Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1094
schalken, en ofschoon het volk hongerde
naar vrijheid en vooruitgang en de radi
calen twee jaren geleden 'Donnell hadden
omvergeworpen, die met hunne hulp aan
het roer was gekomen, weigerde koningin
Isabella hardnekkig de liberale leiders tot
de regeering te roepen. De radicale partij
had zich verontwaardigd van elke
constitutioneele actie teruggetrokken, en de
nieuwe Cortes waren openlijk en grenzen
loos reactionair. Terwijl de radicale leiders
morden, vervolgden Narvaez en zijn trawant
Gonzales Barbo op alle mogelijke wijzen
de vrienden van den vooruitgang, die, al
zwegen zij in de Cortes, in hun bladen
htfiig uitvoeren en in hun bijeenkomsten
over eene samenzwering beraadslaagden.
De stoutmoedigste courant in Spanje, die
onvermoeid de oogen openhield, bijtend
scherp was in haar spot en met luider
stem hare eisenen uitsprak, was La Ibcria,
en de scherpste patriot en gloeiendste demo
craat was haar redacteur en uitgever
Praxédes Mateo Sagasta.
Terwijl ik zoo half lag te droomen en
met al de sympathie voor vooruitgang en
vrijheid, waarmede een jong man vervuld
pleegt te zijn, over deze dingen nadacht,
deed zich plotseling van de straat het ge
knetter van geweerschoten hooren. Van
mijn balkon kon ik de menschen verschrikt
heen en weer zien loopen, kon ik de ge
jaagde vragen verstaan, en het in die tijden
zeer gewone, niets zeggende antwoord;
*No liny nada, no hay nada!" Maar het
antwoord was onjuist: er gebeurde wel
degelijk iets, want de burgerwacht was op
gesteld aan beide zijden van de Callc de
Scvilla en schoot de leden van het radicale
comiténeer, welke door de politie uit hun
vergaderlokaal in het CaféInr/les waren
verdreven. En het geknetter der geweren
was het teeken voor den ondergang van
het oude régime: van dien dag afwas de
revolutie onvermijdelijk.
Aan vrijheidsliefde en patriottische geest
drift ontbrak het den leiders der liberalen
niet. De brave, eenzijdige, domme, oude
Espartero, de opvliegende en onstuimige
Prim, de waardige, welmeenende Serrano
en al de anderen waren schitterende eerste
figuren bij de revolutie. Maar het denken
en het plannen beramen was het werk
van twee mannen van hoogere gaven. De
een van deze was Zorilla, de zuiverste
patriot die ooit heeft geleefd, maar te
consciëntieus en te consequent om ooit
succes in de politiek te hebben ; de andere
Sagasta was niet met zulke
onpractische twijfelingen en gemoedsbezwaren
behept. Hij was een stevig gebouwd man, met
een kikvorschachtig gezicht, zware
kaakheenderen, een breeden, onopiechten glim
lach en zwarte, doffe oogen, als een Arabier
of een Zigeuner ; een man met de gladde
welbespraaktheid, de verrassende plooi
baarheid en de drukke gesticulatie» van
Let Zuiden. Die man met zijn schrander
hoofd, zijn rekbare beginselen en zijn
groote wereldwijsheid is thans onder een
koning uit het Huis Bourbon Spaansch
minister-president en wordt door de radi
calen even grondig gewantrouwd als Lord
Palmerston, toen deze de Engelsche libe
ralen aanvoerde en... uitlachte.
Maar Sagasta had andere talenten be
halve zijn groote slimheid. Hij was een
man van de daad, evenzeer als een man
van de gedachte, en bovenal, hij was glad
als een slang en dapper als een leeuw.
Een Pelgrimstocht naar Palestina.
DOOÏi
I. ZAKGVVILL.
Een dichte, bonte menigte arme joden en
jodinnen, zenuwachtig elkaar op zij dringend
en duwend en daardoor ongevoelig voor de koude
van den guren winternamiddag, golfde om de
muren van de groote synagoge te Manchester.
