Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1046
ponist gebeurd; klaarblijkelijk ergerden die ver
minkingen hem dus niet.
Hoe weinig Gounod zuiver instrumentaal-com
ponist was, blijkt uit de volgende anecdote :
SaintSaëns vond hem eens bezig met het componeeren
van quartetten en verzocht hem ze eens te mogen
zien. »Ik zou zoo graag willen weten, hoe ze
waren", voegde hij er brj. - »Dat zal ik je wel
zeggen", zeide Gounod, »ze zijn slecht, en je
moogt ze niet zien."
Evenmin als Saint-Saëns heeft iemand anders
Gounod's quartetten ooit te zien gekregen. Hu
vond ze zelf zóó slecht, dat hij ze vernietigde.
Saint-Saëns erkent, dat Gounod een ongeëven
aard talent bezat tot het uiUrukken van
teederheid in zijne muziek; a propos daarvan vertelt
hij, dat by eens door een dame heeft hooren
uitroepen: »A1 had men in zijn heele leven van
niemand anders gehouden dan van een hond,
dan zou men die muziek nog kunnen begrijpen !"
Een Wagner-tekst gecomponeerd.
Kienzl, de componist van der Evangelimann,
heeft een gedicht van Wagner op muziek gezet.
Toen in het jaar 1840 het stoffelijk overschot
van Napoleon I van St. Helena naar Parijs werd
overgebracht, maakte deze plechtigheid een diepen
indruk op Wagner, die zich destijds in de Fransche
hoofdstad bevond. Onder dien indruk schreef hij
eene Ode »de terugkeer van Bonaparte" getiteld.
Klaarblijkelijk was het zijne bedoeling, bij dien
tekst muziek te schreven; doch hij heeft aan dit
plan nooit gevolg pegeven, waarschijnlijk omdat
z\jn geestdrift voor Napoleon I spoedig bekoelde.
Of de heer Kienzl goed heeft gedaan met den
door Wagner zelf ter zijde gelfgden tekst te
gebruiken voor eene compositie, betwijfelen wij
zeer.
iliilliinniiiijiiliiiMiiliiiMl mum MIMI n
Joto Grand-Carteret.
Niettegenstaande zy'n fingelschen voornaam is
John Grand-Carteret een geboren Parijzenaar,
maar een Parijzenaar die door het schitterlicht
der vVille-Lumière" niet is verblind voor het
licht dat van buiten komt. Meer dan een zijner
landgenooten heeft hij bijgedragen om in Frankrijk
de kennis der »cfeoses d'Outre-Rhin" te versprei
den, en hij deed dit op eene eigenaardige en
onderhoudende wijze, die hem tegelijkertijd als
specialist en als universeel man kenmerkt. Zijn
historische studiën hebben hem levendig doen
beseffen, welk eene groote waarde moet worden
toegekend aan de caricatuur, den weliswaar
eeuwenouden, maar eerst in onze dagen tot volle
ontwikkeling gekomen vorm der satire, die over
de staatkundige en maatschappelijke toestanden
en over de stroomingen des geestes zulk een
meedoogenloos helder licht verspreidt.
Wanneer wy John Grand-Carteret een univer
seel man noemen, dan hebben wij daarbij in de
eerste plaats op het oog zijne buitengewone kennis
van hetgeen ook buiten Frankrijk op het gebied
der caricatuur is voortgebracht. De «philosophie
der teekenstift", zooals zij door de humoristen
der oude en der nieuwe wereld is opgevat en
verkondigd, heeft in hem haar besten kenner.
Als type van zijne uitgaven noemen wij de in
1893 begonnen Revue »ie Livre et l'Image".
liiiiiiiiiliiiiliiiiiiiiiiiiiliiiilliiiiiiiiiiiiiiitiitiiiniiiiiiiiilliiiiiliiiiiilniimmii
violenvelden opsteeg.
