Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1061
compleete, daar ziet men den heer Vaarzon Morel
in al zijn kunnen, daar geeft hy de mooie com
positie, met de mooie en dikwyls fijne teekening,
maar 't meest toch de gracieusheid van een jong
meisje, wat hem byzonder schy'nt bezig te houden,
en in welke richting hy' eenmaal waarschijnlijk
zyn beste werk zal leveren.
Deze uitgave van de firma Bohn verdient een
warme aanbeveling.
TH. MOLKBNBOEE.
In Arti is nu de gewone najaarstentoonstelling
van schilderyen van Leden der Maatschappij
geopend.
In Utrecht bly'ft de expositie van ^Voor de
Kunst" tot 9 Nov. e.k. te zien.
De aflevering van Elzeviers Maandschrift bevat
een artikel over de voorwerpen van oude kunst
die in Dordrecht waren. Er zijn zeer goode
illustraties by.
In »de Brakke Grond" verkoopt de expert
Schulman van Amersfoort, nu Dinsdag, een zeer
belangrijke collectie antiquiteiten.
De heer Franco d'Amicis, een Italiaan die
zich te Amsterdam ophoudt, vermeent een Raphaël
ontdekt en gekocht te hebben. Het stelt een
Madonna met het kind Jezus voor.
In de kunstzaal van de firma A. Preyer, 35,37
Kalverstraat, is thans geëxposeerd een schilderij
Van J. B. C. Corot, en een van Joh. Bosboom,
benevens eene aquarel van Albert Neuhuijs.
By de firma E. J. van Wisselingh & Co. Spui 23,
is tentoongesteld een schilderij van N. Diaz,
Boschintérieur.
?niiiiiiiiiiiiiiiMiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiilliiiimiiiiiiiiiiiiiiiinuiiimiiHiiiiiiiiiimii
Sarah BemMt als Phèflre,
In hoog hartstochtelijke perioden, verheft Sarah
Bernhardt somtyds luid krijschend haar stem, en
als op de toetsen van een klavier met de vuisten
hamerend, verbreekt zij de voordracht in heesche,
scherpe, ruwe of doffe kreten. Maar dit is nog
niet hetzelfde als de overspanning van een ver
sleten orgaan, want, onmiddellijk na de hevigste
uitbarstingen, klinkt indien de tekst het
vereischt haar geluid weer even helder en zuiver
als te voren. Het zyn, met andere woorden;
gewilde excessen en geen onwillekeurige
overdryving. Het zijn bewijzen van een kracht, die
geen uitersten van sterke expressie behoeft te
ontzien, geen teekenen van zwakheid, die bij
zware passages te kort schiet.Men sprak reeds dertig
a veertig jaar geleden van Sarah's voix d'or, maar zij
heeft deze reputatie niet gewonnen door altijd te
kweelen en te zingen. Het metaal in hare stem
is niet goud alleen. Nimmer dreunt het zeer
zwaar en vol, als weleer by Agar. Maar Sarah
Bernhardt kan in donkere dreigende tonen spre
ken, en in volle klare alttonen en luid door
dringend. Zij heeft gedebuteerd, aan de Comédie
Francaise, in den zomer van 1862 en is nu de
vijftig voorbij. Het kan zyn dat in de eerste
jeugd die aan deze tweede voorafging, alles nog
reiner en fijner om te hooren was, maar zij blijft
een wonder van een stem bezitten tot op den
huidigen dag.
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiimniii IIHIIIII niiiiiimiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiu
stonden vyf leunstoelen geschaard. Uit een klein
deurtje, dat naar de keuken leidde, kwam een
aangename geur van gebraad, dat aan het spit
werd geroosterd. Op het tresoor stond eene
aardige verzameling van kannen, stoopen, pullen
en fraaie glazen. In een hoek, half in het duister
verborgen lagen op eene stelling kolossale vaten
met Leuvensen en Engelsen bier.
Twee personen liepen door de gelagkamer
rond, eene kleine, dikke bedrijvige vrouw, en
een lange magere man met holle oogen en een
gerimpeld geel gezicht. Gy zult wel vermoeden,
dat het Frans Florisz van Geestemünde en zijne
tentige huisvrouw, Sybrecht Jansd. van Brugge,
waren. Man en vrouw hadden juist hevig getwist
en gekeven.
»Men kan eene zaak wel doodzwijgen, maar
doodkijven kan men ze niet!" zei de herbergier.
»0f je nu gaat parlementen, wijf, het baat je
geene myte !"
«Maar die vermaledijde Jonkher, die niet
uitslaat dan ongezouten klap !"
