DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1062 zijn ministeriel! omverwierp. Eindelijk be sloot koning Alexander de medewerking in te roepen van hetgeen hij voor de meest gematigde fractie van de radicale partij hield. Deze medewerking werd verleend, doch onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat de koning zich zou verbinden, om, zooal niet de con stitutie van 1889 weder in te voeren, dan toch eene herziening der Grondwet van '69 in beslist liberalen geest toe te staan. Aan pogingen om vervulling van deze belofte te verkrijgen, heeft de minister-pre sident het niet laten ontbreken. Maar de koning bedacht telkens nieuwe redenen voor uitstel. Eerst werd zijn aandacht en zijn tijd geheel in beslag genomen door den oorlog tusschen Turkije en Griekenland; Serviëkon zich onder die omstandigheden niet gaan bezig houden met een grondwetsherziening, op het gevaar van door de gebeurtenissen te worden verrast. Daarna wees de koning op de onderhandelingen, die te Constantinopel waren geopend om »compensatiën" te ver krijgen voor de Serviërs in Macedonië, die in hunne belangen waren geschaad door de concessie van nieuwe bisdommen aan de Bul garen. Ook deze onderhandelingen zijn afgeloopen zonder trouwens aan Serviëde verwachte voordeelen te hebben verzekerd. Het is te begrijpen dat de heer Simitch en zijn ambtgenooten dit spelletje begonnen moede te worden. Dat zij hun ontwerp van herziening reeds lang gereed hadden, is zeer waarschijnlijk. De aanhangers van den koning blijken zelfs alles van hun plannen te weten, want zij beweren, dat het mini sterie?Simitch in zijn ontwerp op onduld bare wijze afbreuk had gedaan aan de praerogatieven der Kroon. Hoe hetzij, reeds sedert geruimen tijd en nog voor den terug keer van den jongen koning (wiens stem ming er niet op verbeterd moet zijn sedert hij zijn aanzoek om de hand van een der Montenegrijnsche prinsessen zag afgewezen), zijn er harde woorden gevallen. Men spreekt van een onderhoud tusschen den koning, diens vader en den minister-president, waar bij Milan wederom den heer Simitch eene vijandige gezindheid jegens de dynastie ver weet. De minister wendde zich tot den jongen koning, en zeide: »Alleen de eerbied voor Uwe Majesteit verbiedt mij hier te zeggen, wie de grootste vijand van liet Huis Obrenowitch isf:' Dit scherpe, maar vol komen verdiende verwijt heeft Milan niet vergeven; ds man, die hem zoo brandmerkte. moest vallen. Koning Alexander heeft do samenstelling van een nieuw Kabinet opgedragen aan den heer Vladan Georgewitch. Hij deed dit in een schrijven, waarin hij op den voorgrond stelt, dat de laatste gebeurtenissen in het Oosten en de wil van Europa om den vrede te handhaven, voor Serviëde mogelijkheid hebben geopend om al zijne krachten te wijden aan de oplossing der vraagstukken, die zijne financieele, economische en militaire macht kunnen bevestigen. Serviëmoet hier van profiteeren om een einde te maken aan den onvruchtbaren partijstrijd, waardoor het reeds te veel kostbaren tijd heeft verloren, en om in het land eene regeering te beves tigen, die nauwgezet en eerlijk is jegens ieder en jegens allen en die bewijzen zal, dat in Serviëde wet nog steeds souverein i?. ? De jonge koning schijnt over het hoofd i te zien, dat dit tijdperk van rust en vrede j juist bij uitstek geschikt is voor het zoolang uitgestelde werk der grondwetsherziening, en dat eene regeering, die nauwgezetheid en eerlijkheid tot hare leuze wil maken, aller eerst de door den Koning zelf gegeven plech