Zij bewoog zich om de zuilen van de groote
portiek, op de treden van de stoep, tot buiten
het ijzeren hek en ver in de straat. Allen, die
zidi reeds in het heilige gebouw bevonden en
kans hadden gezien een zitplaats te bemach
tigen waren paffend ueergezegen, zoodat de
houten banken geheel gevuld waren met een
opeengepaktenienschcnmassa,mannen en vrouwen
door elkaar, vrouwen op de zitp'aatffn der
mannen, mannen niet zonder weerzin kennis
makend met het traliewerk in de vrouwen
galerij. Het uur waarop de spreker het woord
tot zijn hoorders zou richten was reeds geslagen
en nog wendde de politie vruchtelooze pogingen
aan om den machtigen stroom, die zich steeds
meer naar binnen drong, opgewonden door het
eindeloos wachten en het vooruitzicht op een
mogelijke teleurstelling, tegen te houden eu de
deuren te sluiten.
Een agent van politie, die zicli met moeite
etu weg had gebaand naar den ingang, bracht
den held van den middag de boodschap vau den
superintendant, dat een opstootje onmogelijk te
voorkomen zou zijn, als hij zijn rede niet wilde
uitstellen, totdat allen die nog buiten stonden,
er hi geslaagd zouden zijn een plaats te vinden.
De stroom bleef zich dus naar binnen stuwen
om ieder hoekje en gaatje te vullen en toen
eerst geiieel tot stilstand te komen, n
roerlooze massa vormend; die zich als de wateren
der Roode Zee in een enge ruimte vergaderd
had. Ea toen eindelijk de deuren gesloten waren
en duizende groezelige gezichten, flauw verlicht
door het matte licht der gaskranen, zich op
hieven naar den grooten preekstoel waar de
sfriker stond, wkns alles bcliccrsctcnde gestalte
zich duidelijk afteekende tegeu den mystieken
zwarten voorhang, toen was liet alsof de geheele
bevolking van het Mauchestcrsche Ghetlo al
de bewoners vau Strangeways en lledtank,
door een enkelen golfslag was opgebeurd, om
zieh in deze ne synagoge te verplaatsen, hier
heen gedreven door een dier vree inde, hemelscke
invloeden, waardoor, zoover de geschiedenis terug
gaat, de joden af en toe zijn wakker geschud.
In 1856 had hij een regiment militie
gekommandeerd en in de straten van Madrid
gestreden tegen de troepen van O'Donnell.
Als jongmensch van 18 jaren, toen hij
student was aan de ingenieursschool van
zijne vaderstad Logrono, had hij het ge
waagd, de bevelen van den gevreesden
Narvaez te trotseeren. Terwijl hij nog in
de Iberia donderde en vergaderingen en
demonstraliën organiseerde ten gunste der
slachtoffers van den »St. Daniëls-nacht",
was hij bereid, zoodra het tijdstip was
gekomen, persoonlijk aan den strijd met
de wapenen deel te nemen.
In den zomer van 18GG eindigde de
poging tot omwenteling in een bloedbad.
Sagasta ontkwam te nauwernood en werd
bij verstek veroordeeld tot den smadelijkeu
dood door verworging. Het middelpunt van
de werkzaamheid der revolutionaire partij
werd nu beurtelings naar Londen, Parijs
en Ostende verplaats. Een zeker restaurant
in Bishopsgate (Londen) zou merkwaardige
zaken kunnen vertellen, als zijne muren
konden spreken.
Eén keer deed Sagasta een stap, door
welken hij bijna het vertrouwen verloor
van zijne van elk compromis afkeerige
collega's. Don Carlos had voorgesteld, den
opstand tegen Isabella financieel te steunen,
en Sagasta kwam uit S t. Denis over naar
Engeland, om te Staines, ten huize van
generaal Cabrera, met den pretendent te
onderhandelen. Maar Prim wilde van een
samengaan met de reactie niets weten en
verzette zich krachtig tegen het plan.
Toen eindelijk Topete, de vloot en het
frootste deel van het leger waren gewonnen,
on het signaal voor de revolutie worden
gegeven. Sagasta en Zorilla reisden, door
Prim in de vermomming van een
livreibediende vergezeld, onder valsche namen
naar Gribraltar. Alles ging van een leien
dakje, veel gemakkelijker dan men had
kunnen hopen, en de intocht van Serrano
en Sagasta in Madrid was een ware triomf
tocht. Maar onder de algemeene geestdrift
behield Sagasta een koel hoofd. Zijne
woorden mochten van het vurigste enthou
siasme getuigen, zijne daden bleven kalm
beredeneerd. En zijne eerste
regeeringsdaad was eene circulaire aan de plaatse
lijke autoriteiten, waarin hij dezen vóó;1
alle dingen de handhaving der orde op
het hart drukte.
