De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1898 12 juni pagina 2

12 juni 1898 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1094 schalken, en ofschoon het volk hongerde naar vrijheid en vooruitgang en de radi calen twee jaren geleden 'Donnell hadden omvergeworpen, die met hunne hulp aan het roer was gekomen, weigerde koningin Isabella hardnekkig de liberale leiders tot de regeering te roepen. De radicale partij had zich verontwaardigd van elke constitutioneele actie teruggetrokken, en de nieuwe Cortes waren openlijk en grenzen loos reactionair. Terwijl de radicale leiders morden, vervolgden Narvaez en zijn trawant Gonzales Barbo op alle mogelijke wijzen de vrienden van den vooruitgang, die, al zwegen zij in de Cortes, in hun bladen htfiig uitvoeren en in hun bijeenkomsten over eene samenzwering beraadslaagden. De stoutmoedigste courant in Spanje, die onvermoeid de oogen openhield, bijtend scherp was in haar spot en met luider stem hare eisenen uitsprak, was La Ibcria, en de scherpste patriot en gloeiendste demo craat was haar redacteur en uitgever Praxédes Mateo Sagasta. Terwijl ik zoo half lag te droomen en met al de sympathie voor vooruitgang en vrijheid, waarmede een jong man vervuld pleegt te zijn, over deze dingen nadacht, deed zich plotseling van de straat het ge knetter van geweerschoten hooren. Van mijn balkon kon ik de menschen verschrikt heen en weer zien loopen, kon ik de ge jaagde vragen verstaan, en het in die tijden zeer gewone, niets zeggende antwoord; *No liny nada, no hay nada!" Maar het antwoord was onjuist: er gebeurde wel degelijk iets, want de burgerwacht was op gesteld aan beide zijden van de Callc de Scvilla en schoot de leden van het radicale comiténeer, welke door de politie uit hun vergaderlokaal in het CaféInr/les waren verdreven. En het geknetter der geweren was het teeken voor den ondergang van het oude régime: van dien dag afwas de revolutie onvermijdelijk. Aan vrijheidsliefde en patriottische geest drift ontbrak het den leiders der liberalen niet. De brave, eenzijdige, domme, oude Espartero, de opvliegende en onstuimige Prim, de waardige, welmeenende Serrano en al de anderen waren schitterende eerste figuren bij de revolutie. Maar het denken en het plannen beramen was het werk van twee mannen van hoogere gaven. De een van deze was Zorilla, de zuiverste patriot die ooit heeft geleefd, maar te consciëntieus en te consequent om ooit succes in de politiek te hebben ; de andere Sagasta was niet met zulke onpractische twijfelingen en gemoedsbezwaren behept. Hij was een stevig gebouwd man, met een kikvorschachtig gezicht, zware kaakheenderen, een breeden, onopiechten glim lach en zwarte, doffe oogen, als een Arabier of een Zigeuner ; een man met de gladde welbespraaktheid, de verrassende plooi baarheid en de drukke gesticulatie» van Let Zuiden. Die man met zijn schrander hoofd, zijn rekbare beginselen en zijn groote wereldwijsheid is thans onder een koning uit het Huis Bourbon Spaansch minister-president en wordt door de radi calen even grondig gewantrouwd als Lord Palmerston, toen deze de Engelsche libe ralen aanvoerde en... uitlachte. Maar Sagasta had andere talenten be halve zijn groote slimheid. Hij was een man van de daad, evenzeer als een man van de gedachte, en bovenal, hij was glad als een slang en dapper als een leeuw. Een Pelgrimstocht naar Palestina. DOOÏi I. ZAKGVVILL. Een dichte, bonte menigte arme joden en jodinnen, zenuwachtig elkaar op zij dringend en duwend en daardoor ongevoelig voor de koude van den guren winternamiddag, golfde om de muren van de groote