Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1097
l wordt na een groote jongen!
(Judge.)
[ff l/i^V"^'
t ^-x-« -1 * ^ -7 / i -.,-?? ?
s~J^**'*4 fi,1/ |;?~vfl--^/ï-^fe' ..;'i^ï^'''^^^"v
^fM ^5^&: j|v <&, ''fe - ^ -.;f^4^
^^^%I/ra^ -V-^ ^ ^« Hïi
vA4 w-.^m*.
4I^^M^;:^A,g
'"'T'^?4J_42P*
SAMMY: Ik ben van plan al mijn appels zelf op te eten. Jullie krijgt
niet eens de klokhuizen.
RnOT-MetaiorBte,
(Juf/end.)
£ Down 3i»u
Iwan Iwanowitch
te te
St. Petersburg. Parijs.
Oóïeen oplossing.
(PitticA.)
Hij: Ik kan dien voorgrond maar niet naar mijn zin krijgen';
Z$: Kun je het niet zonder voorgrond doen, lieve?
Een anno flniyel,
(Jagend.)
Goedkoope uitstapbiljetten.
Blijkens een advertentie in dit No. stelt de
H. IJ. S. M. het publiek in de gelegenheid
om tegen reel lager prijzen dan die van de
gewone goedkoope uitstapbiljetten, een uitstapje
langs de lijnen der Maatschappij, de door haar
geëxploiteerde tramwegen en het stoombootveer
nkhuizen-Stavoren te maken, mits een biljet
worde genomen voor minstens 180 kilometer.
Gedurende Juli, Augustus en September zullen
die biljetten voor een maand geldig zijn. Het
tarief is uiterst billijk gesteld. Voor 180 kilo
meter Ie, 2e en 3e klasse / 5.40, / 4.05 en
/ d.70, opklimmende tot, voor 6(10 kilometer,
/ 11.00, ? 8.27 en / 5.50. Voor elke 10 kilo
meter meer / 0.10, /0.075 en /0.05. Kinderen
beneden 4 jaar zijn vrij, kinderen van 4 tot
10 jaar betalen halven prijs.
VERBETERING.
In ons vorig nummer, in een artikeltje
over de tentoonstelling der Urrechtsche
Vereeniging »Voor de kunst", is melding gemaakt
van Mej. Mina Bosch Reitz. De naam der be
doelde artiste is Mmca Bosch Reitz.
(RED.)
NIEUWE UITGAVEN.
Plattegrond ran Amsterdam in 1SOS met
alle noodzakelijke aanwijzingen voor vreem
delingen. Opnieuw naar officiëele bronnen
bewerkt door J. A, SCHMÏILL. Amsterdam,
Van Holkema & Warendorf.
Het beginsel thr Liefde door FELIX.
Catechifine ran den Geestelijken Godsdienst, samen
gesteld door dr. EUGEN IlEixRicjf SCHMITT te
Budapest. LAMENXAIS. Woorden ran een
Gclooeige (Paroles d'un Croyant). Uit het
Fransen, door A. B. Haarlem, drukkerij »Vrede".
Vijf en dertigste Christelijk Nat. Zendingt-fcest
op Noord-Honderingen bij De Bilt, (i Juli'98.
Arnhem, Breijer.
»Warendorf's Novellen-bibliotheek" No. 102,
Ken meixjetfiater, door AI.ATIIA HE HAAK. Amst.,
Van Holkema & Warendorf.
Verzamelde romantische werken van T. TI.
PKEKLAEB. 24 tot Suste afl. Amsterdam,
uitg.maatsch. »Elsevier".
F Vorstinnen van het Huis Oranje-Nassau.
Afl. 4 en 5. Haarlem, H. D. Tjeenk Willink.
De Vrouw en de Alkohol, door J. KAT Wzn.
J. Kuiken Jz., St. Anna-parochie.
Jiéreitte! Militaire hervormingen bij de in
voering van den persoonlijken dienstplicht,
door Voorwaarts. Haarlem, de Erven Loodjes.
Xesmaawlsclie Offcntvjd voor het \\*apender
Infanterie? Beschouwingen naar aanleiding
van de propaganda van den heer W. C.