Sints dien tijd is de gedragslijn van
Sagasta steeds dezelfde gebleven. Oude
vrienden zijn van hem afgevallen en
spreken thans met minachting over hem,
maar hij zelf' weet zeer goed, dat een
politicus, al gaat hij in de oppositie tot
het uiterste, als praktisch staatsman, zoo
hij succes wil hebben, steeds opportunist
moet zijn. Sagasta is zich volkomen bewust
dat hij eene macht is, maar dat hij dte
macht slechts kan gebruiken, zoolang hij
op de »blauwe banken" der regeering zit,
terwijl hij zich in de oppositie met tamelijk
onvruchtbare protesten moet vergenoegen.
In de dagen toen men in gajisch Europa
met de kroon van Spanje te koop liep,
hield Sagasta zich op den achtergrond en
begunstigde geen der candidaten, althans
niet openlijk; want hij wilde minister zijn
en blijven, om het even onder welken
constitutioneelen koning. En hij bleef
minister, toen Amedeo van Savoie tot
koning werd uitgeroepen. Maar zy'ne oude
vrienden Martos en Zorilla beschouwden
hem als renegaat en dwongen hem tot
iiiimimtiiiiiiEHUiiniiiiiitiiiMmiiiutUHimlllllttMimM
Van deze door armoede geteisterde duizenden,
hieiheen gelokt door de faam van een soldaat,
vau wien het gerucht liep, dat, hij een naar
Israë's bevrijdirg en herstelling strevend,
mesjsianisch miilionair vertegeuwoordigde, was Aaros,
de marskramer een atoom de leelijke, magere
Aii'on, de marskramer met zijn gebogen ge
stalte, zijn glad gestreken haren, zij u lange,
vuile jas, waar niemand naar omkeek, zelfs niet
zij die om hem heen stonden en door wie hij zich
urenlang geduldig liet duwen en verdringen.
Aiiron had nog minder te boteekeneu dan niets
in deze wereld tot welker overbevolking hij bij
droeg en waarvan hij zeer weinig beni;;rkte.
H'aiit ofochoon het hem wel lukte een winstje
te maken met, zijn lorren van verguld koper,
die hij de meiden aan de achterdeuren met een
mooi praatje wist aan te smeren, stond hij teeh
iu dit opdcht bij zijn gelijken achter, dat hij
er niet die d*aah)cgn].p 'n omtrent den grooten
maatschappelijkeu maalstroom op nahield, d:e
den Russischen j-xxl tot een politiek orakel
maken. Aaron's kennis van de politiek reikte
niet verder dan de oorlogen der koningen vau
Isiaül eu de misdaden van Titus en Autiuchu»
L'pipha:.us. Voor hem bestond de moderne weivld
uit heidenen; de maatschappij uit twee groote
sekten rijken eu armen.
//Bevalt dat zwervend leventje je niet:" werd
hem eens door eeu lid der eerstgenoemde tekte
gevraagd, //'s 'A inters is liet ursfchieu minder
aangenaam, maar 's zomers zie je toeli zeker
heel wat mooie natuur."
//Als ik voor zr.ken reis," antwoordde de
marskramer, hoe kan ik mijn hoofd dau breken
met, wat mooi is of niet r"'
En, hce gevleid hij zieh ook geveelde door
de nederbsigende minzaamheid vau zoo'u hoog
personage, toch Ing er een waarheid in zijn
naïeve wedervraag. Il ij leefde ook in een vreemde
droomwereld en had voor de werkelijkheid geen
oogeii, behalve wani.ccr zij /ich iu de gedaante
van goedkoope kleiuoodiën aan hem vertoonde.
