DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1083 lijkheid, in de onderstelling natuurlijk, da 4e Cubanen van die onafhankelijkheid aller eerst zouden gebruik maken om zich bij de groote republiek aan te sluiten. De regeering zegt hierover niets; zij laat het praten en schrijven aan anderen over, en dat is zeker bijzonder verstandig. Maar de in ons vorig nummer besproken crediet-aanvrage van 50 millioen dollars zegt meer dan de heftigste redevoeringen en artikelen, vooral nu dit crediet onmiddellijk wordt gebruikt voer oorlogstoerustingen op groote schaal. Geen vonder dat de Spanjaarden, nog steeds in hoffelijken vorm, protesteeren, en er op wijzen hoe door deze toerustingen de insurgeriten in hun verzet worden gestijfd en hoe daar door het invoeren van een geregelden toestanc op Cuba steeds moeielijker wordt. Als het in hun kraam te pas komt, wijzen de Amerikanen ook wel eens op het loffelijk voorbeeld van Europa. Zoo ook thans. Hebben de Europeesche mogendheden niet de Christe lijke nationaliteiten in het Oosten gesteund in haar strijd om zich aan het Turksche juk te onttrekken ? Hebben niet daaraan de konink rijken Griekenlanland, Roemeniëen Servi hun ontstaan te danken? Heeft Rusland niet een kostbaren en bloedigen oorlog ge roerd, alleen (!) om van Bulgarije een onaf hankelijk vorstendom te maken? En zouden dan de Vereenigde Staten zich onverschillig toonen voor het lot van de Cubanen, van hun naaste buren, met wien hen zoovele handelsbelangen verbinden ? Wij schreven in een vorig artikel, dat er tot dusver geen aanleiding bestond om te twijfelen aan de oprechtheid van president Mac Kinley's vredelievende bedoelingen. Maar de koortsachtige ijver, waarmede de toerustingen worden voortgezet, begint lang zamerhand bedenkelijk te worden. Nu de autonomie aan Cuba is toegestaan en de indiscrete Spaansche gezant is teruggeroepen is er eigenlijk nog slechts n hangende quaestie: is het verongelukken van de Maine in de Cubaansche wateren al of niet het gevolg geweest van boos opzet? Gesteld dat hier misdaad in 't spel is geweest, dan denkt geen verstandig mensch er aan, de Spaansche regeering daarvan te beschuldigen. Men moet dus wel aannemen, dat de regeering te Washington, als zij den oorlog niet wil, hare toerustingen voortzet om aan hare steeds verder gaande eischen ten opzichte van Cuba kracht bij te zetten. Dat kan een gevaarlijk spel worden. Het toestaan der autonomie is reeds voor den nationalen trots der Spanjaarden een bittere pil geweest. Het geheel prijsgeven van Cuba zonder behoorlijke vergoeding en tengevolge van den drang eener vreemde mogendheid, zou waarschijnlijk, als een al te bittere pil, door hen worden geweigerd. De gruwelen in Armenië, in. *) En wat is nu de slotsom, met het oog op de Europeesche diplomatie in het Turksche Rijk en met het oog op het rampzalige volk dat voor *A°is vermoord, voor 'jio tot den Islam bekeerd en voor de rest in den ellendigsten toestand van hongersnood en armoede is gebracht? Wat de diplomatie aangaat, aan totalen onwil heeft het niet bij haar ontbroken. Al heeft zij helaas! 13 jaar lang, ten spijt van het tractaat van Berlijn, haar neutrale hou ding gehandhaafd, in Augustus 1894 ont waakte ze weer en kwam met nieuwe eischen tot hervorming te voorschijn. Doch toen met eischen, waarvan zij, indien ze genoegzaam be sef had gehad van het fanatisme van den Sultan van Turkije, van te voren had kunnen berekenen, dat de toestand er nog veel erger door zou worden. »Gelijkstelling van Christenen in het Turksche rijk voorde wet" is voor den fanatiek geloovigen Moham medaan een onmogelijk te volbrengen gelofte. De vraag heeft zich aan mij voorgedaan, of wel een der gezanten zich ooit genoegzaam rekenschap heeft gegeven van zulk een fana tisme en van alle satanische middelen, die dit fanatisme in zijn nasleep heeft. Als ik bijvoorbeeld lees in de Illustrated London News van 21 November 1896, in het bijschrift bij de portretten van de gezanten in Constantinopel, wat Sir Philip Currie den interviewer antwoordde op zijn vraag naar