Schönstedr, door L. W. J. K. THOJISO.N. Haarlem,
de Erven Loosjes.
Verflagen van den staat van het gesubsi
dieerd- en van het Staats-onderwijs alsmede
der onder het departement van onderwijs
ressorteerende Staatsinrichtingen in de
XuidAfrikaansche republiek over het dienstjaar l<Si>7.
Gedrukt ter Staatsdrukkerij van de X.-A.
republiek, Fretaria.
Abu Tlassan. Roman van J. ADMA^I, uit
het Duitsch. Leiden, A. H. Adriani.
Klassieke schrijvers. Lrcius AFULEJVS
lerfclieppingen of De Gouden Egel. Uit het Latijn
door H. J. BOEKEN. 2e etuk.
Het leren der Dieren, door A. E. BREHM,
Zutfen. Schillemans & v. Belkum, aflevr. 31/44.
Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing
van sterken drank. LIVste Jaarverslag 1897.
f' Orawjebloezems, uit de Gedenkbladen van
Neerland's Israël, door T. TAL. Eeestgave bij
de inhuldiging van H. M. Wilhelmina,
koningin der Nederlanden, Amsterdam, Van
CreveJd & Co.
Algemeewe Grondstellingen door HERUKBT
Si'KNTKU. Naar de vijfde Engelsehe uitgave
vertaald door Mr. Th. v. Tricht. Arast. v. Looy.
In zake Grieksch, door Dr. J. II. SMIT, met
naschriften van eenige Leeraren aan het
Amsterdamsche Gymnasium. Amsterdam, Y.
Rogge, 18!)8.
Inhoud van Tijdschriften.
Elecini. Werktuigkundig en Electrotechnisch
Weekblad, No. 8: Artikelen van technischen
aard: Dr. De Lavals hoogedrukstoomketel, met
af b. door N. C. H. Verdam. C. J. M. CoIIette,
Een en ander over het meten van snelheden
van projectielen langs electrischen weg (slot)
A. Vosmaer. Aluminium als brandstof. E.
Ruempol, liet berekenen van meerphasige
asynchrone wisselstroommotoren (vervolg), met
afbeelding.
'\VulMad fnsiilinfle. Inhoud van No. L'O:
Vreemdelingen als officieren van gezondheid
in het Indische leger. ,i. l', de Bordes.
Nieuwe indeeling van Sumatra. De mijn
wet. Fraeventieve hechtenis. Het
coneubinaat van Europeesche ambtenaren bij het
lünncnlandsch Bestuur.
In all. 21 van Nljucltt en Itjuclit. Frypk
Wykblad onder bestjiir f en Waling Dijkstra
wordt vervolgd : Murk mei de Koerren, fen
B. S. Ilylkema, maakt de redacteur melding
van een schrijver van de Friezen in
Transvaal, en komt een bijdrage in poëzie voor
van ,Ian fen 't Gapstrnar. Oan libbens Se, en
een in proza It jild bat syn beswieren.
M uu iMiMiiMiiiiiiiimimimniniimimtiinimmmimiiuiiiitii
fimfHltliinniilillltfi'ftluitiriiiftffffnifiitifrtirififfflllfft
Als uG Kinderen spelen,
Xiiaf 1,4 Di'lMi
van 011: o E u x s T.
(6'/o/.;
Oesters, tarbot, patrijzen, Camembert. Niersteiner.
Larcse. Hoor eens, als je zoo dejeuneeren kunt,
heb je nog geen reden om je te beklagen.
Zoo l Ei! en mijn vrouw en kinderen dan die thuib
honger lijden 'i
//Wc zulten lioodkapji.1 spelen," heeft Hertlia
Ixslist. Ik beu de grootmoeder" (die rol
is voor haar geknipt !) en u bent de wolf,
en Irene is Roodkapje, en Truus is de moeder
en Lodcwijk is de jager."
