De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1897 10 oktober pagina 7

10 oktober 1897 – pagina 7

Dit is een ingescande tekst.

No 1059 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOO*R NEDERLAND. Boet en Tjjöscliritl Loreley par JEAN LOKRAIN (Paris, Librairie Borel). Een korte, kernachtige, wreed-romantische vertelling van een lichtekooi uit een middeneeuwsch stadje, die alle markgraven en baronnen door haar blanke lichaam behekst. In een woeligen nacht krijgt een troep woeste soldaten, die in haar herberg zitten te brassen, heftige twist en beginnen verschrikkelijk te vechten. Bij het blauwen van den ochtend vindt het volk een warhoop van tien lyken voor den drempel. Men draagt ze naar de kerk in tien kisten en dan sleept men Loreley in haar goudkleurig, bebloemd gewaad daarheen. De bisschop komt op haar toe en doemt haar in een klooster te gaan. Drie wapenknechten moeten haar over brengen, maar ze verzint een list, ze geeft de rauwe kerels al -haar juweelen om een oogenblik vrij te zy'n. Daar maakt ze gebruik van, ze gooit zich onver wacht van een rots te pletter. Heel gemoedelijk verdeelen de vagebonden dan hun schat. > Het boekje is licht en aangenaam verteld, met doezelig kryt- roode en wazig lichtblauwe plaatjes verfijnd. * * * Le Cygne Rouge par ALBEKT TmBAUDET, (Paris, Mercure de France). Le Cygne Rouge ver-beeldt in mystische vorm het drama van het vergeefsche zoeken naar de absolute Waarheid, der ijdele vernielzucht van al wat Schyn is. De dichter heeft groot gevoel voor oude sagen en legenden, een helder begrip van den diepen zin der antieke mythologiën en een rijke, zeer leverdige fantazie. Ef komen wondermooie, mystisch-gekleurde gedeelten in voor. De verzen zyn alleen nu en dan wat zwaar en moeielijk te vat ten, ook de beteekenis is niet zoo licht te begrijpen. Het werk heeft een ander karakter dan dat van den mystieken Maeterlinck, maar daarom is de dramatiek niet minder. By Maeterlinck zyn de figuren meestal allén hartstochten, by Thibaudet meer personen, helden. Bij Maeterlinck verbeelden we ons de personen steeds in middeneeuwsche, spitse kleedy, bij dezen jongen dichter in haast voor-historische diarht. De auteur weet zoo in de gevoelswijze van de wyze barden en aoiden door te dringen, dat men soms denkt een moderne bewerking te Jezen van een eeuwenoud heldendicht en toch is de inhoud en samenstelling allén van hem. Het boek kan uitmuntend tot een prachtig fantastische opera worden bewerkt. De Gids. Op Zee van Marcellus Etnants is een sterk «tuk werk, min of meer biografie van iemand, die een grys pessimistische kyk heeft op de menschen en ze maar al te goed in hun laffe, leugenachtige wereld-dienarij weet te doorgrond en. 't Is de pynlijk-stugge taal van een man, die slag na slag zijn illusies verloor, en neergedrukt door de logge weerstand der realiteit. Daarom wil hy' liefst van het menschdom niets meer weten, maar leven in afzondering, uit de hoogte rustig op alles neerziend en vry zyn als de wind op den oceaan. Bij de zee-impressies is groote puurheid en kracht, o. a. zeer sterk het voorbygloeien van een veelvensterige, donkere stoom boot in den nacht. 't Werk is nu nog niet compleet, maar 't zal zeker een van de hardst reëele boeken worden die we ooit hebben gehad. Mr. L. J. Plemp van Duiveland schrijft over: Koningin en Huwelijk, een stuk, dat al druk besproken is. In het slot van zijn studie over Georg Brandes vergelijkt Dr. R. C. Boer den Deen met onzen Huet en bewijst meteen eventjes dat Brandes iiimijiiiiiiiiiiiiiHiiiimimiiiiiiimmmiiiiiii 7de Jaargang. 