Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1057
jTydschrift voor Versieringskunst" dat de firma
Kleinman, lichtdrukkers te Haarlem, onder redactie
van F. H. Boersma deed verschijnen. De niet
al te groote punctualiteit waarmee dit tijdschrift
verscheen, dat dikwijls mooie lichtdrukken naar
oude en moderne dingen bevatte, de weinige
zorg die de redacteur blijkbaar aan de admi
nistratie gaf, en de daaruit voortkomende geheel
scheeve voorstellingen van de verhoudingen der
abonnementen enz., geeft aanleiding dat de heer
Boersma niet meer als redacteur zal optreden.
Wy hopen gaarne dat dit tydschrift, dat
werke)jjk wel iets worden kan, onder de nieuwe leiding
(onder wien is nog niet bekend) voor Holland
moge bloeien, en niet meer er naar streven zal
in 't buitenland haar heil te zoeken. Want daar
helpt men zich tegenwoordig zelf. Dat ziet men.
TH. M.
Illustraties voor Muziek.
Dat ieder soort werk een eigendommelijke
kunst behoefd om het te verfraaien, behoeft wel
geen explicatie. En de Franschen weten dit ook
zeer wel, al denken de Duitschers nog zoozeer
dat hun medemenschen in Parijs niet anders dan
in volslagen machteloosheid leven. De uitstalkast
van de firma Stumpff en Koning op het Spui kan
hier een meer dan treffend bewy's leveren. Want
al zyn enkele van de daar tentoongelegde muziek
omslagen dan al niet van een zoo a tort el a
travers doorgevoerde versier-methode, waar de
Duitschers tegenwoordig aan schijnen te lijden,
dan zyn er toch onder deze omslagjes prachtige
luchtige prentjes, aardig verdeelde randen en
geslingerde bloemen, goed getypographeerde titels,
en allen zoo wonder wel passend by zulk soort
werk, dat het een lust is om te zien.
Zyn dan die lithographieën van Steinlen bij
Chansons de femmes niet magnifiek ? Heeft hij
geen mooie omslagen gemaakt bij zoovele kleine
liedjes; heeft Willette geen ultra fransch-elegante
teekeningen bij die chansonnetten geleverd; heeft
Borie geen aardige randen om de titeJs gezet, en
teekende Metivet dan niet byzonder? Wat zou er
beter by zulke werkjes passen dan de
levendgeestige teekeningen van die moderne Franschen.
Wat in de andere landen van zulk werk gemaakt
wordt is zeker ver beneden dit werk. En is het
niet genoegelyk bij muziek teekeningetjes te
krygen die het geheel tot iets aangenaams maken.
Is een aardig prentje by mooie muziek het genot
niet verhoogend ? Hier is schier niets dan ele
gante fijngevoeligheid, wat op dit gebied juist
het contrast van de Duitachers is.
TH. M.
Een portret van onze jonge koningin.
Het ligt voor de hand dat er veel beeltenissen
van onze toekomstige vorstin gemaakt zullen
worden. Maar hoe die zullen zyn,
gephotographeerd, geteekend of geschilderd, zal mijns inziens
by de uitvoering wel eenigszins rekening dienen
gehouden te worden met de hooge persoonlijkheid
dia men verbeeldt. In vroeger tijden deed men
dit ten minste, en als er toen een vorst werd
afgebeeld, werd dit door den grootsten kunstenaar,
in het plechtigste statiegewaad gedaan, om in
overeenstemming met de belangrijkheid van de
onderneming overeen te stemmen.
In onze dagen is dit geensins het geval. Een
vorst of vorstin wordt op alle manieren
gephotografeerd, dikwyls zonder dat ze het zelf weten,
»n de photograaf retoucheert zooveel aan zijn
clichédat er van de ware natuur niets meer
over bly'ft. Is het wonder dat dan zoo'n opname
fabriekswerk, d. w. z. ordinair en vulgair, dat
is leely'k, wordt. En hoe stemt dat met het hooge
personaadje dat is afgebeeld?
