscreet! Ik zou er bijna boos
over worden, als ik niet overtuigd was dat u het
vraagt uit belangstelling. Ik zie het aan uw
oogen, die kunnen niet liegen, al probeeren ze 't
soms. Maar zeg nu eens eerlijk : waarom zou ik
meer eten ? Een mensch heeft zooveel niet noodig.
En dan eet ik nog een paar appelen; u weet
niet hoeveel voedsel er is in een appel; als ik u
dat uitlegde, u zoudt het haast niet kunnen
gelooven; vooral als men er geen vleesch bij eet
zijn appelen zeer voedzaam. Dat is juist het ge
schilderingen, die op beide muren hetzelfde zijn,
staan gedeelten van inscripties, in romeinsche
lettertypen. Het geheel zitt er, voor zoover men j
het beoordeelen kan, van bijzondere
belangrykheid uit.
Op het kwart-bol-vormige gewelf, zou, met
eenige goede wil en wat phantaisie, een Christus,
zittend, omgeven van zijn apostelen, in meer dan
levensgroote figuren, ontdekt kunnen worden ;
maar zoo weinig is het overblijvende dat bijna
niets dan plekken kleur te zien zijn, en de
slechte toestand van het gewelf maakt het noodig
dit voor een zeer groot gedeelte door nieuwe
steenen te vervangen.
Zooals de architectuur, die overigens magnifiek
is, en de gebeeldhouwde kapiteelen, die, dank
zij de onmetelijk dikke laag witkalk, zeer goed
geconserveerd zijn, verraad dit geheel een sterken
byzantijnschen invloed, wat niet te verwonderen
mag heetei). Vandaar dat een Christus met zijn
apostelen, als schildering op het gewelf, een zeer
groote kans van waarschijnlijkheid heeft.
Voor zoover de werken nu gekomen zijn, ziet
de architecturale herstelling er in die nieuwe,
rnooi kleurige mergelsteen, prachtig uit, en zonder
eenige bijmaking van de schilderingen is dit
monument uit de dertiende eeuw voor ondergarg
bewaard. Tu. MOLKE.NHOKK.
Voorjaarstentoonstellingen.
Daar zijn er heel wat, zoo ieder jaar, als de
Mei in het land komt, en 't zou geen doen zijn
die allen te moeten gaan zien, en veel minder
daar iets over te zeggen. Getrouw aan de
traditie, door de groote geïllustreerde tijd
schriften in het buitenland nu eenmaal aange
nomen, geven zij vrij uitgebreid over 't algemeen zeer
onvoldoende reproducties naar de voornaamste
tentoongestelde wei ken, en het beste ding ver
drinkt zonder genade in deze zondvloed van
gelijkmatigheid. En die prentjes krijgen wij hier
altijd bij hoopen. l hèlloyal Academy is in
Londen geopend, en The Graphic geeft ver
scheidene plaatjes, o. a. ook naar werk van Crane,
van Ilerkomer, van Onslow Ford en van nog
enkele van de voornaamste modernen van over
't Kanaal, maar die met den besten wil niet beter
te vinden zijn dan de rest van de afgebeelde
dingen. De figaro, de geïllustreerde catalogen
en zooveel andere tijdschriften moeien zich druk
met de twee salons in Parijs, maar beter geeft
toch de Journal Amusant het ridicule van vele
van deze schilderwerken, dan de slappe autotypieën
het mooie van de anderen te genieten bieden.
Buitengewoons ziet men niet, 't is alles draaien
om het oude, en de symbolisten hier, de natura
listen daar, 't is overal een naziugen van oude
liedjes, en dat dan nog wel met zooveel omhaal,
zulke ontelbare zalen met onmetelijke lappen
beverfd doek.
En wij Hollanders, kalmpjes en klein als altijd
stellen ons tevreden met een kleine tentoonstelling
van aquarellen, die niets of weinig zeggen, in
Arti, TH. M.