tige beloften moet helpen vervullen. Intusschen wordt de constitutioneele quaestie in dit curieuze document niet doodgezwegen. Eerst moeten »de politieke hartstochten tot bedaren worden gebracht'' zeker door de wenschen der meerderheid onvervuld te laten en hare rechten te miskennen ! en dan ... zal men verder zien. Opmerkelijk is het slot van dit koninklijk schrijven: »De taak, die mijne nieuwe regee ring moet aanvaarden is zóó groot, dat geen menschelijke kracht die zou kunnen ver vullen zonder eene gewaarborgde stabiliteit in staatszaken, zonder den gewilden en noodigen tijd. Ik waavborg u en mijne regeering die stabiliteit van regeeringssysteem en al den voor het succes daarvan noodigen tijd." Op deze schoone uitvinding van een minis terie, dat niet kan worden omvergeworpen, zal de jeugdige koning ongetwijfeld niet wei nig trotsch zijn. 't Is een nieuwe uitgave van het volnnlas regis svprema le.r. Maar het is de groote vraag, of de oppositie deze pant sering met een koninklijk wachtwoord inder daad als een «drievoudig erts" zal beschouwen en eerbiedigen. imiiMimiimiMiiimmiuti ccial& Dames en bakkcrxgeicllen. Moiïfra/ie en Moorderatie. Vader slaapt. De Ko- j ningsiiacht. 's Gravenhage en Assen. j De broodprijs in Frankrijk. Voorstel j ran B. en W. van de, Y-stad. --Ons Huis" alhier' te 's Gravenhage en Middelburg. Ne craignez pas, Madame ! Ce ne sont qu'un tas de Gueux! Die geruststellende woorden breng ik aan de amsterdamsche dames in herinnering, nu binnen enkele dagen een kloeke groep van gueux zich alom zal aan melden. Zij bedoelen geen geweld, geen re volutie, geen wanorde. Integendeel. Zij, afge vaardigden van de drie bakkersgezellen-vereenigingen: «Amsterdam," »Ons Genoegen" en »Ons Beginsel," komen met vriendelijk verzoek tot steun, tot hulp, tot voorbeeld, in den strijd ter bevordering van huiselijkheid, van een geregeld, ordelijk leven voor hen en voor de hunnen. Zij verlangen voortaan slechts te werken terwijl het dag is. Stelt hen niet te leur. Zij leven zoo in goed vertrouwen. Een hunner »dichters" roept hun daarom zoo bemoedigend toe: Welaan onttrekt u niet, als wij mv hulpe vragen, Komt makkers op! liet unr zal weidra slaan, Dat ook voor ons ile nachten \vordeu dagen; Wij hebben reoht op 'n rneiischelijk bestaan! En zij komen met uitlokkende introductie. Dit blijkt uit de volgende namen : jkvr. J. de Bosch Kemper, mevr. G. J. Bakker Korff Hoogeboom, E. Diepen broek?De Jong van Beek en Donk, C. Hooft Graafland?Van der Voort, mej. Th. Des Amorie v. d. Hoeven, mevr. H. Heineken?Daum, M. E. Hugenholtz?Mees.JosephusJitta?Cohen.G.Kaiff Rutgers v. d. Loeff, J. M. Kan?Verweij, M. W. Korteweg?baronnesse d'Aulnis de Bourouill, mej. E. Lazarns, Helene Mercier, S. Meiiboom, H. Mercier, Henriette van der Meij, H. A. C. Pigeand, C. C. Reijnvaan, mevr. Sanders?Huidekooper, H.H.Scholten?? Crommelin, Schölvinck?Westerwoudt, Tilanus?Liotard, A. Tours?Hebbenaar, dr. CatharineVanTussenbroek,mevr. Treub?Fabius, T. Westermann?Smithuysen en mej. P. J. De Witt Hamer. Men behoeft niet veel bekend te zijn in Neerlands hoofdstad om, uit de opsomming van deze namenreeks, de gelukkige gevolg trekking te kunnen maken dat het kloeke drietal, aangewezen door de cursiveering, waar van de begaafde redactrice van Belang en Recht zeker wel de eerste onder hare gelijken in toe wijding mag worden genoemd, er in geslaagd is een kring van dames te vormen waarin verschillende godsdiensten en zeer uiteenloopende politieke richtingen worden vertegen woordigd. Evenals in