Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1098
concert aan het hof" genaamd, ontleenen wy
het volgende:
Karl Treumann, de directeur van mevrouw
Grobecker, kwam op een goeden keer by haar,
en deelde haar mede, dat zy beiden moesten
medewerken aan een concert, dat keizer Frans
Jozef ter eere van den verjaardag zijns vaders,
aartshertog ? Frans Karel, wenschte te geven.
W\j zullen het verdere verhaal in mevrouw
Qrobecker's eigen woorden mededeelen.
»Wat ?" riep ik uit. »Ik ? Op een hofconcert ?
Wat moet ik daar in Godsnaam voordragen?"
»Anton Langer zal iets voor u schrijven
om te declameeren, en verder zal ik een
quodlibet laten arrangeeren, dat wy samen
zullen zingen," zeide Treumann.
Wy' bespraken uitvoerig alles, wat voor
onze voordracht het voordeeligst zou zijn, en
Treumann begon dadelijk met het arrangement
van onze nummers voor het hofconcert. Hoe
wel wij nog eenige weken voor ons hadden,
? liet Treumann niet na, zoo dikwyls hy my
zag, my' ernstige vermaningen te geven, en
my op het hart te drukken, te zorgen, dat
ik geen kou vatte, en dat ik zoo goed
mogely'k by' stem was. Helaas leed ik van af mvju
prilste jeugd aan een bronchiaal-katarrh, waar
door ik dikwyls heesch was, zoodat zijn
bezorgdheid licht te verklaren was. Ik dacht
en peinsde voortdurend over middelen om bij
gelegenheid van het hofconcert bijzonder goed
by' stem te zy'n. Toevallig bevond zich op dat
oogenblik professor Louis Mandl uit Pary's
in Weenen, en. daar ik wist, dat deze als een
buitengewoon goed keelarts bekend stond,
ging ik naar hem toe, om hem te consulteeren
ever het beste middel, om mijn heeschheid te
vermyden. Hy' onderzocht mijn keel, en kwam
tot de ontdekking dat mijn huig bijzonder
lang was, en my'n keel scheen te irriteeren.
«Zon daar iets aan te doen zyn?" vroeg ik.
»U zoudt het kunnen laten afsnijden,"
antwoordde professor Mandl.
«Doet dat erg pyn?"
«Neen, en bovendien kan het in een paar
dagen genezen, wanneer ik u iets voorschrijf
om mee te gorgelen."
»Snijdt u het dan maar af, maar dadelijk !
Ik heb in de eerste dagen niets te doen, want
er staat een blijspel op het repertoire. Das.
sr.ij'lt u my alstublieft dadelijk mijn huig af."
Eerst wilde hij het niet doen, maar eindelijk
liet hij zich door mijn smeekbeden overhalen.
»F)ap !" ging het, en my'n huig was ver
dwenen. Hoewel het niet veel pyn deed, had
ik toch een alles behalve aangenaam gevoel
in my'n keel, en moest ik mij een paar dagen
voeden met koude chocoladp, daar ik alleen
vloeibaar voedsel kon slikken. De dag van
het hofconcert naderde met ras-che schreden,
en ik werd hoe langer hoe ongeruster over
myp stern, want ik kon door de wonde in mijn
keel niet de minste inspanning verdragen.
Plotseliiig werd Conradi's operette »De in
kwartiering" aangekondigd. Ik moest daarin
de rol van een trompetter bij de huzaren
zingen, en daar ik vroeger dikwijls uit de grap
een brouwende r zong, om een komische
wending aan my'ne woorden te geven, iets
waarover Treumann altijd hartelyk lachte
liet hy' door Conradi een lied voor my' er bij
componeeren, waarby' ik het geheele refrein
kon «brouwen". De operette was in langen
ty'd niet gegeven, en daar er ditmaal een
andere kapelmeester zou dirigeeren, moesten
alle nummers opnieuw worden gerepeteerd.