Een collectie van Rembrandt.
In het prentenkabinet van ons Museum heeft
de heer Hofstede de Groot een serie lichtdruk
ken naar schilderijen, afdrukken naar origineele
etsen en specimina van teekeningen van onzen
grootsten landgenoot en schilder bij elkaar ge
hangen, die een volkomen beeld geven van de
nnnituiiiiiiitiiiiiii
iiiiiiiiiiiiimiiiiiiMiiiiifiifitiitiiiiiiimi
heim. Daarom kook ik in mijn slaapkamer opeen
gaspit. Oats is zoo'n zindelijk eten! Natuurlijk
is het niet het ideaal, maar een mensen mag
niet veeleiscliend zijn!"
//En u doet alles zelf, barones, met <k:c handen':"
Zij lachte en hernam met zekeren trots :
//Niet waar, men zou het ze niet aanzien? Dat
mag ook niet! Mijne familie zou het niet plezierig
vinden wanneer ik bij hen kwam met handen als
een keukenmeid. Uit voorzorg smeer ik ze savonds
in met crcnir Iris cu ga met handschoenen aan
naar bed. Want Zondags, weet u, wordt ik dik
wijls bij niijue familie te dineeren gevraagd; als
de dienstboden 's middags uitgaan, hebben ze graag
iemand bij de kinderen, en natuurlijk doe ik dat
met plezier!"
//Waar houdt ge u den heelen dag mee bezig,
barones':"
Och, als ik mijn huishoudentje gedaan heb. ?
en daar gaat heel wat tijd mee heen, ik verzeker
het u ! dan lees ik wat; geen zware lectuur,
alleen romans. U weet niet hoe ik met de
menscln n iu de boeken meeleef, hoe ik vreugde en
leed met hen deel. Den nacht van Zondag op
Maandag, als ik het tweede deel van mijn boek
niet uit de leesbibliotheek krijgen kan, slaap ik
dikwijls niet omdat ik niet weet wat er met mijn
heldin gebeuren zal. Ik lees dan ook niet graag,
romans waarin ze mekaar niet krijgen. In de
boeken althans moeten de menscheu gelukkig zijn,
het leven is waarlijk treurig genoeg! Dat wil
zeggen, ik bedoel niet. . . treurig, maar . . ."
Ik kwam haar te hulp. En's avonds, barones?"
//Wel, dan ga ik altijd naar 't concert!"
,/O !"
Ja. Och, weet u, eigenlijk beu ik wat men noemt:
figurant. Een concert moet toch eeu beetje
gestoll'erd wezen, niet waar? Welnu, ik keu een
rijke darne, die jeugdige musici voorthelpt, door
entiéekaarten voor hun concerten te kooptn en
ze onder haar kennissen te verdeelen. Zoo krijg
ik geregeld een kaart ; in het seizoen vast eiken
dag, vooral voor de Singakademie. Daaraan
heb ik het nu ook te danken dat ik u lieb leeren
kennen !"
Beiden zwegen wij een oogenblik.
Zij legde de witte handen waarop ze zoo trotsch
was, kruiselings op den schoot, en keek peinzend
uit het raam. Haar blik omvatte enkel eenige
daken en een stukje lucht.
Ik veroorloofde mij andermaal een vraag; in deze
omstandigheden een wreede vraag, maar voortko
mend uit innig medelijden. Het hart brak mij
werkzaamheid en ontwikkeling van dat genie
tusschen de jaren 1627 en 1632. Als men nu
weet dat Rembrandt in 1GOG werd geboren, geeft
deze verzameling een juisten kijk op zijn studie
jaren, en de volgende serie zal met zijn verdere
werken doorgaan. Wij komen hier op terug.
Tu. M.
De 17 Mei a.s. opend de Gallerij Rambrandt
in den Haag haar hoofd-depöt. Hier in de
Kalverstraat blijft het riliaal.
Arti et Amicitae''.