de dagen der gueux gaan roomschen en onroomschen, edelen van naam, maar allen edelen van de daad, vereenigd op met het verzoek om hulp tot moderatie van de moorderatie zooals het volk zegt. Hoe is ongeveer de toestand volgens mij door een bakkersgezel verstrekte inlich tingen t In de brpodfabrieken wordt dag en nacht doorgearbeid door twee ploegen: de dag- en de nachtploeg, die elke week omwis selen en wier aantal werkuren wekelijks be draagt 6 X 12, plus G uren extra pp Zaterdag, 78! Van de 52 weken in het jaar kunnen de gezinnen dezer rdjvere luidjes slechts 26 het maatschappelijk leven eenigszins ordelijk meeleven! De helft van hun leven zijn ze gedoemd tot een wanordelijk bestaan dat een ordelijk huiselijk leven onmogelijk maakt, dat demoraliseerend werkt in schier ieder opzicht! In de gewone bakkerijen is het echter veel erger gesteld. Daar bestaan geen nacht- en dagploegen en er wordt toch zes van^e zeven nachten gewerkt. De gezellen verlaten 's avonds om 8, 9 of 10 uur hun gezin ; van de gezellig heid hebben ze niet veel genoten en daartoe hebben ze niet veel kunnen bijdragen. Eer het tegendeel. W eest toch stil, vader slaapt! roept moeder zoo menigmaal den kinderen toe als ze wat te dartel spelen of stoeien. Vader wordt een boeman ! De uren die hij thuis door brengt zijn speciaal bestemd om te... slapen tot zijn nachttaak begint. De gezellen werken door tot 's morgens zes uur ; dan vangt de dag taak aan : ze wasschen en kierden zich en maken zich gereed orn het brood bij de klanten rond te brengen, waarna ze nog enkele uren in de bakkerij werkzaam zijn, zoodat ze per etmaal pi. m. 15 uren arbeiden. Zaterdags wordt bovendien de arbeidsduur gewoonlijk twintig uren en meer ! Dat afmattende, neer drukkende werk gaat week in week uit, jaar in jaar uit, steeds door! Van de zeven nachten per week zijn ze er slechts n nle konings nacht'' thuis. Zulke stumpers werken niet om te leven ; ze leven alleen om te werken. Dat willen ze veranderen. Reeds meermalen hebben ze het beproefd; steeds te vergeefs. »Van algemeene bekendheid is het, zeggen bovengenoemde dames in have circulaire, dat de bakkersgezellen in hun streven naar afschaffing van den nachtarbeid, voortdu rend door de patroons gewezen worden op den onwil van het publiek, dat het zou noodzaken de inwilliging van den rechtmatigen eisch der gezellen te weigeren. Wij voor ons gelooyen niet, dat de verbruikers zoo onmenschlievend zijn om de afschaffing van den nachtarbeid tegen te houden." Welnu, dames en zorgende huismoeders, protesteert door duizenden en tienduizenden handteekeningen tegen die beschuldiging; toont on dubbelzinnig aan dat ze onwaar, dat ze valsch is; getuigt van uwe hooge waardeering van het ordelijk huiselijk leven als een solieden grondslag voor gezond maatschappelijk leven ; spreekt het moedig uit: dat zonder deze basis, de orde slechts een schijnorde, handhaving van het bestaande, slechts het maintineereii van wanorde is.' Zes datje.n zult ge arbeiden, luidt immers liet Oud-Testamentische woord. De vrouw vermag zooveel. De hoofdstad ga ook in de beweging voor de afschaffing van den nachtarbeid, die in Leiden, 's Gravenhage, Assen, die alom wordt opgewekt, het krachtigst voor. Schat den tegenstand niet gering. In de residentie, waar, op initiatief' van mej. S. Groshans, 13000 handteckeningen tot onder steuning van der gezellen verzoek zijn ge steld, hebben niettemin de bakkerspatroons eenparig besloten zich te verklaren tegen af schaffing van den nachtarbeid in de broodfabrieken