10 October 1897. Redacteur: R. J. LOMAN, adres: Stonehaven Streatham, L o n d en S. W. Verzoeke 'alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te richten. MflIllllHlMIHIIMIIIttlIIMI liiMimiiiiiiiiiiiiitimimimiiiiiiimiiiiiiiiiiiifi CORRESPONDENTIE. H. F. Overhoff te A. Wij kunnen sterk aanbevelen Mason's Chess Piinciples", The prt of Chess" en The Openings". Ui'gave van Horace Cox, Chancery Lane, Londen. Verder Das ABC des Sehaohspiels" van Minckwitz (Veit & Co. Leipzig.) Vervaardigd voor den 6n Halfjaar!. Internationalen probleemwedstryd in dit blad. Ko. 403 van L. A. Kuijers, Amsterdam. Mat in vier (4) zetten. ^i ui ut M i ,.*,. ^jm^^mm^^ ^ ^//j'";/^'//?""? A * abcdefgh Wit G, zwart 10 stukken. Oplossing van No. 401 (Mendes). l D b8, K gG : 2 T gl, K h5 3 D bl enz. T f7: f 3 E e7 f K f5 3 D e5 f T g8 : 3 fg8: D f wel wat oppervlakkig oordeelt over Holland en onze litteratuur. Na het Dordsche Congres van L. Simons. Hij richt zich tot Emanuel de Bom, Dr. Paul Frédéricq en andere spelling-autoriteiten, om verstandig zyn opinie te zeggen over de nieuwe orthographie. Verder vraagt hy of er wel een groote toekomst in Z. Afrika voor de Hollandsche taal bij sterke immigratie van veel grooter natiën mogelijk is. In het Dramatisch Ocerzicht een vergelijking vau Schillers Maagd van Orleans met Jeanne d'Arc van Joseph Fabre. De heer v. Hall klaagt vooral over de ongelukkige dictie van de Nederlandsch-Tooneel-nctems. In een afzonderlijke bladzy richt de heer v. Hall zich even tot zyn vriend Mr. Qaack om hem te huldigen voor de voltooiing van zijn kolosaal en aantrekkelijk werk, zyn vier boekdeelen als blokken : De Socialisten. * * * De Nieuwe Gids. Het dichterryk van den Nieiuren Gids is dit maal heelemaal niet van deze aarde: Kloos leeft in de Hemel, Schepers zwerft in Walhalla en Boeken wandelt door Dante's II -1. Men zou alleen nog maar wenschen dat de devote cyclus Adoratie van Kloos ook in 't Italiaansch was geschreven. De verzen zijn imposant-mooi. Dr. J. B. Schepers besluit zijn poëem Bragi. De figuren zyn meer vlak dan massief, maar toch bly'ft hun karakter sterk voelbaar. Al mogen we de vertaling van Dante's Hel door Boeken noch be- noch veroordeelen, toch geeft ze niet zoo sterk de aandoening weer, die een vertaling berijmd n op maat of rythmisch met blanke verzen maken kan. Onwillekeurig zoekt men bij het heenstuwen der schimmengroepen langs de dof zwarte rotswanden der onderwereld naar rijm en maat, men wil de woordgolving. zelfs de vleiend-langzame slotklanken terughooren van het Italiaansch. Toch is 't zwaar en wèlklinkend Hollandsen. Willem Kloos sluit de aflevering weer met een fragment van Sophokles' Antigone. * * * Als de inhoud maar wat beter en nobeler van gehalte werd, dan zou de Vlaaimsdie School een flink en fleurig tydschrift kunnen zijn. Nu papier en druk allén zoo verschrikkelijk mooi worden gemaakt, valt de litteraire inhoud dubbel tegen. F. R. IIIIIIIIIIIIMIIItlIltllItllMllltttllllillllllinilllHIIIIIIIIIMilllMlllllllllllt Een toet bij Verlaine, Eenige maanden voor den dood van Paul Verlaine, bracht een jong Russisch schrijver, de heer Gibrowski, een bezoek aan den dichter. Het bleek hem, bij zijne komst te Parijs, niet zoo heel gemakkelijk, Verlaine te vinden. Men zond hem van het caféProcope naar de Academie St. Jacques, vandaar achtereenvolgens naar drie gemeubeleerde kamers, eer hij »terecht" was ge