Hij gevoelde zich gelukkiger als hij de morsige
straten van Strangeways doorkruiste, waar met
hebreeuwsche letters beschreven reepeu papier
gebruikt werden om de gebarsten vensterruiten
dicht te plakken en waar overal eeu synagoge
hij de hand was, dan wanneer hij over de
purpere heiden dwaalde, waar de wijde, blauwe
lucht zich boven ziju hoofd welfde, of wanneer
hij met zijn pakje aan deu oever van een
ruischelend beekje zat uit te rusten. Zijne vijanden
zouden hem ten domoor genoemd hebben, als
hij niet te onbeduidend was om vijanden te
hebben en de kwajongens eu straatkinderen, die
hem bespotten als hij voorbijging, werden slechts
door de zucht lot plagen ei; niet el o w een per
soonlijke vette gedreven. \ oor zijn vrienden
als de weinigen, die wisten dat hij bestond,
aanspraak mochten maken op dezen naam
was hij een scldcmild ('jen ongeluksvogel.)
aftreden onder de beschuldiging, dat hij
de koloniale fondsen had misbruikt tot
omkooping bij de verkiezingen.
In het jaar volgende op Amedeo's ver
dwijning hield Sagasta zich weer op den
achtergrond. Hij zag in, dat geen der
regeeringen, met welke men het beproefde,
zich zou kunnen staande houden. Maar
na den coup d'état van generaal Pavia,
toen Serrano als voorloopig hoofd der
regeering optrad, werd Sagasta weder
minister. Met buitengewone energie her
stelde hij de orde, en dit was geen gemak
kelijke taak, want gewapende benden, die
zich vrijwilligers noemden, terroriseerden
de hoofdstad, terwijl in het Noorden het
Carlisme en in het Oosten het Commu
nisme eene bedenkelijke uitbreiding had
den gekregen. De gewezen revolutionaire
demagoog maakte met de anarchie korte
metten.
Moeielijk te verklaren is Sagasta's
houding tegenover de restauratie. Hij was
een overtuigd monarchist, maar toch pro
testeerde hij, bij het eerste bericht van
een pronuiiciamiaito ten gunste van
Alfonso, ten sterkste tegen de aanspraken
van den Bourbon pretendent en bedreigde
diens aanhangers met scherpe straffen.
Toen echter de troonsbestijging een vol
dongen feit was, het ministerie werd ont
slagen en Canovas del Castillo minister
president werd, legde Sagasta zich bij dat
alles kalm neer. En korten tijd daarna
bleek hij weer xrcgicruiigsffihig'" te zijn,
óók onder het régime der Bourbons. In
1875 omschreef hij zijne politiek in de
volgende woorden :
»Gisteren bestreden en versloegen wij
de anarchie ; nu willen wij de reactie ver
slaan en bestrijden. Waren wij conserva
tief tegenover de anarchisten, wij willen
liberaal zijn tegenover de reactionairen.
Wij zijn steeds oprechte vrienden van de
vrijheid, maar er is geen vrijheid zonder
orde en geen orde zonder vrijheid. Wij
zullen de meest geavanceerde liberale
partij zijn in de traditioneele monarchie.
Met zulke «beginselen" kan men onder
velerlei heeren en meesters werkzaam
blijven voor »de eer en de belangen
deinatie". Wanneer de tegenwoordige droe
vige omstandigheden mochten leiden tot
den val der monarchie, dan zal daarmede
de politieke loopbaan van den 7I-jarigen
Sagasta nog niet afgesloten zijn, tenzij
de republikeinen aan 't roer mochten
komen. Maar een republikeinsch régime
duurt in Spanje nooit lang.
uiillllllilllillliliniiiiiiniiMmimiiiimuiiiinnniiiii^nminnmlliiiiiiii
Social
Naar aanleiton van ile polemiek over
liet
»Vele solemnia en weinig zauen". Zóó
omschreef van Maanen het karakter der
vergadering waarin de grondwei van
1814, die, volgens Oranje, getuigde van
Hoogendorp's lofielijken ijver en liberale
denkbeelden, goedgekeurd en de souvereine
vorst ingehuldigd zou worden. Wat een
getob beeft de vooi bereiding van die ver
gadering veroorzaakt. Het be;rof vooral
de moeielijkheid om aan de goedkeuring
door de notabelen een eenigszins wettelijken
minimi imiHiiimiinnjiii i nmmMiiimniiinilniiHlilltn
//Een man, die een pond in de week ver
dient eu geen vrouw heeft," zeide op klagcuden
toou de Siiudc/teii (huwelijksmakelaar) tot eeu
groepje pettenmakers, die het volkomen met
hem e e in waren.