i\s «.'il korten strijd over de rollen is alles
in orde, en de voorste)Una; kan beginnen. Ik
kruip op liaudeu en voeten naar Roodkapje toe
en verbindt niet een zeer naturalistisch hongerig
klinkend orgaan die huichelachtige vriendelijkheid,
die ecu wolf in dergelijke omstandigheden pleect
aan den <iag te leggen. Maar Roodkapje wordt
bang en loopt bard weg. Merkwaardig! Ik speel
zeker uitstekend. Maar ik heb mijn S'hakespeare
niet voor niets gelezen. Ik ga dus overeind
staan en leg de verklaring af, dat ik heelemaal
geen echte wolf ben, maar alleen hun liefheb
bende Papa, die niet gewoon i?, kinderen te
eten. Dat stelt haar weer gerust. Maar zoodra
ik weer op handen en voeten naar haar toe
kom stappen, begint zij te gillen en gaat op de
vlucht. Zonderüg! Ik moet plotseling weer
denken aan iets, wat ik wel eens meer lieb
opgemerkt: wanneer wij op handen en voeten
rondkuieren moeten wij -werkelijk iets dierlïjks
hebben. Misschien is dat ook alleen maar bij
mij het geval.
Gedurende de geheele voorstelling houdt de
jongste (de grootmoeder) met krampachtige
teederheid baar pop in de armen. Die pop slaapt
met n oog en is met het andere wakker, de
verf is van hare wangen afgebladderd, haar
haren steken verward in zeventien richtingen
uit. Wanneer men haar voor de eerste maal
heeft gezien, kan men minstens in een uur niet
meer vroolijk worden, en wordt men des nachts
in den droom door haar schrikbeeld vervolgd.
Het kind heeft nog een andere pop, die veel
mooier i.°, maar dit toonbeeld vaa geconcen
treerde monsterlijkheid bezit haar onverdeelde
liefde. Dit volkje heeft nu eenmaal zijn
idiosyncrasitëu. Dergelijke sympathieën staan tegenover
even onverklaarbare antipathieën. Ik weet, dat
ik als jongen van drie of vier jaar een werkelijk
afgrijzen gevoelde voor n van de figuren van
ons poppentooneel, n.l. voor Bertha von
Bruneck uit de uitgave vauOehmigke en
Riemfchneider te Neu-Ruppin. Hoe koppig, ondeugend en
onhandelbaar ik. ook moelit zijn, zoodra
men mij Bertlia liet zien, was ik doodstil
en onder een hoedje te vangen. Die afkeer zat
zóó diep, dat ik tot op deu huldigen dag iets
tegen meergemelde Bertlia heb, hoewel zij toch
een biave vrouw is. Aesthetische fijngevoeligheid
kou de oorzaak van mijn afkeer niet zijn, want
Wetter von Strahl uit dezelfde fabriek was voor
mij het toppunt van schoonheid en verhevenheid,
en was in mijn oogen even bovenaardsch als de
drie ridders in den jongen Parsifal.
De voorstelling van Roodkapje is intussclieu
afgeloopen, na eenige zeer realistisch nagebootste
aanvallen van miju zoon op de maagstreek van
den wolf, met andere woorden, van zijn vader.
Ik heb daarbij bepaald geniaal gesparteld; ik
ben ervan overtuigd, dat slechts Ermete
Zaceoni mij dat kan nadoen. De kinderen von
den het prachtig, en ik moest, mij da capo den
buik laten opensnijden en daarna nog eens en
nog eens: //Vader," (ik ben beurtelings woif en
vader). «Vader, spartelt u nog eens!"
En dat zal iedereen begrijpen, die ooit, al is
liet ook slechts nmaal, met kinderen lieeft
gespeeld: ik zou tot iu de twintigste eeuw
hebben moeten doorspartclcn, wanneer ik er
ten slotte niet een einde aan had ge.maakt door
een onmogelijk verkeerd te begrijpt n, driemaal
herhaald, donderend ,/ueen!"
Nu is het dus de vraag, wat er nu moet
worden gespeeld. //Schooltje?" «Winkeltje r"
//Huislioudeulje'r" Iets dramatisch moet het
zijn, iets niet samenspraken erin, dat behoort
tot de geliefkoosde spelen. ])c keuze valt op
huishoudentje". De moeder: mejuffrouw Hertha,
Amanda, de meid (nlle dieutmeisjes heeten bij
hen Amanda): mejutïr. Truus, de melkboer:
mijn nietig persoontje, enz. enz.
