Na. 1098 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Hegentes een levensbeschrijving geeft, versierd met tal van illustraties, portretten en teekeningen, die voor dit werk door de KoninginIlegentes uit het archief afgestaan, nu voor het ?eerst onder de oogen van het publiek komen. Het tweede deel zal in de feestdagen uit komen en bedragen bevatten van prof. Blok, dr. Abr. Kuiper, Ch. Boissevain, Laurillard, Fiore della Neve, enz., terwijl de twee laatste deelen, na de feestdagen te verschynen, de volledige beschrijving zullen geven van de plechtigheid en de feesten zoowel in Amster dam als in de andere plaatsen van het land met tal van photogravures en chromo's, waar onder het portret van de Koningin in Kronings gewaad, waarvoor H. M. heeft geposeerd, de .Zegekar der Admiralen uit den Historischen Optocht en het kerkraam in de Niéuwe-Kerk «een voorname plaats zullen bekleeden. *.K.* De Republiek der Vereenigde Nederlanden in kaart en woord, door J. KLYPKR. Boekhandel en drukkerij voorheen E. J. Brill. Leiden, 1898. De beoefenaar der vaderlandsehe geschiedenis zal met beide handen naar dit werk grijpen; immers een goede historische atlas, welke een vrüvolledig beeld geeft van ons vaderland in de dagen der Republiek, ontbrak tot dusverre, en de heer Kuyper is een te goed cartograaf om teleurstelling te vreezen. De zorg door hem aan de kaarten besteed heeft vruchten gedragen en zoo zal dan deze «historische atlas van Kuyper" weldra onmisbaar blijken, zoowel op de scholen als in de bibliotheken. Of de waarde van de toelichtingen, vervat in een 8°boekdeeltje van 160 bladzijden, die van de kaarten evenaart, waag ik te betwijfelen; ronduit gezegd: de heer Kuyper is beter vertrouwd met potlood en trekpen, dan met de veder des geschiedschrijvers Het beeld toch dat hij geeft van het bestuur der Repu bliek en harer verschillende samenstellende deelen is onvolledig, en zelfs hier en daar onjuist. Zoo wordt de Raad van State geheel ten onrechte »een belangrijk college" genoemd, en is het niet juist als bewijs voor de stelling, dat »de vrees, als zouden zich de stadhouders hebben willen meester maken van de soevereiniteit, ijdel bleek", aan te voeren : »\Villem III sloeg zelfs het aanbod af van Gelderland om als soeverein hertog op te treden." 't Is waar, Willem III heeft dat aanbod afgeslagen, maar niet, omdat de soe vereiniteit hem ongevallig zou zijn geweest. Ook is het wat naief mede te deelen: »dat onze regenten langzamerhand ietwat zelf zuchtig waren geworden" (bl. 2) en wat onvolledig te vermelden: de vroedschappen «werden menigwerf benoemd door den Stad houder of ze vulden in de meeste gevallen zelven haar college aan." Verder is het onjuist, dat Woerden, Oudewater, Naarden, Weesp, Muiden, Heusden, Geertruidenberg en enkel andere kleine steden zich langzamerhand onttrokken aan het zenden van gemachtigden als een waarschijnlijk gevolg van zuinigheidsmaatregelen. Dat geen lezer, of welleerling metKuyper's ?geschiedkundig overzicht in de hand, zich een juist beeld van de rechtspraak in de Republiek zal kunnen vormen, zal de heer Kuyper zeker gaarne toegeven, en jammer genoeg mist men in zijne aanteekeningen het een en ander over de beteekenis van de hooge en lagere heer)ykheden,lta!juwschappen,drostambten enz. enz. Ondanks dit alles get-ft de tekst een zeer goed overzicht van de verschillende deelen en onderdeelen der Republiek. Met zorg heeft de cartograaf hier vermeld, wat op de kaarten is geteekend