Dit is wel erg. Maar erger is het als de beel
tenis van een vorstin met de meest vulgaire
theater-decoratief ververij wordt vervaardigd, en
de roemah sakit nimmer uit 't oog verloren heeft
sn die relatieën zelfs op hoogst eigenaardige wijze
zich ten nutte maakt door zijn huisje beschikbaar
te stellen voor tijdelijk depot van tal van op
raadselachtige wijze uit de magazijnen verdwenen
goederen; maar niemand heeft zulks tot nu toe
kunnen bewijzen, een omstandigheid waardoor ziju
kameraden hem niet geheel ten onrechte voor een
gewiksten kerel houden eene aanbeveling te
meer natuurlijk.
Plotseling is 't. gesprek gestaakt en richt het
drietal om beurten den blik op den weg als wordt
vandaar nog iemand verwacht. Hierop wijst ook
de omstandigheid dat een stoel onbezet bleef.
»Wat blijft Vonk vandaag lang uit. Mijn maag
begint leelijk te jeuken. Ik begin verbazenden trek
in een borrel te krijgen, jullie ook niet:'" zoo
breekt de //majoor" 't stilzwijgen af.
Kou of," antwoordt de smid, zich bij voorbaat
reeds de lippen lekkend.
»As tie maar niet gestikt is in de modder,"
merkt nummer drie op, lachend om zijn eigen
geestigheid.
Ben je weer aardig boeberlap. Hou je beroerde
moppe voor je," spreekt knorrig de smid, geërgerd
zoowel over Vonks lang uitblijven als over de
weinig hartelijke wijze, waarop zooeven over den
gemeenschappelijken vriend werd gesproken.
De terechtgewezene is 't nog niet met zichzelf
eens of hij lachen zal of zich boos maken als
eensklaps alle drie tegelijk met een zucht van
verlichting uitvallen: /rDaar is ie."
Het scherm op zijde schuivend komt de lang
verwachte binnen met een //goeie morge heere"
en voor den majoor" een apart: dag Last, hoe
gaat 't?" Deze gemeenzame toespraak is hem, den
ex-fuselier, niet alleen als heer des huizes toege
staan maar ook uit hoofde van 't feit, dat Last
als jong korporaal van Kampen bij de grenadiers
geplaatst, in de sectie van sergeant Vonk gestaan
heeft. Van dien tijd is eerstgenoemde steeds eene
aangename herinnering bijgebleven, 't spoedig daarop
fevolgd vertrek van den ander naar Jndiënamelijk.
n Indiëgekomen was 't Vonk met zijne capaci
teiten niet moeilijk gevallen in betrekkelijk korten
tijd tot adjudant-onderofficier op te klimmen. Op
deze ongekende hoogte gekomen had hem evenwe.
plotseling eene duizeling bevangen en was hij op
zekeren dag bliksemsnel van den ladder naar
beom het valsche effect te verhoogen met valsche
en nagemaakte edelgesteenten dit tableau nog
wordt behangen. Is dit niet een driedubbele
majesteitschennis ? Want is het doel der kunst
niet edeler, de waardigheid der vorstin niet
hooger, het zelfbewustzyn van den aanschouwer
dan niet grooter, dan dat men zich voor zoo'n
schandelijk geknoei staat te vergapen?
Een zoo'n verregaande beleediging van alles
wat maar goed is, is het schilderij dat deze week
in de uitstalkast van Pander in de Kalverstraat
te zien was En dan maakt men daar nog wel
reproducties van, en biedt die te koop ! En dan
nog wel in peinture-Bogaerts! TH. M.
Te toren te Rhenen.
Eigen Haard van 18 September j.l. bevat een
artikel met een paar zeer goed geslaagde prentjes,
naar aanleiding van den brand in de veelbesproken
3unera-toren En men ziet hier dat de vlammen
dit hooge monument niet gesloopt hebben, maar
slechts hebben uitgebrand. Dus de romp, het
jeheel van den toren staat nog, goddank. En hier
zal zich ook het Bijk niet laten bidden om met
trachtige hand de restauratie van dit mooie stuk
architectuur te helpen bespoedigen. Th. M.