»De Jonkher van Vindhelyne heeft van dit
huis possessie. We dienen diskreet te zijn, en
gpêvrienden te blijven !"
»0ch,'t is al om schoon bakkeres Cathelyne
te doen !"
»Laat ze liefoogen! Carlos is fel als de droes.
Hij is leeper dan een Gentsche weesjongen!"
»En dan ons bier en onze wijn. De Jonkher
leeft met de kan als een krijgsman met den
degen. Hij kan vier stoopen zoo haast drinken,
als de maarte ze kan tappen !"
»Stil ! Er wordt geklopt."
De herbergier had waarheid gesproken. lieer
Roland was zyn buurman en de eigenaar van
het Vergulde Paard. Men kon hem niets weigeren.
Hy had er zijne gewoonte van gemaakt menigen
avond bij Frans Florisz door te brengen en een
zeer schoonen stuiver te verteren. In den nanoen
was hy komen aanzeggen, dat men hem te wachten
had. Het ging moeilijk hem voor 't hoofd te
stooten hy was een der notabelste poorters
uit Mechelen.
Een knorrige knecht had de deur geopend, en
deed twee verwachte gasten binnentreden, den
bakker Carlos en zijne huisvrouw Cathelyne.
De bakker liep gebrekkig, maar trok de
opEvenmin, meen ik, is zij anderszins voor jonge
vrouwenrollen ongeschikt geworden, Zy heeft,
schreef een bewon deraar van Rachel: »zy heeft
een byzonder talent om hare slanke gestalte in
halfdoorzichtige wolken van gaas en mousse line
te wikkelen, zoodat tegen het einde van de voor
stelling iederen man zijn echtgenoote of meisje te
zwaar van figuur begon te vinden, terwijl iedere
vrouw in de zaal zoo weinig gezet wenschte te
zyn als zij." Wellicht zyn het andere stoffen, maar
de indruk van het toilet van Sarah Bernhardt als
Phèdre is ongeveer dezelfde. Het zijn geheel andere
draperieën dan het costuum van Agar, dat in zwaar
dere plooien viel, dat bleef zitten zooals het
eenmaal zat, en vooral, dat scheen alsof men
het gemakkelijk had kunnen beschrijven. Aan de
kleeding van Sarah Bernhardt is begin noch eind
te zien, het lykt nauwsluitend en ruim tevens,
zij hult er zich in het eene oogenblik, het vol
gende spant het haar om de leden een toilet
van een min of meer geheimzinnige bevalligheid,
dat niets schijnt te bedekken en zonder eenige
opzettelijke versiering; een deel van het bezielde
geheel ; zoo primitief, zoo expressief, zoo vol
komen, zoo natuurlyk, als het gevederte van een
vogel, als de toai van bloem en blad aan een
plant.
Na een loopbaan die als gekozen schy'nt om
iemand fyziek en artistiek te ruineeren, verwyderd
van het eenige theater waar men haar uit de
verte gaarne zou aanschouwen als de wachteres,
die in deze tijden van ongerustheid en teruggang,
eene ideale kunst uit het verleden helpt bewaken
en beschermen opdat zij levend overga aan het
geslacht van een betere toekomst na zich te
hebben vernederd tot een de heele wereld rond
trekkende reklame voor een schrijver als Sardou,
en aan geene verlaging tot welke het
tooneelbedrijf verleiden kan, ontkomen te zijn, nog een
rol te spelen als Phèdre, en zoo te spelen,
is het bewijs niet alleen van een onuitput
telijke geestkracht maar van een kunstenaars
vermogen zonder voorbeeld. Van niet n der
acteurs, te beginnen bij Rachel, die aan de
verleiding van groote talenten in het vak hebbeu
toegegeven; die de eerste tooneelspelers wilden
zyn van een land niet slechts, maar van de wereld,
eigen gezelschappen en eigen schouwburgen be
zitten, in binnen- en buitenland maximale recettes
rapen als regel, en uitkeeringen bedingen voor
zich alleen op n avond zooveel als in gewone
omstandigheden een halfjaargeld zou bedragen;
van niet een der modevirtuosen heeft men
beleefd wat Sarah Bernhardt nu nog vermag.
Wie Phèdre van haar ziet, gevoelt eerst wat de
dramatische kunst aan haar verloren heeft. Be
halve deze ook Dona Sol in Hernani heeft
zij weinig klassieke of ook maar goede rollen
gespeeld. Fédora, Floria Tosca, la Dame an.c
Camélias, is haar artistieke bagage ; ongerekend
de andere waarover de kouranten van alle landen
plegen te berichten. Phèdre ongeveer het
eenige uit den ondergang, den vroegen ondergang
van de kunst in dit kunstenaarsleven gered, en
misschien daarom nog altijd in de volle vervoe
ring van eene groot-kunstenaarsgaaf gespeeld.