de verhou ding van de Turken tot de beschaving der Westersche volken; dan komt mij onwaardig zwak voor, hetgeen die Engelsche gezant toen omtrent den Sultan zeide: »Indeed, I do not think I am misrepresenting bis Majestjr, when I say, that hèdiscourages it" (namelijk de goede gezindheid van de Turken tegenover de Westersche beschaving). Indien den heer Currie gelezen had het boek van Georgiades, dan had hij reeds ten jare 1892 *) In het vorige artikel moeten de volgende fouten worden verbeterd: 2e kolom regel 31 van boven staat Noerad, moet z\jn Moerad, en 2e kolom regel 4 van onderen staat Turkije en Rusland, moet zijn Frankrijk en Busland. kunnen overtuigd zijn van den waren aard van het fanatisme van Abdul-Hamid. Met dat fanatisme is noch te Berlijn, noch in 1894 rekening gehouden. Een van beide: of die eisch van gelijkstelling had niet moeten worden gedaan, of hij had moeten gepaard gaan met een gezamenlijk optreden, niet in nota's op protocollen, die niets beduiden, maar met een geduchte legermacht aan de grenzen van Turksch-Armenië, om de trouwe uitoefening dier gelijkstelling te controleeren, en desnoods met wapengeweld de geweldda digheden der Kurden, der Namidie-troepen en der Tscherkessen te keeren. Nu zij dit niet deden en voor de dnizendste maal ge loofden aan den eed van dezen fanaticus, nu had hij vrij spel en de gruwelen werden voltrokken. Die werden voltrokken met zulk een overhaasting en binnen zulk een van te voren bepaalden korten tijd, door trompet geschal aan te wijzen, dat binnen enkele dagen op de verschillende plaatsen, voordat de consuls tusschenbeiden konden treden, de Armenische hervormingen in het Armentsch bloed waren verstikt. Een der aangrijpendste hoofdstukken uit Lepsius aanklacht is de beantwoording der vraag: Wat zal daaruit voortkomen? Als we in aanmerking nemen, dat de Armeniërs het welvarendste, vredelievendste en orde lijkste volk zijn van geheel Turkije, dan kan hun ondergang niet anders dan het geheele rijk ten kwade komen. De totale materieele ondergang van geheel Oostelijk Klein-Azi en van Noordelijk Mesopotamiëis een eerste gevolg. De waarde van de vernielde en geroofde goederen beloopt milliarden. Het fanatisme heeft Abdul-Hamid met blindheid ja met krankzinnigheid geslagen en we weten: »Quos Deus vult perdere enz." Verstandige Turken, die zich niet enkel door fanatisme laten medesiepen, keuren ten scherpste de handelwijze hunner regeering af. Het ban kroet van Turkije wordt door de Armenische gruwelen slechts verhaast. Het fanatiek ge deelte der bevolking wordt er slechts te fanatieker door, nu het gebleken is, dat het zich straffeloos baden mag in christenbloed en dat het christelijk Europa van zulk een christenvervolging in het Oosten evenveel notitie neemt als van het veranderen van de schijngestalten der maan. De hoogmoed der Mohammedanen, nu nog door de over winningen op de Grieken verhoogd, zal eer lang geen grenzen moer kennen. En waren het tot heden alleen de Armenische christenen, die het moesten ontgelden (want daarop werd te midden der gruwelen zelf scherp toege zien), ras zullen alle christenen in het Turksche rijk onveilig zijn. Dan.... ja dan zal men weer in Europa tot het zwaard de toevlucht nemen en misschien den kranken man uit drijven! Doch bij deze hoop op de toekomst, als de zedelijke vergelding Turkije zelf zal doen inoogsten de vruchten van zijn fana tisme, mag de Europeesche christenwereld zich niet nederleggen. Zooveel in haar ver mogen ligt, moet de rest van Armeniënog behouden worden. Reeds vloeien uit Amerika en uit Engeland tonnen gouds naar dat arme, beroofde land en de geheele christelijke wereld moet dat voorbeeld volgen. Zij late haar gewete niet in slaap wiegen door de pers, noch door de taal der diplomatie, die haar roem in deze gebeurtenissen geheel verspeeld heeft en nu natuurlijk mede aan de Armeniërs zelf de schuld geeft, om eigen onnoozelheid met dien leugen te bedekken. Zij geloove, dat er in geen enkel vroeger tijdvak zulk een christenvervolging heeft plaats gehad; de wreedste vervolging