In het Handelsblad van Dinsdag 21 Sept. jl.
somt een ingezonden stukje van den heer prof.
J. Six voor, dat voornamelijk tot doel heeft de
ichtheid van een schildery van Albert Cuyp in
ons Rijks Museum te verdedigen, welke door
den heer Hofstede de Groot wordt betwijfeld.
De firma Frans Buffa & Zonen zal een
ten;oonstelling van Voerman houden, die l Nov. e.k.
opent.
De tentoonstelling van de vereeniging St. Lucas,
die de vorige week Zaterdag geopend werd in
bet Stedelyk Museum te Amsterdam, zal tot den
3 October geopend blijven.
Den heer B. v. d. Meulen heeft by A. W.
Jijthoff te Leiden nog een boek over De
Soekenwereld doen verschijnen.
Tentoonstelling-Tiel.
Door de Tielsche kunstvereeniging wordt uit
de verzameling van het Museum en de School
voor Kunstnijverheid te Haarlem eene tentoon
stelling voorbereid die op 22 September zal
geopend worden. De tentoonstelling zal omvatten :
Werken in metaal en inhoud uit verschillende
tijdperken en gipsafgietsels-modellen van bekende
kunstvoorwerpen. Teekeningen en compositiën
op het gebied der toegepaste kunst. Teekeningen,
naar stillevens, koppen en beelden naar pleister
en de natuur. Uitgevoerde decoratieve schilder
werken en decoratief beeldhouwwerk in hout en
verdere schetsen en compositiën op decoratief
gebied. Deze tentoonstelling zal zeker voor de
Tielsche ambachtnyverheid en vooral voor hen
wier vak zich op het kunstindustrieele gebied
beweegt, zeer nuttig zijn, en men kan met ge
noegen waarnemen dat ook de kleinere plaatsen
in ons land aan de algemeene beweging tot
veredeling van het ambacht beginnen deel te nemen.
By de firma E. J. van Wisselingh & Co., Spui
23, is tentoongesteld een teekening van J. Bos
boom : Straatje te Alkmaar.
Een nieuw
magazijnBly'kens eene in ons nummer van heden voor
komende advertentie, opende de firma J. A.
Harm & Zonen, Leidschestraat TG en Prinsen
gracht 70IS?705, hare geheel verbouwde en
vergroote magazijnen. Gevestigd in 1854, beslaan
iiliiwuiiliHiliiiiiiliiiiiiiiiiiiHliiiiiMiiimiimmmiiiiimiiliiiiiiiiM
neden getuimeld eene malversatie in eene
cantine-administratie had daartoe aanleiding
gegeven. Geen lust bespeurende zich wederom
op 't klimmen toe te leggen, besloot hij daarom,
toen spoedig daarop 't loopend verband ten einde
spoedde, zich uit 't openbare leven terug te trekken
en de welverdiende rust te genieten na vijftien jaren
niet altijd trouwen dienst, uit zijne goede dagen
slechts een wettige vrouw en twee kinderen met
zich in 't ongeluk slepend. Toen zijn diensttijd
was verstreken had hij zich hier in de kampong
gevestigd en terwijl zijn vrouw de plaats van hare
kwee-kwee's (gebak) voorzag stelde hij zijn woning
welwillend toegankelijk voor al diegenen onder
zijn ex-kameraden, wie een borrel in de kampong
beter smaakte dar. in de cantine. Hij had dan
ook een middeltje uitgedacht om, van twee flesschen
drie makend, toch de zoo gewenschte //pW niet te
doen verloren gaan, ja zelfs kunstmatig op te voeren.
Wee dengene echter, die aan de goede qualiteit
van 't brouwsel durfde twijfelen onverbiddelijk
werd een zoodanige als verstokt reactionnair en
oogendienaar door huisheer en gasten ter deure
uitgesmeten. Vonk wist zeer wel dat de autoriteiten
zijn handel reeds lang op 't spoor waren gekomen,
maar bekreunde zich niet in 't minst om verbods
bepalingen en militaire patrouilles. Wat deerde 't
hem dat zijn woning op de lijst der verboden
huizen voor 't garnizoen was gebracht de klanten
kwamen er niet minder om. En de patrouilles, die
hiertegen moesten waken, wekten slechts een goedig
medelijdend glimlachje bij hem op, ze mochten
immers toch niet in zijn huis komen, daar
tegen beschermde hem ziju huisrecht.