Zoo herinnert zich uit hare jonge jaren een
verdorven vrouw een onschuldig liedje, dat zij
somtijds aandoenlijk zingt alsof zij zelve nog
merkzaamheid door zijn karakteristieken kop.
Ge zoudt hem voor een zoon van een Hebraeer
of Arabier kunnen houden, zoo scherpgebogen
was zijn neus, zoo uitpuilend zijne lippen, zoo
geel zijn gelaat. Cathelyne droeg het costuum
van dien middag witte coiffe, rood keurslijf,
blanketblauwen rok en zilveren sleuteltasch.
De gastvrouw, Sybrecht Jansdochter, zette
Cathelyne in den hoek bij de schouw, en nam
plaats nevens haar. Zoo mocht die weersoordige
dikmuil van een Jonkher niet naast haar zitten.
En nauwelijks koesterden ze zich alle vier in den
haardgloed, of er werd opnieuw geklopt. Ditmaal
liet de gramme huisknecht den voorzienigen
Jonkher van Vindhelyne binnentreden. Deze droeg,
als dien morgen, zijn lijfrok van grijs laken met
zwart bont, zijn blauw satijnen jioiirjioint, zijne
blauw lakensche hozen en hooge laarzen.
»0, hoogeerweerde Lieve Vrouw van
Poperdonck," riep hij vroolijk uit. »Wat is het hier
'n plaisant gezelschap ! Goeden avond,
gebuurkens ! Goeden avond, vrouwe Sybrecht, en vrouwe
Cathelyne ! ik kus uwe blanke vingerkens het
goede salutacie !"
Jonker lloland drukte de handen van Carlos
en Frans Florisz, en zette zich bij den haard
tegenover Cathelyne. Terstond ging hij voort:
»IIeer Waard'. Ik heb u wat te proponeeren.
Het is nu Sint-Sylvester, het mag er nu op staan !
Ik zorg voor de kele en gij voor den tand !
Schrijf al op mijn. kerstot, schenk bier bij
stroomen, en vul uwe stoopkannen met uweu
besten wijn van Hans van den Kijne en van Jan
de France. Schrijft het al op, gebuurkens ! Ik
zal de witten uitdoen !"
Xu kunt ge wel denken, dat vrouwe Sybrecht
Jansdochter een pak van 't hart viel. Al het
beestige drinken van dien avond zou door den
anders zoo vrekkigen Jonkher betaald worden.
Als de huur van het Vergulde Paard maar een
paar dagen later gekweten werd dan gewoonlijk,
kwam hij met onrustige bewegingen orn haar heen
sluipen de schraper! En nu op eens zoo
loyaal, maar uit goede cause 't was al om
scnoon bakkeres Cathelyne te doen. Vrouwe
Sybrecht glimlachte. Cathelyne wist van wanten,
en zou, als het noodig was zoo vriendelijk zijn
als een arm vol katten.
een kind was. Het geheele klassieke repertoire
heeft in haar bereik gelegen, maar zij heeft de
voorkeur gegeven aan een handvol onzinnige
maaksels van mannen minder schuldig dan zy,
want ze hadden minder te verantwoorden. Dit
is, aan de kunst niet alleen, maar aan de
menschheid een misdaad begaan, gelijk te stellen aan
het verraad van staatslieden, den afval van ko
ningen. Hierin ligt reden om te protesteeren
tegen eene onvolkomen voorzorg der Voorzienig
heid, die aan een talent niet ongelijk aan een
sprank van zijn eigen wezen, iets van de gewone
menschelijke zwakheid te kwader uur heeft ver
bonden. Phèdre durft het rijk der schimmen
niet betreden, al hare voorvaderen verwijten haar
de daad die zy op aarde bedreef.. ..
Que diras-tu, mon père, a ce spectacle horrible?
Je crois voir de ta main tomber l'urne terrible:
Je crois te voir, cherchant un supplice nouveau,
Toi-même de ton sang devenir Ie bourreau.
Pardonne: un dieu cruel a perdu ta familie...
Maar hoe, mogen wij vragen, hoe zal deze
groote tooneelspeelster, aan dien verren oever
eenmaal geland, den blik kunnen verdragen van
de poëten, hare voorvaderen, wier rechten bij
het nageslacht in hare handen niet veilig waren?
