No. 1108 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. zonderingen, kunnen in eigendom aan een persoon (of meer) behooren; b. vrijheid tot aangaan van contracten behoudens de uitzonderingen door de wet gesteld, en e. de vermogensrechten van den eigenaar aan, tenzij de wet anders mocht hebben epaald, na zijn dood op die personen over, door hem of door de wet aangewezen. Prof. Menger zegt *), zoo prikkelend tot nader onderzoek : De regeling die uit deze grondslagen is voortgevloeid, mag slechts beschouwd worden als n der denkbare oplossingen voor een peconomische orga nisatie. In den socialistische!! Staat worden de drie grondslagen juist door de tegen stellingen gevormd. Alle zaken, behoudens de uitzonderingen door de wet omschreven, behooren in eigendom aan den Blaat of althans aan een staatsrechtelijk lichaam; de burger of de burger-es kan zich slechts tot levering van arbeid aan een staatsrechteljijke autoriteit verbinden ; de door de wet erkende eigendommen kunnen, r>a het overlijden van den eigenaar, sltchtsin beperkte mate ten bate van ar:deren komen. Wat een uitgebreid onderwerp voor ernstige en gezette studie wordt hier den ontwikkelden en ernstigen menschen onzer dagen, door genoemden hoogleeraar aan gewezen. Hoe duidelijk wordt hier als 't ?ware de opmerking gemaakt: ernstige, doeltreffende staathuishoudkundige studie is, zonder bespreking van het burgerlijk recht, onmogelijk. Als dit waar is, wat dan te denken van hen, die in onze dagen van algernetne schrijverij, sta athuibhoudkundige boekjes samenfctellen, die den lezer zeif's niet doen vermoeden, dat de algemeene oeconomische toestand door de burgerlijke wetgeving voornamelijk wordt behtstrscht? D. STIGTER. Am s t., Alexai.derkade 4, 1-i Sept. '98. *) Das Lürgerliche Recht und die Besitzlozen Volksklassen. Muziet in He Hoofffl. De Nederlandsche opera heeft het muziek leven in onze stad heropend ; misschien op een tijdstip, hetwelk daarvoor niet bijzonder gunstig was; ten minste hat bleek, dat te midden der voorbereidingen, waaraan men zich overgaf om de inhuldiging onzer jonge vorstin zoo luisterrijk mogelijk te doen plaats vinden, het publiek niet in een stemming verkeerde om naar de opera te gaan. De beide voor stellingen van »Het Vaderland" van Paladilhe, bleken, wat het bezoek betreft, dan ook niet aan de verwachtingen ie beantwoorden. Daar ik geen gelegenheid had deze voor stellingen hij te wonen, wil ik mijne bespreking thans beginnen met de «Hamlet'-uitvoering van Dinsdag !.l. Aanstonds bleek dat men met een aantal nieuwe krachten te doen had, die gedeeltelijk zelfs voor het eerst de planken betraden, die de wereld beduiden. Het moeten zeker zeer gewichtige redenen zijn waarom voorname krachten, als mevr.Madier de Montjan, m> j. v. Gelder, de heer Orelio en de directeur J. A. Kwast niet zijn gereëngageerd. Van mevrouw Engelen-Sewing weet men dat zij een zeer eervol engagement in Hannover heeft afgesloten, van de anderen is het, voor zoover ik west, niet bekend dat zij zich elders verbonden hebben. Hoe dit zij, stabileteit in de bezetting deivoornaamste krachten is eene eerste voor waarde voor een goed ensemble eener opera ; slechts wanneer men eene betere vervuiling der verschillende emplooien kan verkrijgen dan alleen is mutatie, met de onwillekeurige r.adeelen daaraan verbonden, gerechtvaardigd. Het is te hopen dat het personeel der opera spoedig «ingespeeld" moge zijn en dat men dra wederom met werken voor den dag kan komen, waaraan werkelijke kunstwaarde is toe te kennen en die niet gebaseerd zijn op de krachten van ne figuur ja zelfs van n persoon als vertolker dier figuur. Zoo toch moet men. Thomas' Hamlet beschouwen. Bijna !;lles beweegt zich om den persoon van