der Romeinsche keizers, de Bartholomeusnacht, bet was alles slechts kinderspel bij hetgeen in 1895 en 1896 in Armeniëmet christenen is geschied. Alle christenkerken zonder onderscheid, mogen met de thans beter inge lichte pers zich verbinden, om naar de stem van het bloed van 100.000 geslachte Arme niërs, die daar opstijgt uit den aardbodem, te luisteren en trots alle valsche uitleggingen van de hoogere Europeesche politiek, de 700.000 bewoners van die streek nog te redden van totalen ondergang. Moge daartoe iet boek van Lepsius, waarvan ik slechts een zwakken weergalm deed hooren, het chris telijk Europa brengen! Meersen. Dr. D. C. NIJHOFF. Sociale v < De verkiezingen in 181J8. Socialisme in buiten- en binnenland. De Keizer en koning Krupp. Vrouwenarbeid in steenfabrieken. Sociale wetgeving in Australië. Het beste. Sociale lees tafel Het jaar 1898, voor onzen staat merkwaardig door zijn vele nationale herinneringsdagen 1648, 1798, 1848 is ook van bijzondere nternationale beteekenis door de verkiezingen voor de wetgevende colleges in drie naburige staten. Het gewicht van dezen electoralen strijd is van zoo groot belang, omdat voor al de bedoelde staten van toepassing is, wat rhorbecke van den staatkundigen toestand in ons land, na de invoering van de volledige ministerieele verantwoordelijkheid en van de rechtstreeksche verkiezingen, zei: we worden geregeerd en we zijn tevens mederegeerders. De socialistische partij allengs meer over tuigd van de wenscheiijkheid om de staats macht te veroveren ten einde die ordenend en regelend in de oeconomische anarchie te doen optreden op de door haar verlangde wijze, bereidt zien krachtig op den grooten strijd voor. Vol moed aanvaardt zij wederom dien grooten, vermoeienden arbeid, die bijzonder veel organiseerend talent vordert. Niet te verwonderen. Steeds immers zag zij het stem menaantal op hare candidaten toenemen. Dat geeft _den mannen moed, dat versterkt hun geloof in de overwinning, dat prikkelt de belangstelling dat bevestigt voor vele tien duizenden als waarheid deze drie geloof'sregels: Poverty is caused by low wages; Low vvages by competition; and Competition by private property. In België, waar de afgevaardigden voor vier jaren worden gekozen en de helft om de twee jaren aftreedt, moet dezen zomer de ver kiezing plaats hebben door toepassing van het algemeen kiesrecht voor alle burgers van minstens 25 jaar. Het aantal socialistische afgevaardigden bedraagt thans 29. In 1894 werden 344000 socialistische stemmen uitge bracht; in 1896, 461000 en voor dit jaar wordt nog veel grooter aantal verwacht. Veel aan stoot geeft vooral het recht der gegoeden om twee of drie stemmen te mogen uit brengen, terwijl de arbeiders slechts op n stem recht hebben. Afschaffing van dit ver schil, invoering van zoo volledig mogelijk algemeen stemrecht en toepassing van het proportioneel kiesstelsel, zijn de eerste punten op het politiek programma. In Frankrijk worden de leden der volks vertegenwoordiging voor vijf jaren gekozen. Ze treden allen gelijk af. De aftredenden zijn dadelijk herkiesbaar. Bij de laatste verkiezingen, in 1893, verkregen de socialisten 30 leden op wie meer dan 600000 stemmen waren uitgebracht. Behalve deze 30 gedeci deerd socialistische leden, werden nog 29 radicalen of' onafhankelijk socialisten, die in de meeste gevallen in en buiten de Kamer de socialistische groep steunden, gekozen. Het jaar 1893 gaf een groote overwinning. In 1889 waren door alle socialistische groepen toch slechts 175000 stemmen uitgebracht en de volgende electorale strijd gaf reeds tot resultaat z. a. ik zei 600000 stemmen! En voor de gemeenteraadsverkiezingen waren in 1896 niet minder dan 1400000 socialistische stembriefjes ingediend! De fransche socia listen durven hopen, dat hunne candidaten voor het wetgevend lichaam dit jaar door even zooveel mannen zullen gestemd worden. Ook daar is men dus vol moed. De verkiezing van den eersten socialistischen president van den gemeenteraad in Frankrijks hoofdstad, heeft tot dien goeden moed niet on