Zal zij kunnen wijzen op haar befaamd maar
roemloos bestaan, op de oneindige inspanning
alleen met geld betaald....?
Hélas! du crime affreux dont la honte me suit,
Jamais mon triste coeur n'a recueilli Ie fruit.
F. v. D. G.
Stoomvaart-Maatschappij »Zeeland."
Even als in vorige jaren, heeft deze Maatschappij
weder hare bekende reisgidsen voor de
VlissingenQueenboro' Route uitgegeven. De boekjes, die in
een kort bestek alle wenschelijke inlichtingen
bevatten voor hen, die met de uitmuntende booten
der Maatschappij den overtocht willen doen, zijn
op aanvrage gratis bij de Directie verkrijgbaar.
Van de ons toegezonden exemplaren is een in
de Duitsche en een in de Engelsche taal uit
gegeven.
Inhoud van Tijdschriften.
Eigen Haard No. 4:!. Miskend, door Miriam
Irgen. (Slot.) Siams Koning en 't voormalige
Bloeddhisme op Java, door Dr. J. Groneman,
met afbeeldingen. (Slot). Visschersvrouw (bij
de plaat). Ken praa'je over Handschoenen.
Visschersvrouw, naar de schilderij van Lionel
Walden. Een herlevende industrie, door
Dr. J. E. Rombouts, met afbeeldingen. I.
Verscheidenheid. Feuilleton.
NIEUWE UITGAVEN.
C. GOEDKOOP?PK Joxc; VAK BEEK UN DONK,
llilda van Xtiylcnlitirg. Amsterdam, Scheltema
& Holkema.
FKITS LAPIDOTII, Era, gedicht in vier zangen.
Amsterdam, P. N. van Kampen & Zoon.
C. II. JIKN HERTOG, Onvrede in taal- en
letterwcrcW. Leiden, E. J. Brill.
Hmimitiiiiiiimmimiii iiiiiiMiiiiiiiiitMiiiiiiiiliniiHiituliltutinllllll
Frans Florisz van Geestemünde riep den
knorrigen knecht en eene heele vlugge deerne met een
kanten mutsje op het hoofd en een kort kleedje.
De knecht heette Jochem en de deerne Romanie.
Aan beiden gaf hij bevelen. Weldra kwam Romanie
aandragen met sterk schuimende stoopen Leuvensen
bier. De Jonkher van Vindhelyne stond op,
hief het glas omhoog, en riep :
»a vous, vrouwe Cathelyne! a vous, vrouwe
Sybrecht! ;\ vous, gebuurkens!"
Heer Roland toonde, dat hij niet euvel zou
passen in de gilde der nathalzen als Eere-Deken,
want hij ledigde zijne stoop in ne zwierige,
maar zeer lange teug. Hij reikte zijn glas aan
de snelvoetige Romanie, terwijl de anderen het
nauwelijks hadden aangeroerd. Hij was in zeker
opzicht gastheer, hij gaf een leerrijk exempel.
»En nu, mijne vrienden ! wie uwer weet eene
vroolijke propooste aan te roeren. We gaan niet
scheiden voor Nieuw Jaar ! Buurvrouw Cathelyne !
Je moest eene mooie voise zingen van Bouhaha
of Jandelajan !"
tOnder correctie. Jonkher! als uwe
Edelhaid ons eens voorging !" stelde Cathelyne voor,
ondeugend glimlachend.
lieer lïoland van Vindhelyne had altijd te
worstelen met eene eenigszins blazende adem
haling, gecauseert door zijne dagelijks vermeer
derende corpulentie. En toch waande de goede
.lorden, dat hij een zanger was bij de gratie
onzer Lieve Vrouwe van Poperdonck. Hij keek
een oogenblik naar het volle glas bier, dat hij
met zorg omklemde, en antwoordde:
>'t Is hier zoo stil, net of je in een
lieggijntjes-celleke waart. ik zal zingen!" Met
eune beverige, krijschende stem hief' hij aan:
»lietteken voer naer Maryenmont,
»Waer si heur blonden vrijer vond!
»0, vrijer! o, vrijer! (bis)
»IIi custe haer op haer rozenmond,
»Die daar so schoon te bloeien stond,
»A1 wij er! al wijer!" (bis).
Een schaterend gelach klonk door de gelag
kamer. De inspanning van den zang kleurde de
breede kaken van den .lonkher donkerrood. De
aderen op zijn voorhoofd zwollen en zijne
stem weigerde hem bijna den dienst. Hij zonk
Reclames.
40 cents per regel.