De patrouilles, vraagt u, nou daar geef ik net
lekker niks om," zegt Vonk. Ze magge niet in
me huis komme. De onderoffesiere lach ik uit asse
met 'r patronille voor me huis op en neer loope
as razende. Ister een kepraal-kommandant bij van
me kennis, nou dan geef ik de heele troep wel s'n
oorlam voor niks op de kennismaking weet je,
dan wete de jonges de weg voor later. Laast, nee
maar die was leuk, toe kwam der en iulandsch
kepraal met sen troep voorbij, toe heb ik hem met
de andere inlanders op post gezet en de Europeane
bleve bij mijn 'n borrel drinke. Hoe vin je die,
leuk hr':"
(SM roli/t).
deze magazynruimten met smedery en annexen
thans eene oppervlakte van 500 a 600 M-.
Het schilderwerk, in modernen trant uitge
voerd door den decorateur Trautwein, maakt,
hoewel eenvoudig, een zeer aangenamen indruk.
De geheele inrichting is er op berekend eene
uitgebreide collectie in dit vak voorkomende
artikelen, voor den eenvoudigsten zoowel als den
meest verfijnden smaak te kunnen bevatten.
Speciaal trekken hieronder de aandacht de
insluithaarden de insluit-circuleervulhaarden,
haardgarnituren, kolen- en turfbakken, de vuur- of
haardschermen in alle genres; eene collectie tegels
voor haardvloeren, passend bij elk tapy't, benevens
artistiek gesmeed luxe yzerwerk, gemonteerd met
koper, enz.
Op huishoudelyk gebied leveren de heeren
Harm & Zonen keukenfornuizen in alle soorten
en pry'zen; voor kantoren brandkasten voor fabrie
ken, cacao- en koffiebranders, teiwijl in de
smederij het fijnste kunstsmeedwerk in alle sty'len
naar plannen en teekeningen wordt vervaardigd.
iiiiiiiiimmiiiiiiniiiMiiimiiiiiniiiimmimiimmimiiiiHmiiimumiiiiiuit
Boek en TlscMft.
Van Jong Leven, door CULTERATEB.
(Amst. A. M. v. d. Broecke).
Vad bleek, bleek Leven. Dat zou een be'tre
naam zijn voor dit meel-weeke werk.
Er zijn negen stemmige stukjes in het boekje,
die vooral ons hart, ons gevoel, onze teederheid
moeten treffen. Aan de titeltjes kan men dat al
merken: Roosje, Haar Brinkje, Madaliefje. »Zijn
vrouwtje; haar mannetje", zou dat er niet
opperbest tusschen kunnen ?
Dit is nu weer eens het zoetaardig gedoe van
een acteur die geen gevoel heeft omdat hij te
gevoelig is, geen hart omdat hij een hartje heeft
en geen sentiment omdat hij zoo sentimenteel is.
O, wat smaakt dat werk dierbaar-zoet!
Als dit madaliefje van een auteur iets ziet wat
hem aandoening geeft, wat hij goed of groot of
schoon vindt, dan kan hij of over zy'n gemoed
en zijne gevoelens niet heersenen, of ze heelemaal
niet in werking brengen. Want hy voelt en ziet
te zwak, of hij doet het te sterk. In 't laatste
geval is hij belachelijk onmachtig. Hy kan niet
veel beters zeggen dan : »lieve lezer, wat goed
en groot en schoon is dat!"
Nooit is hy in staat om zijn gewaarwordingen
zuiver en fijn te ontleden en ze daarna eenvoudig,
voelbaar, natuurlijk te uiten.
Ziet hij b.v. een kindje liggen in 't gras, dan
schrijft hij van »een snoef erige jongen" ... »het
lieve wezentje" .. . »een aardig symbool van zy'ne
onschuld" .. . het ligt daar zoo sclii/deraclitig" ...
»Zijne gesloten oogleden verbergen voor de be
wonderaarster, die betoorerd is door zooveel lief
tallige schoonheid" . . . enz.
In plaats ons de sensatie duidelijk en door
dringend te maken, die hij gehad heeft bij 't aan
schouwen van 't kind, geeft hij eenige woorden
waarvoor men geen auteur hoeft te zijn om ze
te kunnen vinden, woorden waarin geen greintje
van al de teederheid, de liefheid, de puurheid
der aandoening zit.
Men zal 't toch wel met mij eens zijn, dat al
het onderstreepte onmacht is om iets beters te
vinden dan ongevoelde banaliteit. Het kunnen ook
de woorden van een oude tante zijn die een lief
kindje ziet.
Er is over een sluimerend kind in een
boschrijke streek een wondertje van gevoelig en
persoonlyk proza te maken, als men maar oogen
heeft die iets mér kunnen zien en gevoelens
die fijner zijn dan van Truitje en Trientje.
Deze auteur is niet alleen genietbaar als stijlist
(hij heeft in zy'n heele boek geen enkelen per
soonlijken regel geschreven), maar ook in de weer
geving en opvatting van zijn karakters. Het zijn
geen helden en heldinnen, geen menschen, maar
murmelende madaliefjes waarmee we in kennis
komen. Ze buigen hun kopjes wat tot elkaar,
ze lispen een taaltje dat wij niet verstaan, ze
krijgen een kleurtje, ze stamelen ze gaan.
Hoort wat het b.v. zegt, dit amoureuze paar:
Ik geloof, dat je aan 't blaadjes trekken
was, nichtje, plaagde hij, maar weet-je wel, dat
je er een te veel hebt afgeplukt 'i
Ze schrok en half bevende vroeg ze :
Je hebt toch niet achter me gestaan, Jules ?
Nu, kijk maar eerst eens, hoeveel zitten
er nog aan ?...
Lize kreeg een kleur tot over haar ooren en
zei, schijnbaar onverschillig ze geteld hebbende:
Nu ja, ik was bij »niet" en er zitten nog
drie aan...
Wat heb ik je gezegd ? vroeg hij glim
lachende, terwijl hij haar kleine roze handjes in
de zijne nam, en met zijn schitterende oogen in
de hare zocht te kijken.
Heftig, vol vuur en daarna zenuwachtig ver
legen stamelde zij: je weet toch immers niet wie,
Jules V
Wel zeker, antwoordde hij, schijnbaar kalm,
maar inwendig popelende van verlangen naar het
oogenblik dat ze 't gelooven zou.
Heusch, Jules V prevelde ze ongeloovig
binnensmonds.
Zit daar nu een menschenstem in ?
Van Jong Leren noemt de auteur, zeer «mo
dern", zijn gezeur waarin geen Jeugd en geen
Leven is te vinden.
En laat hij niet denken tot de echt moderne
auteurs te behooren, omdat zijn titel en een enkel
woord soms wat gewild en gezocht is. Modern
mogen alleen de menschen heeten, die met moed
en met wil, met sterke individualiteit in staat
zijn het vroegere te verinooien en voort te zetten.
Helaas! juist die worden door hunne ty'dgenooten
vaak voor de vage schimmen versleten, waartoe
de auteur van Jong Leven behoort.
F. R.
NIEUWE UITGAVEN.
Bij W. J. Thieme & Cie. te Zutphen ligt ter
perse een Nederlandsche bewerking van het
nieuwe boek van Beatrice Ilarraden (de schrijfster
van «Voorbijgaande schepen in donkere nacht")
jetiteld »Hilda Strafford". Bij dezelfde flrma
verschynt eerstdaags een werk over »de Helden
uit Napoleons tijd" (Ney, Auguerau, Lannes,
Masséna en Kléber) van den Deenschen luitenant
Arnold Lobedanz.
ERICUS, Granen. Met pl.m. 60 afb. 1897. Tweede
iruk. Voor den boekhandel verkrygbaar door
jemiddeling van de firma Schalekatnp, van de
Grampel en Bakker, Amsterdam.
