No, 1110 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. AMSTERDAM. Lundi prochain Octobre Pour garder Fexdusrvitéde nos nouveaux modèSes de Costumes et Manteaux, ils ne seront exposés que dans nos salons du V Etage. iiiiMaiiiiiiiuHiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiuiiiMMiiMiiMiiMiiiMinniiiiitnNiiiiiiuitiiMiiiHMiHiiiiNiNMniMiiiininMiiiUMinnnMiiiiiiuiiiiiiitiiMninitiiniiiiMiii MiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiuiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiitMniiiiiiitiHiiiiuiiiiiiiitiiiiiiiiMiiiiiMiMiiiiiiiuii nniiiiiin utiiiiiiiMiiiiiiniiiMiiiMniiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiinMiiiiiiiiiMiiiiiiiiininiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiniiiiiMiii De aföeelim MaatscliapUjK Werk" op fle Tentoonstelling van Viwenaröeii Daar, naar ik meen te mogen veronderstellen, verreweg de meeste lezeressen dezer rubriek, een bezoek hebben gebracht op de tentoon stelling van Vrouwenarbeid, lijkt het me niet ongeschikt een klein overzicht te houden, naar aanleiding van hetgeen er te zien was in de afdeeling Maatschappelijk Werk". Uit den aard; der zaak nnet dat overzicht onvolledig' zjjn, daar er heel veel plaats zou worden vereischt, wanneer men eenige woorden zou wallen wgden aan al het aldaar tentoon gestelde. Het feit echter, dat men in die zaal een exposékreeg, van hetgeen er verricht wordt in ons laad op philantropisch gebied, maakt zelf een onvolledig resumém i. nog belangrijk genoeg. Bij het binnentreden dier zaal, komend uit de afdeeling W est- ladië, valt het 004 terstond <>p een schild met een aantal bladen, waarop de namen staan van niet minder dan 1600 dienstboden, die langer dan tien jaren in haar betrekking, zijn geweest. Wanneer men weet, <iat er nog meer dan tweehonderd zijn, wier namen niet op de lijst staan, omdat zy te laat zy'n opgegeven, dan moet men wel tot de conclusie komen, dat er bij a', de klaagzangen die worden aangeheven, over meneeren en mevrouwen aan de eene,en dienstboden aan de andere zijde, toch nog heel wat gevallen voorkomen, waar beiden het cpperbeht met elkaar kunnen vinden. De Vereeniging ter behartiging der belangen van jonge meisjes, heeft ingezonden een sym bolische voorstelling der vereeniging. Zij heeft bare vertakkingen in bijna alle landen, en trekt zich het lot van alleenstaande meisjes aan. De kwartguldens-vereeniging heeft een aardige aanschouwelijke voorstelling gegeven.van hetgeen er op het gebied der heideontginning reeds is geschied. Voor slechts n kwartje in het jaar kan men lid worden van die vereeniging, en dus m 'döwerken tot het bereiken van een nuttig doel. DJ buurtvereeniging van Rotterdam, opgericht door mevr. Rutgers-Hoitsema,vergaderde aanvankelyk op een der kamers van de toegetreden vrouwen. Weldra echter was er ruimte te kort, en door vrijwillige bydragen kwam het gabouwtje tot stand, waarvan in miniatuur hier de afbeelding is. Een democratische Toynbeearbeid, naar het voorbeeld van Stanton Coit in Londen," noemt de stichtster het. Het poppenhuis, vervaardigd door de kinderen der Rotterdamsche Toynbeevereeniging, is fraai ingericht. Wat een geduldwerkje voor de kinderen; maar niet minder voor de dames, die met het toezicht op het vervaardigen van al die miniatuur meubel'jes waren belast. Het huis wordt verloot ten voordeele van de Rotterdamsche Toynbeevereeniging, voor ? 0.25 het lot. Ii den hoek van de zaal, was een allegorische voorstelling van de grondgedachte, die heeft geleid tot het oprichten van den Kinderbond" te 's-Gravenhage. Wanneer men het album doorbladert, waarop de verschillende clubjes met de dimes zijn voorgesteld, dan slaakt men onwillekeurig een zacht bij de gedachte hoe veel er op dit gebied neg kan gedaan worden, en hoe weinig er tot LU toe gedaan is, on* de kinderen der armen een meer vreugdevol bestaan te verschaffen! Paarom eere aan degenen die deze taak ter hand hebben genomen; moge het door haar gegeven voorbeeld in alle steden en dorpen navolging vinden! Een teekening vin het asyl vosr