//ücii, hij is zoo'n scUa/iihl, niemand zou hem
tot schoonzoon willen hebben," zeide eeu vader
met een huis vol zwartoogige dochters.
O, maar hij is getrouwd iu Rusland," beweerde
etu ander, //maar juist, toen hij zijn vrouw geld
had gczoudeu om over te komen, stierf zij."
»Eu dan noemen ze hem nog eeu selilumüil"
riep Moshele, de cynicus.
tO, maar hare familie heeft het geld opge
stoken," antwoordde de ander in zijn vuislje
lachende.
liet was waar. Xa drie j >ar vau veel strijd
eu ontberingen had Aiirou il) Engeland een wo
ning voor zijn \ehtah iu gereedheid gebracht,
inaa.' V.'ina'i rustte iutusscheii reeds lang in
russi-cho aarde. Als zijn viienden wisten hoc
hij de gelegenheid om haar vroeger te laten
komen, voorbij had Juten gaan, /.ouden zij nog
in hun overtuiging dat hij ecu geboren .v'iil-milil
was, g! sterkt worden, \\aut, achttien maanden
nadat hij ilc Lorueii-clie dokken was
biiineugevaien, was het Aiiron, die zich de Engel.-che
taal spoedig had weten eigen te maken eu op
de 11. Imuiwsche avondschool voor volwassenen
uitmunt.1.'.: in rekenen, gelukt de betrekking van
boekhouder in eeu kleerenwinkel 1e krijgen.
Maar hij merkte al zeer spoedig dat. er van hem
verwacht werd dat hij met het opmaken der
factuur zou knoeien, vooral ais het dronken
soldaten waren, die zieh iu de kieereu kwamen
steken.
!Ke sjerp die is van vier stuiver maar
die krijg je er op toe," zei de geniale, altijd
opgeruimde jood genadig. //Eu dat. vest r Dat
geef 'k voor vijftien en prachtig, hoor, bijna
nieuw. Zeg nou i.og dat je 't niet goedkoop kriïu't."
E.'i ais Aiiron de rekening moest opmaken
werd hij zachtjes aangestootcu, len teeken dat
hij het cijfer Jfe zou noteeren iu de; kolom vau
de gulden*, en, als de kooper ver boven ?,ijn
theewater was, deu datum er nog vlak onder
moest ittten, om dan \lugjes alles bijeen te
tellen, het cijfer van den koopprijs eu her cijfer
vau den datum. .Maar al streed hot niet met
Aii.on's principes de waarde van zijn koopwaren
te overdrijven, bepaald bedreg plegen kou hij
niet en dus werd bij op straat gezet. l\a zieli
een jaar dan mei liet eeu en dan met iiet ander
te hebben beziggehouden, was hij er iu geslaagd
een klunen voorraad vaische juweelcii bij elkaar
te krijgen, v.aarmee hij lnugs de huizen kon
gaan en in Manchester bleek eeu dergelijk zaakja
jneer op te brengen dan in de-.\ktropo)is. Toen
"ïentah cemmril dood w as, draaiden zijne
iiedacliten slecnts orn geldelijke of euu godsdienstige
aangelegenheden, muur oi.dcr ziju geiiijkeu waren
er niet veel die van dr eerste minder en van
grond te geven. Elout bleef beweren dat
geen constitutie kon aangenomen worden
zonder democratische maatregelen ; de ge
heele natie moest aan de goedkeuring
deelnemen, zij het dan indirect.
Vele solemnia en weinig zaken. Dit zal
ook gelden voor de openbare vergadering
der Staten-Generaal in vereenigde zitting
der beide kamers, waarin binnen enkele
maanden de koningin plechtig beëedigd en
ingehuldigd zal worden. De inhuldiging
geschiedt toch immers eerst nadat de ko
ningin de regeering wettelijk reeds aanvaard
Aal lieblim. Meerdere rechten vloeien uit
de inhuldiging niet voort. Toch zijn die
vele solemnia niet ze)nder beteekenis.Vorstin
en volk beiden worden herinnerd aan
wederzijdsche plichten en rechten. Die
herinnering kan voor beiden aangenaam
zijn. Hooger, verhevener plaats neemt de
vorstin van een vrij, van een zelfstandig
volk in dan de vorst, de despoot, de onbe
perkte heerscher van een slaafs onderwor
pen volk, dat over het algemeen op een
lagen trap van beschaving staat. En voor
de volksvertegenwoordiging kan de herin
nering aan de vele volksrechten en vrij
heden, aan hare zorg en waakzaamheid
toevertrouwd, tot stipte waarneming van
de vele plichten, uit de hooge waardigheid
voortvloeiende, prikkelen.