Miju vrouw maakt de opmerking, dat er nog
geen vader is.
//O, een vader hebben we heelemaal niet
noodig, vindt u ook niet «vader?"
»O neen, dat is volkomen overbodig".
Lodewijk moet voor //Üom Dokter" spelen.
Wij gaau namelijk het nieuwste scusatiestuk:
«?Baty's bronchitis" spelen. (Ik zie, dat ik het
onmogelijk langer kan verhelen: er is ook nog
een baby, natuurlijk ook een hoogbegaafd, zeer
mooi kind : dat blijkt o.a. uit de getuigenis van
zijn oudste zuster. Want toeu zij onlangs weer
eens zooals oudste zusters gewoonlijk doen
. geheel verzonken was in bewonderende ver
rukking over het kleintje, riep zij op inuig
voldaucn toen uit: Dal zou ik toen nooit
gedacht hebben, dat we co'i'n snoezig broertje
zouden krijgen! Dat is ons al heel goed gelukt,
hèmoeder?'' Een moeder zegt in zoo'n geval
meestal niet neen.)
Bal.y wordt bij de tooneelvoorstclling
vervangeiïdoor een pop. De acteurs spelen met
een volmaakte toewijding, vol onverstoorbare
illusie. De dokter komt binnen, en geeft een
zeer beslist bevestigend antwoord, op de vraag,
of bij Baby weer kan betermaken". Hij voelt
den pols, laat hem zijn tor:g uitsteken, beklopt
zijn rug en borst, zet een kleine windbuks op
zijn rug en borst en luistert met grooten ernst.
Het kind is dan ook iu een ommezien beter.
Ik denk, dat ik dien jongen maar dokter zal
laten worden.
Natuurlijk kan de pop niet haar tong uitsteken,
a's zij dat doen kon, zou liet lang zoo aaraig
niet zijn. Want niet datgene, wat is, maar
datgenen, wat de phantasie erbij voegt, maakt de
zaligheid van het spelen uit, dat is een dansen
van de ziel in h(t vrije ve'd. Dat maukt immers
de stille verrukking uit van mijn jongen en mij,
wanneer wij een dierentuin g-aau aanleggen.
\Vanncer wij volledige, kruiig afcewokte
lec uw enliokkeu, roof vogel-v ohrn stn buil'. Ist allen
kant en klaar tot onze beschikking hadden, dan
zou er heek:maai geen aardigheid aan /.ijn, nog
voor mijn joiiscu, noch voor mij. Sch< ppen,
scheppen wil een levende gei st, bezig zijn
wil het kind! Kn als zijn. geest nog slaapt,
dan wil zijn lichaam toch tenmir.st.e bezig zijn.
Uit de vers'e verten van mijn jeugd ik kau
terugdenken tot in miju derde levensjaar
straalt mij ceu oud voetbaukje tegen, dat mij
op genade of ongenade v>as overgeleverd als
vcorwerp, om mijn wils- en s-pieikraeht op uit
te oefenen, en waarin ik zóó lang spijkers in
slovsr, totdat er geen plaatsje meer over was.
Dat waren schoone tijden, toen die voetbank
nos nic' was volgcspijkerd! Op voflbankji-s los
te hameren, ja, daarvoor ben ik i.iet kinderlijk
genoetr meer, en op vernagelde hoofden los te
slaan, ja, dat is nu eenmaal verboden.
F n nu moet ik hun wat voorziugen, vroolijke,
cu livurge liedjes, zooals kinderen gewoon zijn
te zingen. Als liedjeszanger (n rattenvanger
heb ik in de kinderkamer een grooten naam.
Dat komt, doordat ik gewoonlijk die, liedjes voor
hen zing, die ik zcif als kleine jongen heb ge
zongen. J'.'n miju jeugd is een land, waarin
alles, zoowel het levende als liet levculooz/;
oingeveu is door liefelijke muziek. Waar over de
weiden zachte iliiittoncn zweven, en de eenden
op deu dorpsvijver trillende sporen achterlaten.