synagoge te Manchester. Zij bewoog zich om de zuilen van de groote portiek, op de treden van de stoep, tot buiten het ijzeren hek en ver in de straat. Allen, die zidi reeds in het heilige gebouw bevonden en kans hadden gezien een zitplaats te bemach tigen waren paffend ueergezegen, zoodat de houten banken geheel gevuld waren met een opeengepaktenienschcnmassa,mannen en vrouwen door elkaar, vrouwen op de zitp'aatffn der mannen, mannen niet zonder weerzin kennis makend met het traliewerk in de vrouwen galerij. Het uur waarop de spreker het woord tot zijn hoorders zou richten was reeds geslagen en nog wendde de politie vruchtelooze pogingen aan om den machtigen stroom, die zich steeds meer naar binnen drong, opgewonden door het eindeloos wachten en het vooruitzicht op een mogelijke teleurstelling, tegen te houden eu de deuren te sluiten. Een agent van politie, die zicli met moeite etu weg had gebaand naar den ingang, bracht den held van den middag de boodschap vau den superintendant, dat een opstootje onmogelijk te voorkomen zou zijn, als hij zijn rede niet wilde uitstellen, totdat allen die nog buiten stonden, er hi geslaagd zouden zijn een plaats te vinden. De stroom bleef zich dus naar binnen stuwen om ieder hoekje en gaatje te vullen en toen eerst geiieel tot stilstand te komen, n roerlooze massa vormend; die zich als de wateren der Roode Zee in een enge ruimte vergaderd had. Ea toen eindelijk de deuren gesloten waren en duizende groezelige gezichten, flauw verlicht door het matte licht der gaskranen, zich op hieven naar den grooten preekstoel waar de sfriker stond, wkns alles bcliccrsctcnde gestalte zich duidelijk afteekende tegeu den mystieken zwarten voorhang, toen was liet alsof de geheele bevolking van het Mauchestcrsche Ghetlo al de bewoners vau Strangeways en lledtank, door een enkelen golfslag was opgebeurd, om zieh in deze ne synagoge te verplaatsen, hier heen gedreven door een dier vree inde, hemelscke invloeden, waardoor, zoover de geschiedenis terug gaat, de joden af en toe zijn wakker geschud. In 1856 had hij een regiment militie gekommandeerd en in de straten van Madrid gestreden tegen de troepen van O'Donnell. Als jongmensch van 18 jaren, toen hij student was aan de ingenieursschool van zijne vaderstad Logrono, had hij het ge waagd, de bevelen van den gevreesden Narvaez te trotseeren. Terwijl hij nog in de Iberia donderde en vergaderingen en demonstraliën organiseerde ten gunste der slachtoffers van den »St. Daniëls-nacht", was hij bereid, zoodra het tijdstip was gekomen, persoonlijk aan den strijd met de wapenen deel te nemen. In den zomer van 18GG eindigde de poging tot omwenteling in een bloedbad. Sagasta ontkwam te nauwernood en werd bij verstek veroordeeld tot den smadelijkeu dood door verworging. Het middelpunt van de werkzaamheid der revolutionaire partij werd nu beurtelings naar Londen, Parijs en Ostende verplaats. Een zeker restaurant in Bishopsgate (Londen) zou merkwaardige zaken kunnen vertellen, als zijne muren konden spreken. Eén keer deed Sagasta een stap, door welken hij bijna het vertrouwen verloor van zijne van elk compromis afkeerige collega's. Don Carlos had voorgesteld, den opstand tegen Isabella financieel te steunen, en Sagasta kwam uit S t. Denis over naar Engeland, om te Staines, ten huize van generaal Cabrera, met den pretendent te onderhandelen. Maar Prim wilde van een samengaan met de reactie niets weten en verzette zich krachtig tegen het plan. Toen eindelijk Topete, de vloot en het frootste deel van het leger waren gewonnen, on het signaal voor de revolutie worden gegeven. Sagasta