***
De aanstaande plechtigheden heoben
het koningschap z. a. het in onze grond
wet omschreven is tot onderwerp van
bespreking gemaakt in de 2e kamer en
in die bladen welke, door veroordeeling
van het werk der kloeke mannen van '48,
hun partij hopen afbreuk te doen ten bate
van eigen politieken invloed.
Wat hebben de mannen van '48 gedaan ?
Zij hebben in de grondwet doen schrijven
o. m.: De koning is onschendbaar, de
ministers zijn verantwoordelijk. Alle konink
lijke besluiten en beschikkingen worden
door een van de hoofden der ministerieele
departementen medeonderteekend. Deze
bepalingen, in verband met eenige andere
voorschriften der grondwet, o. a. die be
treffende het recht van interpellatie en het
budgetrecht, hebben prof. Buys doen zeggen:
»De constitutioneele regeeringsvorm is een
regeering van belanghebbenden."
Het werk van '48 heeft aan den
constitutioneelen regeeringsvorm het parlementair
cachet gegeven.
Geen enkel besluit zal de koningin alleen
kunnen nemen. Steeds zal de medewerking
van een verantwoordelijk minister noodig
zijn. Dat geldt ook voor den president der
f'ransche republiek. Chacun des actes du
president de la république doit '.re
contresignépar un ministre, zegt art. 3 der
Fransche grondwet. En in verband hier
mede schrijft art. G voor: Les ministres
sont solidairement responsables devant les
chambres de la politique générale du gou
vernement et individuellement de leurs
actes personnels.
Le president de la république n'est
responaable que dans lecas de haute trahison.
Maar voor alle gemotiveerde voossteJlen
door de ministers aan de koningin gedaan,
is ook hare toestemming noodig.
Zij, voor wie tegenover de wisselende
ministeries geldt: j'y suis et j'y reste, zij
kan van haar hoog standpunt onpartijdig
beoordeelen of' de volksvertegenwoordiging
inderdaad den geest des volks openbaart,
of de beslissing in het parlement wellicht
slechts bij verrassing, onder den invloed
van oogenblikkelijke opwinding, mocht zijn
genomen ; Zij kan ook door overleg, door den
machtigen invloed van haar woord de
ministers tot meerdere voortvarendheid
prikkelen, als baar de behoefte des volks
duidelijk, ondubbelzinnig is gebleken.
Die persoonlijke invloed kan van on
schatbare waarde zijn; die bevoegdheid
IIMIIIMIMIIIIIIIMn
de laatste meer kennis hadden opgedaan dan
onze rondreizende idealist.
Dit was een der duizend zielen, die zich dien
middag in de synagoge verzameld hadden, óc,i
nietig, veracht, lid ecner gemeente, die zelf in
het oog d';r wereld niets meer dan als een be
klagen s waardig, bijgeloovig, armoedig deel der
bevolking, dat uu, in de schemerdonkere gewel
ven van hun heilig gebouw, door een hevige
gemoedsaan ioeuing in beroering werd gebracht.
De oostersclie verbeelding der hoorders gaf
een diepejen zin aan de eenvoudige, krijgshaftige
woorden van den spreker, wijdde ze, met, een
hoogereu gloed, met een inyst.is.clit tint, totdat
de spreker, telkens als hij weer het snikkezi
eu zuchten der aanwezigen hoorde een schok
kreeg in de borst, tot hu» hartstocht zich aan
hem mededeelde en eeu even sterke aandoening
in zijn biiiiieusle deed trillen, E:i door tramm
heen zag hij en zagen zij in een visioen Israël
weer als liet eerste rijk in l'alestiua, overvloei
ende van melk en honig, met ruischeuue koren
velden, met den door hunne eigen handen
gep'anten wingerd en /ion iu vrede levend
niet de gehecic wereld, de erkende
scheidsrechter der natiën, liet, woord van den J'rofeol::
Want van /ion /.a! de wet, en van Jerusalem
hel woord v au liu-.l uitgaan," waarmakend.