De guillotine was reeds opgeslagen, toen ik op
de plaats der terechtstelling kwam. Haar twee
stijlen, gewapend met het driehoekig staal, rezen
vlak bij een wilde kers omhoog, in vollen bloei
als een reusachtige bouquet, midden in een gras
veld ingesloten door kleine heuveltjes waarop
zich reeds talrijke kijkers verdrongen.
Op den top van een dier bergjes stond de
kerk van een dorpje welks roode daken hier en
daar boven het groen uitstaken. In den toren
klepte bij korte tusschenpoozen met schrillen
klank de doodsklok.
In een boscbje kastanjeboomen naast het
folterwerktuig maakten liniesoldaten schertsend
hun koffie klaar, terwijl de ruiters in hun lange
mantels gehuld naast hun paarden sluimerden,
die het malsche gras der weide bezaaid met
hyacinthen en sleutelbloemen afgraasden.
De heuvelry opende zich naar den kant der
Garonne en verleende een blik op den stroom
langs welks oever een lange rij vaartuigen gemeerd
lagen, die van Toulouse waren gekomen en met
nieuwsgierigen waren beladen.
De zon stond reeds hoog en het geheele tooneel
baadde in een zee van zacht, zilverkleurig licht.
Daar mijn vriend Robert D., die onder het
rooken van ontelbare sigaretten zijn lot
verwenschte, mij verteld had, dat het rijtuig der
veroordeelden niet voor over een uur op zijn
sombere bestemming zou aankomen, besloot ik,
om den tijd te dooden, het zoo schilderachtig
tegen de heuvels gebouwde dorpje intusschen te
bezoeken. De eenige herberg die er was, zat
vol gasten.
Ik trad binnen. Welk een bende'. Al het
uitvaagsel dat het morgenrood verrast in zijn
schandelijk nachtbraken in en om de
slechtbefaamde wijken.
Geen plaats om te zitten.
Tien jaren vroeger had bij te Parijs de eerste
iconographische expositie georganiseerd, die ge
wijd was aan Jean Jacques Rousseau, en waarin
een groot aantal, deels zeer zeldzame prenten
waren bijeengebracht, welke betrekking hadden
op den schrijver van den Einile en van het Contrat
iïocial. De groote figuur van den Geneefschen
wijsgeer had zijne volle sympathie; met zijne
geestverwanten, de deelnemers aan het beroemd
geworden Diner des Philosophes, wist hij de be
langstelling in den arbeid van Jean Jacques
levendig te houden, en het was voornamelijk aan
zijn initiatief toe te schrijven, dat Rousseau zijn
standbeeld verkreeg in het Pantheon. Ook aan
de historische tentoonstelling, bij het eeuwfeest
der Fransche revolutie (1889) gehouden, nam hy
een werkzaam aandeel.
De voornaamste werken van John Grand-Carteret
zijn : Les Hoeurs et la ('arictilnre en Alleintigne,
en Antriche et en Suisse (1885) ; Lu France
jitgée par l Allemagne (1886) ; waaraan, bij eene
tweede uitgave, eene belangrijke voorrede over
keizer Wilhelm II is toegevoegd ; La Femme en
Allemagne (1887) ; Les Moears et la Caricutiire
en France (1887); Bisinarck en Caricatiircs (1890);
Orispi, Bismarck et la Tripte Alliance en
Caricatures (1891); ?/. -f. lioussecnt
jitgipnrlesFran<;ais d'aujoiird'htti (1889); Wtigncr en l 'arieatiires
(1892); Le XJX sii'cle, classes, moettrs, usages,
coiitiunes, instittritons (1893), dat als het ware
een panorama der geheele eeuw geeft; Les <
'aricatures sur l'alliance franco-riisse (1893) en Ie
Musée pittorestjue tl u rmjuge dn Tuur (189G).
Voorts de JïiUiogrupliie des Almanadis franrais,
een door geheel nieuwe opvatting uitmuntend
standaard-werk op bibliographisch gebied. In
1897 verscheen, actueel als alles wat John
GrandCarteret levert, zijn La ('rète devant l'Image.