Toen op de repetitie het nieuwe lied aan de
beurt kwam, voelde ik dat het niet zou gaan
my'n huig ontbrak my, ik kon geen brouwende
r meer uitbrengen. Ik probeerde zachtjes te
markeeren.
»0ch, mevrouw Grobecker, zing alstublieft
wat harder, de kapelmeester hoort u niet,"
riep Treumann.
Ik probeerde mijn r nog eens te ver
geefs ! Ik barstte in tranen uit.
»Wat is er ? Wat scheelt er aan ? Waarom
zingt u het refrein niet ?"
»0ch, m\jnheer Treumann, ik kan die r niet
meer zingen," snikte ik, »ik heb m:j ... laten
sny'den."
»Laten snyden? Wat hebt u laten sny'den?"
»Ik heb mijn huig laten afsnyden !"
«Wat !" schreeuwde Treumann woedend.
«Over een paar dagen wordt het hofconcert
gegeven, en u hebt uw huig laten afsnijden ?"
Hij greep zijn hoed, zette dien in de grootste
opgewondenheid op, wierp mij zijn bekend
«ongelooflijk t" naar het hoofd en verliet de
repetitie, die niet verder werd voortgezet. De
voorstelling van »De Inkwartiering" werd voor
onbepaalden ty'd uitgesteld."
Tot onze geruststelling vernemen wy uit het
verdere verhaal, dat het hofconcert tot
algemeene tevredenheid afliep, en de zangeres
ondanks het ontbrekende huigje algemeenen
bijval inoogstte.
lllmlIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMinmMIIMIIIIIIIMIIIIIlllllllllmlIIIIIIMII
De Heralfliet en ie MnliliengsfeBstei
»Festhalten am Alten
Mit Fieisz und Treue,
Daraus gestalten
Kunstfertig das Neue.1'
Het verblijdende feit, dat ook hier te lande
aan de heraldiek, als wetenschap en kunst, in
den laatsten tijd meer aandacht wordt ge
schonken, dan waarop dit vak zich eenige
jaren geleden kon beroepen, valt thans niet
mefr te loochenen.
Onder den invloed toch van het
navolgenswaarde voorbeeld, oi.s hierin door de Duitsche
naburen gegeven, die jaar in jaar uit, talrijke
degely'ke, dikwyls met fraaie afbeeldingen
versierde werken het licht deden zien, kwam
men ook by ons langzamerhand tot het besef,
dat de »sdele conste van blasoene," naast de
beide andere hulpwetenschappen den geschie
denis, de geslacht- en zegelkunde, ook in
Nederland al te lang in een stad um van
treurige veronachtzaming hadden verkeerd.
Vooral is het aan het krachtig initiatief van
den wakkeren heraldicus, den heer J. A.
Koopmans te Lent (by Ny'megen), die om
streeks 1875 openlyk de aandacht vestigde op
het schromely'k verval, waarin zich de
wapenkunst hier te lande bevond, te danken, dat
eindelyk de oogen van vele teekenaars, gra
veurs, architecten, décoratieschilders, beeld
houwers en lithografen open gingen.
Het was in het jaar 1876, dat te Arnhem
in het Logegebouw door genoemden heer eene
bescheiden, doch interessante collectie plaat
werken en teekeningen op de Heraldiek be
trekking hebbend, werd tentoongesteld, aan
welke expositie eene vergadering van enkele
belangstellende vakgenooten voorafging, waarop
de heer Koopmans in een uitvoerige rede het
goed recht der Heraldieke kunst bepleitte 1).
Eenige jaren later (1882) werd te Berlijn op
de Cantianplatz een uitgebreide tentoonstelling
op Heraldisch. Sphragistisch en Genealogisch
gebied gehouden, uitgaande van de vereeniging
»Herold" aldaar, en het moet toen voor den
heer Koopmans een groote voldoening zy'n
g'weest te mogen ontwaren, dat verscheidene
Nederlandsche wapenteekenaars er voor hun
ingezonden werk werden bekroond 2).