beduidend bijgedragen. Den heer Navarre werd deze onderscheiding met 51 tegen 25 stemmen opgedragen. In 29 groote en in 1200 kleine gemeenten hebben de socialisten de meerderheid in den gemeenteraad. Het aantal socialistische dag en weekbladen bedraagt 78. Ook in Duitschland moeten dit jaar nieuwe verkiezingen voor den rijksdag gehouden wor den. Kiezers een gekozenen moeten ook minstens 25 jaren oud zijn. De onafgebroken vooruitgang van het aantal socialistische stem men prikkelt ook daar, in niet geringe mate, tot groote krachtsontwikkeling. Het stemmenaantal der socialistische candidaten bedroeg in 1881 1884 1887 1800 1803 311.9C1 549.990 763.128 1.427.298 1.786.738. Bij de laatste verkiezingen werden dadelijk 18 leden gekozen; bij de herstemming be haalden nog 26 socialisten de overwinning, terwijl door buitengewone vacatures nog 4 zetels veroverd werden, zoodat de partij van Bebel over 48 stemmen in den rijksdag be schikt. Het aantal socialistische dagbladen bedraagt 41, dat der social. weekbladen 123. Zeer verklaarbaar is 't dat de keizer in toe nemende mate zijn aandacht aan dit ver schijnsel wijdt. Verklaarbaar tevens, dat hij van zijn hoog standpunt met groote ernst getracht heeft de sociale beweging van zijn tijd, voor velen ook uit de hoogere intellectueele klassen zoo bekoorlijk, te leiden in goede richting. Maar begrijpelijk eveneens, dat de groote industrieelen in dien koers hun grooten keizer niet wilden steunen. Geloof waardig komt mij dan ook de mededeeling voor dat de groote industrie-koning Krupp, ook namens industrieele prinsen en hertogen, met volstrekte sluiting der werkplaatsen dreigde, als de keizer zijn voornemen tot het doen voorbereiden van dwingende wetsvoor schriften betreffende de toepassing van het participatiestelsel uitvoerde. De keizer mag niet sociaal zijn. Zou de keizer daarom van koers veranderd zijn ? Of dit helpen zal ? De uitkomst was tot nog toe niet bemoedigend. Behalve in de drie genoemde staten hopen de socialisten ook op de verkiezingen in Oostenrijk-Hongarije, Italiëen Spanje. Al hoorde men in de laatste dagen niets meer van de socialistische bewegjng onder de hongaarsche boeren en landarbeiders, men moet daarom niet meenen, dat het hiermee uit is. Want dat het in de Hongaarsche [aagvlakte nog altijd geweldig gist, bewijst een bericht uit Boedapest, volgens hetwelk te Duna Földvar eene bloedige botsing heeft plaats gehad tusschen een 300-tal boeren en ie gendarmerie, die met gevelde bajonet op ie meenigte instormde. Zes personen werden bij die gelegenheid gewond er twee gedood. Volgens een ander bericht zouden in deze plaats 2000 socialistische arbeiders getracht hebben, tegen het verbod van de overheid in, een vergadering te houden en daarop slaags geraakt zijn met de gendarmen. In het distrikt Bodrogköz beleven de socia listen moeilijke dagen. In 10 gemeenten werden hunne vereenigingen ontbonden en in 1G andere zal dit weldra gebeuren. Dat ondanks deze vervolgingen de beweging rassche vorderingen maakt, moet zelfs de Pester Lloyd, het orgaan dat met de regeering door dik en dun gaat, erkennen. De agrarische socialisten laten den moed niet zinken, zegt zij, en de beweging neemt maar steeds in omvang toe. In Italiëwerden in 1896,90000 socialistische stemmen en 19 leden van die partij in het vertegenwoordigend lichaam aangesteld, terwijl 33 dag- en weekbladen geregeld uitgegeven worden. Bij de verkiezingen in Oostenrijk in 1895, werd een totaal van 90000 socialistische stem men en van 65 dag-of'weekbladen dier partij, aangewezen. De uitbreiding van het kiesrecht in 1896 heeft de verkiezing van verscheidene socialistische afgevaardigden ten gevolge gehad. Denemarken telt 713 socialistische vereenigingen en 9 parlementsleden, 6 dag- en 3 weekbladen van die richting. Zweden heeft een afgevaardigde, 72 vereenigingen, twee dag- en verscheidene weekbladen van bedoelde richting. Ook Japan heeft thans een socia listisch orgaan! Te Yokohama is het eerste nummer van De Arbeiderswereld, met een opstel tot aanbeveling van de oprichting van werkliedenvereenigingen, verschenen. 