In dit werk worden, naast eenige oudere
humo
ifftiiiiiiiiiiitiiiitimtiiitiiimitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiimii
Ziende dat ik weer wilde heengaan hield de
herbergierster mij familjaar bij den arm terug en
fluisterde mij toe, naar haar slaapkamer boven
te gaan. »Daar zult u een paar heel nette heeren
vinden," voegde zij er bij.
In dat kleine kamertje, bijna geheel ingenomen
door een groot ledikant met breede gordijnen
als de zeilen van een schip, zaten vier mannen,
waarvan drie nog jong waren, om een tafel,
waarop een heerlijke spekpannekoek dampte.
Na met de uiterste voorkomendheid een plaats
aan zijn linkerzijde voor mij ingeruimd te hebben,
bood de oudste dezer gentlemen, ean grijsaard
met een innemend, sympathiek gezicht, mij aan,
de ommelet, die zij zich gereedmaakten te ver
orberen, met hem en zijn vrienden te deelen.
De uitnoodiging werd op zulk een hartelijken
toon gedaan, dat ik haar gaarne aannam. Ook
had de lange ochtendwandeling door de velden
mijn trouwens altijd gezonde eetlust niet weinig
verscherpt.
Het was een vroolijk, levendig maal. De jongeren
spreidden een luchthartige opgewektheid ten toon,
die min of meer getemperd werd door de steeds
eenigszins melancholisch getinte opmerkingen
van den ouden heer.
In zijn conversatie, die rijk was aan dichterlijke
beelden, koos de grijsaard bij voorkeur onder
werpen op litterair en artistiek gebied en ten
slofte bekende hij met bijna kinderlijke be
schroomdheid, dat het hemzelf ook wel eens
gebeurde de muze aan te roepen of een klein
stukje doek te beschilderen. Uit de geheele
handelwijze van den belangwekkenden grijsaard
sprak een ridderlijk en tegelijkertijd teeder gemoed.
Zijn metgezellen luisterden aandachtig naar
zijn woorden en hielden op met eten, wanneer
hij sprak.
Te midden dier sympathieke menschen, waar
mede het toeval mij had samengebracht, vergat
ik geheel en al de treurige reden, die mij zoo
ristische teekeningen, caricaturen besproken en
gereproduceerd van Grieksche, Turksche, Fran
sche, Duitsche, Engelsche, lersche, Oostenrijksche,
Hongaarsche, Boheemsche, Deensche, Belgische,
Spaansche, Portugeesche, Ilollandsche,
Italiaansche, Russische, Poolsche, Roemeensche,
Zwitsersche en Amerikaan sche bladen. Dat de platen
van ons Weekblad door Grand-Carteret met
belangstelling worden bekeken en dat het talent
van onzen medewerker Johan Braakensiek door
hem hoog wordt gewaardeerd, is ons uit meer
dan n van zijne werken overtuigend gebleken.
Wij behoeven nauwelijks te zeggen, dat wij aan
het oordeel uit zoo bevoegden mond groote waarde
hechten.
John Grand-Carteret heeft thans een nieuw
werk onderhanden, waarin de caricaturen over
de X-stralen aan de beurt zullen komen.
Teekenen wij ten slotte aan, dat Grand-Carteret,
die niet slechts een intelligent collectionneur en
een uitnemend kunstkenner is, wiens hulp bij
alle bibliographische en iconographische tentoon
stellingen onmisbaar is geworden, zich door zijne
korte, kernachtige inleidingen en bijschriften als
een helder denker en een goed schrijver heeft
doen kennen, dan zal men ons toegeven, dat
zijne manier om de geschiedenis van den dag
en het historisch document te behandelen eene
ongewone aantrekkelijkheid moet hebben, en dat
de arbeid van dezen veelzijdigen Franschman,
die voor het ridendo dicere remin zooveel sym
pathie heeft, maar daar bij zulk eene zeldzame
en loffelijke onpartijdigheid in acht neemt, hooge
waardeering verdient.
Wandschildering van Der Kinderen.