Doch bovenal heeft de heer K. zich naam
verworven, als auteur van een doorwrochte
zaakkundige verhandeling over »Het teekenen
en kleuren van Wapens" 1), terwy'l hij nog
telkens wanneer er zich op Heraldisch ge
bied quaesties voordoen, degelyke artikelen
schrijft o) en, nog steeds, als erkende auto
riteit werkzaam bly'vend, de vraagbaak van
velen ia.
Allengs deed zich de behoefte aan een Ne
derlandsen voorbeeldenboek gevoelen, en het
is de heer J. M. Lion te 's Gravenhage ge
weest, die in die leemte op waardige wyze
heeft voorzien, door de uitgave van zijn
«Heraldieke Modellen." Ook de heer Lion
erkent aan den heer Koopmaus veel dank
verschuldigd te zijn.
Een tweede hoogstbelangrijke uitgave is die
van den Oranje Kalender te noemen (door
het Yi'eiors van den Driij). waarvan de heer
T. van der Laars de kranige ontwerper is.
Ue heer Koopmans is daarmede eveneens
hoogelijk ingenomen, en »hij kan niet anders dan
met voldoening getuigen, dat de vervaardiger
van den kalender niet alleen goed begrip heeft
van de Heraldiek als wetenschap, maar haar
ook, als kunst, met smaak weet toe te passen";
hij roept voorts dien nieuwen medewerker van
harte welkom toe 4).
Onlangs trof mij nog de omslag der eerste
ah1 :vering van »De Vorstinnen van het Huis
van Oranje-Nassau" (uitgave van Tjeenk
Willink te Haarlem) en met genoegen be
merkte ik, dat ook dit kaft door den heer
van der Laars is ontworpen en geteekend.
Men kan daaruit zien, hoe o. a. de Nassausche
lei-uw het ruitvormig schild van II. M. de
Koningin, passend kan vullen, zonder dat die
heraldieke diervorm misvormd behoeft te wor
den, zooals EOO dikwerf geschiedt.
Uit de dagbladen vernam ik voorts dat aan
genoemden heer verschillende opdrachten zy'n
verstrekt, in verband met decoratieve doel
einden voor de a. s. inhuldigingsfeesten. Dit
besluit kan in het belang van de
Nederlandsche heraldieke kunst, niet anders dan met
vreugde worden begroet !
Nog altijd wordt te weinig ingezien welk
een groote rol blazoenen bij het decoratief
kunnen vervullen, en al te veel nog uit het
oog verloren hoe, heraldisch-juiste,
fraaigestileerde, passend-gekleurde en smaakvol
gevormde wapenschilden een machtigen factor
zullen blijken bij de vreugdevolle versiering
van eerepoorten op straten en pleinen.
Het bly'ft nu eenmaal mooier, in plaats van
b. v. boven een eereboog in koude letters :
Amsterdam te schrijven, van deze stad daar
ter plaatse het symbool aan te brengen, nl.
het sterk-sprekende rood-wit-zwart-gekleurd
blazoen, gedekt met de schitterende Keizers
kroon, en, beter dan het afgezaagd volhangen
met oranje W-letters, zal een enkel ruit
vormig cartouche voldoen, waarop de forsche
klimmende gouden leeuw en de staande blokken
van het Nassausche blauwe schild onder de
kroon der Koninklijke Waardigheid prijken.