drankzuchtigen te Ilooghullen hangt in de nabijheid van eenige platen, ingezonden door den bond van geheelonthouders. De bond tot bestrijding van den vogelmoord, heeft ingezonden twee allegorische voorstel lingen. Barbaarsch is de tooi, die een vogel het leven kost l" staat er op de eene te lezen. De tafel met verslagen van tallooze liefadjgheids instellingen volgt dan, waarboven Thora Prikker's veelbesproken schilderij hangt, voorstellend: De toestand der'Nederlandsche vrouw, onder de wetgeving- van haar land." Degenen die vaa d» beteekenis der voor stelling meer wenschen te weten, kunnen liet l propagandanummer van het vrouwenkiesrecht, voor 5 cents bij het bestuur aanvragen, waarin de duidelijke verklaring staat. Het dierenasyl geeft een aanschouwelijke voorstelling van de inrickting aldaar, evenals de crèches nit den Haag. De Rotterdamsche gezondheids-kolonie zond, behalve een vitrine met verslagen, een afbeel ding van het gebouwtje, zooals het staat te Ulvenhout. Het is geheel naar de natuur vervaardigd door eenige dankbare kolonistjes. Het Heilsleger, afdeeling reddings- en barmhartigheidswerk, zond in, een vitrine met ver schillende door de geredden vervaardigde voorwerpen. Evenzoo deden vele vereenigingen gesticht op philantropischen grondslag. Daar onder moet nog afbond rlijk worden vermeld, het werk der blinden I En nu komen we aan de clou der Tentoon stelling: de sweatingtafel! Uit duizende monden ging dagelijks een kreet van afschuw, over het feit, dat in ons land, in onze stad, dergelijke toestanden bestaan Eu toch! Hoevelen waren or, die loonden niet het minste begrip te hebben, van het doel der tentoonstelling dur hongerloonen ! Om eenige opmerkingen te noemen: Een dame vroeg mij in a len ernst, om het adres van d^n sweater, die slechts vijf en dertig cents in de week leergeld liet betalen. Zij wilde haar dochtertje op dat atelier" zenien. Ze begreep niet, dat jast die lokvink, dit betaalde luttele leergeld, oorzaak was, dat vele meisjes haar gezondheid opofferden en zich een geheele week afsloofden, om de beurs van den sweater do» haar misbruikte werkkrachten te vullen. Een andere dame informeerde of zij dat goed mocht koopen en nabestellen, omdat het zoo schrikkelijk goedkoop" was. Is dat goed afkomstig uit Duitschland of Engeland," vroeg men mij. Toen ' ik vertelde, dat het uit Holland was, en dat de herkomst zelfs in den catalogus vermeld stond, was de vraag: Maar hoe moeten die toestanden verbeterd worden T' Ik wees op de lij,t die ter teekening ligt, voor het oprichten van een winkel van huisarbeid. De vraagster scheen het op eens erg be nauwd te krijgen. Ze trok de haar verzeilende dame me.le en riep: O, ik kan het niet langer aanzien, die schandloone.1! Ik word er ziek van! Kom gauw mee!'1 En weg was ze, zonder op de lijst te hebben geteekend. liet is merkwaardig, hoe dikwijls de dames last kregen van haar zenuwen, zoodra ze bij de plaa's kwamen, waar de lij-it lag. Maar er waren ook anderen, die niet alleen door woorden, maar ook met daden getuigden, hoezeer zij waren begaan met het lot der arme naaisters. Van wantrouwen, geen sprake! Slechts n heer heb ik hooren zeggen tegen de hem verzeilende dame: Weet j-, hoe ze het werk zoo goedkoop kunnen afleveren?'' Ze verdienen 's avonds op straat genoeg!" Het bloed steeg me naar het hoofd. Ik wendde me om en zeide: Hoe kunt u zoo liefdeloos spreken? Het goed dat liier ligt, is vervaardigd door weduwen met kinderen, die een eerlijk stukje brood trachten te ver dienen, en van den morgen lot laat in den nacht zwoegen, om haar kinderen voor broodsgebrek te vrijwaren." Meneer is dominee; meneer weet anders best, hoe het in die standen toegaat!" ver zekerde nu een der dames op hoogen toon. Ik probeerde maar niet verder, dien al we tenden meneer tot andere gedachten te brengen. Gelukkig degenen die tot de parochieleden van zulk een herder behooren ! .. . Het arbeidersbudget zooals het in het Sucinal WeelM. heeft gestaan, ligt ook op de tafel en trekt natuurlijk de algemeene attentie. Over het geheel is men