en verder tot opheldering, aan vulling en verduidelijking daarvan kan dienen. Heel wat moeite, tijd en toewijding heeft het .gekost, om al die aanteekeningen te verkrijgen en te ordenen. Bij een eventueelen herdruk kan hier en daar nog het een en ander nader worden verduidelijkt. Zoo hadden niet alleen de ?Gooische dorpen, maar ook de steden Naarden, Muiden en Weesp een eigen rechtspraak, hetgeen niet uit den tekst, noch uit de kaart voldoende bly'kt. Wenscbelijk ware het o. a. geweest bij het 4e kaartje van het overrechte blad te ver melden «Nederland onder koning Lodewijk in 1810". Waarom of juist van het in dit jaar zoo gesmaldeelde Koningrijk een kaartje wordt gegeven en niet van Lodewijk's rijk in 1807, is mij niet duidelijk. Doch genoeg aan- en opmerkingen, vooral waar de zoo verdienstelijke auteur reeds bij voorbaat verschooning verzocht voor de feilen en gebreken in zijn werk. Gaarne schaar ik mij onder de velen, welke den heer Kuyper Techt dankbaar zullen zijn voor dezen arbeid. F. A. B. JimiMiniiiiiiiii AmeitaaiisGlie nienwties-lmreanx, Het is gelukkig dat de Amerikaansche vrouw zoo handig en stoutmoedig is als e?n man, want het leven eener aanzienlijke Ameri kaansche is met meer gevaren omgeven dan van eene rijke vrouw in de Europeesche hoofd steden. Dit ligt in de groote publiciteit. Iedereen weet of kan het nu en dan in eie couranten lezen, hoeveel inkomen, speldegeld, lioeveel aan diamanten, hoevee! aan kanten zij bezit; men weet dus, voor hoeveel bet do moeite waard i-;, bij haar te stelen en wat haar reputatie haar waard mag zijn. Dit laatste wordt vooral geëxploiteerd door liaar gezusters; de bureaux van valsche nieuw tjes, tegelijk bureaux van chantage, worden vooral door dames-journalisten van stof voor zien. De bureaux van valsche i.ieuwtjes zijn een eigenaardige Amerikaansche instelling, waarover de vorige maand T/ie Arena een artikel had. Men vindt ze in allo groote ste den. Zij noemen zich »Press-Associations" of »News-Agencies''. Het zijn groote onderne mingen van reportage, die hun artikelen klaar maken, informaties nemen, ze aankleeden en ze dan aan de groote bladen verkoopen. Zij hebben heele assortimenten van nieuwtjes, politiek, rechtszaken, wereldseke schandaaltjes; ieder tracht de klanten te lokken door het mooiste en verbazendste ; maar de concurrentie is groot, en door den strijd in vindingrijkheid zijn deze bureaux rechte rooversholen geworden. Men moet eerst het nieuwtje vineler, maar dat is het gemakkelijkst; als er geen is, maakt men er een; de .juffrouwen die het bureau in dienst het-fr, schrikken voor niets terug. Het wordt dan versierd, met kleuren en tuiten versierd; maar elan nroet liet aan den man De Engelsche pantservloot in de Oostzse. DK CZAR: »Naar Kopenhagen, naar Stockholm, niet naar Kronstadt. Als zij bij mij komen, zal het dan al>- vriend of als vijand zijn? iiunniiminmininnMiiiniinni gebracht worden. De groote bladen, die er duizendmaal ingeloopen zijn, nemen bun informatiën; zij telephoneeren en telegrapheeren en sturen er hun reporters op af, om te weten of mijnheer Vanderbilt werkelijk een zeeslang gezien heeft, en mevrouw Astor met eigen parasol een vagebond heeft doodgeslagen. liet komt dan uit. dat daarvan niets gebeurd is. Het bureau moet nu een achtbaar of zoogenaamd achtbaar persoon vinden, om zich de historie te laten aanleunen, en dit is vooral het reporterswerk. Een jong meisje heeft daaromtrent fraaie onthullingen gedaan. Aan haar