Nog een korte spanne tij ds houdt ons
verwyderd van de dagen, waarop duizenden in
den lande zich zullen hebben bezig te houden
met het aanbrengen van versieringen voor
ontworpen eerepoorten en triomf bogen, en, dat
daaraan de heraldiek te pas zal komen, is
bijkans aan geen twijfel onderhevig. Doch de
vraag dringt zich op den voorgrond: »Hoe
zal zy alom worden toegepast?" Zal men
haar beschouwen als de glorierijke gebiedster
uit een langvervlogen dichterlijk verleden, zal
men haar goed recht op decoratief gebied
erkennen, haar wetten ontzien, en zullen man
nen als de eerzame Ménestrier, indien zij eens
een kijkje konden nemen, zich niet hebben
te schamen over de verminking en verknoeiing
hunner geliefkoosde wetenschap ? Of... zal
het er toegaan zooals bij de versiering van het
monument op den Dam in Reyding's «Doofpot",
waarin men elkander onverschillig toeroept:
«Geef nog ereis een wapentje !" ? Wij vreezen
het laatste, al zouden we het zoo gaarne an
ders willen. Want het dient gezegd; aan bij
kans al hetgeen wij zoo hier en daar achter
de winkelruiten geëtaleerd vinden, ontbreekt
het eigendommelijk cachet, dat wy' hier op
het oog hebben.
Met hot heraldieke embleem van onze jonge
Vorstin wordt op meedoogenlooze en onver
antwoordelijke wijze gesold ; bijna geen enkele
afbeelding kan den toets van billijke kritiek
doorstaan, en daarom blijft het ernstig te be
treuren dat van overheidswege het Wapen van
Koningin ]]'ilhelinina zelf niet tijdig werd
gedecreteerd. Of dat nog kans heeft te ge
beuren 'i Wij weten het niet, maar betwijfelen
het ten zeerste. Doch voor n ding hebben
wij zorg te dragen, zullen wij niet de risée
van onze buurlui worden. Beter toch is het
(/een heraldische attributen aan te brengen,
dan die. alom-bekende wanstaltige producten
van eigen vinding. Wij dienen niet te vergeten,
dat wij grenzen aan het land waar de Heral
diek in hoog aanzien staat, waar een Keizer
aan een Professor de opdracht verstrekte een
fraai model voor den ryksadelaar te ontwer
pen 5), een voorbeeld dat zelfs op de r.ietige
postzegels prijkt, terwijl ook van de overzijde
van het kanaal een frissche wind ons tegemoet
waait.
Er is n!., niet lang geleden, in Engeland,
een hoogst interessant boekje verschenen over
Decoratieve Heraldiek G), waarvan het slot,
tot nadenken stemmend, aldus luidt:
»The efforts of the various societies whose
intense desire it is to further artistry and its
twin brother, craftmanship, in work of all
kinds and in all materials, are being directed,
in an increasing measure, to the worthy
treatment of heraldic themes in decoration,
and the effort is already making itselfknown
in architecture, in sculpture, in beautiful
metal work, and in many another way.
With so much of encouragement in these
fruitful strivings after excellence we may well
hope that the revival may be as thorough as
its coming was long, and that we may surely
go on, taught by ancient example and aided
by the sincere independance of modern thought,
until we succeed in stamping our work with
a character no less satisfactory in its wsy
than the best of its predecessors. Tflough that
is not yet."
Neen zeker, zoover is het ook hier te lande
nog niet, maar verbetering valt er toch te be
speuren. Aan ons nu om, door te studeeren
aan de ware bronnen, en door het navolgen van
goede voorbeelden, te trachten mede te werken
de heraldiek, ook in de decoratieve kunst, weder
in eere te herstellen, en haar de plaats te
verzekeren, die zij door onze ty'dely'ke onver
schilligheid al te lang heeft moeten missen,
doch waarop zij, krachtens haar eeuwenoude
traditie, toch wel eenig recht bezit. En voor
waar ! geen betere gelegenheid, om te toonen
dat het ons daarmede ernst is. dan by de nu
ophanden zy'nde Inhuldigingsfeesten.
B u s s u m, 14 Juni '1)8. C. W. H. VERSTEK.
1) Afgedrukt in de »de Heraldieke Biblio
theek."