komen. Verlaine ontving den Russisclien bezoeker, die hem een goeden aanbevelingt-bi iet' kun toonon, met groote welwillendheid, en liet zich zooals uit een door den heer Gibrowski in de Revue hebdoiiiadaire geschreven artikel blijkt, over enkele punten bijzonder openhartig uit. »Les décadents", zeide de dichter o. a., »n'ont donn que des fadaises et des coq-a-lYine.'' Na dit vernietigend oordeel kwam men op de politiek. De Rus, die wist dat Verlaine bij de Commune was betrokken geweest, deed hem hier over eenige vragen. Maar Verlaine ontweek een rechtstreeksch antwoord. «Verschrikkelijke da gen !" zeide hy, «Frankrijk deed zijn eigen hart bloeden. Gy hebt het skelet gezien van (liet gebouw van) de Rekenkamer. De regeering laat die puinhoopen staan als eene sombere getuigenis van hetgeen de Parijsche dwaasheid vermag. Ja, T f7: r 2 11 f7:, K ei ., K g4 3 D gJ enz' K ga : 3 T gl f K cl 2 D e5 f, K d3 3 T b3 t K f3 3 D fl f T h7 2 D f4 r, K g(> 3 ]{ c7 K efi :-i D is, -iT g8: 2 f^S Li, K ei 3 IJ g3 Opgelost door C. Kookelkorn, Keulen (2!.>); L. A. Kuijers, Amsterdam (3); C. T. van Ham, Kralingsche Veer (2); H. H. v. d. Goot, Harich (:!); W. Albregts, Amsterdam (3); D. L. A. Hcinsius, Hoorn (t o); P. D. v. Zeeburgh, Groningen (31 3). Beoordetlingen ('No. 401). Dass der naheliegende /iig l D c~ an K g6: scheitert, macht die Aufgabe zu eincr recht schweren, denn es ist sclnver ersichtlich, wei-h^lb L) bS besser sein sollte; dagegen ist das dieiziigige Ideonspiol (naeh l?K pO:1 au sicli run- gcriiign-erthiff, der Schwerpunkt liegt in der Kinleitung, die auch ziomlick glücklioh aul' Xugzwang basirt ist. Doch das ganze Yariantenspiel kann ebenso \venig wie das prosaische Ilaupispiel den Li'i.scr für seine JMÏihe entschiijjgcn. Dip Leistung des Verfassers war sicher keine leichte, aber ein Turnierprobleni. das u'b lïir einen Pivis in Betracht ziehen könnte, mn^s noch andere Eigenschaften liaben. C'. Kockelkorn, Een moeilijk probleem, welks waarde rcliter ver minderd wordt door minder zuivere matttellingfn. De zet D bl in de Var. K g": is bijxmdcr lijn. L. A. Kurjer.s. Alleen de Var. ] K gli: 2 T gl, K 15! is mooi. In de overige Var. dikwijls d u a l s. Ook liggen de zetten in die Var. erg voor de hand. C'. 'J', v. Ham. NOR1AH WILLE! VAN LlfflEP. In Memoriam. De Ned. Schaakwereld Leeft een groot en treffend verlies geleden door den plotselingen dood van N. W. v. Leniiep. Wij kenden 't nauwelijks gelooven en zoo zal Jt velen zijn gegaan toen wij geheel onvoorbereid uit de courant vernamen dat hij op slechts 25 jarigen leeftijd 27 Bept. j.l. te Haarlem was overleden. ik heb de Commune gezien, ik heb veel dingen in mijn leven gezien ; maar op dit oogenblik ben ik niets dan een arm dichter, en heel tevreden met de regeering, die mij nooit kwaad heeft gedaan... Persoonlyk heb ik niet de minste neiging voor de politiek, het is een métier, dat ik aar. anderen overlaat... Een van myn vrienden, die bij de Commune gecompromitteerd was, viel in de handen van brave lieden, die hem voor de rechtbank en voor de deportatie hebben behoed. Nu klaagt hij en jammert: »Waarom ben ik niet naar Nouméa gegaan ? Dan zou ik nu déput of minister zijn !" Die mijnheer heeft een poli tieke roeping, ik ben tevreden met wat ik ben." >;Dezer dagen", zoo vertelde Verlaine verder, »kwam een arme drommel, een werkman, bij mij en zei: »Hoor eens, Monsieur Verlaine, we moeten een revolutie maken." «Hoe kom je daarbij ?" vroeg ik hem. »Wel, de kranten vertellen, dat de President witte slobkousen draagt. De Pre sident van de werklieden-republiek met witte slobkousen, neen, dat is ongepast!"