bureau te New-York had men een prachtig verhaal verzonnen van eene aanzienlyke dame, eene milliardaire, die getracht had, zich op tragische wijze bij een dokter in de wachtkamer van het leven te berooven. De dokter was nog bijtijds binnengekomen, hij had haar met wonderen van kunst en wetenschap en tact tot het leven terugge roepen, en beloofd haar naam te verzwijgen. Men had plan, den naam van de dame eeuwig onbekend te laten; het zou trouwens gevaarlijk geweest zijn, dien te verzinnen. Maar voor een dokter moest gezorgd worden; zijn rol was trouwens heel eervol geweest; liet was een heerlijke gratis-reclame. De jonge reportster werd er nu op afgestuurd om te trachten een der geneesheeren a la mode over te halen. De eerste dokter zond haar beleefd weg; hij was »bereid zeer ver te gaan op dat gebied, maar wilde toch niet gaarne eene verzonnen historie onder eede bevestigen." De tweede, een »prins der wetenschap'', Het haar op straat zetten, met een hartig woordje over »zoo'n vuile soort reclame"; en het meisje begon bijna in te zien dat hij geen ongelijk had, toen de derde haar troostte. Hij ontving haar rnet open armen; zij leerde hem zijn rol; men ging samen al de détails der mise-en-seène nn. Zij kozen een mooi stuk touw dat »voor den zelfmoord gediend had", zagen de canapé, waarop do dame was uitgestrekt geweest, en spraken af, welke middelen de dokter baar had toegediend. Men hield een kleine repe titie, om don dokter op het bezoek der jour nalisten voor te bereiden. Toen alles klaar was, verkocht het agent schap zijn historie aan een groot blad ; alle bladen namen het over; do artikelen waren een reusachtige gratis-reclame voor den dokter, die op hot laatst, na a! de interviews, zelf geloofde dat het zoo gebeurd was als hij het vertelde. De reportster ontving een aardige som, maar toch, naar zij later schreef, niet groot genoeg in ruil voor da achting voor haar zelve, die zij erbij verspeeld bad. Men begrijpt, dat de bladen achterdochtig zijn ; de truc van don «achtbaren gctoige" is dan ook niet heel geldig meer. Een andere nuance, waar de bladen nog inloopen, is deze. Op het oogenblik van het sluiten van het blad, komt er een entrellletje over een schurkenstreek door dien of dien heer of dame verricht. liet is te laat om te informeeren ; men zet het er zoo in. Do belasterde komt woedend naar Let bureau, dreigt met een proces, men sust hem met eene som gelds, en duze deelt hij rnet de reportster en haar bureau. Er zijn mannen die met hun gezinnen van zoo iets leven. Dit alles vordert een beetjfi voorzichtigheid, wanneer het Amerikanen geldt; maar wat over alle aanzienlijke of heroerndo personen van het buitenland aan hot publiek op do mov.w ::e>pe,U wordt, is ontzettend. Valscho telegrammen, die, als ze waar waren. Europa in vuur on vluüi ?/,.ui den zetten, gaan bij dozijnen; CCTIC variatie is nog deze. dat men de echte Iloutcr-tslnirranimen -.aankleedt'', van tien woorden er vijfhonderd maakt, en zao op rckoning vau U-niter o t' Dal ziel of llavas of \\Vii' Je nraogeiijkste -.linden ten beste geeft. Boon's LetterMdip Bliotei opzichte van de kennis onzer 17-ceuwsche schrijvers, en vau literatuur in liet, ahrenieeu. Ju dn t.c'ifi',1; wel t o verstaan, d.e waar iets ' aau Letterkunde gedaan wordt, dus bijv. 11.15. ' Scholen eu daarmede gelijkgestelde 'mr.chtüwen. j Daar luidt liet Prograinnia-voor.