De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1898 9 oktober pagina 9

9 oktober 1898 – pagina 9

Dit is een ingescande tekst.

No. HU DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. 9 'vaardige hand der Yankee lady in schijnbaar -?afgedragen kleeren veranderd. Men moet er natuurlyk eenige moeite voor over hebben, om de nieuwe kostbare japonnen met oud, .gekreukeld garneersel nog eens op te maken en hier en daar een oude strik te zetten. De zoom der rok wordt van tamelyk vuil geworden band voorzien, en de fraaie zy'den voering met ?versleten, oude stof bedekt. Prachtige stukken zjjde voor nieuwe japonnen worden uit de kartonnen doozen genomen, zoo stijf mogelijk opgerold en midden in een zak gelegd, die met gedragen ondergoed wordt opgevuld. Nieuw ondergoed wordt eenige uren gedragen en dan «veneens in den zak gestopt. De vele dozijnen prachtige Fransche handschoenen worden in een stuk -wasdoek genaaid en kort voor de aankomst in de kleeren der reizigster verborgen. Op rokken met echte kant zet men een strook niet zulke leel'j'ke goedkoope kant, dat zelfs een man, die er geen verstand van heeft, de schouders er voor zal ophalen. De meeste van die ervaren smokkelaarsters, die zelden worden betrapt, brengen zooveel goederen voor haar vrienden en bekenden mede, dat zy door het voordeel, dat zij er van trekken, «en betrekkelijk zeer goedkoopen overtocht hebben. Het is interessant, een vrouwelijke nieuweling in het smokkelen bij de aankomst in New-York gade te slaan. Door haar voort durend bleek en rood woiden, haar stotteren en beven verraden die misdadigsters zich licht, en zy hebben het dikwijls alleen aan i de goedhartigheid van een medelijdenden tolbeambte te danken, dat z\\ ongehinderd haar weg kunnen vervolgen. Het meest letten de beambten alty'd op de met zekerheid optredende dames der Amerikaanschégeld-aristocratie, bij wie _zij tamelyk vast op een goede vondst kunnen rekenen. Vaste routes voor luchtballons. Het is de vraag, of ooit de luchtzee door de menschen op dezelfde w\jze voor het ver keer gebruikt zal worden als de Oceaan op aarde. Men kan echter met eenige zekerheid zeg gen dat de luchtballons van de toekomst op hun reizen door het r\jk der winden evenmin een geheel willekeurigen weg zullen volgen, om van de eene plaats naar de andere te gaan, als de schepen op zee. Het vergelijken van de beide zeeën, den Oceaan en den dampkring, berust hoofdzakelijk op stroomingen, wier loop vr\j regelmatig is. Wel z\jn de zeestroomingen bestendiger dan de winden, maar in vele deelen van de wereld, vooral in den heeten gordel aan weerskanten van den aequator, waaien de de winden (passaten en moessons) toch een groot gedeelte van het jaar byna regelmatig uit dezelfden hoek. Het gebruik maken van deze luchtstroomen zal ongetwijfeld een belangrijke taak van de toekomstige luchtscheepvaart zyn, en het valt niet te ontkennen, dat daardoor reeds voor de uitvinding van een bestuurbaren lucht ballon het verkeer langs luchtwegen in som mige landen mogeJyk zou zyn. In een ver handeling opgenomen in de »Archives de Médecine Navale" heeft de Franschman Le Dantec onder anderen opgegeven, waarop naar zyne meening door de luchtschippers in de -eerste plaats zou moeten worden gelet. Hij denkt er over, gebruik te maken van de heerschende windrichtingen in MiddenAfrika, om dit werelddeel langs den luchtweg te doorkruisen. Dit denkbeeld is niet geheel nieuw; reeds in 1894 werd het door Dex en Dibos geopperd; men voerde het toen echter niet uit. In den heeten gordel waaien de winden gewoonlyk uit het Zuid-Oosten, terwijl in de hoogere