en Zorilla reisden, door Prim in de vermomming van een livreibediende vergezeld, onder valsche namen naar Gribraltar. Alles ging van een leien dakje, veel gemakkelijker dan men had kunnen hopen, en de intocht van Serrano en Sagasta in Madrid was een ware triomf tocht. Maar onder de algemeene geestdrift behield Sagasta een koel hoofd. Zijne woorden mochten van het vurigste enthou siasme getuigen, zijne daden bleven kalm beredeneerd. En zijne eerste regeeringsdaad was eene circulaire aan de plaatse lijke autoriteiten, waarin hij dezen vóó;1 alle dingen de handhaving der orde op het hart drukte. Sints dien tijd is de gedragslijn van Sagasta steeds dezelfde gebleven. Oude vrienden zijn van hem afgevallen en spreken thans met minachting over hem, maar hij zelf' weet zeer goed, dat een politicus, al gaat hij in de oppositie tot het uiterste, als praktisch staatsman, zoo hij succes wil hebben, steeds opportunist moet zijn. Sagasta is zich volkomen bewust dat hij eene macht is, maar dat hij dte macht slechts kan gebruiken, zoolang hij op de »blauwe banken" der regeering zit, terwijl hij zich in de oppositie met tamelijk onvruchtbare protesten moet vergenoegen. In de dagen toen men in gajisch Europa met de kroon van Spanje te koop liep, hield Sagasta zich op den achtergrond en begunstigde geen der candidaten, althans niet openlijk; want hij wilde minister zijn en blijven, om het even onder welken constitutioneelen koning. En hij bleef minister, toen Amedeo van Savoie tot koning werd uitgeroepen. Maar zy'ne oude vrienden Martos en Zorilla beschouwden hem als renegaat en dwongen hem tot iiiimimtiiiiiiEHUiiniiiiiitiiiMmiiiutUHimlllllttMimM Van deze door armoede geteisterde duizenden, hieiheen gelokt door de faam van een soldaat, vau wien het gerucht liep, dat, hij een naar Israë's bevrijdirg en herstelling strevend, mesjsianisch miilionair vertegeuwoordigde, was Aaros, de marskramer een atoom de leelijke, magere Aii'on, de marskramer met zijn gebogen ge stalte, zijn glad gestreken haren, zij u lange, vuile jas, waar niemand naar omkeek, zelfs niet zij die om hem heen stonden en door wie hij zich urenlang geduldig liet duwen en verdringen. Aiiron had nog minder te boteekeneu dan niets in deze wereld tot welker overbevolking hij bij droeg en waarvan hij zeer weinig beni;;rkte. H'aiit ofochoon het hem wel lukte een winstje te maken met, zijn lorren van verguld koper, die hij de meiden aan de achterdeuren met een mooi praatje wist aan te smeren, stond hij teeh iu dit opdcht bij zijn gelijken achter, dat hij er niet die d*aah)cgn].p 'n omtrent den grooten maatschappelijkeu maalstroom op nahield, d:e den Russischen j-xxl tot een politiek orakel maken. Aaron's kennis van de politiek reikte niet verder dan de oorlogen der koningen vau Isiaül eu de misdaden van Titus en Autiuchu» L'pipha:.us. Voor hem bestond de moderne weivld uit heidenen; de maatschappij uit twee groote sekten rijken eu armen. //Bevalt dat zwervend leventje je niet:" werd hem eens door eeu lid der eerstgenoemde tekte gevraagd, //'s 'A inters is liet ursfchieu minder aangenaam, maar 's zomers zie je toeli zeker heel wat mooie natuur." //Als ik voor zr.ken reis," antwoordde de marskramer, hoe kan ik mijn hoofd dau breken met, wat mooi is of niet r"' En, hce gevleid hij zieh ook geveelde door de nederbsigende minzaamheid vau zoo'u hoog personage, toch Ing er een waarheid in zijn naïeve wedervraag. Il ij leefde ook in een vreemde droomwereld en had voor de werkelijkheid geen oogeii, behalve wani.ccr zij /ich iu de gedaante van goedkoope kleiuoodiën aan hem vertoonde. Hij