-chnft: de i //hoofcltrekken van da Geschiedenis der Xeiier! //luudschc letterkunde en de kennis van enkele j //van hare voornaamste voortbrengselen, meer bijzonder in de 17de, ISde eu 19 Ie eeuw." Dientengevolge zijn de leeraars verplicht ecu p\ar schrijvers i!er 17de eeuw niet l.utrm- ,,vooruaamste voortbrengselen" te behandelen, en hoe dit hier eu duur geschiedt i,' mij bij of-uigeexamens Co. a. voor de toelating tot do K. M. A.) g< bleken. !?> zijn inrichtingen, waar de levei;sbijtonderheileu d t r schrijvers ruime stof tol. mededcciiie/ gvv.s^ en waar fra^.'ueeie'i uit bioi'iiihv.'.iuö'ii het, eniigi' zijn, da! een i ie" moi t aanbrengen van d, s schrijvers verdiensten. Kr Ziju er, v, aar e.eu. irehee' stuk kl'-b-.iUa-U behan deld wordt, so.ns gelezen hij stukjes en beetje-;, bijv. L'O miMi'eii van elke les, zoodM er een p-liecie C'urMi- iio;>'.li'_' N, om den i;,h'nid i;e,eh'iv: 1e \V(,:'d:'i>. ]> /ju er, waar de Ie'r;eir .'ei; v--. ! f rafelen''M vooi'dr.'ia r!, en hel. Verloop v.1'. '"! ' stuk er verhalende!1» ijzc U'.s.chcu vlecht.?!).:! Verwonderlijk is het, dat de groote Arno- | rikaanscbe bladen niet een overeenkomst sluiten om de «agentschappen van valsche nieuwtjes" j geheel in den ban te doen. De reden moet j daarin zitten, dat een blad met enkel geve rifieerd nieuws lang' niet zoo aantrekkelijk is, als deze verzamelingen van pikante en buiten sporige leugen -reportages'. Een aantal jaren geleden at een Schotsch landedelman op Ilamilton Palace en kreeg bij zijn sla een dessertlepel. Hij keerde dezen om en om in zijn groote vuist en zei tot den lakei: Wat beteekent dat, botterik? Waarvoor geef j s me dat ding? Denk je dat mijn mond kleiner geworden is, sinds ik mijn soep heb gegeten ? ?illiiifiiiliitiiiiiitiiiiiiiMiiiiiiiMiMiiiiiimiiiitilimiiiMlMnimmmiMiiii 'il run. Aais/nl, door JOOST VAX IJKN' VONDEL, bewerkt door J. A. YEKKOL, Lecraar aan de Cadet'enschool te Alkmaar. r. Dat het verschijnen van het 1ste deeltje dezer .Bibliotheek aanleiding zou geven tot veler lei critiek, was te voorzien, ouk, dat die critieken uiet altijd onverdeeld gunstig zouden zijn. Op elke beoordee-ling eeu verweerschrift, te geven, komt mij te tijdroovend voor; daar gelaten nog de vraag, of de kolommen van mnandbladeu er voor beschikbap.r gesteld /.ouden worden. Toch heb ik wel iets op het hart. Vandaar dut ik het, beleefd verzoek tot u richt, ' mij eeu plaatsje in uw weekblad te wollen toe- | staan voor onderstaand artikel. 70 > kau het ! althans o-.:der ele oogen komen vau allen, die j de verschillende beoordeeliugeii elde'rs gelezen hebbeu. Ontvang bij voorbaat mijn hartelijkeu j dank voor de opneming. j Tot goed begrip vau wat door mij met deze uitgave beoogd is, wil ik eerst aanstippen, wat, door mij is opgemerkt geworden /// en ,/////7e// gebrek aan becchikbarcn tijd de voornaamste oor zaak is vau dit eu nog andere wijzen van gehaspel, spreekt vau zelf. De leeraar zou graag anders willen, 't Gaat echter niet aan, meer uren voor zijn vak aau te wijzen en op de < xamens inoit toch iets van h 11. geleerde aau den m au ge'eracht kunnen worden. Wanneer ik beweer, dat op deze wijze, de lust voor klassieke lite ratuur, bij eeu zoo gemengde bevolking vau de hoogste klassen, niet zeer is toegenomen aan liet eind van den cursus, zal er van enkele zijdeu wel tegenspraak opgaan, maar deze uit zonderingen kunnen den regel slechts meer bevestigen. Zeker, de laatste methode, liet voor dragen en vertellen door den leeraar, viudt be langstellende ooren, maar slechts enkelen, die wat voelen voor literatuur, koopen uit