De derde wand van de Vestibule van het Bossche
raadhuis is nu ook gereed, en beschilderd (op den
muur zelf met olieverf) met ornamenten en wapens.
De namen van de schenkers en die van
bestuurderen van het Dep. Den Bosch van de Mij. tot
Nut van 't Algemeen staan van wapens omgeven,
en in het geheel staat dit opschrift:
»Het huis der gemeente, reeds in de 15a eeuw
op deze plaats gevestigd, na den brand van 16G9
in den stijl des tijdó vernieuwd, werd naar aan
leiding van de feestelijke herdenking van het
700-jarig bestaan der stad, vereerd met de be
schildering der verheerlijking van stad en kathe
draalbouw. Zoo zij men indachtig het woord van
den dichter der oudheid, noemende historie:
getuigenis der tijden, licht der waarheid, en
meesteres des levens."
Met dit korte bericht zij gezegd dat dit zeer
belangrijke werk hiermee voltooid is.
Bij Buft'a is een prachtige MoLticelli ten
toongesteld.
Bij de firma E. J. van Wisselingh, Spui 23,
is geëxposeerd een schilderij van Corot »Zittend
figuur" en voor het zijraam een teekening van
J. F. Millet «Schapen scheren."
Inhoud van Tijdschriften.
Eigen Ihianl No. 28. Een oud Devies, door
Louise B. B., II. Het hok met de konijnen,
van Decamps (hij de plaat). Kinderen bij een
konijnenhok, naar de aquarel van A. G Decamps
in het Museum Fodor te Amsterdam. Ede,
door T. Pluim, met afbeeldingen.
Roeiwedstrijd te Henley on Thames, door Dr. R. J. Th. M.,
met afbeelding. liet praalgraf te Midwolde,
door F. H. Boogaard, met afbeelding. Ver
scheidenheid. Feuilleton.
vroeg uit bed had gedreven.
De tintelende morgenwijn, dien de oude heer
mij overvloedig schonk, vervulde mijn geest met
vroolijke gedachten en ik begon te vinden dat
de doodsklok, die straks zoo klagelijk in de
koele ochtendlucht jammerde, nu dartel, los, als
bruilofsgeklingel klonk.
Maar de gelukkigste oogenblikken op dit
aardsche tranendal zijn de kortste en weldra
stond de oude heer op om een zijner metgezellen
iets in het oor te fluisteren. Allen volgden zijn
voorbeeld en ik bleef alleen in het vertrek.
Alvorens te vertrekken hadden de beeren mij
hartelijk de hand gedrukt en op het oogenblik,
dat bij den drempel wilde overschrijden had mijn
gastheer, die blijkbaar behagen in mij had, zich
nog even omgewend, om met vriendelijke stem
te zeggen: »Tot ziens, hoop ik, waarde heer!"
Onmiddellijk na hun vertrek ontstond er een
groote beweging in de herberg beneden. Alle
aanwezigen stroomden naar buiten. Een diepe
stilte verving het luidruchtig gelach en gezang.
>Daar komt de wagen met de veroordeelden !"
riep de herbergierster hijgend, met den blooten
arm haar bezweet voorhoofd afwisscheml. »Arme
drommels!" voegde zij er met een half mede
lijdende, half voldane uitdrukking bij, »ze hebben
geen Hauw vermoeden welk een voordoeligen dag
l ik aan hen te danken heb!"
Als met een tooverslag was mijn vroolijke
stemming verdwenen en ik bleef als vastgenageld
op mijn stoel zitten, besluiteloos of ik het gruwelijk
schouwspel zou bijwonen of niet.
Mijn nieuwsgierigheid behaalde de overhand
: en eenige oogenblikken later stond ik een paar
i passen van de guillotine af, vlak bij mijn vriend
j Robert D., die bleek als een doode, met een
l kranigheid van verdacht allooi, aan het hoofd
! zijner manschappen in den zadel zat.
De eerste der veroordeelden die van den
wagen stapte ging met bijzondere dapperheid zijn
De zaak van Mej. van Steen.
Aanstaanden Dinsdag zal de zaak van
Mej. van Steen, vroeger verpleegster op Mee
ren berg, voor het Hof te Amsterdam in
hooger beroep worden behandeld.
Onze lezers zullen zich herinneren, dat wij
eenige weken geleden deze zaak bespraken
in ons artikel »Recht doende?"
Voor Mej. van Steen zal worden gepleit
door Mr. J. A. Levy.
40 cents per regel.
Foulard-Zijde eo cent
tot f 3.35 per Meter. Japansche, Chineesche
enz. in de nituwste dessins en kleuren, alsmede
zwarte, witte en kleurige Heniieberg-ZU«le
van 35 et. tot f 14.05 per Meter tff<n,
gestreept, geruit, gewerkt, damast enz. (ca. 240
v^rsch. qual. en 2000 versch. kleuren, dfssms enz.)
Franco eii vry van Invoerrechten
in buis. Stalen ommegaand. Dubbel brief
porto naar Zwi serland.
G. Hennebsrg's Zijde-Fabrieken
(k. & k. Hoflever.), Zürich.
Hoofd-Depót
VAN
Dr. JAEGER'S ORIÖ.
Somaal-folarttolen.
K.F. DEUSCHLE-BENGER,
Amsterdam, Ealverstraat 157.
Eenig specialiteit in deze
artikelen in geheel Nederland.
H. R AHR te Utrecht.
Pianofabriek.
Binnen- en Buitenl. Muziekhandel.
Amerikaausche Orgels.
Ruime keuze in Hunrpiano's.
MEIJROOS & KALSHOVEN,
Arnhem.
Piano-, Orgel- en Muziekhandel.
Ruime keuze in Huurpiano's.
Dagelijks 's morgens 10 uur, via
Broek in Waterland en Monniken
dam. Afvaart de lïuyterkade naast de
Kettingboot.
Op wcrkdatjen zijn <jez<>hcliai)sbiljetten,
tegen belangrijke reductie, op aanvrage
verkrijgbaar.
De Ihmiislooniboo'dienst.
dood tegemoet. Hij schreed met vasten tred
naar het folterwerktuig.
Ik zag zijn gelaat op het oogenblik der vol
trekking en nooit zal ik de verschrikkelijke
uitdrukking ervan vergeten. Een afschuwelijke
samentrekking der spieren, een spookachtig
verdi aaien der oogen, een verwringen der lippen,
die de opeengeklemde tanden tot den grijns van
een doodskop ontblootten.
Bij den doffen val van de zware bijl vlogen
een paar meezen, die tjilpend boven de guillotine
in de witte bloesems van den wilden kerseboom
stoeiden, verschrikt weg. Geen enkel geluid
steeg uit de menigte op.
Het bloedende hoofd was met groote sprongen
op den grond gevallen, als een met kracht
weggeworpen bal. Een der helpers liep het na, greep het
met beide handen beet en slingerde bet ruw in
de mand.
Op dat oogenblik wendde ik den blik
werktuigelijk naar de hoofdpersoon ia dit schandelijke
drama. Hij stond onbeweeglijk, met den duim
op den veer der guillotine.
De ontroering die mij aangreep, toen ik zijn
gelaat zag en den zonderlingen blik waarmee bij
mij aanstaarde, opving, was zóó hevig dat ik,
zonder bet eind der terechtstelling af te wachten
door het cordon der troepen heenbrak en het
veld instoof.
Afgrijselijke gewaarwording '. . . . Ik had met
den beul aan tafel gegeten !
Ik bolde geruimen tijd als een bezetene door
de velden, die zich nu aan mij voordeden als
een doodscbe woestenij, achtervolgd door den
grijns van den geguillotineerde, het beeld der
van bloed druipende bijl en den starenden blik
van den beul, wiens vriendelijke stem ik aldoor
aan mijn oor meende te booren murmelen:
»Tot ziens, hoop ik, waarde heer!"