-?Ik deed mijn best," ging Verlaine voort, »om den man aan 't verstand te brengen, dat de President noodzakelijk witte slobkousen moest dragen, als hij generaal Dragomiroff ontving; het prestige van ons groote vaderland zou er onder lijden, als de generaal geloofde, dat de republiek haren President geen witte slobkousen wilde toestaan. Ik heb den man niet overtuigd, en toen hy weg ging zei hij : »Dat kan wel waar wezen, maar 't zou toch goed zyn, als we revolutie maakten; ik zou wel willen, dat u daar wat over schreef, de bourgeois beginnen den neus veel te veel in de lucht te steken." »0 ja," zoo besloot de dichter; »ik weet, dat het heel voordeelig is, over de revolutie te schrijven, maar wat zal die aan die ongelukkigen mér geven ? De hoop, hun eigen lichaam met dat van anderen in de straten van Parijs te zien verrotten ? Ik weet, wat de revolutie is, en ik voor mij blijf liever in my'n hoekje." Hij is er niet lang gebleven, drie maanden later was »pauvre Lelian" overleden. Waarom Brahms niet trouwde. Men zou een interessant boek kunnen schrijven over de vraag, waarom de menschen niet trouwen, zelfs war.neer men zich slechts tot de kunstenaars bepaalde. Onder de groote componisten was Mozart een verliefd echtgenoot, voor Richard Wagner was omgang met vrouwen onontbeerlyk, Beet hoven en Brahms waren verstokte celibatairs. Over de reden, waarom Brahms niet trouwde, heeft de componist aan ViktorWidrnann belangrijke bekentenissen gedaan, die deze in de Deutsche Ritndschaii meedeelt. Gewoonlijk sprak Brahms slechts schertsend over zijn qualiteit van jonggezel en placht tegen nieuwsgierige dames vroolijk te zeggen: »Leider Gottes, gnadige Frau, bin ich immer noch nicht verheinathet. Gott seiDank!" Een enkelen keer heeft bij zich ernstig over zijn ongehuwden staat uitgelaten tegen Widmann, die het volgende vertelt: liet was in Thun. We liepen 's morgens vroeg op de straatweg, die langs het meer van da eatenbucht tot het dorpje Merligen voert, en ons gesprek was, hoe, weet ik niet, op vrou wen en familieleven gekomen. Toen zeide Brahms: ;Ik heb het verzuimd. Al had ik er lust toe gehad, dan zou ik het een vrouw toch niet zoo hebben ku- nen geven als het behoorde." Toen ik hem daarop vroeg, of hij daarmede meende, dat hij niet de zekerheid had gehad, vrouw en kinderen te kunnen onderhouden, antwoordde hij : »Zoo bedoel ik het niet. Maar in den tijd, dat ik het liefst zou hebben willen trouwen, werden mijn werken in de concertzalen uitgeHoten of tenminste zeer koel ontvangen. Dat kon ik nu heel goed verdragen, want ik wist precies, wat zij waard waren en, dat er wel een verandeiing in zou komen." «Wanneer ik na zulk een echec in mijn eenzame In den overledene bezat ons land een schaker door zijn gaven en zijn meerdere gelegenheid tot oel'ening wellicht de eenige waarvan men met rei-ht kon verwachten, dat hij vroeg of laat tegen de groote meesters van 't buitenland ^e eer van ons land zou kunnen ophouden. In 1894 won hij te Leipzig in 't Jl.