2) In dit Weekblad heb ik toentijds de
aandacht op die expositie gevestigd.
3) Ik verwy's hier o. a. naar den
pennenstrijd over het Rijkswapen, naar aanleiding
van de brochure van wijlen den heer J. A.
de Bergh (aan welken strijd in dit Weekblad
ook wylen prof. J. A. Alberdingk Thijm een
werkzaam aandeel nam), en naar talrijke bij
dragen van den heer Koopmans o. a. in het
Nieuws v. d. Dag, de Aiifiterdamsche Courant
e. a. bladen.
4) Men zie de Maart-aflevering van de
M'apenheraut, redactie van D. G. van Epen,
waarin de heer K. in een waardeerend artikel
een uitvoerige kritiek op dezen kalender geeft.
5) Prof. Emil Doepler te Berlijn, ontwierp
het sierlijke model voor den Duitsctten
Rijksadelaar, op last van Z. M. den Duitschen Keizer.
(i) «Decorative Haraldry", a practical
handbook of its artistic treatment by G. W. Eve,
London: G. BÖ& Sons MDCCCXCVII.
Afflsterflainscli Knnstnienws.
De nieuwe ets van Rembrandt's
Nachtwacht" van Carel L. Dake.
Tot de zeldzame kunstwerken behoorea on
getwijfeld Rafael's Sixtina" en Rembrandt,'s
Xacatwacht".
Ziet men de creatie van onzen landgenoot
na jaren van afwezigheid terug, wij zijn
diep er van doordrongen, dat wij van een
wonder van menschelijke conceptie genieten.
Zulke meesterwerken weer te geren met
hunne volle superioriteit bahoort tot de onmo
gelijkheden, en dien het gelukt een goed deel
van genoemde werken te vertolken is een
Trademarlc
THEE - E. BRANDSMA.
Trademark
Nat. Tentoonstelling
van Vrouwenarbeid
te 's Gravenhage.
Zie in de afdeeling Hygiëne
de expositie van
KOLDEfEIJ i COBBIÈRE,
O ft L, K I D SC H
«*" .AJVISTKJ-t
Utf Verschillende Nonveauté's.
Gevestigd te Amsterdam, Damrak 74,
Goedgclicurd lij KoniiMijlt JSi-sluit vin 3 Di/ccmlicr 1*95, N". 38.
Maatschappelijk Kapitaal/" l,800,000.
Directeuren: Mr. C. L. SCOTT en Mr. PAUi. T,. MULDKR.
Commissarissen: W. J. GEERTSE.MA, Amxti'i-dnm; JOAX II. SOHMTTZ, Am*tcr<lnm; Pr. ?!?,. VA>
GEUXS, Amsterdam; 3. C. VAN GOENS. 'x(fr(ii-rtttt<!(jr; Dr. S. J. HALBKKTSMA, Ituftinian; l'mt'.
Dr. W. KAPTEIJS, Utrecht; Mr. J. LTDEN, Amsterdam; Prof. Dr. J. A. C. OUBKMAXS, L'tm-ltt;
Jlir. K VAX HEES ES, Zeist en E. W. SCOTT. Amxtfr/lam.
jfF~ De Maatschappij verzekert pensioenen, uit te betalen zoo dikwijls en zoolang
de verzekerde door invaliditeit, onverschillig of deze voortspruit uit ziekte of on
geluk, buiten staat is zijne beroepsbezigheden te verrichten.
Dr. E. J. P. JORISSEN. Transvaalsche
Herinneringen, 1876?'96.
We may say at once that the volume
is most interesting and should prove of
great value to the future South-African
history in dealing with the many stirring
events wh'ch have taken place during
the period it covers.
Enough bas already been given to
show that the whole book is fullofinte
rest and wortby the study of all, who
wish t o know the ins and outs of the
intricate Transvaal questions.
(South- African Kerieic).