Waar van den horizon, waar de torens en
spitsen van het wonderland oprijzen, deu
gehceleu Echooiieu zomeriUg door mij .een geheimzin
nig ruischcn tegemoet komt, waar uit den don
keren klir.iop-mautel van het oude slot sinds
overoude tijden een eeuwig gt (luister klinkt.
Waar uit de diepste stilte van eeu dooden
wmteruamiddag de bevroren gootpijp zachtjes
begint te zingen cri waar op stille wouden zelfs
de maan achter de treurwilgen opkomt met
verre muziek.
In den heldren maneschijn
Kwam een aardig Uaa-je klein ..."
Dergelijke dingen zing ik met grooten ernst
en groote opgewektheid, en ik geef toe, dat het
een belachelijke sentimentaliteit van mij is, dat
mijn oogen soms warm worden, wanneer ik eraan
deuk, hoe ik mij als kind op het groot worden
verheugde, en dat ik nu niet meer groeien mag.
't Haasje nam een kloek besluit,
Trok zijn jas en schoentjes uit
V Jijde yJeh in *t natte gras,
Sliep, alsof 't ceu becije was."
//En nu moet jullie je ook maar gauw gaau
uitkleeden en naar bed gaan en slapen en over
allerlei prettige dingen droomen."
//Ik heb al wat gedroomd, van nacht!" bab
belt de kleinste, dat wil zeggen de kleinste van
degeneu, die nog op zijn.
//Zoo? wat heb je dan gedroomd? Vertel het
ons eens."
//Daar kwam een inan iu onzen tuin, en dat
was een soldaat en toen wou hij Lodewijk zijn
kruiwagen afnemen,, en toen en toen hoc
was het ook weer verder, vader?"
Ja mijn lieve, lieve blauwoog het is heel
verheffend en vleiend, dat je mij voor zoo alwe
tend houdt ik voel mij zeer vereerd door dat
vertrouwen maar, helaas, je overschat Kif.
En dan komt mama, die een poosje geleden
was weggegaan, weer binnen met de
avondboterhamtnen.
We krijgen van avond koek, dat hebt u
oiis beloofd, moeder!"
En wanneer iemand dat volkje iets heeft be
loofd, dan is iu vergelijking met hem de door
fariëu vervolgde Orestes een man, die het kalm
en rustig heeft. Wanneer de rijksdag bijvoor
beeld uit kinderen bestond, dan zou de beper
king van het recht van vereeaiging ea verga
dering lang zijn opgeheven, omdat zij den goeden
vorst Hohenlohe eenvoudig nitt met rust zouden
hebben gelaten.
Nu, zij krijgen dan ook de beloofde koek, en
eten die het eerst op. Daarin bestaat onze
groote zedelijke meerderheid boven het kind,
dat wij zelfzucht genoeg bezitten om ons ver
langen, tien, ja vijftien minuten te beteugelen,
eu bet lekkerste tot het laatst te bewaren, om
dat het ons op die manier een veel gera
iucerder genot schenkt. De ethische nieusch
bezit de kracht, eerst den 'BeycJievdle en dan
den Mouton UoLhschild te drinken. Trouwens, ik
zelf heb reeds als een jongen dergelijke voor
beelden van zelf bfcheersching gegeven, en ik wil
niet oalkennen, dat zoo iets bij andere kinde
ren ook wel voorkomt. Wanneer wij grutten
met rozijnen aten, at ik. eerst al de grutten op.
en bewaarde de rozijnen, en dan tot slot zoo'u
heelen lepel vol rozijnen! Goede Hemel! wat
een genot! Rozijtieii-genot met 23 vermenig
vuldigd! Men denkt op dien leeftijd namelijk,
dat alles zich laat vermenigvuldigen.
Iu het laatste half uur moet ik nog negen
verschillende spelletjes met de kinderen spelen,
met ieder van hen een ander. Zoo iets kan
alleen een moeder uithouden. Zoo'n moedtr
houdt n kind op den arm, geeft een ander wat
te drinken, praat met een derde, leidt eeu vierde
met de oogen, en ziet er bij dat alles nog lief
en opgewekt uit. Mijne Majesteit trekt zich iu
Hare vertrekken terug, en heeft zooveel
,,ontspanning" gebad, dat zij languit op de canajc
utervalt. Maar zoo'n vermoeidheid is een heer
lijke verkwikking.
