H*. 1038 DE AMSTEEDAMMEE A°. 1897. WEEKBLAD VOOR NEDEKLAND Dit nummer bevat een bijvoegsel. Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, te Amsterdam, Singel bij de Vijzelstraat, 542. Dit Blad is verkrijgbaar Kiosk 10 Boulevard des Capucines tegenover het Grand Café, te Parijs. Zondag 16 Mei. Abonnement per 3 maanden /'l.50, fr. p. post/1 1.65 Voor Indiöper jaar mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.125 Advertentiën van 1?5 regels ?1.10, elke regel meer . . . 0.20 Reclames per regel 0.40 I N H O V Di VAN VEBBE EN VAN NABIJ: Dr. P. J. H. Cuypers, door W. Kromhout Cz. Getuigenissen aangaande Dr. Cuypers' arbeid van E. Gugel, J. E. van der Pek, Victor de Stuers, A. W. Weissman, I. Gosschalk, A. L. van Gendt, B. H. Klönne en A. Salm G.Bz. De hertog van Aumale. SOCIALE AANGELEGENHEDEN: Drankbestryding en arbeidersbeweging, door Bertha v. 't Sticht. Muziek in de hoofdstad, door Van Milligen. VOOE DAMES: Amerik. jongens en meisjes, door Vera. Nietzschke over de vrouw. Allerlei, door E-e. Ingezonden. KUNST EN LETTEEEN: Ideeën van Multatuli. Boek- en Tijdschift, door F. E. BECLAMES. SCHAAKSPEL. ALLEELEI. SCHETSJE. INGEZONDEN. PEN- EN POTLOODKEASSEN. ADVEBTENTIEN. *~~ iiiiiiiiiiiiiuiiitiiiiniiiiHiiniiinm Dr. P. J. H. Morgen, Zondag 16 Mei, herdenkt de man, die zich de grootste bouwmeester van ons land mag noemen, zijn 70sten verjaardag. Overmor gen zal deze gebeurtenis meer algemeen worden herdacht, waartoe zich reeds van verschillende zijden commissiën hebben ge vormd, om deze huldiging zoo waardig mogelijk te doen zijn. Merkwaardig is het, dat de architect, die in ons land het meest er toe bijgedragen heeft de invloed der klassieken op de bouwkunst en Palladio nog hoog in aanzien staan en in alle klassen de maat van bekwaamheid ter bevordering genomen wordt naar de min of meerdere proportiën-vastheid van den candidaat in de onderdeelen der klassieke bouw kunst. Een jaar »ordres" teekenen, een jaar »petite composition" en »cours de caraclère", een jaar »composition monumentale", waarbij Dorische, Jonische en Corinthische zuilen en dito kroonlijsten en attieken even zoovele middelen waren om eene al te ruime fantasie te breidelen, ziedaar het programma, waar onder de studeerenden systematisch maar oppervlakkig het klassieke schoon in zich opnamen. »I1 faut s'y retremper", schreef me een onzer oudere architecten, toen ik hem mijn nood klaagde over al die kolommen,kroonlijsten, verhoudingen, afmetingen, enz. die ik er te doorworstelen had; »il faut s'y retremper", dat eene aansporing was om door te gaan, maar tegelijkertijd als een collectieve raad kon gelden aan de studeerende jongeling schap om zich te wapenen tegen de middeneeuwsche strooming, die door Cuypers' optreden Dr. T. J. van het mooi tegen elkander stellen van onderdeelen tegen een geheel... het overige verdween langzamerhand onder dikke lagen romantiek. Na zijn studiën te Antwerpen en na er eenige jaren gewerkt te hebben en er in het huwelijk te zijn getre den met Mejuffrouw van der Vin aldaar, kwam Cuypers te Roermond terug, waar hij vroeger het Bisschoppelijk Col lege gevolgd had, zijne familie had en nog vele vrienden telde. De Munster te Roer mond bevond zich toenmaals in treurigen toe stand en Cuypers, die zich altijd tot dit Romaansche bouwwerk had aangetrokken ge voeld,kwamophetdenkbeeld een plan van res tauratie voor dit monu ment der eerste midden eeuwen te maken. De mooie studies, hiervoor noodig, waren beslis send voor zijn wordende kunstopvattingen : de eenvoudige Romaansche portalen en zuilen kwamen al spoedig in strijd met de majestueuse Romeinsche portieken en arcadenrijen uit Ant werpen, en uit dezen strijd ontpopte zich de bouwmeester Cuypers, zooals wij hem niet anders kennen : de vereerder der kunstbeginII. ClYI'KÜS, i^iliic ruit -Inn Vet li. Het duurde geruimen tijd eer het pleit voor een gerestaureerden Munster te Roermond be slist was. Want er vormde zich eene oppositie die al heftiger zich kantte tegen de plannen van Cuypers. Niettegenstaande de architect voor de voltooiing van den Keulschen dom, over zijn ontwerp gepolst, er volkomen zijne goedkeuring aanhechtte, en Viollet-le-Duc, toen reeds vermaard als restaurateur, op eene desbetreffende uitnoodiging, niet anders kon getuigen, bleef de restauratie in staat van ontwerp, om eerst later tot uitvoering te komen. Intusschen maakte Cuypers elk jaar een studiereis, hetzij naar de Rijnstreken om er de vele monumenten uit den Romaanscheii en Gothischen tijd te leeren kennen, hetzij naar het Noorden of midden van Frankrijk, om hier in het land der cathedralen de middeneeuwsche bouwkunst in al haren omvang te bestudeeren. Aanvankelijk bouwde Cuypers te Roermond eenige woonhuizen, en het was in die dagen een zijner illusies, ns een kerk te mogen bouwen, eene illusie, die, we weten het, ruim schoots vervuld is, waarvan de vijf eu zeventig of' tachtig grootere en kleinere kerkgebouwen in ons land zouden kunnen getuigen. De eerste kerk was die te Bocholt in Limburg, spoedig gevolgd door vele andere, als te Breda, Eindhoven, Alkmaar en ook te Amsterdam, hetgeen tengevolge had dat Cuypers zich in 'G") voor goed in de hoofdstad vestigde als bouwmeester. De prijsvraag voor het monument 1^1.'! te 's Hage, droeg er niet weinig toe bij den naam van Cuypers algemeen bekend te maken, niet zoozeer door het dadelijk resultaat, dat hij er mee bereikte, als wel door de tegenkanting Ontwerp rooi' <lc Kcrlc min <lmt .liiixlelilijk, uuur t/c scJicta i'itn- Dr. l'. J. l f. City/ter*. te fnuiken, zijne opleiding ontvangen heeft aan de Antwerpsche academie, waar de geheele inrichting van het onderwijs nog op de werken der Romeinen berust, waar Vi^nola en zijn krachtig voorgaan, ons land doorliep. Want bij Cuypers was van de geheele klassieke selen van de middeneeuwscne bouwmeesters en de man, die sedert den kamp aanbond l ordenkraam niets meer overgebleven dan tegen de uit sleur gevolgde Grieksche-, Romeinzekere gemakkelijkheid van plannen maken, | sche- en Renaissance architectuur dier dagen, die zijn - door de jury bekroond - ontwerp allerwege ondervond, hetgeen uitwerkte dat een ander ontwerp ter uitvoering werd voor gedragen. Het was vooral hetgothisch karuk