Bestuurderen der Maatschappij mochten van
Hare Majesteit de Koningin Wilhelmina door
tusschenkornst van den Burgemeester van Amster
dam, wederom pene gift, groot ;' 250.?ontvan
gen, voor het Fonds van Weduwen en Weezen
van Kunstenaars, leden der Maatschappij.
Bij de firma E. J. van Wisseling & Co., Spui
2:5, is tentoongesteld een teekening van M. W.
v. d. Valk, «Boschinterieur".
iimiiimni i niiiiiiiiiiiiiinii
c/lzcianm.
40 cents per regel.
TRADE
MARK.
HflARTELL'S COGNAC,
Dit beroemde merk is verkrijg
baar bij alle soliede Wijnhandelaars
en bij de representanten
KOUPJIAUSéfe BBItl l\l*:it,
te Amsterdam.
Frijn ra afyiSO JET M.
H. R AHR te Utrecht
Pianofabriek.
Binnen- en Buitenl. Muziekhandel.
Amerikaansche Orgels.
Ruime keuze in Huurpiano's.
MEIJR003 & KALSHOVEN,
Arnhem.
Piano-, Orgel- en Muziekhandel.
Kuime keuze in Huurpiano's.
als ik het arme schepsel aanzag en troostte.
Eu als u ziek worden mocht ? ,.. Wie zorgt
dan voor u ?"
O, ziek ben ik nooit!" klonk het antwoord,
vergezeld van een lachje, dat ik vergeleek met
een wiuterzonncstraal die de naakte velden
vervroolijkt. //Ik mag niet ziek worden; daar heb
ik geen tijd voor ? Ziek wordt alleen wie zich die
weelde veroorloven mag' Maar met mijn
levensregel is er geen sprake van; die is mij eeu talis
man. En... mocht het ooit gebeuren," zij zag
wel dat ik niet overtuigd was dan heb ik het
gasthuis ; de verpleging is daar uitstekend ; en ik
heb zooveel familie en kennissen, die zouden mij
zeker dikwijls opzoeken."
Terwijl zij sprak, hoorden wij iets aan de deur.
Het was zacht maar duidelijk, want de barones
had toen ze iu allerijl haar havermout ging redden
de deur van de gang open gelaten. Een sloffende
stap eerst, toen krassen met de griffel op het leitje,
het neerploffen van iets in de blikken brievenbus,
waürna de voetstappen zich verwijderden de
looperlooze trap af.
O, eeu bestelling! Mag ik even?..."
Inderdaad kwam zij eenige minuten later terug
met een brief waaruit zij eene rose entréokaart
haalde.
Voor een concert:" vroeg ik.
Ja ; bij uitzondering ditmaal voor eene matinee.
Maar als u nog wat blijft. . ."
Wel neen! Natuurlijk gaat u er heen, barones!"
Eigenlijk dien ik het wel te doen," antwoordde
ze, kennelijk verheugd over mijn beslisten toon;
ik heb nog nooit eea kaart ongebruikt laten liggen,
daarom ook krijs; ik er altijd een. Want oubezet
mogen de plaatsen niet blijven!
, En zoo'u heel slechte figurante ben ik niet, is
't wel ?" vroeg zij, met eene poging om corjiiet
te zijn.
F.en zeer aristocratische !" was mijn. antwoord.
Dat was het wat zij hooreu wilde.
Maar bescheidenlijk wees ze die hulde af.
Och, ik kleed mij altijd comme il faut.
Grijs valt niet in 't oog eu blijft altijd mode.
Eén mooie japon moet ik althans hebben, die
weelde moet ik mij veroorlooven, dat hoort,
bij mijn werkkring. Dus tot weerziens, niet waar ?
Ik beloofde dat ik mijn bezoek hervatten zou.
Haar werkkring" ! ! .. De stakker! Het eenige
wat het leven haar te doen gegeven heeft, is op
een concert op te treden als figuiante.
G. W.