En ik herinner mij plotseling, hoe ik, jaren,
geleden, in het Bcrlijnsche tentoonstellingspark
met een somberen duisterliug van dedécadence
redeneerde over de voortplanting van het
menschelijk geslacht. Bij de ellendige toestanden van
de wereld en de menschheid, vond hij bet
idiotenwerk, zich over de geboorte van een kind te
verheugen. Maar lieve Hemel wanneer
men den Bijbel opgaat: ,/Abraham gewon Izaak,
I zaak gewon Jakob, Jakob gewon juda en zijn
broeders, Juda gewon Pharez en Sara, enz. enz."
Ziet ge, dat is het. Wanneer ik nu werkelijk
eeu uitzondering had willen maken nu ja,.
iets zou het hebben geholpen, maar toch nitt
genoeg. Onze ouders hadden er mee moeten
beginnen. Dat, is het. Toeu was het tijd. Eu
daar zou ik ook niets tegen gehad hebbeu, maar
nu is In-t te laaf. Nu heeft de duisttrlitig ook
al twee kinderen. Laat oas de taak, om bet
nienschengeslacht te laten uitsterven, als een
heilig erfdeel nalaten aan onze nakomelingen ?'
Het Grand-Hotel te Zand voort.
De eenigzins cosmopoliiïsche, financiekrachten,
die in Zandvoort (naar onze meening zeer
terecht) een groote toekomst zien, schijnen
die toekomst vooral in uitbreiding naar den
kant van Umuiden te zoeken. Het nieuwe
Grand Hotel, een houw van 75 meters breed
en zes verdiepingen hoog, is nog meer ter.
uorrden van de l'assage en de Kurzaal geplaatst.
rHe reeds zoo ver noordelijk, van het oude
/andvoort liggen. Men beeft er minder de
nabuurschap van het onregelmatige visi-chersdorp,
men beeft er het station en de winkelgalerij.
maar nog niet de stranddrukte van badstoelcn
en baf.koetsj's; deze zul en ook wel komen.
liet (jrand Hotel is deze week geoper.d en
niét veel tact geheel op de drie zomermaanden
ingericht, alies helder Jicht, alles ruim, elegant
en luchtig, in het genre der groote höte'-s te
Ostende. liet bevat 140 kamers, alles gestoffeerd
in de moderne pationen en kleuren?bleek
rood, bleek oiijfgroen, bleek blauw, a(u\ den
Ergcbchen ,high-art''stijl ontleend. Seivies en
meubelen zijn door het g< heele lötel
hetzelfdeuitzondering maken alleen een prachtige
Empirc-salon boven de vestibule en een paar
andere vertrekken, voor bijzonder veeleischenrie
gasten bestemd; voorts hebben de eetzral, \oor
j 180 personen, een mooie ronversaticzaal, eer.
j billardzaal tevens rooksalcn, een leeskamer,
l ieder ban e.'gen karakter. Bijzonder trof ons
de elegante inrichting van de kleine eetzaal
voor het restaurant a la carte.
Ken beteckenisvol deel van zulk een hotel
vormen de lokalen die men niet ziet, de keuken
on wat er bij behoort. De koks h<bben er
een enorme ruimte tot hun beschikking, met
afzonderlijke \nitisserie''; de wijnkelder, lin
gerie, servieskamer, xilverpoetserij, ijskamer,
provisiekamers, koth'ektuken, zijn in
everredighdd. E<;n lift. door een petroleummotor uit
een bekende Milar.eesc.be fabriek gedreven,
gaat tot de bovenste verdieping-, op alle kamers
is gasglceilichf, het trappenhuis is brandvrij,
maar er zijn ook nog bediei.dentrappen.
Op de drie eerste verditpingen heeft iedere
karner haar eigen balcon ; in de afscheidingen
van de balcons der eerste verdieping zijn
deuren gemaakt, die men van beide kanten
kan afsluiten of met wederzijdsch goedvinden,
kan openen. Ook van de kamers kan mea
erzooveel bijeenvoegen als men wil.