Hamlet. Hadde men bij de allereerste op voering van Hamlet te Parijs niet iemand gehad (Joan Baptiste Faurt) die den zwaar moedigen Doenschen koningszoon even goed wist uit te heelden als te zinger, dan zouden alle latere vertolkers dier party hunne praestatie niet naar diens geest behoeven in te richten ten einde hem te evenaren, en dan zou dus ook deze ondramatische opera ver moedelijk een niet zoo lang leven beschoren zijn. Het is van den belgifchen zanger Florissen niet te verwonderen dut hij zich aangetrokken gevoelt tot deze echt fransche baritonpartij. Zij leent zich dan ook uitstekend voor zijne omvangrijke, fraai gotimbroerde baritonstem. Ook weet de lieer Florissen, met zijne lenige tn slanke gestalte, het opera-type Hamlet goed te triifen, zonder echter in spel en ge baar ons ''en wanhoop to kar.npn Jflf n tne:logevoelen,als een enkele zijner fransche collega's. De heer Florissen beijvert zich het Hollandsch goed uit te spreken. Meer aandacht zal hij echter nog moeten besteden aan de verscheidenheid in klankkleur onzer Nederland.'che vokaalcyUnder. Allo klinkers hebben nog te lijden aan een zucht tot het geven van een donk«r stemtimbre, hetwelk op den duur aan de duidelijkheid in den weg staat. Mi-jufl'r. Fannia Fra cisca als Ophelia bleek eene coloratuurzangt-res te zijn, waarmede onze instelling ten zeerste geluk gewenscht mag worden. Hare stem is sterker dan men zulks gewoonlijk in de vervulling van haar emplooi aantreft, terwijl hare coloratuur reeds een hoojje mate van afgeroüdhoid heeft verkre ;er>. Alloen zal /ij zich 1,0,^ meer in hare partij moeten inle<en en zal zij nis tooLeelspeelstcr zich %rijer op de planken moeten leeren beweaen. Mejuffrouw Irma Lozin hei ft een schoon orgaan. De beheersching daarvan is echter nog niet voldoende. Haar piano klinkt mooi en ook haar fwte mits niet te ruw aangezet, want dan wordt het vaak te laag is schoon van klank ; doch met de verbii ding van die twee uitersten in de nuancen der dynamiek is het veelal treurig gesteld. Dringende studie zij haar daarvoor nog aanbevolen. De weinig belangrijke partij van den koning werd vervuld door den heer Joh. A. Hoes. In den heer Hoes is de Nederl. opera een bas rijker geworden met een ze-r schoon, omvangrijk en egaal geluid. Da heer Hoes is nieuweling op het tooneel; dat was aan verschillende dingen, vooral wnt het spel be treft, te bemerken. Doch de heer Hoes heeft talent, dat ble>-k reeds onmiskenbaar uit zijn sKoning'1; hij studeere dus onafgebroken door en de resultaten zullen niet uitblijven. Thans reeds klonk zijn stem in de weeke, lyrische gedeelten zeer fraai, terwijl hier en daar in drarnatiKche oogeriblikken moer energie kon aan den d;: g gelegd worden. Da Ueer Caaueren vervulde met zijn licht aansprekend tenorgeluid de partij van Laërte uitstekend. Eveneens werd de ntoonige partij van don v.;ee'it' met schoon1'', k lat krijke steni door den heer Palache gezongen. Men zal goed cloen hem spoedig eene grootere parlij toe te vertrouwen ; zijn sonoor geluid en duidelijke uitspraak geven hem er recht op. Fe heeren Hilla, A', xanders en Broekhuizen zongen de kleine paitij'j''S van Horatio, Marcellus en Pollonius. II t koor hield zich flink, de decors waren. goed verzorgd en het orchest bewees dat het uit goede elementen, gedeeltelijk zeif's uit zeer goede, samengesteld was. Verzwegen uw gechter niet worden dat die goede elementen nog niet een schoenen orehestklank teweeg brachten. Men vergete aan de leidende plaats toch vooral niet, dat een goed orchest het voornaatiisto bestanddeel ecner opera is; maar dan ten orchest waarbij men aile bekoorlijk heden en klanksehakeeringen van dit veel kleurige instrument kan genieten ! De voorstelling was niet zoo bezocht