-mpUuriuer de» eersten prijs eti daarmede 't recht in 't vervolg aan 't Meisterturnier te mogen deelne men. Sinds dien tijd nam hij slechts aan n enkelen wedstrijd deel, in 't voorjaar van dit jaar te Amster dam, waar hij schitterend tegenover spelers als Tresling. A. E. v. Foreest en Bleijkmans, zijn meerderheid handhaafde Gedurende de laatste jaren hield hij te Londen verblijf; ook daar nam hij spoedig onder de amateurs van Londen een eerste plaats in en als simultaanspeler stond hij bij de sterkste i>i-of<-ssi<mal» niet achter ; zijn vlugge blik en zijn uitgebreide theomtihehe kennis kwamen hem daarbij zeer te stade. In 't onthouden van gespeelde partijen had hij nauwe lijks zijnsgelijke ; wij herinneren ons hoe hij op't con gres te Hastings algemeen verbazing wekte door de partijen d'e o>er dag gespeeld waren, 's avonds aan de verslaggevers uit 't hoofl te dicteeren ! Gedurende de jaren dat hij als secretaris van den Ned S. I'., werkzaam was, was hij de ziel en 't mid delpunt, van 't geheele Xed. Scbaak'even. De uroote Moei, waarin onze bond zich (hans verheugt, hebben wij voor een niet gering deel aan zijn persoonlijken invloeit en bemoeiingen te danken. Men behoeft slechts de tijdschriften van 1894 en '93 te vergelijken mei die van v/oegere jaren, om dezen grooten vooruiigang te kunnen verklaren. Xn'n losse en levendige stijl, maakte zelfs vojr oningewijden de lectuur ge nietbaar van een tydichrift, dat men anders allicht als een dor vakblad ter zijde zou hebben geleg'd. Wie herinnert zich niet zijn amusante beschrijving van den wedstrijd te Hastings en van zijn ondervindingen te Leipzig! Bij 't doorlezen van deze lange, doch nooit langdradige artikels betreffende groot» subaakgrbeurtemssen, wordt men getroffen niet alleen door den aatdigen verhaaltrant, maar vooral door zijn, voor zijn leeftijd buitengewone opmerkingsgave en nii'iischenkennis en men vraagt z'cb onwillekeurig af: hadden dergelijke ga>en niet beter en vruchtbaarder besteed kunnen worden? Of 't schaakspel op den langen duur aan de ver wachtingen, die hij er van schoen te koesteren, zou hebben beantwoord, betwijfelen wij sterk, 't Gevoel van onvoldaanheid, dat de meesien ondervinden, die hun leven aan 't schaakspel wijden, is hem ge lukkig bespaard gebleven en dit zal voor de velen, die over 't verlies van dezen veelzijdig beschaafde treuren, allicht eenige troost zijn. Hij ruste in viede l kamer kwam, was ik niet ontmoedigd, integen deel ! Maar als ik in zulk een oogenblik by' my'n vrouw was gekomen, haar oogen vragend op my' gericht had gezien en haar had moeten zeggen: »Het ging weer niet," dat zou ik niet hebben kunnen verdragen. Want al houdt een vrouw nog zooveel van den kunstenaar, die haar man is, en gelooft zij in hem, zooals men dat noemt, zy' kan niet de volkomen zekerheid hebben van een overwinning, zooals hy dat ge voelt. En als zy my dan nog had willen troosten... medely'den van de vrouw bij het niet slagen van haar man... foei, ik kan er niet aan denken, wat voor een hel dat ten minste voor mij zou geweest zyn." In korte afgebroken zinnen sprak Brahms deze woorden en keek daarbij zoo uit dagend en boos, dat ik er niets tegen durfde inbrengen en er alleen in stilte over dacht, hoeveel vurige en teedere, juichende en klagende liefdes liederen de man had gezongen, die, terwijl hij naast my liep, zich zoo bitter over zijn ongetrouwd leven had uitgelaten, en hoeveel j uist de edelste, liefste geesten te lijden hadden door onverstand en de gevoelloosheid der wereld. »Maar het is zoo óók goed !" voegde Brahms er plotseling bij, streek met een energieke beweging over zyn baard, en toonde weer een rustige, vertrouwende uitdruk king. Het was de kunstenaarstrots, die de ziel van den meester zoo beheerschte, dat elk ander gevoel er door overstemd werd. NIEUWE UITGAVEN. WrakJtont, zeven schetsen van HUBBHT CEACKANTTIORPE, bewerkt door TITIA VAN DEK VUK. Almelo, W. Hilarius Wzn. Wie wil, die kan, door MABIE ROIÏEHT HALT, bewerkt door GEKABD KELLEK, derde druk. Almelo, W. Hilarius Wzn. PrometJteiis, door AXEL LruDEGasn, bewerkt door PH WIJSMAN, twee deelen. Almelo, W. Hi larius Wzn. Alles komt terecht, een boek voor kinderen, door BEATBICE HANRAUEN, geïllustreerd. Amster dam, H. J. W. Becht. Uit Amerika naar Holland, door ISOLINE. Amersfoort, G. J. Slothouwer. Catalogus van Werlcen, den Islam lietreff'end. 