en bakkerijen. Voor de patroons is de zaak ook niet zoo heel gemakkelijk te beslissen. In korteren tijd zou evenveel brood gebakken moeten worden. Vermeerdering van het personeel en van het aantal ovens, zou voor velen noodzakelijk worden. Yerhooging dus van productiekosten, die, als de verkoopprijs het zelfde blijft, slechts mindere winst overlaat. En of dit overal lijden kan l Welnu, mocht dit niet het geval zijn, mocht eenige verhoo ging noodzakelijk wezen ... laten de patroons daartoe dan, onder overlegging van bewijs, besluiten. Laat ik hierbij evenwel doen op merken, dat de coöperatieve broodbakkerijen: De Hoop, Volharding en Eigen Hulp in den Haag, den nachtarbeid, eenige maanden ge leden, zonder verhooging van den broodprijs, hebben afgeschaft. En op de laatste alge meene ledenvergadering verklaarde het be stuur van De Hoop, dat van de 0000 leden, slechts twee hun lidmaatschap, tengevolge van de afschaffing van den nachtarbeid, hadden opgezegd. De resultaten waren dus zeer bevredigend. En uit Assen wordt bericht, dat de com missie zeer gelukkig in haar pogen is ge weest. Gesteund door den uitslag der volks stemming, kunnen de bakkers van l October af eerst te 10 uur versch brood beginnen te leveren en dus den nachtarbeid afschaffen. De dappere gueux zullen hun «bedeltocht" beginnen in district V: de pijp met den gou den rand. Mogen de «bedelaars'' voor de moderatie daar reeds algemeen ontvangen worden met de oude leus : Vive Ie Geus! Goed voorgaan doet goed volgen. De oeconomische oorlog in Engeland duurt nog steeds voort. De publieke opinie is allengs meer algemeen vóór het werkliedenleger om de reden zoo eigenaardig door George Oadbury, een bekend ingezetene van Birmingham, uitgesproken: Arbeidsoorlogen zijn, gelijk andere oorlogen, menschen, die Christus be lijden, onwaardig. In dit geval zijn de patroons meer te veroordeelen dan de werklieden, omdat zij weigeren de zaak aan een scheidsgerecht te onderwerpen. Zoolang zij daartoe onwillig blijven, of niet op eene andere wijze tot een minnelijke schikking willen komen, zal ik wekelijks oO pd. st. aan de A. S. E. bijdragen. Van alle kanten toonen de arbeiders allengs meer, dat het begrip van solidariteit ingang vindt in steeds ruimer, talrijker kring. Uit schier alle hemelstreken: uit Duitschland, België, Frankrijk, Denemarken, Australië, uit Johannesburg. wordt geld gezonden, maar er is zooveel noodig voor een zóó talrijk leger van hoofden van huisgezinnen. De secretaris der engelsche machinebouwers, de heer John Emerson, schrijft dan ook dat er veel geld en wel spoedig noodig is om den strijd vol te houden. Alle remises kunnen aan den algemeenen secretaris, G. N. Barnes, 89 Starnford St., Londen S. E. gezonden worden. Deze oorlog is van zoo groote, zoo buitenge wone beteekenis, omdat het blijkbaar de be doeling der eene partij is om heti vereen igingsrecht der arbeiders geheel te vernietigen. Dat is in strijd met den echten constit.utioneelen geest die, van het staatsleven uit, allengs meer in het oeconomische leven begint door te drin gen. En dat is gelukkig. Constitutioneele rege ling bedoelt onderdrukking van willekeur van wien dan ook, hij zij baas of knecht. Beiden behooren tot het groote en verdienstelijke arbeidsleger. Hoeveel belangrijke wijzigingen en aanvullingen in de burgerlijke en in de handelswetgeving zijn daarvoor niet noodig in elk land, ook in het onze. Daar moet het heen, ook in Nederland. Eenige hoep op onderhandeling wordt ge koesterd nu de Board of Trad e