als gewenscht was. Men bedenke toch vooral dat de entrees vn.u h^t opera-be/oekemi publiek de eenige waarborg, de eenige subsidie zy'n tot instandhouding der instelling. AST. AVEBKAMP. iliililMliiliiiMiiiimitittiimnniiHiiiilliliillltmii Siertet op fis Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid, Niet zoo makkelijk vindbaar en daardoor niot bijster in het oogvallend, behoort do his torische afdeelirg toch zeer zeker tot het meest bezienswaardige op kunstgebied van deze ten toonstelling. Want wie zal niet, bij het binnen treden van dit rustige zaaltje niet zijn getem perd licht, onmid'Jelijk bekoord worden door alles T, at hier is uitgestald ora. ons een denk beeld te geven wat vrouwenhanden, met noeste vlijt en groote kunde, in vroegere tijden ver mochten tot stand te brengen'i En het eigenaardige van het hier te zier.e huist zeker vo ,r oen goed deel o.jk daarin, dat het niet alleen door vrouwen vervaardigd werd, maar in de meeste gevallen tevens tot ei^en gebruik gebezigd werd. Als wij h-:;t merkwaardige oude drukwerk, het leven ver halende van de II. Liduina, en dat wel meer een verheerlijking van de daden eener groote vrouw, dan wel onmiddellijk vrouwelijke haiidenarbeid zwl zijn, buiten het geding laten ; dan meen ik dat er hier al heel weinig aanwezig is, wat niet onmiddellijk positief vrouwenwerk is. Onder de oude merklappen. zijn er eer,i»o van groote be'angrijkheid en zij, die de zui verheid van constructieve behandeling en de zorgvolie toepassing van harnionieusa kleur hierin hebben opgemerkt, zullen met mij be treuren, dat dit handwerk oni op zuivere gron den, jonge mer.schen goede begrippen in te prenten van het wezen der versiering.'Jiunst, in onze dagen zoo verwaarloosd wordt en zoo gedegenereerd is. Andere merkwaardige uitingen van vrouwen arbeid zijn te vinden onder son.mige heel mooie kaatwerkcn, waarvan het alleen jammer is dat ze niet op een onderlaag van zwart lluweel zijn gelegd, dan wa:e:i ze stellig or._*) "-£-.?*?" ~ De saineöis popnlaires in net (Méonüieater, De rjverige directeur, de heer Paul Ginisly, meenende dat i og Liet genoeg ge laan werd voor de bezoekers van zijn theater, kwam op de gedachte deji Zaterdagmiddag te gel>miken voor voordrachten de poésie ancience et moderne" teneinde aan het publiek alle pareltjes van vroegere en latere dichtkunst in hun voile waarde te leeren kennen. Kort voor het winterseizoen 1896-97 werd eene proeve genomen met dergelijke samedis populaires. Ze vingen om \ijt uur aan en duurden ruim een uur, de prijzen waren zoo biüjjk gesteld, dat men voor n frank slechts een fauteuil u'orchestre of een balkonplaats kon hebben en voor 50 centimes de andere plaatsen, zoo laag mogelijk te beginnen, waut plaatsbespreken ging hierbij niet; men moest vroeg er bij zijn en faire la queue, dit was het eenige middel om zijn koninkrijk a si bon marchéte veroveren. Alleen de baignoires, waar men juist slecht en warm zat en meuigen versregel verloor, werden voor twee franken verhuurd; daarheen werden dan de laatkomers verwezen. De prachtige opkomst, het dringen der me nigte voor het plaatsbureau lang voordat dit geopend werd, bewees schitterend hoezeer deze nieuwigheid in den smaak van het publiek viel. In den 'afgeloopen winter kwamen dan ook dadeJrjk bij het openen van het seizoen de samedis populaires op het programma en men stelde zeita het publitk in de gelegenheid een abonnement te nemen op een vasten fauteuil d'orchcsi rp, ook voor n frank per voorstelling. Vele dames van goede Parijsche kringen, ge wend voor een dergelijken zetel veel hoogere pryzen te betaien, maakte van deze gelegen heid gcb.uik. Ze zijn dan ook zeer aantrekkelijk, die eamedi". Men kan zoo pret'ig daar even binnenlooper, bekende geliefkoosde of wel nog geheel nieuwe poëzie op uitstekende wijze hooren vertolken en dan i og heel kalm voor het diner een visite gaan maken, binnenkomen en zeggen: Je sors enz. en er over uaprater, of wel door een wandeling in het Liixembonrg uf een rit in hot Bosch zich wat ga:m ont.-pannen. Op de eerste programma's zag men bijna uitsluitend bekt mie namen, doch weldra ging de onvermoeide direct, ur verder, in twee rich tingen. Aan den eenen kant trachtte hij ge lukkige grepen te doen in de gryse oudhe;d om het publiek in kennis te brengen met veie onbekei ele schatten van poëzie en gat hij eens wat van Charles van Orleats, van Villon, Marot of Malherbe en dan van de Piéiade vooral. Aan den anderen kant kregen we oek .-uiernieuwste poëzie en droeg het programma vaak dichteri:amer>, zoo nieuw en jong, dat die van Veilaine als een veteraan er tustchen stond. En dan kon men eens hoe-ren hoeveel miuiek vaak stroomt uit die vreemde onregelmatige verzen, qui font perdre leur latin aan aüe brave ,,bourgeois", door getrouwen eener andere richting gewoonlijk diep veracht worden, en waarop alle geconsacreerde d> n'nities van wat nu eigenlijk verzen en poëzie zijn, het jammerlijk afleggen. Waaili^k, het hooren van zooveel metriek op en na elki.or moet het oordeel scheipen, het gehoor verfijnen en smaak en een eüchtgevoel, waar bet wel reeds bestond doch sluimerde en daardoor ook de gewoonte geven die velen reeds hebben en anderen toch nooit zullen krijgen om geen poëzie te zien of geen poëzie te lezen zonder er ook werkelijk of denkbeeldig den muzikalen klank van te hooren. Hoeveel ijverige en oplettendj vreemdelingen bij zulk een voordracht kunnen leeren ten op zichte van dictie en uitspraak, behoef ik voor zeker niet verder te betoogen. En de artiesten van het Odéon zijn juist zulke uitstekende leermeesters omdat zij gewooi lijk zelf eerst sedert kort het Conservatoire" verlaten hebben. Sommigen geven dan ook nog privaaCes, tegen cog wel te bereiken prijzen. Het heeit me gespeten de artisten wel eens met een stuk papier in de hand op de planken te zien verschijnen. Wanneer degcen, die mo mooie gedachten in mooie vormen moet ver tolken, niet tot me spreekt, met zijn mond niet al'een, maar met zijn gansche trekken, zijn oogen vooral, dan gaat voor mij een groot gedeelte van elen indruk verloren. Doch, men moet billijk zijn, het is waarlijk geen gebrek aan ijver van de meest jonge artister, die aan I het Odéon verbonden zijn. Als men bedenkt de krachten die ze moeten geven, 's avonds en op de matinees, Dond rdags en 's Zondags en dan nog de repetities, het herhaald crtëercn van nieuwe rollen on men neemt in aanmerking het uitgebreide en wissele; de p;ogramma der Samedi", dan iuagmcn waarlijk niet meereischen. De acteurs, die ik hoorde, zeggen allen goed, al hebben ze niet de stem van Mounet Sul'y; hun optreden vind ik altijd wat vreemd eu liever hoor ik een gewoon redenaar, mair in elk geval geef ik ze allen graag met hun ver zen en dramatische dialogen, want die gaven de heeren ook wel eens ten beste, voor n sonnet, n fabeltje rein en zuiver als het or.s tegenklinkt van de goed gw fende mondjes der actrices, welke hier bewijzen, d»t volmaakte techniek en ware kunstzin van het een.omlijste een juweeltje maken. En zij zelven hechten een hooge waarde aan die juweeltjes. Dit is r.u even een buiteulandsche reis van het Odéon nsar de Frargaü, maar wat was de ex d< yenne, Mlle Reiciiemiierg niet trotsch op haar fabeltjes van La Fontaine er, al heeft ze nu wa-;r:ijk van de pUnken afscheid geromen, zeker zal ze deze nog wel eens in een of and-'ren salon ten beste geven. Maar ook in het O.léon hechten actrices zooals Mme Segond Weber en Mlle Rabuleau, eene groote waarde aan de twee of drie stukjes, die ze op een Zaterdagmiddag moeten zt-ggau. Ze bewijzen dit niet a.leen door de zorg die ze besteden aan de voordracht zelv, maar ook door htt bestellen van nieuwe toiletjcs voor de gelegenheid. Bij den eersten Samedi populaire verscheen Mme Segond-Weber niet, al moe.-t zij, volgens het programma, er zijn. Maar het a!lerla:itst kwam ze nog op en gaf ons toen achtereen volgens Ie régal de son tribut", wat zeker niet nadeelig wts ,.pour conscrver Ie bon gout". Doch dit late «.ptreden had, gelijk ik naderhand van goed ingelichte zij e vernam, een andere reden. Haar taillense had het lijf van haar nieuw toilet nog r.iet gebracht en in haar loge zat ze hierop ie wachten, gelukkig toch niet te verteets, wart ze verscheen oj het laatst, adorable bepaald, met baar fijn, intelligent k pje, omsloten door strenge bar,eleaiix, in d;H zwarte gedecolleteerde toilet, waarop zoovele duizendkb uri:,'e parels schitter den. Ze werd tweemaal gebisseerd en. viTiiende het. Als actrice is ze wel eens wat stijf; voor eene bocreiiheibergieroter ia Ee chemineau" was ze bepaald 01 .geschikt, doch bij e>-n op treden in gewone kl.edij I.omt al bet fijne en gedistingeerde van baar persooniji: tut zyn recht, en haar voordracht is sympathiek, ha»r stom, mits niet oversld.ai.de, melol.eus. ba?r dictie zuiver. Haar zoo voor ma ziende, in baar eii:er,p, aantrekkelijke schooi hè'd, heb ik wel eei« wat stootends gevonden in het uitbundige g'juich der Parijsche studenten, wanneer deze haar bisseerden en tofk'ap'C'i er, gilden luidko l-: Bravo pour Segond \Veber", alles op een toon waaiurt meer overmoedige spothist dan ware bewondering sprak. Parapattan, 2S Juni 'luS. VOVAOHUS:-;. !n erkenning der vrouw als mondig Staats burger, dan voorzeker zou Uwe il'.'getring gezegend zijn." Vrouw ciüfe floktcrs in fle Vrouwenkiesrecht. Bij gelegenheid van de audiëntie op 7 S^pt. te Amsterdam door II. M. de Koningin ver leend, is door de presidente en de secretaris der Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht aan Hare Majesteit overhandigd een adres, waarin wordt uitgesproken de «hoop fin blijde ver wachting, dat de wijze, waarop Hare Majesteit Haar hooge plaats aan het hoofd der natie zal bekleeden, het bewijs zal leveren van den veredelenden invloed, die uifgaan kan van de vru »«?.'' Voorts: >»Zij verzoekt Fwe Mijosteit eer biedig Haar hoogen invloed te willen aan wenden bij Hare raadslieden om hun aandacht te vestigen op de ondergeschikte positie, die de vrouw inneemt in den Jfederlandschen Staat en hoopt, dat het Uwe Majesteit moge behagen, zich te doen vof-rlicbtcn omtrent de bezwaren, die de vrouw heeft tegen de bostaande maatschappelijke orde en Staat in richting, welke bezwaren hun grond vinden in haar gemis aan politieken invloed. Als onder Uwer Majesteits lïegeering Xederland de andere Europeesche rijken voorging Een opmerkelijk verhaal wi rdtdoor llyginus ongeveer OO n. C. gedaan. !)_ar de ouden geene vroedvrouwen 1 1' vrouwelijke arts- en kei. don, kwamen vele vrouwen, die mai neiijke hulp afwezen, t m het leven. Lr was toch etne we; te Athene, die slaven en vrouwen van de studie der geneesku' do uitsloot. Toch was er een jorg md jf , Agnodike g- naamd. dat lust kreeg, zich aan gere< sïrunde te wijden; zij schoor haar haren »?, hukh zich in ma sgewrad en volgde de l.vseu van dea geneesheer Ilierophilos. Toen zij hare studie voleind had, ging zij tot de vrouwen u.';- ;i&, c nc'/dig hadden en ve schatte aan <kze J.ulp, nadat zij haar gezegd haf', wie v, ij wa*. Maar de geneesheeren, ziende dat men hen wti J> rJe en haar tjeliet, klaagden haar aan en beweerden dat zij een knaap was, die van zijn teedere gelaatskleur gebruik maakte om zich voor eeue vrouw te doen doorgaan, en die de v^ouwc-n zelven tot zijn medeplichtigen maakte. Ag: odike moest dus, na ele vrouwen overtuigd te hebben, ook de rechters overtuig' r ; maar toen dit geschied was ook veranderde d-; Are pagus de wet, in liet vrij ..el/oren vrouwen tot de studie en Jj uitoefening der geno.-'skund; toe." Ondanks ilo^o omwenteling bleven ook de artsen nog vele vrouwelijke patioi.ten houder< ; er waren ook beroemde specialiteiten in vrouwen ziekt en. Martiaiis in spottenden z'n, Soraiuis in nrnstigen zin, maken er melding van; Seneca Inuilt eei.e eenstemmige uitspraak van vijf medicae" aan. Kon tweede vraag is, in welke consideratie deze vrouwen stonden : op de hoogte van bakers of van weteniciuppeirke autoriteiten. Te Uouic waren zij, als zij vrij-eb;.ren waren leden van een gilde, dat la'er de nobilitas verkreeg. Er is een grafschrift over van eene Valeria V'erecunda, eerste medica obstet'ix van haar district1'; en van eene Ju-ia Saturnia, die door haar man genoemd wcrdt mijne onvergelijke lijke gade, do voortnfl'odjke doctores, de eerbiedwaardigste vrouw.'1 /'j waren dus niet ei. kei geacht, maar konden ook geliefd en getrouv;d worden. Tot.-'i is het aantc.l plaatsen waar van doctoressen 2'^proken wordt, btel gerini.'. Dat ze i.iüt ei.ki.l vrouw oh.k.! patiënten hadden, M'bijnt te biijk, MI uit ' wt c recepten, die Galenus a:t:,haa!r, ais door e,e?, zckoie Ai:;ioch:s uitgevondf-ji, ca v/elke tv, ec i'u'.'i pten n:en bijna \v ordeüjk oo!c in Arai'i.M.'lie rt coptei.bü* ken, die vo< i aan Galorms oi.iUeid hebben, terug vii dr. liet '/.ijn t<voe zulvcn voor kwalen die bij vi'o:iwen weinig voorkomen. Oj'mcrLi'Iijk ;:eno'-g lm.it mou weinige jaren gek-.lop, in \K'.l'i, don ; aam van die Aotioebis weer vcrnv !?! gevcüdei). l'oer eei.e Oostenri;ksche ( xped'tio in KU'in-Aziëwerd in cie n.ï'ien der s*ad Tion het voi-tsUik van eeri sta; diieeld p,evoi;de", uit de tweede eeuw na Cb. (Ualemu' ? !ijH) i.fkonis'.ij'. waarop stond: Anti' chis, dochior vr.n i;iodo'us uit T!os, v/ier i rvarir'g als doctores door raad en gemeente van de stad TK-s eiketid is, tiei it zich het haar vei leende standb eld op eigen kosten doen oprichten." In dit ervaring" zit eene aanduidirg van de K-hool, waartoe Antiochis behoorde, die der empiric;, die te AKxandriüblooido, en steeds in coi.flict was met de scholen eler dogmatici, rdectioi en anderen. liet oprichten van staiuüieeldi n op <-i^en kosten, nadat het stadsbestuur daartoe de vcrecrende toestemming had gcgrven, was niets biL'ei'gewoons. Antiochis hei ft zekirniot kur tien virnioeden, dat 1700 jaar later, in Juni 1SIH, de Arzter.tag" tn WiOsbaden als /ijn ec-iistemmij gevoelen zou uitspreken, dat de vrouw voor de studie der medicijnen, y.oof.tl als voor de dokters praktijk, ongeschikt is. mitmitiiiiuiitiimmi Over het leven der dames-studenten te Oxford vindt men in de I''rotu/e enige bijzonderheden. »IIet leven in het internaat heeft a! bed weinis; bekoorüjks. Da voor schriften, op oud-Engelscha tradities gegrond, gelijken mei-r op kloosterregels dan op imiversiteitsbepaliüjjeri; bij voorbeeld: eene studento moet 's avonds oni zes uur binnen xijn, v; av. nee-r ?.ij i;k-t bijzonder verlof tot langer uitblijven gevraagd beeft. Vóór vijf uur niii» zij in de zalen an gangen der universiteit geen van hare vriendinnen kannen of groeien. Eerst r.s. de live o'elock-tea openen zich oog en rnoni!; de dames mogen elkaar kannen en samen praten. Het is ook verboden, meer dan tweemalen met dezelfde vriendin naar da kerk te gaiir>; alle uitsluitende vriendschappen tusschen twee m isjes worden tegengegaan. De collfgas wordnn door studenten en studeuüni e-n bezocht, maar de meisjes zitten aan don e- r.en kant, onder hoede van eenige chaperons. Da jungc, rcüisjss van bet internaat mogen nooit ergens tegelijk mat studenten gtïnviteerd worden; van uitsta;.je=, pienic?, soireeijes, geen sprake; enkel joi.gedames-teas. Dit strenge leven, dat alleen door den ijzeren wil om wat te leeren, duldbaar gemaakt kan worden, is ook jaren lang geleid door twoa arme Indische prinsesjes, die er geen lust in hadden. Za konden de Europeescho geleerdheid maar iiiet in haar mooie bruine hoofdjes krijgen, daden nooit con examen, maar moesten toch te Oxford blijven, omdat het er goedkoop is, en de «grand old lady", die de zorg voor haar op zich genomen had, behalve aan haar familie niet gaarne heel veel geld besteedt. * * * Eun bijzondere vermelding, waar sprake is van »sweating systems" rnr.g wal ann da zijdaindustrio in Anatoliügageven worden; de toestanden moeten daar treuriger zijp, dan men zich in Europa kan voorstellen. Een rciiigur, E.lunrd Mygrnd, vcrU-ll v,ïn zijn ondervinding te Biledjik, met Kiiplu er, S'hi'ul, hat centrum van de zijdespinnerij aldaar; in dat district zijn niet minder dan 1-000 hectare mat moerbezieboomen beplant. »Ik ben in mijn leven reeds in menige fabriek geweest; dat overal Hink gewerkt moot worden, en dat men arbeiders en arbeidsters streng op de vingers moet zien, houd ik voor van zei f sprekend; dat in vola het loon niet in evenredigheid is met hat werk, is heiaas een treurige waarheid; dat vele industrieën i-chatleüjk voor de i^.'.oiuUier.l of so.ns /.el f i levensgevaarlijk z;j:i, is bekend ; maar dit :i!k-s wordt ;u Furop'M'Sche lande-i meestal door sanitaire maatre^"len verz.ieht of door hoe«t-r loon vergoed. W nar echter het maest ingspanncn werk, het geringste loon, da langste :i' baidstijd, da wül^eHjk'stP, gevaarlijkste i bezigheid bijeenkomen, daar is het erg gesteld, | i'n sedert .ijn bezoek aan de zwnvelinynen 10 j Caltanisütta berinnor ik mij niet iets zoo ergs l gezien te hebben als da ellende in do zijdesjtinreiijon te Kiiplu au Biledjik. Wij treden in een der sjvunerijün, m de diie dorpon zijn ar veertig. Van buiten maakt hi-t gebouw geen slechten indruk; het is hoof, helder »;cwit, met talrijke vensters, dia open staan, awulat licht en lucht vrijen toegang hebben. Maar zooJra men binnen is, wordt men aangegrepen door dan walgelijken, afschilw.-'lijkcn damp van hat warme water waarin de cocons geweekt worden. In het mkUen. is een smalle g*nj;, aan beide zijden zitten dicht naast elkaar de werksters aan de onaf gebroken snorrende spinnewielen. Daar zitten kinderen, nog lang niet aan de school oi.twiissan, mci'jas, vrouwen, weduwen die sinds lang stompzinnig geworden zijn, en aiian vertooneii dezelfde moeda, vale, bijna dierlijke uitdrul.kina; van berusting en hr.polooza ellende. Het werk begint met bet aar-brnken van den d.ig en duurt, niet een half uur voor liet middagmaal, tot de schemering. Voor dcizon arbeid geiuiddeld dertien uren da:\as ontvangen da vrouwen nominaal .'i tot <i piasters (?!i! a 7:.' centen) maar de patroon, meestal een Armeniër, weet er onder allerlei voor wendsels h', t grootste deel van te krijgen. Hoe hat in deze fabrieken moet zijn, als regen of koude de ventilatie tot een minimum beperken, kan men zich niet voorstellen; maar onvol doend voedsel, overwerken, verpeste lucht zijn oorzaak, dat al dezo vrouwen vóór kaar twin tigste jaar verwelkt en oud zijn, en allerlei ziekten ze in grooten getale wegmaaien.'' Te Barmen had het ziekenfonds e?ne in Zwitserland gediplomeerde doctores, ilr Moest;', tot behandeling van vrouwelijke patiënten aangesteld. Daar in Duitschland intusschen aan vrouwen nog niet het afleggen van een medisch staatsexamen veroorloof J is, hè,, ft de regeering te Dusseldorf aan het bestuur van hot fonds doen weten, dat het voor ieder lid eene boete van 10 mark per dag zou moeten betalen, wanneer dr. Moesta bare geneeskun dige praktijk ,nog lar.ger uitoefend-?. * * * Te Berlijn zal eene doctores als deskundige bij de politie worden aangesteld tot het onderzoeken van die vrouwen, die voor da eerste maal voor de »Sittenpolizei" verschijnen. * * * De Parijsche bloemanschilderes Madeloina Lomairo heeft eene henoomir.fi; als leerares aan het historisch museum te Eo. Jeu aan genomen. *** Da Engelsche grootèwereld heeft een slechten naam wat moraal, en zeif wat behoorlijkheid van taal en uitdrukking betr. ft. Ken cor| respondent in Jilacktcood, de heer Winterley, l geeft top, dat wat de t;al betreft, die der ! aanzienlijke jongelui en zelfs die van vele aanzienlijke dames bet naast komt bij die dt-.r minst sJontlemarachtige" arbeidersklassen ; maar hij wil aannemen dat dia dames en heeren da vulgaire taal schilderachtig en pikant vinden en niet altoos precies wete-n, wilt er mede bedoeld wordt. Daarenboven, voert hij aan, was nog pas dertig of vesirtig jaar geleden »de groote wereld" zoo beperkt, zoo aan aile kanten door huwelijken verwant, dat alles eau familie scheen, en gemeenzaamheid van taal tot in het overdrevene er geen aan stoot gaf; en ook: in dia kringen ze'.f w~as het een soort van kunst, die tot volmaaktheid gebracht werd, met bedekte termen aan tafel te kunnen spraken over onderwerpen dia een welopgevoed burger zich nooit zou durven veroorloven. En nog: wat kan men uit da losheid van spreken van eene grande dame opmaken ? Immers volstrekt niet, dat i:ij los van zuilen zou zijn? Integendeel. Erger is het. dut on afhankelijk van die losheid van taal, d.; los heid van zeden, de onverschilligheid voor schandaal, met lederen dag toeneemt. L»es de romans door groote dames geschreven, lens de kronieken der tijdschriften en vooral de vern!ag«n iler pro essen, die met wanhopige regelmatigheid elkaar opvolgen. Zia welke histories schoonmoeders in het leven van hare schoonzonen of schoondochters tntchtu'i te ontdc'kkei1. ! Eu terwijl ze bet eene zoeken, vilden ze het andere. L',t dia processen komt niet altoos de beschuldigd-', maar hnol vaak zijn kannissen, zijn familie, en vaak zijn be schuldiger met shjk bespot ta voorschijn. De geiiaale caste lijdt er onder. Ea vooial bedroevend is dit, dat de laidande factor in al die dingen niet p\s-dw, cr'gjvoal, of verdwaaldheid of teleurstelling i^, maar een vaal mindere stimulus, gew>onlij!c.k'a;;,ling, verkwisting, een enkela maal speeUucht of drank. Do modiste-rakening is de val van een aantal aanzienlijke familian geweest. Maar, de heer Winterley zoekt telkens verontschul digingen, ook hierin is het niet de eigen lijke aristocratie die zondigt, het zijn dn nouveaux notie?, dio, opgenomen in den buitenrand der «society1' haar verderven, haar den smaak voor onzinnige waalde gaven, haar de taal der mijn\verker»kroegan of er^ar leeren, en met gretigheid op allo ondeugden ingaan, omdat zij zien hoe alleen in deze de mogelijk heid tot aanraking tusschen hen en de wereld dia zij benijden, te vinden is. * * * l'<.rcn in <<~.'ij>i. Niet te zachte peren, bergaruotten, blanches, worden geschild en gehal veerd, fntusschen klaart men in wijnazijn (l liter op '2^-1 kilo peren) de suiker (op l liter 1)00 gram) en laat daarin de peren zacht koken met wat kaneel, kruidnagelen en citroenschil. Als da peren zacht zijn legt men ze in de llescb, kookt do azijn wat in, zeeft za en giet za heet op de vruchten ; laat deze een paar dagen staan, met een lapje bed. kt voor het stof, kookt de azijn nog eens op, lant hem bekoelen en giet hem op de peren ; na 7 a S dagen doet men dit nog eens, sluit de tlesschen en zet ze op een koele plaats. E?e.