De Zijde is verbrand!
zeggen de Dames, wanneer de betreffende
kleedingstukken zeer dikwijls na slechts 2?3
maal dragen scheuren enz. in de plooien
krygen of ,,als watten" uit elkander gaan.
Dat is echter geen toevallig verbranden" der
ruw-zijde! maar zij wordt opzettelijk, om
de zijde dikker en goedkooper te doeu sclii.jueu,
metTlii eiiPhosporuszuren overladen,die
de vezel van den ruwen zijdedraad doorbijten: men
noemt een zoodanig kleuren ,,Chargeereii!"
Hre meer de zy'de gechargeerd wordt, door
zooveel te meer Tiii-badeii moet zij getrokken
worden, om dit vergift goedteku^nen opzuigen.
De geverfde Zijde het edelste spinsel!
hcefc aldus de kiem des doods reeds in zich
vóór zij op den weefstoel komt!! De daaruit
vervaardigde zoogenaamde Zijdestoffen
moeten na kort gebruik als zwam scheuren,
al naarmate de Zijde meer of minder gechargeerd
geworden is. De dure Robe (incl. maakloon!)
is totaal waardeloos. Stalen van mijn echte
Zijden zend ik ommegaand. De stoffen worden
franco en vrij van invoerrechten in
huis toegezonden.
G. Henneberg's Zijde-Fabrieken
(k. & k. Hoflever.), Zürich.
H. R AH R te Utrecht.
Pianofaforiek.
Binnen- en Buitenl. MuziekhandeL
Amerikaansche Orgels.
Ruime kenze in Huurpiano's.
MEIJBOOS & KALSHQVEN,
Arnhem.
Piano-, Orgel- en Muziekhandel.
Ruime keuze in Huurpiano's.
KALVERSTRAAT M94
J. A. HOETING.
DÉTAILMAGAZIJN
VAN'
DIAMANTEN,
Gouden en Zilveren Werken.
Fabriek en Engros- Gouden Medaille:
magazijn: Internationale
RaadhUÏSStr. 16. TenloonsleU'm<) te
Telefoon i>:>91. BRUSSEL.
UIIIIIItMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIMIIMIMIllllllllMHIIIilllMiiiiiiiiiiiMiiuilltllll
hijgend in zijn leunstoel neer, en sloeg de helft
van zijn bier door de keel. Het contrast tussehen
den omvang van den Silenischen dikbuik en
hetschrille geluid van zijne stem deed zelfs Frans
Florisz schateren, die anders goelijkjes alleen te
hooi en te gras lachte.
Cathelyne zong nu even met halve stem, in.ïar
verrukkelijk zuiver:
>Ic stond op hoogen bergen
>Ik sach ter zeewaert in:
»Ic sach een scheepken drijven,
^Daer waren drie ruyters in.
>Den eenen stont in minen sin."
--0, dat is excellent, Cathslyne, gebene
dijde!" riep Heer Holand hijgend uit »Uwe
liefelijke stem trekt mijne ziel ten lijve uit door
de ooren. Ga voort! Ik luister! '
>Met verlof', Jonkher! mai en lust geen
zang. 't Is maine goesting niet! lek kick 'oor
liever wat nieuws vertrekken van de courante
nouvellen. Kom, Carlos lief, ge zoudt 'n keer
wat schoons mogen verslaon voor de gebuurkens."
Een koor van uitroepingen volgde. Cirlos was
beroemd op do bierbank voor zijne historiën uit
Spanje, uit Italië, uit (ie landen van Heidenen
en Turken. Vrouw Sybrecht deed Jochem nieuwe
blokken hout op het haardvuur werpen, en ge
laste Itomanie de glazen te vullen. Carlos had
tot r,u toe geduldig gezwegen, maar telkens den
Jonkher met een glimlach aangezien, die niet
van ingenomenheid getuigde. Hij had in de
taveernen te Mechelen een goeden naam als prater
en als drinker, maar was tevens gevreesd voor
zijne plotselinge uitbarstingsn van woedende drift.
Hij zag glimlachend naar zijne Cuthelyne, en
antwoordde:
.Minneken, ik zal al doen wat ge oirbaar
vindt, ik zal bet exempel geven. Er is t'avond
tijd in overvloed. Maar ik maak eene propere
conditie we zullen elk op onze beurt eene
mooie storie verslaan! Wat zegt ge, geburen V"
Er ontstond nu een strijd. Cathelijne en Sybrecht
wilden niet meedoen. De waard van het Vergulde
Paard en de JoukLer maakten geene
tegenstribbeling. In het eind werd de pais getroiïdn. Car
los zou beginnen.
(}]'ordl