lagen de luchtstroom omgekeerd, naar het Zuid-Oosten gericht is. Men zou dus, als men met een ballon op de Oostkust van Afrika ongeveer bij Inhabimubi opsteeg, er vast op kunnen rekenen, dot men door den ?wind naar de Westkust bij San Paolo de Loanda gedreven zou worden, als de ballon niet te veel stygt; om denzelfden weg omge keerd af te leggen, zou de ballon in hoogere door den Noord-Westpassaat beheerschte lucht lagen moeten blijven. Daar de gordels van de passaten met den loop der zon veranderen, zouden de luchtwegen wel slechts over kleinere deelen van de aarde het geheele jaar door geregeld te gebruiken zijn, maar zich anders Openstellingjvan Belgiëvoor Nederlandsch Melkvee. llinilIMIIIHIIIHIIIllllltMHMIIIIMIIIItllllll SM II ,l ES. Het is opmerkelijk hoe moeilijk het gaat een goed denkbeeld ook behoorlijk toege past te krijgen. Dat ondervindt nu weer de Maatschappij der Nederlandsche Letter kunde te Leiden. Men begreep dat de leden dier Maatschappij zoo weinig aan hun lid maatschap hadden, waarvoor ze dan toch zes gulden betaalden ; en daar de Leidsche ver gaderingen, die maandelijks gehouden wor den, slecht bezocht werden, en zij menigeen in den waan konden brengen, als ware de Maatschappij een Leidsch clubje dat, door leden te maken, uit het heele land voor zijn doel rijksdaalders wist te halen, kwam men er toe eens de proef te nemen, of de buiten Leiden woonachtige leden niet zou den willen proh'teeren van de Leidsche maandelijksche vergaderingen, die dan toch zoo belangrijk waren. Goed, het bestuur besluit dit te probeeren en zendt nu reeds t wee j aren achtereen een oproep aan alle in Nederland geves tigde leden. Dus ook aan mij. Van stonde aan vatte ik de bedoeling, waardeerde de poging tot versterking van den band, en reisde elke maand naar Leiden om de vergadering bij te wonen. Bij Leveday bleef ik dan logeeren, want, al kon ik ook nog met den laatsten trein huiswaarts keeren, ik houd er evenmin van orn met een pas gevuld brein te reizen, als om met een volle maag te gaan wandelen. Post coenam stabis, aut passuum mille meabis. Nu, meer dan duizend voetstappen schreed ik na dien geestelijken maaltijd niet, want D K BEAUFORT (lot LcopoJd): »A1 je tegenstribbelen heeft je niet geholpen; me d'r in laten moet je toch." ook volgens het jaargetijde hetzij noordelijk hetzij zuidelijk verplaatsen. Le Dantec spreekt verder ook over den passaat, die met groote standvastigheid uit het noord-oosten over de Sahara waait; men zou hem kunnen gebruiken om snel en naar verhouding zonder gevaar of moeite van Noord-Afrika, van Tunis of Tripolis uit, het Tsadmeer te bereiken. De zuid-oostmoesson, die des zomers over Azi waait, zou luchtballons naar de tot nu toe nooit bestegen toppen van den Himalaya kunnen voaren om er observatoria te bouwen. De koene gedachten van den Franschman richten zich eindelijk ook naar een ander voor hem zeer belangrijk doe). Bij den eerstvolgenden oorlog tusschen Frankrijk en Duitschland moeten de zuid-westenwinden, die dik wijls en vrij bestendig waaien, dienen, om een snelle en regelmatige verbinding met Rusland over Duitschland heen mogelijk te maken; dat deze verbinding zonder twijfel slechts een eenzydige zou zijn, daar men wel van Frankryk naar Kusland, maar niet omgekeerd berichten en manschappen zou kunnen zenden, daarover bekommert Le Dantec zich niet Zijn beik stelde er prijs op dan rustig over het genotene nog eens na te denken.... Maar wat mij al van den beginne af trof: ik was daar als Amsterdamsen, lid meestal alleen. Waarom, dat mag Joost weten. Wat beteekent voor een Nederlandsch letterkundige