Aiifun gelaakte door dit visioen in een soort
van goddelijke extase. li:j stampvoette, sloeg,
riep, .-(.''.rccnwde. Hij voelde do tranen langs
zijne wangen strooimn, als d,: rivieren die het
Paradijs besproeiden. Die hoop, die hij reeds als
knaap gekoesterd had, die de: woorden eier Schrift
hem telkens weer hadden ingegeven, was dus
geen onduidelijk l'cht')ecid aan den verren hori
zon. liet v;, s een werkelijkheid, een zichtbare,
bijna tastbare, werkelijkheid. Hij zelf mocht dus
hopen eens vn edzaam oi:der zijn eigen
vijgenboom te zitte'i, jjR.{. meer het mikpunt, der spel
zieke straatjeugd. P. u het vage visioen had,
hoewel lief. door vasten vorm aan te nemen,
tot, een aanischeu wenscii geworden was, hier
door niets aan zijn gruotseUieid verloren. Altijd
had hij een on'iestcnid vooigevoel van
mosianische mirakelen gehad, maar dien middag deed
de eenvoudige taal van den redenaar hem plot
seling met ctneewouC., lx Iderheul zien en word
het. hem duidelijk dat, als ieder meiitch, zooals
in Israël, zijn eigen priester was en geen mid
r noodig had, ieder mi-nsch ook zijn eigen
Ali-s-ias v, as.
Eii ioeühij, de, pratende, woelige, menigte om
hem heen, nauwelijks ziende, de synagoge
uitMroiiipcldi; was hè', hem als zag hij zichzelf reeds
in den heiligen tempel, die groot, en siatig als
de Manciicstersehe lleurs, voor zijn geest, ver
rees, zij il gebeden ten hemel zenden. Ja, de
joden moesten naar Palestina terugkcsren, er
zou ten groot e, vrijwillige emigratie zijn
groot, ai kwam zij niet da. lelijk tot sla^id. l.ing.
zaam maar zeker moesten de joden naar hun land
kan groote weldadige beteekenis hebben,
juist omdat de richting van het
regeeringsbeleid in h°t algemeen, duurzaam door de
kiezersbevolking zal worden aangewezen.
Daarom is het onjuist te beweren dat
de parlementaire regeeringsvorm den ko
ning zou verlagen tot »een kegeljongen,
die telkens de kegels opzet en afroept wie
het spel wint, maar zelf niet mede speelt",
tot »een pop die er slechts boek van laat
houden of zijn ministers nog de meerderheid
der Kamers, of van de kiezers, voor zich
hebben", tot »het vijfde rad aan den wagen
der uitvoerende macht1', tot »de
klokopwinder van 't staatsuurwerk dat buiten hem
om vóór of achter loopt".
De Thorbeckianen van '48 hebben een
goed werk verricht voor vorst en volk beiden.
De zin, de kern van dien arbeid was het
geven van waarborg tegen willekeur voor
alle staatsburgers tegenover elke autoriteit,
zelfs tegenover den vorst. Zulk werk ge
tuigt van fier, onafhankelijk karakter, van
afkeer van willekeur, van despotisme in
welken vorm dan ook.
Geen hofkring zal de hoogheid van het
koninklijk gezag nog kunnen aanwenden
tot willekeurige maatregelen. Dat gebeurde
toen belanghebbenden den souvereinen
vorst wisten te verleiden bij besluit van
26 Maart 1814 de heerlijke rechten gedeel
telijk weder te herstellen, waarbij, in strijd
iniiiHMiiiiiiHiMiiHiiimnlMiliniiiiimiillHttiiiiMiiiiiiniillhtMHlilimi
40 cents per regel.
UmillllmnimmHimltmHIIIIIIIlmlIIIMrmmmmlllllllmlIIIIIIMMIII
Henneberg-Zijde
alleen echt, indien direct van my i f tbrieken
betrokken, zwart, wit en gekleurd van 35
et, tot f 14.O5 per Meter effin, gestreept,
geruit, gewerkt, damast enz. (ca. 240 versch.
qnal. en 2000 versch. kleuren dessins, enz.).