't Wordt meer dan tijd
om EKX YI.,AGi te koopon, umreden het niet mogelijk is elkeen de
laats'e 14 dagen te badipnen.
Elc.«fc l<wulhcit l!ag,gcii, kant en klaar,
van Katoen ?> <"> cM. bij 4 El ?'2 , iedere 14 El langer 20 Cent.
Wol 2;$ï4 5 75, ),' 67 ,
Kafoenen Wimpels 4 O.fv^ SA 5
Wollen ., 4 l 2:>, 1A 1"> .,
Stalen franco op aanvraag.
II. II. KOI/TIIOF, Fabrikant, Almelo.
PHILIPPONA KETELAAR,
KALVERSTRAAT 166, AMSTERlJt^JI.
SPECIALE INRICHTING voor het vervaardigen van volledige
Uitzetten en Luiermanden.
Op aanvraag worden prijsopgaven en modellen franco toegezonden.
Onderlinge Verzekering Maatschappij
AYP
KINADRUPPELS van Dr. DE VRIJ.
Het krachtigst werkend middel tegen
Malaria (binnenkoortsen) algemeene
zwakte, bloedarmoede en bleekzucht.
Vraagt overal de Q verzegelde flacons
a f 1.?, voorzien van nevensstaand
fabrieksmerk. Men lette daarop.
Bjj overmaking van een postwissel a
/ 1.15 volgt franco toezending door de
Chemische Fabriek
H, NANKING, Den Haag.
van
DE IIUI.SI I!K IIROODFABRIEk"
139 Bilderdijkstraat, 's-Gravenhage,
verzendt na ontvangst van postwissel,
tranco deor geheel Nederland:
Divers Gebak in trommeltjes en
LUXE TROMMELS waarvan Prijs
courant op aanvrage wordt verzonden.
LUXE TROMMELS inhoudende Zoute
Krakelingen of Zoute Bollen 90 cents;
Zoutstengels 95 cents; Bitterkoeki's
? 1.50; Zcnlkoekjes (Theario) ?1.70.
SPECULAAS Frlesc-lie ?1.20,
Ie soort ?1.10, 2e soort ?0.95.
N.B. 2 trommeltjes HAAGSCHE
Beschuitjes 95 cents, 2 trommeltjes
Anysbeschuitjes ?1.15.
J. ROETERS v. LENNEP, Directeur.
lieden verscheen de '2e druk van :
gevestigd Ie Amsterdam. Off gericht
Direclcur: G. DE KUP, Kantoor Den Texslraal 41.
Afd. I. ^lilitic-Oiikosteii» erze'<erin{;', met kapita.il uitkeering,
011nfliankeiyk van al nf niet pe'sooiiluk «liciieii.
Afd. II. IIuweUjks-L'itzcti'erzekeriiis* Uitkeering van kapitaal bij
Huwelijk of later op een vooraf vastgestelden leeftijd.
Bij vótiroverlijden worden alle gestorte premlëu
terugbetaald.
g:cspectu.sseii, Tunsren ea die inlichtingen woiden giame iooi de giiectii
es de .Agenten verstrekt
TEGEN RUIME PROVISIE kunnen nette ea soliede
Agenten en Agentessen worden aangesteld.
verft goederen in
alle kleuren.
i* bevattende eli' Kaarten, dus van elke provincie, met aanwijzing der ?
afstanden van plaats tot plaats in Kilometers en vermelding der soort f
van wegen. S
Deze Atlas zenden wij franco per post (na ontvangst van het bedrag ?
in postzegels of per postwissel aan ons adres) voor slechts
Vijf en dertig Cents.
Amsterdam, VIN HOLKEMA & WARENDORF.
??????????????????????????????????????????????v
Cacaofabriek Mexico".
Cacaofabrikcfnten,
KOOG a. d. ZAAN,
HOLLAND.
DRIMT nOLLANDIA" TAFELWATER