gevoelde zich gelukkiger als hij de morsige straten van Strangeways doorkruiste, waar met hebreeuwsche letters beschreven reepeu papier gebruikt werden om de gebarsten vensterruiten dicht te plakken en waar overal eeu synagoge hij de hand was, dan wanneer hij over de purpere heiden dwaalde, waar de wijde, blauwe lucht zich boven ziju hoofd welfde, of wanneer hij met zijn pakje aan deu oever van een ruischelend beekje zat uit te rusten. Zijne vijanden zouden hem ten domoor genoemd hebben, als hij niet te onbeduidend was om vijanden te hebben en de kwajongens eu straatkinderen, die hem bespotten als hij voorbijging, werden slechts door de zucht lot plagen ei; niet el o w een per soonlijke vette gedreven. \ oor zijn vrienden als de weinigen, die wisten dat hij bestond, aanspraak mochten maken op dezen naam was hij een scldcmild ('jen ongeluksvogel.) aftreden onder de beschuldiging, dat hij de koloniale fondsen had misbruikt tot omkooping bij de verkiezingen. In het jaar volgende op Amedeo's ver dwijning hield Sagasta zich weer op den achtergrond. Hij zag in, dat geen der regeeringen, met welke men het beproefde, zich zou kunnen staande houden. Maar na den coup d'état van generaal Pavia, toen Serrano als voorloopig hoofd der regeering optrad, werd Sagasta weder minister. Met buitengewone energie her stelde hij de orde, en dit was geen gemak kelijke taak, want gewapende benden, die zich vrijwilligers noemden, terroriseerden de hoofdstad, terwijl in het Noorden het Carlisme en in het Oosten het Commu nisme eene bedenkelijke uitbreiding had den gekregen. De gewezen revolutionaire demagoog maakte met de anarchie korte metten. Moeielijk te verklaren is Sagasta's houding tegenover de restauratie. Hij was een overtuigd monarchist, maar toch pro testeerde hij, bij het eerste bericht van een pronuiiciamiaito ten gunste van Alfonso, ten sterkste tegen de aanspraken van den Bourbon pretendent en bedreigde diens aanhangers met scherpe straffen. Toen echter de troonsbestijging een vol dongen feit was, het ministerie werd ont slagen en Canovas del Castillo minister president werd, legde Sagasta zich bij dat alles kalm neer. En korten tijd daarna bleek hij weer xrcgicruiigsffihig'" te zijn, óók onder het régime der Bourbons. In 1875 omschreef hij zijne politiek in de volgende woorden : »Gisteren bestreden en versloegen wij de anarchie ; nu willen wij de reactie ver slaan en bestrijden. Waren wij conserva tief tegenover de anarchisten, wij willen liberaal zijn tegenover de reactionairen. Wij zijn steeds oprechte vrienden van de vrijheid, maar er is geen vrijheid zonder orde en geen orde zonder vrijheid. Wij zullen de meest geavanceerde liberale partij zijn in de traditioneele monarchie. Met zulke «beginselen" kan men onder velerlei heeren en meesters werkzaam blijven voor »de eer en de belangen deinatie". Wanneer de tegenwoordige droe vige omstandigheden mochten leiden tot den val der monarchie, dan zal daarmede de politieke loopbaan van den 7I-jarigen Sagasta nog niet afgesloten zijn, tenzij de republikeinen aan 't roer mochten komen. Maar een republikeinsch régime duurt in Spanje nooit lang. uiillllllilllillliliniiiiiiniiMmimiiiimuiiiinnniiiii^nminnmlliiiiiiii Social Naar aanleiton van ile polemiek over liet »Vele solemnia en weinig zauen". Zóó omschreef van Maanen het karakter der vergadering waarin de grondwei van 1814, die, volgens Oranje, getuigde van Hoogendorp's lofielijken ijver en liberale denkbeelden, goedgekeurd en de souvereine vorst ingehuldigd zou worden. Wat een getob beeft de vooi bereiding van die ver gadering