een retourtje naar Leiden en logies altoos als je daarvoor de zui verste letterkundige vergadering kunt bij wonen, die tusschen den Dollard en de Schelde ergens twaalf maal in n jaar voor iemand van mijn verdiensten en aspiratiön was opengesteld. Voorde afwezigheid van dat heele leger letterkundigen, er zijn er zoo wat een vijfhonderd, heb ik nooit eene redelijke verklaring kunnen vinden. Want werkelijk, het convocatie-biljet noemde altijd het een of ander, dat de moeite en de kosten van een reisje loonde. Daar is nu b.v. het laatste weer: »Mededeelingen van het Be stuur. Verkiezing van een voorzitter, Ver kiezing van leden in de beide Vaste commissiën. Voordracht van den heer P. A. Hoefer uit Hattem: ILededcdinijen omtrent de kerk te Ilallem. Nu, nietwaar, mededeelingen kunnen zeer interessant zijn; de belangrijkste zaken, waarvan ik ooit ge hoord heb, zijn mij veelal in den vorm van mededeelingen ter kennisse gebracht; en de mededeelingen van een Beuluur, hoe zouden die zonder spanning tegemoet kunnen worden gezien? Ook de verkiezing van een voorzitter is alles behalve kwajongenswerk. Het is eigen» lijk de voornaamste taak, waartoe een lid der Maatschappij van Nederlandsche Let terkunde kan geroepen worden. Wat hangt er niet van het verkiezen van een goeden voorzitter af! Nietwaar, het welzijn van Staten is door mindere nauwgezetheid bij het verrichten van dien arbeid wel eens grovelijk benadeeld. Eri dan een voorzitter van de Republiek der letteren? Ik weet wel, die Republiek is nog iets anders dan de Maat schappij der Nederlamlsehe letteren, maar ik vraag: wat i-chiet er van de eerste over, als men de laatste daaruit wegdenkt? Be stond er ook een letterkundige godheid, zooals wijlen Apollo en de Muzen, het zou gepast zijn, zich op de/.e voorzilterskeus voor te beividen n» l luit brengen van offers en het opzenden van gebeden. Op mijn manier, gewijzigd naar de tijds omstandigheden, d.n; ik dat dan ook': ik loop minstens een keer of /even het huis van Taco Hriju de B. er voorbij, en ki;iel, steelsgewijs, 7.00 dat ht-t profanuni vulgus het niet merken kan, aanstaanden Vrijdagschouwingen zijn in alle geval niet zonder waarde. Het gebruiken van standvastige winden zal voor de luchtscheepvaart even belangrijk worden als het gebruik maken van de zeestroomingeri, waardoor de Amerikaanschékapi tein Maury zich onsterfelijke verdiensten ver worven heeft, thans voor de zeevaart is. Door het gebruik maken van :le zees'ronraingen is de zeeweg van New-York naar Californiëom Zuid-Amerika van 180 op 100 dagen, de reis om de wereld over zee van 250 dagen op ?i]4 maand verkort. Goedkoope hotels in Londen. Een Engelsen schrijver geeft ia de Gazettc de Laiaanne interessante mededeelingen over een liefdadige instelling te Londen, de goed koope hotels voor mannen. Deze instelling is het werk van Lord Rowton. Deze had de »lodging houset*" in Londen bezocht en er een zoodanigen indruk van gekregen, dat hij be sloot voor zijn risico een woonhuis te laten bouwen en inrichten voor mannen, waar zij alle levensbehoeften zouden vinden voor een minderen prijs dan zij tot nu toe voor een ochtend in het Rijksmuseum voor Laurillard's buste maar waarom ontdekte ik op dezen mijn tocht van devotie nooit een Amsterdammer, en daar te Leiden op de vergadering nog veel minder een mijner collega's, die dan toch door de letterkunde even onste:flijk en laat ik het er met nadruk bijvoegen even zeer tot liet voor zitter-kiezen opgeroepen zijn, als ik zelf? En dan de verkiezing van leden in de beide Vaste commissiën. Reeds daartoe uitgenoodigd te worden is een eer, meer