Is het Spiritualisme waar ? door prof. WILLIAM
DENTON, vertaald door F. W. H. VAN STBAATEN.
Amsterdam, J. H. G. Tegel.
Heelden en Typen uit den vroegeren en lateren
;ijd, door HERMAN. 's-Gravenhage, M. van der Beek.
Inhoud van Tijdschriften.
Eigen Haard No. 39: Een eigen thuis, door
J. Eigenhuis. f(slot). Een bezoek aan de
Hollandsche kerk te Londen, door A. D. A. v. S,
met afbeeldingen naar teekeningen van W. O J.
Nieuwenkamp. Mansportret door Rembrandt
(gravure van Ch. Baude). Een onbekende (by
de plaat). De Amerikaansche kinderrepubliek
Freeville. Een Amsterdamsen burgemeester in
de Zeventiende Eeuw, door S. Kalff, met portret.
(Slot.) Verscheidenheid. Feuilleton.
Allerlei.
Dezer dagen kon men in de Frankforter een
paar advertenties lezen, waarin studenten hun
schuldeischers beleefd opriepen om het bedrag
hunner vorderingen in ontvangst te nemen. Dat
dit niet altoos zoo vlot gegaan is, kon men al
vermoeden; in eene rede, door professor Loening
te Jena gehouden, over vroegere «rechts- en be
schavingstoestanden" vindt men er fraaie staaltjes
van. De professor heeft het b.v. over de
»inbeslagneming van studentenwissels". Het was vroeger
te Jena gewoonte, dat wanneer er wissels voor
studenten kwamen, vóór het overhandigen aan
de geadresseerden, de namen van deze en het
bedrag aan het raam van het postkantoor ter
lezing gehangen werden; de schuldeischers stroom
den dan toe om er beslag op te laten leggen, en
de studenten daarentegen ginaen haastig hun
namen uitkrabben of uitvegen. Er zijn nog zulke
lijstjes uit 1722 over, met gaten erin van de
uitgekrabte namen. Toen bracht de postdirectie
een tralierek aan voor de lijstjes, en deelde de
namen aan den prorector mede. De studenten
lieten zich nu het geld onder andere namen,
bijvoorbeeld aan het adres van een acadmievriend,
zenden en hierop weer werd in 17G9 eene straf
gesteld. Een »wisselbord", een zwart bord, waarop
de namen stonden, was in 1848 nog in Jena te
zien, en een nu beroemd Duitsch professor, ver
telde onlangs hoe hij, wanneer de schuldeischers
dan bij scharen toestroomden, zich eens verdedigd
had, door de deurklink met electriciteit te laden,
zoodat de eerste schuldeischer, die 's morgens
om zeven uur al kwam, tot waarschuwing voor
zijne collega's een electrischen schok ontving.
ii iiiiiiiiniiiiiiiiiit
40 cents per regel.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiinii
Foulard-Zijde eo cent
tot f3.35 per Meter. Japansche, Chineesche
enz. in de nieuwste dessins en kleuren, alsmede
zwarte, witte en kleurige Ilenneberg-Zjfde
van 35 et. tot f 14.«5 per Meter effen,
gestreept, geruit, gewerkt, damast enz. (ca. 240
vorsch. qual. en 2000 versch. kleuren, d°ssms enz.)
Franco en vrfl van Invoerrechten
in buis. Stalen ommegaand. Dubbel brief
porto naar Zwitserland.
G. Henneberg's Zijde-Fabrieken
(k. & k. Hoflever.), Zürich.
H. RAHIRteÏtrecht
Pianofabriek.
Binnen- en Buitenl. Muziekhandel.
Amerikaansche Orgels.
Ruime keuze in Huurpiano's.
MEIJROOS & KALSHOVEN,
Arnhem.
Piano-, Orgel- en Muziekhandel.
Ruime keuze in Huurpiano's.
8 KONINGSPLEIN 8.
Robes de Cnambre.
Wollen en Zijden Rokken.
Regenmantels.
Naj aars-Capes.
Najaars-Stoffan.
?