veroorzaakt. Het be;rof vooral de moeielijkheid om aan de goedkeuring door de notabelen een eenigszins wettelijken minimi imiHiiimiinnjiii i nmmMiiimniiinilniiHlilltn //Een man, die een pond in de week ver dient eu geen vrouw heeft," zeide op klagcuden toou de Siiudc/teii (huwelijksmakelaar) tot eeu groepje pettenmakers, die het volkomen met hem e e in waren. //ücii, hij is zoo'n scUa/iihl, niemand zou hem tot schoonzoon willen hebben," zeide eeu vader met een huis vol zwartoogige dochters. O, maar hij is getrouwd iu Rusland," beweerde etu ander, //maar juist, toen hij zijn vrouw geld had gczoudeu om over te komen, stierf zij." »Eu dan noemen ze hem nog eeu selilumüil" riep Moshele, de cynicus. tO, maar hare familie heeft het geld opge stoken," antwoordde de ander in zijn vuislje lachende. liet was waar. Xa drie j >ar vau veel strijd eu ontberingen had Aiirou il) Engeland een wo ning voor zijn \ehtah iu gereedheid gebracht, inaa.' V.'ina'i rustte iutusscheii reeds lang in russi-cho aarde. Als zijn viienden wisten hoc hij de gelegenheid om haar vroeger te laten komen, voorbij had Juten gaan, /.ouden zij nog in hun overtuiging dat hij ecu geboren .v'iil-milil was, g! sterkt worden, \\aut, achttien maanden nadat hij ilc Lorueii-clie dokken was biiineugevaien, was het Aiiron, die zich de Engel.-che taal spoedig had weten eigen te maken eu op de 11. Imuiwsche avondschool voor volwassenen uitmunt.1.'.: in rekenen, gelukt de betrekking van boekhouder in eeu kleerenwinkel 1e krijgen. Maar hij merkte al zeer spoedig dat. er van hem verwacht werd dat hij met het opmaken der factuur zou knoeien, vooral ais het dronken soldaten waren, die zieh iu de kieereu kwamen steken. !Ke sjerp die is van vier stuiver maar die krijg je er op toe," zei de geniale, altijd opgeruimde jood genadig. //Eu dat. vest r Dat geef 'k voor vijftien en prachtig, hoor, bijna nieuw. Zeg nou i.og dat je 't niet goedkoop kriïu't." E.'i ais Aiiron de rekening moest opmaken werd hij zachtjes aangestootcu, len teeken dat hij het cijfer Jfe zou noteeren iu de; kolom vau de gulden*, en, als de kooper ver boven ?,ijn theewater was, deu datum er nog vlak onder moest ittten, om dan \lugjes alles bijeen te tellen, het cijfer van den koopprijs eu her cijfer vau den datum. .Maar al streed hot niet met Aii.on's principes de waarde van zijn koopwaren te overdrijven, bepaald bedreg plegen kou hij niet en dus werd bij op straat gezet. l\a zieli een jaar dan mei liet eeu en dan met iiet ander te hebben beziggehouden, was hij er iu geslaagd een klunen voorraad vaische juweelcii bij elkaar te krijgen, v.aarmee hij lnugs de huizen kon gaan en in Manchester bleek eeu dergelijk zaakja jneer op te brengen dan in de-.\ktropo)is. Toen "ïentah cemmril dood w as, draaiden zijne iiedacliten slecnts orn geldelijke of euu godsdienstige aangelegenheden, muur oi.dcr ziju geiiijkeu waren er niet veel die van dr eerste minder en van grond te geven. Elout bleef beweren dat geen constitutie kon aangenomen worden zonder democratische maatregelen ; de ge heele natie moest aan de goedkeuring deelnemen, zij het dan indirect. Vele solemnia en weinig zaken. Dit zal ook gelden voor de openbare vergadering der Staten-Generaal in vereenigde zitting der beide kamers, waarin binnen enkele maanden de koningin plechtig beëedigd en ingehuldigd zal worden. De inhuldiging geschiedt toch immers eerst nadat de ko ningin de regeering wettelijk reeds aanvaard Aal lieblim. Meerdere rechten vloeien uit de inhuldiging niet voort. Toch zijn die vele solemnia niet ze)nder beteekenis.Vorstin en volk beiden worden herinnerd