verbaasd, dat er met acht gulden verdienste in de week, zoo heel weinig kan worden gedaan. Als het noodigste is berekend, dan wordt er juist zeven gulden een en negentig cents uit gegeven, zoodat er voor eieren, vlee^ch, kaas, vruchten enz. niets overblijft. Die arbeidersbudgetten worden dan ook heel veel verkocht. Het is te hopen, dat de bestu deering er van, velen de oogen zal openen. Bij al het droavige werden er toch ook wel opmerkingen gedaan, die een glimlach afdwongen. Zoo maakte zich een dame erg ongerust over de spiegelglasfabrikanteu. die niets meer te doen zoude.i hebben, als de winkeliers minder winst namen en dus hun wL.kels eenvoud ger zouden moeten inrichten. Ken andere danie vroeg me, of dat goed daar op die tafel van Tt'SS'.lbchade of van Arbeid Adelt was? Zóó gedachteloos doorwandelfn sommige menschen de zalen van een tentoonstelling. Allen die het hart op de rechte p'aats hebben, zullen zich zonder twijfel gedrongen voelen, ieder het zijne te doen, om verbetering te brengen in het lot van duizende vrouwen die werken willen^ maar door den nood gedre ven, gedwongen worden haar krachten beschik baar te stell.-n voor een loon, dat haar belet een menschwaardig bestaan te lijden. En dat is voor een gro>t d.'el ov.e schuld! Wij willen alle i goedkoop hebben en de winkelier verhaslt de daardoor geleden schade op de arme werk^t rs. Mag dit langer durer ? Mogen tal van oi;ze medemenschen te gronde gaan, ondtr het hoogst immoreele sweatingsste'sel ? Een bezoek aan de afdeeling Maatschappelijk Werk", heeft niet anders dan een weldaJigen invloel kunnen uitoefenen. Het gemeenschapsgevoel werd er door ont wikkeld, en niemand zal zekor de zaal htbben verlaten, zonder een teedere snaar in zijn hart te hsbben voelen truien ! VEBA. voor meisjes, Verleden winter te Berlijn zijnde, ontving ik bijna wekelijks uit Nederland brieven om in lichtingen aaigaande de tuinbouwschool van mw. Castner te Friedenau. Terwijl ik die naar mijn beste weten be antwoordde, kwam meer en meer het besefin mij op, hoe wenschelijk in ons eigen land het bestaan van eene dergelijke inrichting zou wezen. Hecht welkom was het mij dus te vernemen dat in dit voorj iar liet onderwijs op de tuin-bouwinricht'ng >Sempercrescens" te Bussum ook voor meisjes was opengesteld. Ten einde hierover uit persoonlijke ondervindi g te kunnen spreken, bracht ik er het grootste deel van dezen zomer door. l k werkte naar hartelust mee in den tuin. frischte mijn kleine eigendom aan botanische en technische kennis op en stelde mij op de hoogte van den geest waarin hier onderwezen wordt. Na alloop van dit Bussumsch verblijf is het mij zeer aangenaam te kunnen getuigen dat ik deze gelegenheid zeer geschikt acht voor alle mei-j "s wie het werkelijk om eene dege lijke inleiding in liet tuinbouwvak te doen is. Zonder iets kwaads van Frieder.au te willen zeggen, kom ik er rond voor uit, voor Neder landsche meisjes -Sempercrescens" iii alle op zichten verkieselijker te achten. \ Ligt voor de hand, dat het op zich zelf reeds een voorrecht is, een vak als dit, althans aanvankelijk, in 't eigen vaderland te leeren. Bodem, klimaat, gewoonten en gebruiken leveren bijzonderheden op, waarvan het wen schelijk is, ze dadelijk te hebben leeren kennen in het land, waar men later de verkregen kennis hoopt in toepassing te brengen. Ten andere is op oene groote kweekerij als ^Sempercrescens" veel meer ruimte van be weging en van plantenmateriaal Jan op het betrekkelijk kleine terrein van een schooltuin. Wat de praktijk betreft, vallen de leerlingen hier aanstonds in de bedrijvigheid eetier drukke handelszaak en hunne weetgierigheid kan in den plantenovervloed genieten als een veulen in de wei. liet theoretisch onder wijs sluit zien zoo veel mogelijk bij die prak'ijk aan en doet dadelijk een leiddraad aan de hand om zulk genieten tot studie te maken. Zonder veel omhaal van geleerde terminologie en vakindeeling weet de heer Jongkindt Cuninck dat onderwijs degelijk en productief in te richten. Bij de nauwgezetheid waarmede hij persoonlijke