daüvoldoende om een ernstig man tot deelneming aan de vergadering te bewegen. Er zijn vele commissiën in dit ondermaansche, maar twee Vaste commissies, deze samen te stellen, ziedaar een arbeid, die alle lichtzinnigheid en loszinnigheid buitensluit. Tot zoo iets waardig gekeurd te worden, dit alleen zou voor mij reden genoeg zijn om naar Leiden te stoomen. Maar, de gewone vergadering op l October heelt bovendien een nog veel verhevener doel. De voordracht van den heer Hoefer uit Hattem : 'mededeelingen omtrent de kerk te Hattem." Een van de aangenaamste verrassingen gedu rende mijn leven, dat reeds niet zoo heel kort is, was mij dit punt op de agenda. Nooit ben ik te Ilatlem geweest en ik geloof pok niet, dat er eenige kans op bestaat, dat ik er ooit komen zal. Zelfs mocht ik, voor zoover ik weet, nimmer een Hatteiner ontmoeten. En daar zal ik er nu een zien in levenden lijve; en dat niet alleen, hij zal mij het een en ander mededeelen om trent de kerk te Hattem! Ja, dat daar een kerk was, wist ik, maar hiermee hield dan ook mijn wetenschap op. Edoch welk een kerk ? Misschien brengt Hoefer een photografie er van mee.... of een stuk van 't archief uit de consistorie... of een af beel ding van het doopvont... of een preek ... een mooie preek, volgens wijlen prof. Muurling: »het hoogste kunststuk vanden menschelijken g-eest!" Onwillekeurig werd ik bij die gedachte een weinig opgewonden, en even later (luisterde de een of andere booze geest mij toe: dat kon je wel eens tegenvallen, Snuifjesman; maar ik antwoordde hem laat dat zoo zijn, ik zal dan toch niet Iloeier uit Hattem kennis maken en mededeelingen omtrent de keik te Ilatttm krijgen! 't, Is waar, die mededeelingen zou ik ook in de krant kunnen lezen. Jawel, alles lees je tegen woordig in de krant, m aar hoe ? Omlegelijk, oppervlakkig. Die kranten zijn in ; taal je eenvoudige schuilplaats betaald hadden. Lord Ilowton gaf een som van £. 30 000 voor den bouw van het prachtige huis in Vaux Hall, dat «Rowton House" heet en waar mannelyke personen voor den lagen prijs van C> pence het beste logies vinden, dat Londen hun voor dien prijs kan aanbieden. De exploitatie van do inrichting heeft alle verwachtingen overtroffen. Lord Rowton trekt een rente van 5 pCt. in plaats van het groote verlies, dat zijn vrienden hem voorspeld hadden. »Rowton House" voorziet in zulk een nood zakelijke behoefte, dat het bijna vol was van den eersten nacht af. Het is altijd bezet ge weest sinds zijn stichting, die van 1893 da teert. Toen men wist hoeveel gemak het aan bood, kwamen er menschen, die voor hun G pence niets anders vroegen dan verlof om in een van de leunstoelen in de gezelschaps zalen den nacht door te brengen. Na zulk een succes besloot Lord Ilowton in andere wijken van Londen hotels van dezelfde soort te bouwen. Rowton House heeft -184 kamers. In 180i; is er in Kings-Cross een ander hotel geopend, dat 678 personen kan herbergen, en den geheelen inhoud vari een foliant in een halve kolom voor je neus te zetten, en zoo zou de quintessens van hetgeen Hoefer te vertellen heeft, je totaal onletterkundig worden aangeboden, zoodat je er de Hattemsche kerk op zijn best uit herkennen kondt. In elk geval alleen te Leiden hoor je Hoefer; daar heb je de viya vox. Maar al was die er niet, toch zou ik naar Leiden gaan, want van zeven tot half acht ure, wordt mij tevens de gelegenheid aan geboden »tot 't bezichtigen aldaar der voor de bibliotheek ingekomen boekwerken." En welk letterkundig mensen. bc:.ichliyi niet gaarne boekwerken? Och hemel, wat een tijd breng ik niet door met te kijken door de vensters