aan wederzijdsche plichten en rechten. Die herinnering kan voor beiden aangenaam zijn. Hooger, verhevener plaats neemt de vorstin van een vrij, van een zelfstandig volk in dan de vorst, de despoot, de onbe perkte heerscher van een slaafs onderwor pen volk, dat over het algemeen op een lagen trap van beschaving staat. En voor de volksvertegenwoordiging kan de herin nering aan de vele volksrechten en vrij heden, aan hare zorg en waakzaamheid toevertrouwd, tot stipte waarneming van de vele plichten, uit de hooge waardigheid voortvloeiende, prikkelen. *** De aanstaande plechtigheden heoben het koningschap z. a. het in onze grond wet omschreven is tot onderwerp van bespreking gemaakt in de 2e kamer en in die bladen welke, door veroordeeling van het werk der kloeke mannen van '48, hun partij hopen afbreuk te doen ten bate van eigen politieken invloed. Wat hebben de mannen van '48 gedaan ? Zij hebben in de grondwet doen schrijven o. m.: De koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk. Alle konink lijke besluiten en beschikkingen worden door een van de hoofden der ministerieele departementen medeonderteekend. Deze bepalingen, in verband met eenige andere voorschriften der grondwet, o. a. die be treffende het recht van interpellatie en het budgetrecht, hebben prof. Buys doen zeggen: »De constitutioneele regeeringsvorm is een regeering van belanghebbenden." Het werk van '48 heeft aan den constitutioneelen regeeringsvorm het parlementair cachet gegeven. Geen enkel besluit zal de koningin alleen kunnen nemen. Steeds zal de medewerking van een verantwoordelijk minister noodig zijn. Dat geldt ook voor den president der f'ransche republiek. Chacun des actes du president de la république doit '.re contresignépar un ministre, zegt art. 3 der Fransche grondwet. En in verband hier mede schrijft art. G voor: Les ministres sont solidairement responsables devant les chambres de la politique générale du gou vernement et individuellement de leurs actes personnels. Le president de la république n'est responaable que dans lecas de haute trahison. Maar voor alle gemotiveerde voossteJlen door de ministers aan de koningin gedaan, is ook hare toestemming noodig. Zij, voor wie tegenover de wisselende ministeries geldt: j'y suis et j'y reste, zij kan van haar hoog standpunt onpartijdig beoordeelen of' de volksvertegenwoordiging inderdaad den geest des volks openbaart, of de beslissing in het parlement wellicht slechts bij verrassing, onder den invloed van oogenblikkelijke opwinding, mocht zijn genomen ; Zij kan ook door overleg, door den machtigen invloed van haar woord de ministers tot meerdere voortvarendheid prikkelen, als baar de behoefte des volks duidelijk, ondubbelzinnig is gebleken. Die persoonlijke invloed kan van on schatbare waarde zijn; die bevoegdheid IIMIIIMIMIIIIIIIMn de laatste meer kennis hadden opgedaan dan onze rondreizende idealist. Dit was een der duizend zielen, die zich dien middag in de synagoge verzameld hadden, óc,i nietig, veracht, lid ecner gemeente, die zelf in het oog d';r wereld niets meer dan als een be klagen s waardig, bijgeloovig, armoedig deel der bevolking, dat uu, in de schemerdonkere gewel ven van hun heilig gebouw, door een hevige gemoedsaan ioeuing in beroering werd gebracht. De oostersclie verbeelding der hoorders gaf een diepejen zin aan de eenvoudige, krijgshaftige woorden van den spreker, wijdde ze, met, een hoogereu gloed, met een inyst.is.clit tint, totdat de spreker, telkens als hij weer het snikkezi eu zuchten der aanwezigen hoorde een schok kreeg in de borst, tot hu» hartstocht zich aan