zic/i:c(J' een deeltje van R'ielants Pantheon, eu als er niet wat drang achter zat van leeraars of exa men, zou dit aantal nog; geringer zijn. Eu met reden: zóó is het, geen kost voor 'l meerendeel onzer jongens. liet lezen valt niet mee. Hier moet omgezet, verklaard, toegelieht worden, zal de leerling het l/ty/'ijjiï,/: vau iMüic'ni'lai, van taal. muziek, van iets voelen voor //zwelling; en. daling der klanken, de golven van het ritme," zal bij die knapen nog geen sprake kuiniüu zijn, althans zeker uiet bij de meerderheid. Eu uu builen </e «-/;-,.?//. liet examen is achter den rug en behalve 't kleine aantal vau hen, die op eene of andere wijze hun letterkundige ontwikkeling zullen voortzetten, gaat bij negen tienden der tx-leerlingen het boekje in de kast, om er voor zeer langen tijd rust te vinden! liet leven stelt nieuwe eischen; de letterkunde van deu dag wekt meer belangslelling; de con versatie boort andere namen dan \ouueleuziju tijdgenootcn : hoe kan het anders? lu .«/«<?i-l-iiiirji',!. Collegis eu opleidingscur sussen voor hoofdonderwijzers bedoel ik hier niet. Ik heb op het, oog het aantal litteraire clubjes vau samenwerkende onderwijzers, studen ten,'kortom belangstellende jongelui, die 9uderlinir of ondel' leiding van oudtren, samenkomen om te lezen en te bespreken. Daar is lust, eu inspanning; daar wordt, gelezen en vergeleken, daar zijn eritische uitgaven welkom; daar leert uien een dichter begrijpen, waardeen-u, lief hebben; en machtig kau de invloed zijn. die hier vau wedei/jdsehe wrijving van gedachten uitgaat. Klassiek onderlegd of niet, hier worden de jongelingen gevormd, die later stem kunnen hebbeu in kunst en leUeren. Edoch, huu aantal is, vergelijkenderwijze, niet groot,! Bij Ii'-1 r o/k. /.onder tegenspraak te duchten durf ik beweren, dat bij h;n, die, op de volksschooi het, lezen behoorlijk nebben geleerd, de /".v/ tot. lezen, zoo de oiu-taudighoden niet al te onffunstiü' zijn, gaandeweg toeneemt. Maar kunnen lezen en iets voor lelteikundige kunst te t-evoelen i-', i wee. Dat begiijpeii sommige uitgevers van zoogenaamde vulksiiuekeu, eu de colportage van, liefst, vertaalde, draken"' is nog in vollen gang. Dit valt te betreuren, en iiier blijft nog veel te verbeteren. Maar hoe? Xu kom ik tot hetgeen mij er toegebracht heeft, zelf de hand aau het werk te slaan. lu het, ,V/-v//-x fn,i i,'<:,i i/iir/ van '11 April IS',15 schreef ,1. U. l! i-^iiiï', naar aanleiding der SliakcsiK-ai-c-uitiiavi1, bewerkt door Dr. liurjrersdijk: /.on het, niet o)) den weg van een uitgever en exploitant, ais de firma ^ijiliof liggen, om naast de gi'illustreerde ei in vulksuitgave te lieven, in decilj?> van hoo;;-.tens 15 cent, liever r. n g l'i C''H* !'<?!. siuk, ie Ier op ziehzetl com pleet, vooiv.icn \:ui eene kb.inc heldere t.oe eh"11 C. Het zon. e.'ue pri luie nn r.'cu courant kiumeu «'orden. Hit voih, wat men iu beperkten zin (ieder //het volk'' vcrs'a-il, «ordt, tcsfenw.iordig ' bedorven en ve:".rifi nrd door i l il,tert r( p'peni.terJ uur'', bexv. i'kt door co'p irleurs, om voor 'l> ceulS oer viel; eel.e i, \\ ? Vel'i l, ?