zijn bemid deling heeft aangeboden. Hierop kunnen de patroons zelfs naar de meening van de Tor}'-bladen geen weigerend antwoord ge ven, zonder al te groote verantwoordelijkheid op zich te nemen. De voorwaarden voor bemiddeling door den Board of Trade gesteld, luiden: l o. Het patroon s verbond, afziende van elke inmenging in het wettige optreden van vakvereenigingen, erkent geen recht van in menging in het beheer hunner zaken. De vakvereenigingen harerzijds, haar vereenigingsrecht handhavende, zien van elke in menging in het beheer van de zaken der patroons af. 2o. De eisch van een 48uurs week, gesteld door de vereenigde kommissie van de verbon den werklieden te Londen, zonder een vooraf gaand verzoek om een bijeenkomst rnet de patroons, wordt ingetrokken. 3o. Een bijeenkomst tusschen afgevaardig den van het patroonsverbond en van de in den strijd betrokken machine-vakvereenigingen wordt aanstonds gehouden om de werk uren te regelen. ?lo. De bijeenkomst wordt geregeld door den voorzitter of andere afgevaardigden van de partijen. Het bestuur van den Engelschen machinewerkersbond heeft reeds aan den Board of' Trade kennis gegeven, dat de voorwaarden wél bezwarend voor de werklieden zijn, maar dat men niettemin tot onderhandeling bereid is. De minister-president in Frankrijk, de man van de invoerrechten op granen, wordt in niet geringe mate bemoeilijkt, vooral van de zijde der volkspartijen, nu de broodprijzen zoo beduidend rijzen. Nu antwoordt de heer Méline wel dat de verhooging in geheel Europa plaats vindt, maar dat spreekt niemand tegen. De werklieden wijzen op de kunstmatige bui tengewone verhooging door de protectie veroozaakr. Hierdoor, zou Cobden zeggen, worden jaarlijks millioenen ten geschenke gegeven aan de landheeren.... en door wie? Door al wat brood eet in Frankrijk. En voor zulke cadeaux zijn onze tijden niet geschikt. In de memorie van beantwoording deelen B. en W. van Amsterdam mede: Een voor dracht tot steuning eener arbeidsbeurs ligt ter indiening gereed. Uitmuntend. Vroeger hadden de leden van de verschillende gilden hun gildehuis bewoond door den gildeknecht, bewaakt door den gildebond. Daar kwamen 's avonds gezellen en patroons bijeen ter bespreking van de vele en velerlei onderwerpen, in betrekking tot den arbeid; daar konden de werklieden een overzicht krijgen van de behoeften aan ar beidskracht; daar waren de patroons van hun kant in staat de beschikbare arbeids krachten te overzien. En toen gold het slechts een zeer beperkte arbeidsmarkt. Hoeveel te meer is daarom in onze dagen waarin ge arbeid wordt voor de wereldmarkt die, aan zoovele invloeden blootstaande, ook zoo menigmaal verstoring brengt in de nederlandsche arbeidsmarkt behoefte aan een arbeidsbeurs. Eiken dag of althans en kele malen per week behoort een arbeids beursblad te verschijnen, even belangrijk voor den werkman en den werkgever bei den, als de dagelijksche koerslijst van effecten voor de couponknippers. Dat blad zal een vertrouwbaar en nauwkeurig over zicht van de behoeften aan werkkrachten en van het aanbod daarvan, kan het zijn ook van andere groote industrie-centra, behooren te leveren. De arbeiders komen daardoor ook ietwat in den voordeeligen toestand der onder nemers en kooplieden; dezen behoeven, om hunne waar aan den man te brengen, ook niet zelven alom rond te dwalen zonder kompas; de beursberichten wijzen hun den weg. Op die wijze behoort ook medegewerkt te worden om den werklieden den weg te wijzen. Verdienstelijk arbeidt reeds in die richting: De maatschappij voor den werkenden stand. Volgens het maandbericht van het statistisch bureau te Amsterdam, kwamen bij de arbeidsbeurs van genoemde maatschappij in Augustus 638 aanbiedingen van werklieden en 208 aanvragen door patroons voor, terwijl 173 plaatsingen worden vermeld. De vroegere arbeidsbeurs van den RoomschKatholieken Volksbond en die van het Nederl. Werklieden-verbond «Patrimonium" zijn echter sinds lang opgeheven. Met belangstelling wordt het voorstel van Amsterdam's dagelijksch bestuur verwacht. Een ander belangrijk bericht van dit bestuur is dat van het voornemen nog dit jaar bij de financieele commissie een ontwerp betref fende gemeentelijke brandverzekering met de bedoeling mettertijd de kosten van den brandweer te verdienen in te zenden. Er is zooveel noodig, en met bezuiniging alleen komt men er niet. >Ons Huis" op de Rozengracht alhier, dat te 's Gravenhage, onder leiding van mr. A. Kerdijk o. m. en dat te Middelburg, onder presidium van den heer Herman Snijders, zijn de wintercampagne weder met ijver begon nen. Uitvoerige berichten heb ik dankbaar ontvangen. Zoodra mogelijk hoop ik hiervan een en ander mede te deelen. Vergis ik mij niet geheel, dan worden ook in de Prinsestad pogingen aangewend voor de oprichting van een »Ons Huis". Mijne beste wenschen! Am s t., 27/28 Oct. '97. D. STIGTER. fat dan in deze te doen? (Ingezonden). In de rubriek: «Sociale aangelegenheden", van dit blad, no. 1001, eene rubriek, met welker redactie, sedert eenigen tijd, de bekwame staat huishoudkundige, de heer D. Stigter, belast is, komen o a. de volgende regelen voor -. »Een heel klein stukje sociale historie. Op »een hulppostkantoor, alhier, kwamen, de vorige »week, twee aardige juffertjes. De jongste, ge«leerd door hare oudere vriendin, verlangt een «spaarboekje. De ambtenaar vraagt o.m. : Uw «beroep ? Mijn beroep, moet ik dit ook al zeggen, «raagt het meisje dat betere dagen heeft »gekend weifelend. Ware de oudere niet «gereed geweest met het antwoord: nou, zeg toch «dat je dienstbode bent, dan had Anna, na den, «eersten stap op den goeden weg naar Sparen«burg, waarschijnlijk dadelijk rechtsomkeert ge«maakt. De aardigheid was er nu af. Ze had »zich zoo verkneuterd, in het voornemen, om »met het boekje bij hare kennisjes te geuren. »Is hieruit niet wat te leeren?" Zóó de heer Stigter. Klaarblijkelijk werd de vraag, waarmede de geëerde schrijver zijn «Stukje sociale historie" besluit, tot den beheerder der Kijkspostspaarbank, derhalve tot mij, gericht. Immers, ik en ik allén kan, hetzij zelfstandig, hetzij langs den weg van een voorstel, te richten tot de Kegeering, hier (zoo noodig, en zoo mogelijk) wijziging, verbetering aanbrengen. Ik zie echter geen kans, om. zonder 't gevaar te loopen, enkele onderdeelen onzer organisatie geheel in de war te brengen, zulks ten deze te doen. Vooreerst toch, dragen (gelijk den heer Stigter bekend zal wezen) de spaarbankboekjes, door onze administratie uitgegeven, het juridisch ka rakter : niet van titels aan toonder, maar van titels op naam. Xu is gelijk men begrijpt , in verband daarmede, het verkrijgen van een zeker aantal gegevens, ons onontbeerlijk. Zulks, ten einde een waarborg te erlangen, voor terugbetaling aan den richtigen persoon, of diens vertegenwoordiger, en, na zijn overlijden, aan zijne erfgenamen, of' zijne rechtverkrijgenden, krachtens anderen titel. Daartoe nu, heeft men. reeds van het inwerking treden der instelling af, naast het jaar en den dag der geboorte, o. a. gekozen: het beroep.