hem mededeelde en eeu even sterke aandoening in zijn biiiiieusle deed trillen, E:i door tramm heen zag hij en zagen zij in een visioen Israël weer als liet eerste rijk in l'alestiua, overvloei ende van melk en honig, met ruischeuue koren velden, met den door hunne eigen handen gep'anten wingerd en /ion iu vrede levend niet de gehecic wereld, de erkende scheidsrechter der natiën, liet, woord van den J'rofeol:: Want van /ion /.a! de wet, en van Jerusalem hel woord v au liu-.l uitgaan," waarmakend. Aiifun gelaakte door dit visioen in een soort van goddelijke extase. li:j stampvoette, sloeg, riep, .-(.''.rccnwde. Hij voelde do tranen langs zijne wangen strooimn, als d,: rivieren die het Paradijs besproeiden. Die hoop, die hij reeds als knaap gekoesterd had, die de: woorden eier Schrift hem telkens weer hadden ingegeven, was dus geen onduidelijk l'cht')ecid aan den verren hori zon. liet v;, s een werkelijkheid, een zichtbare, bijna tastbare, werkelijkheid. Hij zelf mocht dus hopen eens vn edzaam oi:der zijn eigen vijgenboom te zitte'i, jjR.{. meer het mikpunt, der spel zieke straatjeugd. P. u het vage visioen had, hoewel lief. door vasten vorm aan te nemen, tot, een aanischeu wenscii geworden was, hier door niets aan zijn gruotseUieid verloren. Altijd had hij een on'iestcnid vooigevoel van mosianische mirakelen gehad, maar dien middag deed de eenvoudige taal van den redenaar hem plot seling met ctneewouC., lx Iderheul zien en word het. hem duidelijk dat, als ieder meiitch, zooals in Israël, zijn eigen priester was en geen mid r noodig had, ieder mi-nsch ook zijn eigen Ali-s-ias v, as. Eii ioeühij, de, pratende, woelige, menigte om hem heen, nauwelijks ziende, de synagoge uitMroiiipcldi; was hè', hem als zag hij zichzelf reeds in den heiligen tempel, die groot, en siatig als de Manciicstersehe lleurs, voor zijn geest, ver rees, zij il gebeden ten hemel zenden. Ja, de joden moesten naar Palestina terugkcsren, er zou ten groot e, vrijwillige emigratie zijn groot, ai kwam zij niet da. lelijk tot sla^id. l.ing. zaam maar zeker moesten de joden naar hun land kan groote weldadige beteekenis hebben, juist omdat de richting van het regeeringsbeleid in h°t algemeen, duurzaam door de kiezersbevolking zal worden aangewezen. Daarom is het onjuist te beweren dat de parlementaire regeeringsvorm den ko ning zou verlagen tot »een kegeljongen, die telkens de kegels opzet en afroept wie het spel wint, maar zelf niet mede speelt", tot »een pop die er slechts boek van laat houden of zijn ministers nog de meerderheid der Kamers, of van de kiezers, voor zich hebben", tot »het vijfde rad aan den wagen der uitvoerende macht1', tot »de klokopwinder van 't staatsuurwerk dat buiten hem om vóór of achter loopt". De Thorbeckianen van '48 hebben een goed werk verricht voor vorst en volk beiden. De zin, de kern van dien arbeid was het geven van waarborg tegen willekeur voor alle staatsburgers tegenover elke autoriteit, zelfs tegenover den vorst. Zulk werk ge tuigt van fier, onafhankelijk karakter, van afkeer van willekeur, van despotisme in welken vorm dan ook. Geen hofkring zal de hoogheid van het koninklijk gezag nog kunnen aanwenden tot willekeurige maatregelen. Dat gebeurde toen belanghebbenden den souvereinen vorst wisten te verleiden bij besluit van 26 Maart 1814 de heerlijke rechten gedeel telijk weder te herstellen, waarbij, in strijd iniiiHMiiiiiiHiMiiHiiimnlMiliniiiiimiillHttiiiiMiiiiiiniillhtMHlilimi 40 cents per regel. UmillllmnimmHimltmHIIIIIIIlmlIIIMrmmmmlllllllmlIIIIIIMMIII Henneberg-Zijde alleen echt, indien direct van my i f tbrieken betrokken, zwart, wit en gekleurd van 35 et, tot f 14.O5 per Meter effin, gestreept, geruit, gewerkt, damast enz. (ca. 240 versch. qnal. en 2000 versch. kleuren dessins, enz.). Franco en vrij van invoerrechten in huis. Stalen ommegaand. Dubbel brief porto naar Zwitserland. G. Henneberg's Zijde-Fabrieken (k. & k. Hofiever.), Zürich. Hoofd-Depot VAN Dr. JAEGER'S ORIG. 11 SoiMl-Wolartittii. K. F. DEUSCIII/E-EENGER, Amsterdam, Kalverstr. 