's-Gravenbage, Martinus Xijhoff. Cataloyus (No. 27!t) van oude en nieuwe wer ken. 's-Gravenhage, Martinus Nijhoff. Transraii-Uclie Herinneringen, 187(5?189G, door Dr. E. J. P. JOIUSSEN. Amsterdam Pretoria, J. II. de Bussy, 18!>7. Van M. MAETERLINCK, De School des Harten. (Le trésor des humbles), vertaald door mevr. G. M. v. d. Wissel-Herderschee. Voorwoord van Jo. de Vries. Amsterdam. S. L. van Looy. Ojniterkit/yen orer de vorming en den aard onzer kennis door Dr. R. l'. MEKS R.Az , tweede druk. 's-Gravenhage, Martinus Nijhoft', 1897. Inhoud van Tijdschriften. Eigen Haard No. 41. In Memoriam: Ernst Sigismund Witkamp, met een portret naar eene pastelteekening van H. M. Krabbé. De»Zandhoeve," door Truida Kok. (Slot.) Poseeren, met afbeelding naar eene photogratie van W. Dreesen, hofphot. te Flensburg. Het Rijwiel ten dienste van het leger, door J. C. Sommer, Ie Luit. der inf., met afbeeldingen. (Slot). Def tige Dames, door S. Hermina Croiset. J. van Greuningen, door F. Beelaerts van Blokland, met portret. Op den Schinkel, met afbeeldingen. Verscheidenheid. Feuilleton. WetenscJiaprielijke Maden, October 1897. De opvoeding van het geheugen, El Dorado, Mytho logie en ethnologie, De lord-opperrechter van Europa, De eigenschappen der Materie, Een en ander over Karl Vogt, De Seychellen-Archipel, De nieuwe methoden van Taalonderwijs, Galli in het tijdperk der Merovingers. TWEEDE NAT. COK11ESP. WEDSTRIJD. Overwinnaarsgroep. Achtste zet van zwart. Partij No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. D d7 Rg6 B e h d(i D h4 ei T hO: l» c7 0-0 R f5 R b Partij No. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 1)5 P f6 D e5 del: P g4 R c3: P f6 P e4: T d8 R d6 P g6 T cS Re7 R e6 K f7: Partij No. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 0-0-0 ed4: K e8 R e(i a6 Rb7: do .16 gf6: P f6 R e6 R f2:f R £4 R f6: 0-0 Uitslag van den Intern. Schaakwedstrijd to Berlijn 12 Sept.?4 Oct. Ie pr. 2000 Mk. Kud. Charousek (Boedap.) m. 14' ..winstp. 1500 C. A. Walbrodt (Berlijn! , 1000 J. H.B1 ckburne (Londen), 6UO D. Janowski (Parijs) 4ÜU Amos liurn (Liverpool) H 13 121'.i 12 111'. nr. } S. Alapine (Petersburg) ' " f," " G. Marco l ,.v " 12°" /K. Slechte, j (Weenenj ^ Verder behaalden Caro 11, Tschigorine 10''c, Schiffers 10, Metger 9, Cohn en Wiuawer 81'n, Süchting 8, Toichmatm 71 o, Zinkl 61 :->, Albin 3 winstpunten. De prijs van 1UO Mk. voor 't beste resultaat tegen de prijswinners, werd gewonnen door E. Schiffers. De prijs voor de mooiste prijs (300 Mk.), uitgeloofd door Baron Albert v. llothsehild, zal door hem zelf worden toegekend, 't Is te hopen dat deze prijs aan 'l schigorine, die er anders erg bekaaid afkomt, zal te beurt vallen. De uitslag van 't Hauptturnier" was als volgt: Ie prijs : 400 Mk. J. v. Popiel (Lemberg). 2e 250 A. Heinrichsen (Berlijn). 3e 120 C. Doppler (Berlijn). 4e 60 W. Brody (Boedapest). 5e 30 B Hülse'n (Beehtz). Ge 20 D. Bleijkmans (Amsterdam).

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl