Historisch Archief 1877-1940
l
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1108
de moordenaar vai de Keizerin van Oostewijk.
jk patriotisme.
(U Ik.)
He Idcine Micltcl.
Moeder, o moeder ! mijn honger is groot.
Geef mij toch vleesch, anders borger ik dood !
Moeder (Jennania.
Wacht nog wat Michel: Ons vee is te duur,
Jonkertjes dulden geen vreemd in dui schuur.
En teen het vee weer goedkooper was,
Lag Michelije onder het kerkhofgras.
Een pliiiisclirift voor Oom Sam,
(Jmlge)
Ontwapening,
Lord SAT.I>B\M;V : >\Vel zeker, snijd jrf klauwen af als
lust in hebt, dan haalt het iemand anders de moeite uit.
je er
galanterie.
De Ilollandsche boer heeft eigenaardige begrippen van ridderlijkheid.
Als het op trekken aankomt, geeft bij aan de vrouw den voorrang.
sement over te brieven, zoo heeft zich de
maatschappij toch niet kunnen wapenen tegen
berichten van bezoekers en zeevarenden, waar
van er o. a. n constateerde, dat bij zijn
laatste reis zeven groote tankschepen reeds
gedurende geruimen tijd werkeloos lagen te
wachten op petroleum en zelfs twco daarvan
in ballast de haven verlieten. Wat nog meer
tot de feiten nadert die niet te loochenen zijn,
is de achteruitgang, voor ieder belangstellende
zichtbaar op de uitvoer-staten van het
tolkantoor aan de Balballan, waar het
uitvoercijfer 9 millioen liter minder in de maanden
Mei en Juni dan in de twee vorige maanden
aan zou wijzen. Een en ander zou nu in ver
band staan tot de «kabar augin" die herwaarts
overwoei, dat 15 bronnen der groote ader van
Telaga-Siiïd totaal hadden opgehouden olie
te geven."
De lezers van de Groene zijn herhaaldelijk
gewaarschuwd dit is mij een geruststelling.
Van het eerste oogenblik af toen de kundige
directie van de Moeara-Enim met de Standard
Oil wilde onderhandelen over een practischo
wijze van samenwerken en dit van den kant
der koninklijke direct of indirect als peheel
uit den booze werd veroordeeld onder aan
bieding van betere voorwaarden dan de Stan
dard aanbood, heb ik op voorzichtigheid aan
gedrongen. In toenemende mate ben ik
daarmede voortgegaan. Van andere bevoegde
zijde wordt nu ook herhaaldelijk aangedror.gen
tot benoeming van een deskundige commissie
om onpartijdig verslag van den staat van zaken
te doen.
Van de Ulijnen verbeterden Gu-yarid goud
pL van 111 tot llnVé, Oost- Borneu. i;cu\ aan
van '.-5 tot 277,s en de pref. aand. vun 59 tot
(il. TrumKulia verminderde daarentegen van
23 op 20. Over het algemeen zijn evenwel
de Trani-raalfdie mijnen in beter doen, ook,
eenige Australische. Ook moet ik wijzen
op een vermindering van 'J.S tot 9üvoor do
aand. Sed.-lnd. Mijn-m^ij. ^Niettemin las ik
in het Ji:it. ,\"bla<l gunstige berichten omtrent
deze mpij. Voor een uittreksel hiervan ont
breekt nu de ruimte.
* _ *
Br. te II. Het verschil in den oeconomischen
en staatkundigen toestand dier landen acht ik
te gering om uw voorstel goed te keuren. Als
ge veranderen wilt en solider papier verlangt,
koopt dan ;i pet. n. w. s. Dan hebt ge ook
nog veel kans op langzame maar zekere rijaing.
v *
*
F' te U. Wel zeki r, ge kunt het eens
wagen. Succes !
D. S-na-ir.it.
A'd a m, Alexsmderkade 4, 8 Sept. 'SIS.
John Ruskin en Charles Spurgeon.
Er zijn oi geveer zes jaren verloopen sinds
Charles Spurgeon's dood, en nu is reeds het
tweede deel verschenen van de autobiographie
van dezen grooten kanselreder.aar der
Baptistengemeente, die als een geestelijke macht niet
alleen deze secte van de Christelijke kerk
beheerschte, maar wiens invloed zich ook
buiten zijn vaderland, op het vasteland van
Europa en in de Veieenigde Staten deed ge
voelen. Aan dit zoo even verschenen boek
heeft men de belangrijke, maar wel wat blut
srige moJedeeik'Jïontleend, dat van C,
Sj<i:rgC'.in's precken meer dan honderd millioen
exemplaren zijn uitgegeven, en dat zij door
een steeds toenemenden kring worden gtlezon
en gewaardeerd. Dit is volkomni waar en kan
van geen ander kerkelijk licht, zooals Irving,
Hall of Chalmers worden gezegd. Er is een
tijd geweest, dat de inhoud der geestige toe
spraken, die Cbarlcs Spurgeon in de voor
eenige maanden afgebrande Tiihcnitictt' in
Southwark hield, telegraphisch naar Cbicago
overgeseind werd. In dit tweede deel
worden wij bekend gemaakt met Spur
geon's leven in Londen, voordat de uit een
i architectonisch oogpunt zeer kelijke
'J'ubcrtitfle gebouwd was; toen hij nog in de
Xewl'arkstreet-kapel preekte, en duizenden en
r.og eer.s duizenden naar de concertzaal in
de iïiirrii/ Gnrdcnx trokken, om den geliefden
predikant te hooren, die door een gedeelte
der pers als kwakzalver en hansworst werd
bespot. De intieme betrekking tusscbeu
Spurj geon en IJuskin, waarover mevrouw Spurgeon
l spreekt, ontstond eerst na den tijd, dat in
die zaal, die met meer dan 7*V.v.) aandachtige
toehoorders volgepropt was. de verschrikke
lijke katastrophe plaats hail, waarbij 7
menschen doodged.'ukt en S zwaar gekwetst
werden, Den l'.l October lS5iï, den dag r adat
do toestemming tot het houden van gods
dienstoefeningen in deze concertzaal ver
kregen was ontstond gedurende het gebed een
vermoedelijk door kwaadwilügen veroorzaakte
paniek, zonder dat Spurgeon r-r op den
pseekstoel ie!s van vermoedde. Hij hoorde
eer-1 van bet ongeluk, toen hij zdf balt
bewrsteloos werd weggebracht.
In die jaren bezocht John Ituskin geregeld
de godsdienstoefeningen in de Surrt 11 (uin/eii*.
Toen Spurgeon in het jaar l-SV, van een
zware ziekte hersteld?, bracht do groote
kunstcriticus hem een bezoek. Mevrouw Spur
geon vertelt op de volger.de wijze van deze
gedenkwaardige ontmoeting der beide groote
nianr.en : -Mijn man was dien (Ing voor het
eerst uit de ziekenkamer beneden, en Ing op
de sojiba in den salon. Hoe goed herinner
ik iiiij de liefde en toewijding, die mr. Ruskin
aan den da::; legde, toen bij naast den gelief
den zieke knielde en hem teeder en met tra; en
in de ooger, omarmde en kuste. .Mijn broeder,'1
zeide hij, het doet mij leed, u in dezen toe
stand te zien!" Zijn droefheid en zijn mede
lijden waren even roerend als troostend. H:j
had twee prachtige gravures meegebrachf,
juweelen van kunst, die nog de muren van
een kamer in »Westwood'! versieren en
eenige lletschen duren, zeldzamen wijn, die,
zooals bij hoopte, de zwakke gezondheid van
den patiënt versterken zouden. Mijn echtge
noot was getroffen door de kiescbe hewijz<n
van zijn toewijding en sprak er later nog dik
wijls over, vooral toen in den loop der jaren
een vervreemding tusschen hen ontstond, die
haar oorspiong vond in den weerzin dien
j John lluskin gevoelde voor enkele theologische
i stt'iiuu'en, waaraan Spurgeon zicb tot het frinde
van zijn leven vastklemde.''
Een goed denkbeeld.
De pebr. (leisderver te Amsterdam hebber,
in oveilcg met bet hui.s Doven en ('o. te l!?ims,
waarvan zij de vertegenwoordigers zijn, be
sloten, een zeker percentage af te zonderen
van den prijs van elke ilesch champagne die
zij van l September tot I>1 December e.k.
verkoopen. teneinde ook de armen in de feest
vreugde van dit jaar te doen deelen. Die
heeren zullen die uitkeering intusschen niet
uitsluitend doen aan de Amsterdamache
vereeniging «Liefdadigheid naar Vermogen", maar
ook aan de armen in andere plaatsen van ons
land. Overal waar champagne Doyen met de
feestdagen en verder tot 31 December door
hun tusschenkomst verkocht wordt, zal van
elke flesch 10 cents afgezonderd worden voor
de algemeene armen.
Als er meer firma's dat idee navolgden, zou
er een aardig fondf-je bijeengebracht kunnen
worden. De heeren Geisderver hebben de eer
van de primeur.
IMIIIIIIHnilintlUIIIIIIMMIIIIIIIUIIIItHIIIH
BOEKAANKONDIGING.
De Vorstinnen van liet Jlnis vtin Oranje
JY«s.«m, geschetst door JOIIAXXA W. A.
XAI:KU en L. DJ-, XKVI: (Loutse B.B )
met een ets van P. J. AHKXHSKX en 'M
portretten in heliogravure en autoiypie.
Tekstversiering van E. VAX DF.K LAAUS.
Haarlem, M. D. Tjeenfc Willink 1*98.
Et-n mooie, kloeke uitjavo r-irt oen kfurjgsn
omslag van dier.zelfden kunstenaar, welke ons
zoozeer verrastte met zijn almanak, door het
Nieuws ra n den Day aar.gebodon. Een
geheele reeks van portretten, alle naar schil
deryen, gravures of teekeningen, verhoogt de
waarde van het geheele werk, en menig Neder
lander zal niet zoi der vrucht kennis maken
met de levensbeschrijvingen van do vele
vorstinn.n, die gerekend kunnen worden te
behooren tot het huis van Oranje X.issau.
Misschien zal een ei.kde lezer zich teleurge
steld voelen; hier en daar toch raakt de vrouwe
lijke figuur verloren tusschen allerlei geschied
kundige mededeelirgen, die wel is waar betrek
king hebben op het tijdvak, waarin deze liguiir
leetde, doch die men gaarne zouden mi s<jn voor
wat bijzonderheden omtrent het moer intieme
leven der hoogo vrouwen.
Klaarblijkelijk hebben de beide schrijfsters
een nuttig gebruik gemaakt van de bronnen,
die haar ten dienste stonden, welke bronnen
nu en dan meer zijn gecopiëerd dan verwerkt.
Daardoor gelijken sommige hoofdstukken op
de verslagen van een provinciaal dag- of
weekblad, dat voor het grootste deel met de
schaar wordt geredigeerd. Legt men bijv. het
hoofdstuk aan Amalia van Solms gewijd naast
het opstel van den heer Veegens over »de
stichtii g der orai jezaal:', dan vindt men ge
heele zinnen copie conform; alleen is hier en
daar een enkel woordje gewijzigd, terwijl hijnii
overal vergeten is de bron te vernielden. De
levensbeschiijving van Wilhelmina van l'ruïsen
is op verschillende p'aatsen gelijkluidend aan
Joru-sen's arükel »\Villem V' .
Xu gaarne aannemende, dat de schrijfster
(meji-ilroiiw Xi'.hcr hoeft do boiio bier ge
noemde hoofdstukken bewerkt) wat te zuinig
in geweest met nooten en aanhaüngsteekens
om hare lezers niet te vermoeien, erger is het,
dat zij bij liet afschrijven van de door haar
geraadpleegde auteurs hier en daar een woordje
veranderde of toevoegde, waardoor de zin wel
wat wordt gewijzigd.
Zoo deelt Veegens mede ?> Aen de doot,"
schrijft (Jordaeiih), »eens in een ander sluck
haar tit'ect gedaen hebbende, behoort van dat
stuck tier Triumphe niet meu- tn geducht te
worden"" en bij laat daarop volgen : (Bedriegen
wij ons iiitt, clan stuitte hij hier op de ziens
wijze van Am.dia zulve, wier karakter niet
\nj was van het strenge en harde, dat de
CaLvinisten der zeventiende e uw kenmerkte."
Juffrouw Xal or nu diezelfde woorden van
Jordaens aai,halende, zonder haar bron te noe
men, iaat kortwtg volgen: ».\Lur hierin stuitte
bij op de zienswijze van Ama ia zelve." 't Zou
werkelijk interessant wezen te niog3ii verne
men op welke gronden do schrijfster uier het
vermoeden van den heer Yetgei.s zoo stout
tot zekerheid stempelt.
Elders heet bet: -groote, veel omvattende
plannen werden door \\Mleru II gekoesterd.
In verband niet Frankrijk zouden do zuidelijke
Xederlanden op den Spaijaard worden ver
overd. Ean zelfstandig vorstendom op Belgisch
grondgebied zou den prins van Oraije den
weg der souvereiniteit ook in de noordelijke
provinciën banen. De vtreeivigde kracliten. van
Frankrijk en de Republiek zouden de Stuarts
op den troon van Engeland herstellen."
Deze zelfde woorden vindt men bij Jorissen
(Ilu-t. bladen, I LI. ."il; aile-eil iiijclt juffrouw
Xaber weggelaten. ??Laten (diu plannen) waar
of onwaar zijp, zij teekenen, wat de gebeur
tenissen mogelijk of waarschijnlijk deden
achten."
't Is verder de vraag, of Atnalia van Solms
wel in nf'e opziuhten jaist is gjscliiMarJ, e;i
niet naar wat klein-burgerlijke ariat is ge
meten. \\'at zij voor fr'rederik lL',:u!nk is
g3woest, wordt slechts ter loops vermeld en hare
verhouding tot Huig3i:s niet volledig weerge
geven. Vooral dit hoofdstuk eisciu hier en
daar aanvulling.
Meer sympathie bij de schrijfster vond daaren
tegen Aiaalia'-.i do:'liiflr, ik: groutu k'jurvorstm,
zeker een der merkwaardigste vrou\v«n uit do
lange ;ij van <Jr:u jevorsunuen, doch wier
invloed op de. beseuaviü^gtisciiiedenis van
Brandenburg en l'ruisen vermoedelijk niet
; (i» overwegend is geweest, uls dit werk doet
vermoeden. !?'. A. l!.
A'üam. l l Sept. 1MIS.
NIEUWE UITGAVEN.
Vei!>iU'iii/'"l van de Gids voor den
.iderwijzisr. die naar Imhe wenscht te vertrekken,
door het -«Hoofdbestuur van het
NederliindschIndisch Oiiderwijzers- Genootschap." Deventer,
.K E. Khiwer.
The Ainjl/i-Diilchinnn, The lirst English
weekly published in Holland. Vol. I, Xo. l tt 2.
Al/H'iiii'ii.'e (iriiHdstdUnyeii door UKKDKUT
STKN< 1:11. iillev. i!, vertaald door rnr. Tn. VAX
TUK iir. Amsterdam, S. L. van Looy.
J.nclnr 11 i'.imnjo of De Geschiedenis der
Xeiierlamfers in den Oast-Indischen Archipel
door l!. VAX E, ,x, Ml. S. Zwolh'. W. E. J. Tjeeuk
AViliinJc.
i'<:iisi(.inii''criiiii run ircrkltedcii. Uitkomsten
van het onderzoek der Staats-Commissie, met
eenige beschouwingen door l!. II. IL:i,]>T.
Amsterdam, S. L. van Looy.
Inhoud van Tijdschriften.
J'ji/eii Iliinri! Xo. :i7 : Laonif, door Lauise
B. B., XVI. Een militaire excursie naar
Midden-Lombok (i> Sept. tot 'i Xov. l^i'7;,
door II. M. Xeeb, otf. van gez. 2e kl., met
afbeeldingen naar photographieëri van den
schrijver. III (Sloi). De Inhuldigingsfeesten,
met afbeeldingen. Een praa'je over 't sche
ren en over den baard, I. Feuilleton.
Eigen Haard No. 38: Leonie, door Louise
B. B., XVII. Naar aanleiding van de Rem
brandt-tentoonstelling, door C. G. 't Hooft,
met afbeeldingen en portretten. Onze
Rembrandt-af beeldingen, Een praatje over 't
scheren en over den baard. (Slot). Eene
hulde uit Insulinde, door N. W. Schuurman?,
met portret, II. Hollaenderby op Amager,
door J. Vermaat, met afbeelding. Verschei
denheid. Correspondentie. Feuilleton.
liiliiiiiiJiiiinimnmiiniiiiiiimmitiimmmmijiimimiiiiimiiiiiHiinaa
Brief nit Utrecht
door JAN VAN 'T STICHT.
Men heeft goedgevonden en verstaan om
deze week bij gebrek aan belangwekkender
nieuws het praaije rond te strooien dat
Jan van 't Sticht aan 't subiel" overleden
was. En de mensehen geloofden het zóó graag
dat ze 't niet eens noodig vonden om te gaan
zien of ?ijn huis gesloten was of om het eens
heel kiesch bij de buren te gaan informeeren.
JS'een, er was geen twijfel aan, sommigen hadden
het van zoovele verschillende zijden gehoord,
het kon niet amlerp, het moest waar zijn;
Jan lag rp zijn dooden rug!
Nu, 't is niet waar, hooi ! Jan is niet dood;
ik zou dat veel mooier en deftiger kunnen
zeggen en u meteem, naar kroniekschrijvers'
manier, kunnen laten zien dat ik ook een
bee'je i'ransch ken door er aan toe te voegen :
les gens que vous tuez se portent assez birn :
maar ik houd nitt van die aanstcllervj eri met
het laatste \reemde woord dat vandaag uit
mijn pen zal vloeien zeg ik dus van het praatje
alleen maar: si non e vero, enz.
Ja, waarachtig, het was goed gevonden het
praatje! Verbetld n, Jan had juist een ver
moeiende wand ling gemaakt en was tengevolge
daarvan na den eten, onder het lezen van het
belangrijke stadsnieuws dat er een kind tusschen
de tramrails gevallen was, juiot op het
ooger.blik dat heel in de verte een tramrijfuig ia.
woeste vaart kwam aanrollen, in slaap gevallen.
Ik was dan toch ook zoo verschrikkelijk moe
dat ik zelfs de oogen niet kou openhouden
bij het lezen der ijzingwekkende bijzonderheden
hoe een glazenwasscher op het punt stond om.
van d« dakgoot langs .zijn ladder naar beneden
ts glijden en een paar studenten hun potjj
bier -warm lieten worden, om op den kleine
toe te ijlen maar hoe dat kind al weer
overeind stond, voordat er iemand bij had
i tinnen komen, en naar zijn moeier liep, die
op een stoep met een pannetje met eten, voor
haar man den tratnkoütsie'-, zat te wachten.
Ea dan die .ser;timerite;'le commentaar aan het
slot: man stelle zich de dankkaar ten hemel
gerichte bukken v<v>r waarmede d!e vader en
die moeder dkaar aanstaarden (dat kon niet)
en hun van een wissen dood gered kind om
helsden!" En daarna ecnige indrukwekkende
pun:j"8
Het was onder het nadenken over den dippen
zin dia- puntjes dat ik in slaap viel, als ik mij
niet vergis.
Xa hoe langen tijd ik weer ontwaakte, weet
ik niet, maar hot was door een gegons van
van stemmen. Eerjp, mij onlokerd<% vroeg van
beneden: Zio, ligt meneer dan (och 'e bed'?
Er is toch niets' bijzon ers gebeurd ?" »Welneen,
wat zou er gebeurd zijp," was het antwoord
vu n boven. O dan kan ik meneer zeker «el oer s
zien tn spreken, wilt u hem niet even roepen V'
werd van beneden woer geropper. Wel vol
strekt niet, ik ..." Wa&rorn richtte ik mij op
met luisterend oor'èWas het gewctenskcaging.
die mij deed vreezen dat er volgen zou: ... zal
wel oppassen om slapende honden wakker te
maken?' Maar nee", dat woord werd niet
gesproken, gelukkig. Integendeel, de man werd
verzocht de deur zachtjes achter zich toe te
trekken, d&ur msueer niet mocht gestoord wor
den in zijn welverdiende rust. En rauwelijks
ba.l bij pruttelend en niet al te zacht aan dat
verzoek voldaan gf mijn kamerdeur ging open
en ik kreeg een sloot aan den a~m met de
woorden: Jan, wat is er toch gebeurd V Het
staat niet stil aan de deur van lui, die naar
je komen vragen !"
Ik weet i)ist meer welken heilwensen ik over
al die lui uitsprak, maar ik stond wrevelig op
en ging in de voorkamer voor het raam zitten
en keek in het fpioi.netje. Het duurde niet
larg (f ;k zag twee -,ve! belten de gezichten mijne
stille straat inkomen: Van Beuningen en Van
llassel kapitaal en arbeid. Ik sprong op om
deze raadsleden, wanneer zij mij soms de eer
mochten aardoen in 't voorbij gaan j aar boven
te kijken, met een bektf Ie buiging te begroeten.
Vlak bij mijn huis markeerden zij den pas en
zag Van Hassel naar boven precies in mijn,
facie. Hij lachte en stootte Van Beuningen aan,
i.ic tok opkeek met een gezicht of de konink
lijke petroleum'iroimen plotseling 50 pc*, ge
daald waren en stamelde: hoe gaat het, hoe
gaat het 'i O dai.k u wel, meneer, en nwes'/"
Maar kapitaal en arbeid hadden, naar 't scheen,
geen tijd voor beleefdheden, zij waren den
hoek van de zijstraat al om !
Ik begreep er niets van en de zaak werd
mij r.og duisterder toen een bode van het stad
huis belde en mij daar ik zelf one;; deed
de gemeentebegrouting over l<S!>!i overhandigde
en daarop haastig en lachende wegging, terwijl
hij zeide: ha, ha, ha, wat zullen ze raar
opkijken ! Ik h°b het wel gezeid, meneer, on
kruid vergaat niet.'1 En weg was hij.
Een Christen ben ik. dat ben ik, maar toch
niet zou'n zachtmoedige Christen of ik werd
om die tlanwe (pmerking een weinig boos, een
gemoedstemming, die bepaald tot Tijdigheid
oversloeg, toen ik no'aris Huijbers ook al
een raadslid zag aankomen met (wee mannen
bij zich: een candidaat-notaris en een schoen
maker. Zoo'n notaris leeft toch ook niet veel
rust, dacht ik ; die moet nu zeker nog met zijn
twee getuigen een tw-tac.ent gaan maken. En
dat drietal stapte tot mijn ontzetting mijn
tuin'je binnen. De onhandige (eigenlijk beter
de onbeenige) sdioemnaker tiapte met zijn
zware laars in mijn bed met dubbele
bolbegonia's, waarom ik verontwaardigd mijn raam
open schoof en naar beneden riep: notari??
let toch op een der leden van uw gevolg!"
O, r.eem mij niet kwalijk, meneer van
't Sticht." zei ce goede notaris absoluut; maar
bent u, hebt n, gaat u, zult u, .... woont u
Uier. Ja zifct u, dan ben ik veikeenl. Dag
meneer van 't Sücbt, neem me niet kwalijk !"
En bet heele notariaat keerde op zijne schre
den terug.
Was ik van alle bezoekers nog maar zoo
gemakkelijk afgekomen ! Jlaar er waren er dia
bepaald weigerden de deur achter zich toe te
trekken voor en aleer zij het genoegen hadden
gehad een persoon ijk onderhoud met mij te
hebben. Om elt uur hoorden we voor 't laatst
de bel en daarna een bons tegen de deur alsof
iemands rug daarmede onzacht in aanraking
kwam. De deur werd open getrokken, een.