Franco en vrij van invoerrechten
in huis. Stalen ommegaand. Dubbel brief
porto naar Zwitserland.
G. Henneberg's Zijde-Fabrieken
(k. & k. Hofiever.), Zürich.
Hoofd-Depot
VAN
Dr. JAEGER'S ORIG.
11 SoiMl-Wolartittii.
K. F. DEUSCIII/E-EENGER,
Amsterdam, Kalverstr. 157.
Eenig specialiteit in deze
artikelen in geheel Nederl.
MEIJROOS & KALSHOVEM,
A r nhe m.
Piano-, Orgel- en Muziekhandel.
Bruine keuze in Huurpiano'a.
Dagelijks vertrekt van de RUYTERKADE
naast de Kettingboo* 's morgons K) uur een
Stoomjacht naar ^lARKJEX via BROKK
J> WATERÏvAJVÖen MONNIKEN
DAM, en terug over de ZUIDERZEE.
Aankomst AMSTERDAM ca. 430 n.m.
DE HAVENSTOOMBOOTD1ENST.
terugkeeren; zij moesten ophouden Lande! tg
drijven niet de heidenen en wederkeeren naar
hun land, daar zaaien eu oogsten, zoodat het
feest van den oogst een werkelijk feest en niet
slechts een bidstonde zou zijn. Dan zou de ver
zoening van Israël volkomen zijn.
Toen liij zich door de morsige straten naar
zijn woning begaf, de kleine huisjes van n.
verdieping voorbijging en door de vensters,
waaraan geen gordijnen tingen, naar binnen
tuurde, trof hem al de ellende die er hier heersehte
eu die hij nu vergeleek met het heerlijke visioen
dat voor zijn geest had gezweefd, meer dan ooit.
Inplaats van armoedige kauii:rtj°s, waar de lucht,
vervuld was van de uitdampingeu der waschtobbe
en die elk tot woonplaats ain eeu talrijk gezin
moesten dienen, zag hij groote boerderijen en
uitgestrekte akkers; en al de schoonheid der
natuur, waarvoor hij half blind was geweest,
begon uu, dat zij met den godsdienst iu
betrekking stuur1, tot hem te spreken.
Toen hij de woning van den poelier doorging,
om zich naar zijn kamertje te begeven de
poelier en hij bewoonden hetzelfde huisje waar
zij elk een kamer hadden gehuurd bleef hij
stüs'aau om met cenige vrouwen, die bezig
waren het gevogelte te plukken, een praatje te
maken eu hij br.tcht hun de blijde tijding dat
zij bim.Cükort ec:i groot, hoeuderpark iu Pales
tina zouden hebben. Hij gi'g op liet bed zitten,
dat bijna de liclfl, van het kleine winkeltje be
sloeg c u bij v. eril bijna welsprekend toen hij
haar van de groote kolonisatie en van den boud
van vrienden van Zion, die nu reeds vertakkin
gen had over de geheele wereld, vertelde.
//,la, maar als ieder Israëliet zijn eigen boer
derij heef', wie zou m ij u hoenders Jau kooptn,"
zei de poeliersvrouw.
Je zult geen hoenders meer behoeven te
verkoopeu," trachtte Aaron haar aan het ver
stand te brengen.
De poclier schudde het hoofd. »De geheele
gemeente is gek geworden," xeido, hij. //Ik voor
mij geloof da* als de llailige Vader oi;s terug
brengt naar IViCstina, dit we! gebeuren zal
zonder da*, wij zelve er zooveel moeite voor
behoeven te docu. Er staat geschreven : ,/Op
adelaarsvlengcien zal ik u dragen."
Aiiron wederlegde deze ineening die h)]
vroeger als een onomstootelijke waarheid had
beschouwd niet al liet vuur van eeu pas
bekeerde. De zaak echter gedurende de eerst
volgende weken telkens weer ter sprake bren
gende, bemerkte hij tot zijn ergeuis, dat er zelfs
onder hen die de preek zelve gehoord hadden,
nog waren die iets bovenua'uurlijks zagen in de
plannen van de Voorzienigheid en van den
miilionair. Toch slaagde Aiiron er iu eeu klein
aantal verwante zielen te vinden, die zich bij
elkaar aansloten met liet voornemen gezamenlijk
naar j'alesiiua te emigreeren.
(Mol cotgl.J