157. Eenig specialiteit in deze artikelen in geheel Nederl. MEIJROOS & KALSHOVEM, A r nhe m. Piano-, Orgel- en Muziekhandel. Bruine keuze in Huurpiano'a. Dagelijks vertrekt van de RUYTERKADE naast de Kettingboo* 's morgons K) uur een Stoomjacht naar ^lARKJEX via BROKK J> WATERÏvAJVÖen MONNIKEN DAM, en terug over de ZUIDERZEE. Aankomst AMSTERDAM ca. 430 n.m. DE HAVENSTOOMBOOTD1ENST. terugkeeren; zij moesten ophouden Lande! tg drijven niet de heidenen en wederkeeren naar hun land, daar zaaien eu oogsten, zoodat het feest van den oogst een werkelijk feest en niet slechts een bidstonde zou zijn. Dan zou de ver zoening van Israël volkomen zijn. Toen liij zich door de morsige straten naar zijn woning begaf, de kleine huisjes van n. verdieping voorbijging en door de vensters, waaraan geen gordijnen tingen, naar binnen tuurde, trof hem al de ellende die er hier heersehte eu die hij nu vergeleek met het heerlijke visioen dat voor zijn geest had gezweefd, meer dan ooit. Inplaats van armoedige kauii:rtj°s, waar de lucht, vervuld was van de uitdampingeu der waschtobbe en die elk tot woonplaats ain eeu talrijk gezin moesten dienen, zag hij groote boerderijen en uitgestrekte akkers; en al de schoonheid der natuur, waarvoor hij half blind was geweest, begon uu, dat zij met den godsdienst iu betrekking stuur1, tot hem te spreken. Toen hij de woning van den poelier doorging, om zich naar zijn kamertje te begeven de poelier en hij bewoonden hetzelfde huisje waar zij elk een kamer hadden gehuurd bleef hij stüs'aau om met cenige vrouwen, die bezig waren het gevogelte te plukken, een praatje te maken eu hij br.tcht hun de blijde tijding dat zij bim.Cükort ec:i groot, hoeuderpark iu Pales tina zouden hebben. Hij gi'g op liet bed zitten, dat bijna de liclfl, van het kleine winkeltje be sloeg c u bij v. eril bijna welsprekend toen hij haar van de groote kolonisatie en van den boud van vrienden van Zion, die nu reeds vertakkin gen had over de geheele wereld, vertelde. //,la, maar als ieder Israëliet zijn eigen boer derij heef', wie zou m ij u hoenders Jau kooptn," zei de poeliersvrouw. Je zult geen hoenders meer behoeven te verkoopeu," trachtte Aaron haar aan het ver stand te brengen. De poclier schudde het hoofd. »De geheele gemeente is gek geworden," xeido, hij. //Ik voor mij geloof da* als de llailige Vader oi;s terug brengt naar IViCstina, dit we! gebeuren zal zonder da*, wij zelve er zooveel moeite voor behoeven te docu. Er staat geschreven : ,/Op adelaarsvlengcien zal ik u dragen." Aiiron wederlegde deze ineening die h)] vroeger als een onomstootelijke waarheid had beschouwd niet al liet vuur van eeu pas bekeerde. De zaak echter gedurende de eerst volgende weken telkens weer ter sprake bren gende, bemerkte hij tot zijn ergeuis, dat er zelfs onder hen die de preek zelve gehoord hadden, nog waren die iets bovenua'uurlijks zagen in de plannen van de Voorzienigheid en van den miilionair. Toch slaagde Aiiron er iu eeu klein aantal verwante zielen te vinden, die zich bij elkaar aansloten met liet voornemen gezamenlijk naar j'alesiiua te emigreeren. (Mol cotgl.J

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl