DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1056 een meester hebben, die we goed kunnen ver staan. En de heer Hagen sprak gewoon beschaafd Nederlands. »Die dan ook zegt dat de Transvalers geen Nederlands kennen weet het niet. Maar vereenvoudiging in de schryftaal is allernodigst." Een merkwaardige woordestryd, alsof wat de heer Orots mededeelde, ook wij in ons land niet kennen? alsof we in Friesland, in Saksen-, in Franken-land onder elkaar onze eigen volkstaal niet spreken, maar daarom toch wel het be schaafde, algemene nederlands, zij 't ook min of meer dialectica gekleurd, verstaan ! Zo blykt hy wel waarheid gesproken te hebben, maar de heer Hagen't meest. Er is n algemeenyerstane taal in Zuid-Africa: ons beschaafd ge sproken nederlands. Dat zeggen ook de afgevaardigden uit de Z. A. R., de O V. en de K. K. die samenkwamen op 't Kongres tot Vereenvoudiging van onze schrijftaal in Kaapstad: 3) »In Zuid-Africa vormt zich allengs als van zelf een taal onder de overgrote meerderheid van de Africaners, die, terwijl by in meerdere of min dere mate zuiver nederlands blijft, toch een eigen aardige africaanse kleur bezit, die de Africaner doet zeggen: *dit is eigentlik myn taal, zo moet ik trachten te spreken en te schrijven." Het is het hollands, dat wij in de regel van onze kan sels horen, dat wy b.v. in de kinderbijbel aan treffen, en waarnaar gewoonlik de minder gelet terde streven wanneer zy schreven of in 't open baar spreken." Paul Frederïcq, de welbekende Vlaamse «historicus" en Vlaamse »skalde", kwam protes teren. Natuurlik. Zo iemant vreest dat de Vlaamse overwinning op 't frans gevaar loopt ZJJ 't ten onrechte ! geen wonder, dat hy dan pro testeert. H|j zette deze beweringen op. De schrijftaal is niet slecht en moeilik; maar wij kennen 'em niet. Dat doen de Duitsers en Fransen beter. Wel maken de grootste schryvers, Lamartine b.v., grote taalfouten, maar ... En er moet taaltuclit wezen. Zuid-Nederland wil geen spellingsoorlog weer! Dat kan in zjjn stryd tegen 't frans niet meer veranderen van spelling. (?) Laten de ZuidAfricaners doen als de Zuid-JSrederlanders. Ook voor de laatsten was 't Nederlands' een vreemde laai. Maar nu is 't anders . . . 't Schynt dat Paul Fredericq niet weet hoe tal van onderwijzers by Hoger en Lager in Belgit er over denken. In het Tydschrift voor 't Onderwijs in Belgieë: *de Toekomst'' werd meermalen door de Redaksie en medewerkers gepleit, met aandrang en rede nen, voor vereenvoudiging. Vercoullie, de professor in 't nederlands aan de Gentse akademie, zou zelfs gesproken hebben op dit Kongres over »Zuid-Nederland en de ver eenvoudiging der spelling." Zelf een voorstander van het Kollewijnisme, was van hem wel geen tegenspraak te wachten. Pol de Mont, de welbekende Vlaamse dichter, is met zijn vurige aard een «begeesterde" aan hanger en verkondiger van de nieuwe leer. Hy spelde zy n laatste gedicht »Van Jezus", al in die door Fredericq zo gesmade Vereenvoudigde. Een tydschrift, als Elzevier'» Maandschrift, maar artistieker, de Vlaamse School verschynt sedert Januarie in diezelfde spelling; de meeste, zowel Vlaamse, als nederlandse meewerkers spel len de Vereenvoudigde mee! Hem dit te zeggen, lag niet op mijn weg, maar had wel gelegen op die van de Vlamingen, die aan wezig waren. En die me later verzekerden, dat meer dan de helft voor vereenvoudiging waren, in Vlaanderland. En daaronder waren bekende en invloedryke, in hun land, onder hun volk ! Ik kan me begrypen waarom ze noch tegen Paul Fredericq, noch tegen Max Rooses in 't openbaar wilden opkomen. Hun pieëteit tegen over de leiders van de Vlaamsche beweging, tegen de Vlaminganten-aanvoerders is prijzensiraard, in d£t opzicht! En met het oog op de toekomst, op ónze «verwinning, acht ik 't verstandig. Daarover laat ik me evenwel niet verder uit. Maar hoe ry'mt het met elkaar: hetzeggenvan Paul PYedericq. als Noord-Nederlanders en ZuidAfricaners willen vereenvoudigen, laat ze hun gang liet kind, in de keuken gebracht, werd volgepropt met koolsoep. De soep was ontegenzeggelijk uit muntend, ruikend naar spek, ham en worst en alle groenten uit den moestuin, maar ze was ook uitmuntend om het brooze organisme op den duur lotaal te verwoesten. Weldra bemerkten de ouders met groote ontsteltenis, dat de kleine, die de eerste weken zoo prachtig was vooruitgegaan, bij den dag weer afnam. Hij kreeg hevige kolieken, ver magerde akelig en werd groenbleek in zijn gezichtje. Men zocht, maar te vergeefs, naar eenige oorzaak voor deze plotselinge verandering, want de gansche omgeving spande samen om het geheim der goedmeenende waardin niet te verraden, die geen oogenblik twijfelde aan de deugdelijkheid van haar ver sterkende kuur en de dosis soep verdubbelde. Men zond om een dokter uit den omtrek, die de voorschriften van den Parijscheu arts uitstekend vond, maar twijfelde of men ze wel volkomen had opgevolgd. Hij verklaarde dat de kleine Antoiue bedreigd werd door een ingewandsoiitsteking en dat hij aanried om op te houden met de baden en zelfs zoo spoedig mogelijk het strand te verlaten. De raad werd opgevolgd. De wanhopende ouders vertrokken ondanks het protest van de hartelijke herbergierster, die de heilige maagd en alle heiligen van het paradijs aanriep om te getuigen, dat de kleine genezen zou onder haar dak. Bovendien, voegde ze er bij, zelfs al mocht de kleine komen te sterven, dan behoefde men nog geen zorg' te hebben, ze had een eigen terrein op het kerkhof, waar ook Le Conenaec begraven lag, een van haar mannen, waarvan ze het meest had gehouden. * * # Maar zelfs deze naïve hartelijkheid kon de be gaan, wy doen nooit mee; met zijn Bestuurslidwezen van het Algemeen Nederlands Taaiver bond ? van een verbond, dat met het opgeven van eigen wensen wil bevorderen de BELANGEN van de hele stam ? Wat ik op 't Kongres wel kon doen, was op mijn wijze, en met myn kennis van Nederlandse, Vlaamse en Zuid-Africaanse toestanden zeggen wat waarheid was. Ik vroeg dan ook een ekstra beurt aan voor de Algemene Vergadering van Donderdag. Of ik 'em krijgen zou ? Er was noch zo veel, en zoveel dadelik-belangrijks te doen. Er bleek geen tijd meer te wezen. En zo heb ik niet gesproken: al stond een heel klein overzicht er van in de N. R. C. Men ziet dat de verslaggevers profetiese geest hebben. Maar we waren de Woensdags zover noch niet. In de eerste afdeling zou de heer J. Koop mans noch spreken. De heer Koopmans vatte vereenvoudiging, die per, prinsiepieéler op. De spelling van de Vries en Te Winkel, die de uitkomst is van een onderzoek van uitste kende mannen op taalkundig gebied, heeft zich naar hij deed uitkomen aan te veel regelen gebonden. Wel was het niet de bedoeling een spelling voor het volk te geven, daar de samen stelling van het Groot Woordenboek der Ned. Taal hoofddoel was, maar om verschillende re denen vond die spelling ingang bij het grote pnbliek. Daar de nieuwe spelling samenviel met de verheffing en uitbreiding van het onder wijs, werd zij onder de taal-leerstof op de scholen onderwezen. Doch vooral om de zogenoemd weten schappelike basis grepen de schoolmannen gretig naar de geleerde spelling. Het zo beweerd zuiver schrijven van de taal gaf een wetenschappelik cachet, omdat dit het weten van het waarom on derstelde ; toch was dit menigmaal alleen schijn, omdat de wetenschap van het hoe niet altijd die van het waaróm waarborgt. Wil men zich nu met de schijn tevreden stellen, men ga zijn gang! Dosh het volk heeft geen behoefte aan schijnvertoningen, omdat het onverschillig is voor het bezit van tekens, die klanken voorstellen, welke in het Goties of soortgelijke taal zus of zo hebben geluid. Ook is het wetenschappelike van de zaak niet zo groot als men wel meent. Een taal verarmt niet door het weglaten van de buigingsuitgangen. Door de logge vormen van de oudere taal weg te laten, wordt het spreken en het toehoren ver eenvoudigd en verlicht. Wy dienen dit bij ons schrijven in acht te nemen; en de opnatuurlike wijze uitgegroeide taal niet in oude vormen te knellen. Doen wij dit wel, dan zy'n wy onwetenschappelik en bemoeieliken bovendien de ZuidAfricaners, die, waar het Hollands voor het meer eenvoudige Engels moet wijken, met het bestaan van zichzelf als Volk zien bedreigd : zij dringen dan ook sterk aan op vereenvoudiging. Men dwaalt ook door te menen, dat de oudere spelling altijd de etiemologie van een woord weergeeft. Het voornaamste is evenwel de pedagogiese kwestie. Men leert het kind zich te oefenen in een zuivere uitspraak, maar levert het tevens over tal van willekeurig gestelde regels Waarom 't kind leren twyfelen aan zijn gehoor: ro.s schrijft het goed, maar bos is verkeerd! Zó geeft men geen vastheid aan het karakter en geen kracht aan het intellekt. Met geslachten en naamvallen gaat het evenzo. De kinderen leren de taal alleen in tekens; in plaats van het levende hout der bomen, kennen zij enkel de sprokkels. Hun wereld is er een in 't begrip. Niet het zelf-zien, maar het begrip dat de werkelikheid beheerst treedt op de voorgrond ; hierdoor ontbreekt het verband met het reële leven. Voor het zieleleven van de geslachten die we opvoeden, ontstaat hierdoor een groot gevaar. Het volle leven in zijn aanschouwing en voelen wordt terzijde geschoven en de leerlingen leven niet in hun eigen, maar in een vermeende wereld. Wij offeren de levende realiteit op aan de dode letter; ons spellings- en buigingsonderwijs bederft! De taal is niet voor 't leven, 't leven zinkt weg voor de taal. En toch zegt men: de taal is de ziel van 't volk. Als eerste tegenspreker kwam Max Rooses uit Antwerpen op. IIIIIIIUIMIIIIIIIII Illllllll IIIIIIIIUIIIHIIIIIIIIIIIII droefde ouders niet overreden om te blijven. Zij vertrokken en zoodra de voeding met melk weer de eenige werd, begonnen zich bij den kleinen lijder teekenen van beterschap te vertoouen. Parijs werd bereikt zonder nieuwe instorting eu de beter schap nam bij den dag toe. Eerst zeven jaar later, toen de ouders met den kleinen Antoiue, besloten nog eens het aardige plaatsje weer te zien, waar ze zulke angstige dagen hadden doorleefd, werd hun het raadsel opgelost. Het was de goedige waardin, alweer weduwe, maar op het punt te hertrouwen, die haar zelf het geheim verried. De kleine Autoine, opgegroeid tot een mooien Hinken, vluggen knaap, vol kwajongeusstreken, speelde voor de deur. De gastvrouw riep hem tot zich, nam hem tusscheii haar krachtige kniern, iii haar gespierde armen, kuste hem luidruchtig op zijn gevulde wangen, op zijn haar, op zijn lippen, terwijl ze opbiechtte : Ja, dat heb je aan mij te danken, mijn kleine schat, dat je nu nog op de wereld bent. Ik heb je in stilte heel wat krachtige koolsoep gegeven, zonder te malen om die Parijsche doktoren met hun malle voorschriften en kuren. Je zoudt uu niet huppelen en spriugen, als ik indertijd naar je ouders had geluisterd met hun melk en hun bouil lon. Je zoudt evenals mijn arme Le Coneunec daarginds op de hoogte, allang onder den grond zijn gestopt. Met ontzetting hadden de ouders naar de op lossing van het geheim geluisterd. Maar het zou nutteloos zijn geweest, de goede vrouw, wier ge laat van voldoening straalde over het welslagen vau haar versterkende kuur, vau haar dwaling te willen overtuigen. Hy maakte van de spraakverwarring van de Zuid-Africaners, die de vorige dag opgetrokken waren, gebruik, om de vereenvoudigde te ver slaan! Hy beweerde dat men in Vlaanderen wel onder scheid hoort tussen mannelike en vrouwelike woorden, evengoed als tussen de e en ee, en de o en de oo '. Dat mag niet verloren gaan. En wat is beschaafd nederlands ? Sommigen beweren: zoals de militairen spreken, anderen zoals men in Batavia spreekt! Nu er eenheid is, zou Vereenvoudiging een ramp wezen ! Andere talen hebben ook wel een heel conventionele spelling, zou onze taal die niet meer mogen hebben ? ! Ea 't engels heeft wel de meest conventionele en moeilike, en zou daardoor onze taal in gevaar komen ?! En 't Frans ? dito dito ! En in Vlaanderen verdringt het zelfs ons Nederlands ! Wist Max Rooses niet dat in elke streek, in elk dorp de woord-geslachten verschillen ? dat er van een algemeen Vlaams geen sprake is ? en dat in geen geval die verscheiden woord geslachten in Vlamingenland overeenstemmen met de regeling van de Vries en te Winkel ? Wist hij niet wat L. A. te Winkel de spelling broeder van de Vries geschreven had, dat in geen volksdialect, waar ook in Nederland, enige »vaste grond" te vinden was voor hun regeling ? Kende hy niet het belangrijke stuk van prof. August Gittée in Taal en Letteren IV, juist over die kwestie, met zo tal van voorbeelden ? Herinnerde hij zich niet dat de Vries en te Win kel het beschaafde nederlands ook al aannamen als EERSTK maatregelaar van hun spelling ; en dat wij alleen 't onwetenschappelike en onpraktiese weg willen nemen uit hun spelling ? Voelde hij niet 't dwaze van 't argument, dat omdat Engels en Frans conventioneel gespeld worden, onze taal dat toch niet behoeft ? Zou hij werkelik niet weten, dat wat hij dienaan gaande beweerde niet «daardoor" is, maar «deson danks;''?dat er dus andere oorzaken zijn die deze talen doen veld winnen, niettegenstaande hun moeilike onlogiese spelling ? Zou hij werkelik niet inzien, dat, zo we willen konkurreren met ons kleine nederlands tegen die WERELDTALEN, we altans in spelling en buigim/ niet moeten wezen als zij'f dat we niet onze schrijftaal willekeurig en ongeregeld, doen verschillen van onze spreektaal 'l Jan ten Brink lei ook het zijne in de schaal wat hij al vaker had gedebieteerd: de Kongressen hebben eenmaal de spelling van 't Leidse Woordeboek vastgesteld, en kun nen hun eigen werk niet ongedaan maken. Zou hij niet willen inzien, dat de Kongressen, hun eigen werk alleen maar voortzetten, indien n u het Neder-landse volk over de hele wereld een volks-spelling vraagt om zijn taal te kunnen handhaven, die aannemen; zo als ze vroeger voor een wetenschappelik woordenboek een verwetenschappelikte historiese spelling zich lieten voorleggen ? Merkwaardig is dat toen 't Algemeen Ne derlands Taaiverbond tot stand was gekomen, de Voorzitter zei dat hem de Staats-sekretaris Leijds had verzekerd, hoe nodig voor Z.-Afrika was : vereenvoudiging in Nederland van de schrijf taal. Tot zover ging 't op 't Dortse Kongres. 't Spreekt bijna van-zelf dat IVof. dr. C. ISellaar Spruyt, die niet het kongres had bijgewoond, niet zwijgen kon, nu over Zuid-Africa zulke meningen waren verspreid. Wat schrijft hij nu o. m. in de Ar. K. (?. van l September ? Dit : Voorstanders van de vereenvoudiging der Hol landse taal in Zuid-Africa zy'n niet zoals de oningewijde allicht vermoeden zou de advokaten van het Africaans, maar wel ijverige vrienden van bet Hollands, die begrijpen dut het hollands niet te redden is, tenzij het zich in Afrika losmake van velerlei, waarop een deel onzer taalgeleerden en letterkundigen prijs stelt, maar dat, zo niet hier, dan toch zeker in Africa. morsdood is.... En ik wil er verder alleen van zeggen dat m. i. zekere vereenvoudiging in ZuidAfrica volstrekt nodig is. Persoonlik heb ik niet minder dan volgens 4) prof. Paul Fredericq de Vlamingen een »walg" van spelling-kwesties. Persoonlijk (zou) mij niets aangenamer zijn dan de handhaving der spelling van De Vries en Te Winkel, waaraan ik nu eenmaal gewend ben. Maar reeds de naamlijst der mannen uit Transvaal, de Vrijstaat, de Kaapkolonie, die met kracht optreden in het belang der ver eenvoudiging van het hollands, is voldoende om mij te overtuigen dat persoonlike voorkeur bij deze aangelegenheid wijken moet voor overwegingen van hoger orde. De tegenstan ders der t/ialeereenroudiging in Nederland, die aan de hollandse Africauers ontraden te doen wat zij bij dit onderwerp nodig achten, neven :.ich in. i. niet genot-g rekenschap fan, de bestaande toestanden." /ou Max llooses nu noch beweren dat men in Zuid-Africa niet weet wat men wil? dat men geen vereenvoudiging wil Men wil het daar, in Zuid-Africa! men wil 't in Vlaanderland ! men wil 't hier! Onze meestanders moeten het tonen: in't open baar tegenover alle tegenspraak. Sluit u daarom aaneen ! Wordt lid van onze Vereniging; al heeft men als wij allen ook noch wel verlangens en eisen, die niet worden bevredigd door de nieuwe voorstellen. Vormt afdelingen. En maakt propa ganda; Tot we sterk genoeg zijn om te over winnen. 1 aan 't Bttro voor Z.-A., (Amsterdam Rokin) mischien ook bij prof. C. B. Spruyt, Amsterdam. 4) Let op dit «volgens"! 1) Dit was bestemd voor de lezers van ons Maandblad «Vereenvoudiging"; er was echter al een verslag van 't kongres ingekomen, zodat bet mijne hier gepubliceerd wordt. Dit zo nodig, ter verklaring van een-en-ander in 't stuk. 2) Een aansporing aan onze medestanders zich in grote getale aan te sluiten! voor onze leden om aiideren te winnen! 3) Zie 't Verslag van dat Kongres. Enkele eksemplaren zijn bij onze Sekretaris (Zwolle, Diezerstraat 14,) verkrijgbaar en vermoedelik wel NIEUWE UITGAVEN. A. E. BEEHM. Hel leren der Dieren. Afl. 11-12. Zutphen, Schillemans en Van Belkum. Met de thans verschenen atieveringen is het eerste deel van dit voortreffelijke werk compleet. De Nederlandsche bewerking door S. P. Huizinga ver dient allen lof. EKKTS (J. BARON). Tuinboek, tevens inleiding tot den practischen landbouw, tot de kennis van werktuigen, bemesting?, plantengroei enz. Met zeer vele afbeeldingen. Voor den boekhandel verkrijgbaar door de II.II. Schalekamp, Van de Grampel en Bakker te Amsterdam. De zeven Schoonheden, door JOHANNA VAN WOUDK. L. J. Veen, Amsterdam. Handleiding voor de kennis van het volks leven der bewoners van Ned. Oost-Indiëtevens leiddraad bij de 12 schoolplaten van Ned. OostIndiëdoor E. Nijland. Leiden, v./h. Brill en Utrecht Brey'er. Inhoud van Tijdschriften. Eigen Haard No. 38: Een eigen thuis, door J. Eigenhuis, II. Hoog water, door Pala, met afbeeldingen. De excentriciteiten van den bliksem. Nalezing op de Trekvaart tusschen Amsterdam en Haarlem, door Jo. d. V. De torenbrand te Rhenen, met afbeeldingen. Een Amsterdamsen, burgemeester in de Zeventiende Eeuw, door S. Kalff, I. Verscheidenheid. Feuilleton. immuun iniiiiiiiiiiiii u Reclames. 40 cents per regel. Henneberg-Zijde alben echt, indien direct van mijn Fabrieken betrokken, zwart, wit en kleurig van 35 ««t. tot l l I.O5 per Meter eft'en, gestrec p1:, geruit, gewerkt, damast enz. (ca. 240 versch. qiial. en OOO versch. kleuren, dessins, enz.). Franco en vrij van invoerrechten in lini-u Stalen ommegaand Dubbel bnefporlo naar Zwitserland. G. Henneberg's Zijde-Fabrieken (k. & k. Hoflever.), Zürich. Hoofd-Oepót VAN Dr. JAEGER'S OKIQ. K. F. DEUSCIILE-BENGER, Amsterdam, Kalverstraat 157. Eenig specialiteit in deze artikelen in geheel Nederland. H. RAHRteUtrechi Pianofabriek. Binnen- en Buitenl. Muziekhandel. Amerikaansche Orgels. Ruime keuze in Huurpiano's. MEIJKOOS & KALSHOVEN, A r nhe m. Piano-, Orgel- en Muziekhandel. Kuime keuze in Huurpiano's. VERLOVINGen niWELIJKS-COMMUMCAlrö, IXVITATIËiV, enz. J'roff ruin iiias, Menus en 'rafelkaarl<'n. B. VAX MAXTGIvJI, Hofleverancier, SINGEL 562, AMSTERDAM, Visitekaarten, - Luxcpapicr. 8 KONINGSPLEIN 8. Groote keus in |Zwarte en Gekleurde ZIJ D E. j ?1.75, ?1.90, ?2.-, ?2.25, ?2.50 en/. de Meter.