vorderingen en behoeften in aanmerking neemt wijst hij eiken leerling dagelijks don weg om voor zich zelf de juiste wisselwerking tusschen theorie en praktijk op gang te zetten. Zoo kunnen leerlingen die er zich ernstig op toeleggen, zich hier in eenige seizoenen geleidelijk de grondslagen van allen tuinbouw eigen maken. In welke richting zij dan v:rder wenschen voort te gaan, hangt van persoonlijke bedoel ngen af'. Buom-, waaronder vruchtboom-, heester- en bloemcultuur, zijn op »Sempercrescens" hoofdzaak ; ook groenten komen er voor, fijnere en grovere. Ia den loop der jaargetijden komen alle voorhanden gewassen zoo in potten en bakken als op den kouden grond aan de beurt; de bezigheden wisselen naar gelang van weer en wind en andere omstandigheden. In 't hartje van den winter heeft de theoiie den boventoon, in 't harlje van den zomer wordt zij tot een minimum gereduceerd. AVie als ik. beide het nut on de aantrekke lijkheid van tuinbouwkennis en tuinbouwbezigheid voor vrouwen van allerle' standen inziet, zal zich met mij verheugen, dat Neder landsche dames thans niet meer naar het buitenland behoeven te gaan, om daarin opge leid te worden. Brengt men in het midden dat het leergeld van ? 300 (extern) het onderwijs aan deze Bussumsche inrichting voor slechts betrekke lijk weinigen bereikbaar maakt, dan heeft men daaraan gelijk. Stellen sommigen zich zulk eene inrichting anders voor, en wenschen zij die anders ge organiseerd te zien, dan hebben zij daartoe natuurlijk ook volle recht. Maar het verblijdende feit is dat er alvast eene bestaat, die recommai.dabel is Wie daar eerst de noodige kennis en ervaring hebben opgedaan, kunnen er dan later ar.dere trach ten tot stand te brengen, meer naar haar eigen smaak en inzichten. GKEKTitriDA CAUKI.SKN. imiiiimiiitintttiuti De vrouw roor ccuu'li/ slavin. ? raden. l''ctnnti*iuc. -YruuicenIn de Noi'lh Amcric'in Ret'ictc voor Augustus komt een artikel voor van eene juffrouw Elizabeth Bisland, dat, in Amerika niet alleen, wel eenige verontwaardiging zal wekken. De korte inhoud is: »!e vrouw zal voor eeuwig de slavin van den man blijven, en, wanneer zij al een tijd lang aan de boeien ontkomt, er weer te vaster in bekneld raken." Van gelijke rechten d>.-r bside geslachten in eenig opzicht wil zij hiets weten. Laat er maar eens oorlog komen, zegt zij, en die komt er telkens, dan denkt zelfs de vrouw niet meer aan liaar stemrecht; het is EU pas in den Cuba-tijd weer bewezen. II >t argument er tegen, dat de oorlog en de slavernij der vrouw twee even barbaarsche dingen zijn, beide bestemd om te verdwijnen, geldt bij haar niet. Sterker: zij acht het eerie natuurwet, dat de man alle macht moet hebben, en alle werk moet doen; het is ook alleen ds luiheid en weekheid der moderne mannen, die de vrouw er toe gebracht heeft, hem het een zoowel als het ander uit de hand te willen nemen, liet was zijne taak geweest voor allen, vrouw, kinderen, zusters, tantes, tichten, te zorgen; zij allen dienden hem dan ook, en beijverden zich, onder zijn toezicht en zijn verantwoor delijkheid. Dat alles heeft hij opgegeven; maar een verstandig man tn eene verstandige wet geving zullen zorgen dat het weer tot het oude komt. Een tweede oorzaak van het verminderen van de macht van den man is deze, zegt juffrouw Elizabeth Bisland, dat hij ondoor dacht en vrijwillig afstand gedaan heeft van iets dat hem vroeger bij de vrouwen in eere deed houden: een goed uiterlijk. Hij laat nu aan de vrouwen de pluimen en tressen, den rijkgeplooiden mantel en de schitterende wapenrusting over; hij had ze zelf moeten houden ; de vrouw verlangt niets liever dan te bewonderen; in bewondering ligt al een aanleiding tot de gehoorzaamheid, die ten slotte ook een geluk is.... Of aan miss Küzabeth een standbeeld zal worden opgericht door de Amerikaansche vrouwen, is twijfelachtig; veeleer zullen z\j haar rijp voor het gekkenhuis oordeelen. * * * In Canada bestaat sedert vier jaren in de meeste steden een Wemen's Council, een vrouwenraad, die, zonder offijieele benoeming, bij den mannenraad (gemeenteraad, gemeente bestuur, verschillende commissies en "besturen) tracht gedaan te krij<en wat hij noodig oordeelt. Aan het hoofd van het centraal bestuur staat lady Aberdeen, de vrouw van den gouverneur, die in de oprichting het grootste aandeel had. S:el : de vrouwenraad in e?ne stad acht het oodig, dat de stad een openbare bibliotheek krijgt, dan hebben de leden van het gemeente bestuur geen rust, tot er eene is ingericht. Zoo werd in vier jaren al verkregen de inv >ering v.in handenarbeid in de openbare scholen te Or.tario, dn aar.stelling van vrouwen als fabrieksinspeetrices, als leden van school commissies, as bijstand der politieposten. Ook in kleinighf den slaag len de vrouwenraden. Te Kingston. Luiden en St. John besloten zij te vrag-?)i dat <!e kerkklok de schooluren en het uur viui naar bed gaan der kinderen zou luiden, en deze verordening kwam er. Op verschillend ?! plaatsen deden zij allerlei gezondheidsmaatregelen nemen; op andere zorgden z'j voor gesubsidieerde leeskringen, enz. Men betreurt het in Canada, dat het volgend j mr het onderkoningschap van lord en lady Aberdeen om is; een van lady Aberdeen's eerste verschijningen daarna zal zijn op het congres van den internationalen vrouwenraad, die het volgend j-iar te L'jnden vergadert en waar zij presidente is. Dj eerste van dtize vergaderingen werd tien jaar geleden t« Washington gehouden, de tweede vijfjaar geleden te Chicago; welke stad na Londen zal worden aangewezen, is nog onzeker. * * Van dr. Kü'hi S-hirmacher, wier opstellen in Fransch ; en buitenlandsche bladen wij her haaldelijk vermeldden, is een aardig boekje verschenen, Le (i'miniisine (inx Ktatg- Unts, en J'Varicc, il'iiis lu (ïrunde-Hrctai/ne, en S/iètle et en Jlusfie. Ue schrijfster is at/régêe aan de Pitrijsche Universiteit; zij is van geboorte een Duitsche, innar woont sedert j-iren in Frank rijk. Wat in het boek vooral treft, is de uit stekende methode en helderheid; in alle vijf landen behandelt dr. Schirmacher de vrouwen vraagstukken in dezelfde volgorde en naar dezelfde eischen. Het hoofdstuk over het feminisme in Frankrijk is natuurlijk het vol ledigst; hier was de schrijfster midden tusschen de b.onnen; dat over Rusland is allee-i wat vaag, men kan zien dat zij hier liAar gegevens zelve niet geheel als volledig beschouwd heeft. E?e. iiiiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiiiMiiiiiiiiluiiiiiiiiitii Anti de 111'ie/tchrijf.it c r HU Reenbergen. In No. 1101 van de Groene (dat mij pas nu in handen kojit) schrijft u a propos van »Tesselscbade": »D,) 11 dépó'.houdsters verdienden wederom tezamen aan salaris en pC'. ongeveer ?3000, benevens voor sommigen, vrije woning en vergoeding voor vuur en licht. D<; rekening is snel gemaakt: die 11 vrouwen verdienen in 5:2 weken ? ,'SOOO of ongeveer ? 4 per week, waarvoor zij van 's morgens 8 tot 's avonds 8 ten allen tijde de belangen der vereeniging hebben voor te staan'1 enz. Ja, die berekening is snel gemaakt, maar is zij ook goed gemaakt ? De werkelijkheid is deze: De afJeelingen Amsterdam, den Haag en R ttterdam hebben eene eigen dépöihoudster (dat w. z. iemand die vrijwel uitsluitend voor het depot werkt), die behalve vast salaris, vrije woning, vergoeding van vuur en licht, en eenige emolumenten geniet. In alle andere plaatsen evenwel bevindt het depó: zich in een (loor vrouwen gedreven) winkel van gelijksoortige artikelen en geniet degene, die het de] ót heeft, een vast percentage (meestal 10 pCt.) van den verkoop. Zij neemt die bijrcnliettste dus waar tegelijk met haar winkel en heeft daarvoor geenerlei onkosten of risico. Hieruit volgt dat uwe rekening fout is en eveneens uwe daarop gebaseerde gevolg trekkingen. Jammer d it u een zoo onwelwillend oordeel over »Tesselschade" openlijk uitspreekt zonder van de werkelijkheid op de hoogte te zijn. Er blijft zoo licht niettegenstaande weer legging iets van hangen tot nadeel der vereeniging, die er juist op uit is behoorlijk loon te verzekeren en daarom vaak duur genoemd wordt. Eene bestiiurderes van ,TesselscUade:'-.