't Is socialisme wat men hoort en ziet; 't is socialisme hier, socialisme daar, socialisme overal! Ook bij ons is het socialis_me krachtiger dan ooit bij de laatste verkiezingen, alsmede in de Tweede Kamer opgetreden. En de leden traden niet geheel zonder succes op. De premier trad hun welwillend tegemoet en 't scheen alsof ook hij onder de bekoring van de mach tige wereldbeweging was gekomen. Dat zal wel het geval zijn voor zoover hij erkent dat de sociale strooming voortvloeit uit den anarchistischen toestand op het gebied van productie en de verdeeling der arbeidsvruchten. Maar al zegt het geweten dat ver deeling der arbeidsvruchten behoort te ge schieden naar den geleverden arbeid, dat tij die veel werkt, meer behoort te ontvangen dan hij die minder arbeidt, al erkent men dat het overdreven individualisme door meerdere sociale regeling behoort ingetoomd te worden, al gaat men een heel eind in die richting mede en zoo zijn er zoo velen in hoogere kringen behoorende tot alle godsdienstige en staatkundige partijen daarom heeft men nog geen plaats genomen in de socialistische gelederen. Zóó staat 't naar Mr. Pierson's woorden en geschriften te oordeelen met den premier. Wat is daarom allereerst noodig? Regeling, ordening, bovenbedoeld. Daarvoor gaf ik in vorige artikelen reeds zoovele bewijzen. Daar mede ga ik voort, ten vervolge van mijn opstel der vorige week. Ook in Zuid-Holland zijn vele vrouwen buiten den huiselijken kring werkzaam en wel in steenbakkerijen waar de steen in IJsselvorm wordt gefabriceerd. Behalve dat zij de steenen opzetten, rijden zij die in den oven, plaatsen ze daarin enz.; in 't kort zij doen daar werkzaamheden zegt de inspecteur in de 3de arbeidsinspectie die in steenfabrie ken elders door mannen worden gedaan. Den arbeidsinspecteur werd op verschillende plaatsen medegedeeld, dat in die fabrieken geene gehuwde mannen aan den arbeid gezet worden tenzij ook de vrouwelijke huisgenooten in de fabriek kwamen werken. De fabrikanten beschikten dan gedurende 30 weken over goedkoope arbeidskracht. De vrouwen, de moeders werken dan tusschen 5 en 8 uur in de steen bakkerij. In den schafttijd spoeden de ge huwde vrouwen zich huiswaarts om het huis werk te doen, de kinderen te kleeden, voor het middageten te zorgen e. d. g. Ofschoon de werkdag van elf' uur vrij goed toegepast wordt, meent de arbeidsinspecteur dat men toch zal moeten erkennen dat de vrouwen onmatigen arbeid verrichten. Herhaalde malen hoorde de inspecteur hier omtrent klachten, ook van de werklieden; het werd betreurd dat hunne dochters vaak als 't ware geprest werden om in de fabriek te werken, waardoor belet werd, dat die meisjes als dienstboden elders eene fatsoenlijke be trekking kregen; ook van het huishouden kwam weinig terecht. Het huishouden was veel duurder en al was het gezamenlijk week loon ruimer er moest ook veel meer worden uitgegeven ; met de opvoeding was het vooral treurig gesteld. Ik sprak een vrouw gaat de inspecteur voort die van haar trouwen af geregeld in de fabriek had gewerkt. Zij had sedert dien tijd 20 kinderen het leven geschonken. elf' daarvan waren overleden! Ook van deze inrichtingen kan gezegd worden: lei, Ton tue. Ook dit moet anders, beter worden. Het arbeidscontract, de arbeid, uitgebreid totwin kel- kantoor- en magaidjnpersoneel moet bij de wet geregeld worden. Dat vordert de huma niteit, de rechtvaardigheid, de eerbiediging van het huisgezin, de volksgezondheid. Het zweetstelsel moet bestreden worden. Van alle engelsche koloniën in Australiën heeft de kolonie Victoria de meest ingrijpende maat regelen op wetgevend gebied genomen, om het zweetstelsel, dat in de laatste tien jaren in Australiëals een snelwassend onkruid zich heeft voortgeplant, tegen te gaan. In hare Factories en Shops Act (fabrieksen winkelwet) zijn zelfs bepalingen opgenomen die eenig in haar soort zijn en waarover door de werkgevers in ons land en andere europeesche staten zeker moord en brand zou worden geschreeuwd. Een van de bekendste van die bepalingen