_' * e out van '- ('U van eeu L'niVt'i- :.u i n:\ t iroman a's De l^ul ! i'int J'xrl'jn. Deze zoogenaamde volksuitgavcn j duren miniteLS een jaar, zoodat de uitgever l groote winsten behaalt. \Vaarom waagt geen j deugdelijk uitgever eu exploitant er zich aau. om door middel van colportage goede boeken ffeeu vervelende bij duizenden tegen gering bedrag te verspreiden. Hijzelf zou er in de eerste plaats bij gebaat ziju eu het volk gezonder literatuur bekomen". » Dit bracht mij tot nadenken. Als een dergei lijke volksuitgave levensvatbaarheid ruoclit hebben, dan ware het zeker eerst te beproeven met een volksuitgave onzer Nationale Dichters. : Maar die zouden niet verstaan wordeu in 't j oorspronkelijke, evenmin als Shakespeare in 't \ Eiigelseh. Het verschil mocht zoo groot niet ? ziju, viïKTA.u.o moest er wordeu. Eu, als dat eeumaal gedaan was, hoc zouden dan velen, l (vleide ik mij) ook bij het onderwijs gebruik kunnen maken van eeue dergelijke uitgave. Eeu l s'tuk in zijn geheel lezen gaat toch boveu liet i beknopt liooren weergeven door den leeraar; dat kou de leerlingen trekken ; als allen't werk, ' zonder te veel inspanning, zelve gelezeu hadden, { kon een vruchtbare gezamenlijke bespreking ia de klas plaats hebben, zooals na b.v. met stukken i uit de Camera geschiedt; dau ook, (of althans j wat minder!) op examens geeu napraten meer j van handboekjes of dictaten. i Ik besprak miju plan met eenige collega's en. | andereu. Onverdeelde instemming viel mijn idee, : gelijk zooveel wat nieuw is, niet te beurt. ;li/niC'jzi>ig r n n twiiii'i'lxc/ii/i'Hiiff; daar was men wel voor. Wi'/~iyiity i/i /.'?' spelling: hier waren de meeiiingen al verschillend. /,Ik leg ze do taal van de 17e eeuw voor; dau kunnen ze zich later beter redden, als de school verlaten is. 7/ó mueielijk is het, toch uiet". A olkoincn juist, maar voor de meerderheid is het dan toch maar wat ballast te meer iu het, toch al zoo zwaar bevrachte schip vau wetenschap, dal voortgesleept moet, eu m.i. wordt het gewicht van dieu ballast voor knapen, door den leeraar vaak onderschat. Het is zooals Dr. (i. !\a:ll' zegt, iu !><j f'li'h van October '91. Die afwijkingen vau de hedendaagsche spelling trekken een deel van de aandacht der lezers tot zieh, dat, zij niet verdienen, en ook kunnen zij het verstaan en genieten van een gedicht slechts belemmeren'' i Dan: wij;///in// in ifoordenkcus en itoorili ?i-li>kl,-i>ig .... liet, woord //heiligschennis" heb l ik niet vernomen, (ook uiet in de critieken, waarover straks,"! maar wat gezegd werd, kwam : vrijwel op 'i zelfde neer. //Ge wilt het den jongens te gemakkelijk maken", was ook een \ argument. Ik vind, dat men het ze uiet, noodei loos, moei ijk moet maken, d.i. tegenzin op wekkend door half- of niet- begrijpen. \Vie , op het tooueel hoort zeggen : (zouder 't vooraf | gelezen te hebben met de verklaring er bij.) i Hij spalekt twee uiens op'' of, van een meisje ] gesproken: ,iuen praetme vau geeu tulpen, i noch vau Augustus zelf" (Leeuwendalers 229 en 2(!j mag iiaar de beteckeuis gissen, maar Tffflinil het uiet in ouzeu tijd Eu zoo is er i veel, ook in deu Gijslirechl. j Dat \voonleu als vcrbaest", //mislijck", j reuckeloos", //pronken'' tot verkeerd verstaan j aanleiding kunnen gevel), licht voor de liaud. i Hit dubbele doel, >lat te bereiken \vas : iets hnnkbaais voor de school eu voor liet volk te gegen, lachte mij toe ; het werk zelf: wikkeu, wegeu e-u kiezen Mond mij aan: de bewerking kwam le.it. s'iiiid. Moeilijker was het eeu uitgever te vind-h: de boekjes moesten er aantrekkelijk uilzien, tot, lezen lokkend, en zoo goedkoop mogelijk, terwijl let debiet niet vooiaf te bcpaieu ',ihs. De heer Hoon durfde het aan, eu /.DO is iie ',[',.?.!/,?? rlil, ;ils No. l vau (leze Letterkun'.lige iJiiK.üliicck verschenen. A l k m a a r. J. A. VERKILT,. ??'-ó-''.1^. (^lot d>li/t.j