van Allert de Lange en zijn confrères op 't Damrak, en zoo bij de boekwinkels in de Kalverstraat, op den Ffeiligenweg en in de Leidsche straat! Maar zelden bereik ik^ op mijn dagelijksche wandelingen het Vondelpark of een andere buitenwijk, omdat de bpekbezichtiging me belet mijn weg tijdig te vervolgen. Welzeker, wat bevredigt meer de menschelijke weetgierigheid en wat is onderhoudender dan boekbezichtiging? En nu zou ik thuis blijven als daar te Leiden tusschen 7 en TVj ure de boek werken te zien zijn bestemd voor.... de bibliotheek der Maatschappij der Nederl. Letterkunde ; als je al die boeken een voor een in handen mag nemen en er geen enkele boekverkooper bij staat met een gezicht, alsof hij zeggen wou: maar koop dat nu toch! Neen, zonder mij zelf te willen verheffen, ik verklaar het gaarne in het publiek, tegen te houden ben ik niet ik moet naar Leiden! Nu behoor ik niet tot de lui, die spoedig gereed zijn hun medemenschen te veroordeelen, of zich te ergeren aan opvattingen, die de mijne niet zijn, maar de houding van al die honderden leden van Letter kunde tegenover het wijze besluit om hen tot deelneming aan de maandelijksche vergaderingen uit te noodigen, heeft me inderdaad pijnlijk getroffen en, eerlijk gezegd, zij komt) me onbegrijpelijk voor. Het ailervoornaamste van de voordeelen aan het lidmaatschap verbonden, geven deze lieden prijs. Want neem je dat recht van te Leiden mede te vergaderen weg, wat blijft er dan over? Het uitzicht opeen levensbericht na je dood dat is uit den aard der zaak iets, -.vaar je zelf het minst aan hebt; het strekt geheel ten bate van je erfgenamen, 't is waar, het verheffend in Newington Butts, het derde hotel, dat het grootst is, kunnen 800 personen plaats vinden. Nog twee andere huizen zyn in aanbouw, in Whiteehapel en in Hammersmith. Zij zullen dit jaar voltooid worden en allen samen zullen aan 8003 menschen logies kunnen verstrekken. Vereeniging tegen de Prostitutie. Te Utrecht zal l November a.s. in het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen, dooi de »Nederlandsche Vereniging tegen de Pro stitutie" een samenkomst gehouden worden, waar tal van genoodigden uit alle deelen des lands verwacht worden. Doel dezer by'eeukomst is een begin van uitvoering te geven aan nieuwe plannen ter voorkoming en be strijding der prostitutie, ook in verband met de aanhangige wetsontwerpen op het onder zoek naar het vaderschap, de bescherming van minderjarigen, enz. Zooals bekend is, beweegt de vereeniging zich met op godsdienstig of politiek terrein. Allen die met hare beginselen instemmen, zijn welkom. Bewijzen van toe gang en nadere inlichtingen zijn kosteloos verkrijgbaar bij den heer G. Velthuysen Jr., Van ldenbarneveldtkade 13 te Amsterdam. gevoel, mede te werken tot het doen ver schijnen van boekwerken, die, zonder de contributie der leden, het levenslicht niet zouden ontvangen is iets; en de gele genheid om. nu en dan tegen lageren prijs hoogst belangrijke geschriften van leden te kunnen koppen, schat ik ook niet gei ring. Zoo heb ik nog niet zoo lang geleden | Den Hertogs Oncrede voor 20 cents me kun nen aanschaffen, terwijl de buitenwereld er 30 voor moest neerleggen.... maar loont dat nu de kosten voor het lidmaat schap, zou ik mij zelf zeker afvragen, als ik niet getrouw te Leiden op de verga deringen verscheen. Zonderling, hier heb je er een voorbeeld van, dat bijna 500 ! letterkundigen hun ^eigen belang topnen niet te kennen of moet ik zeggen:juist niet zonderling, daar zijn ze letterkundigen , voor ? Hoe dit zij ik wil Vrijdag a. s. ! er eens iets over in het midden brengen. i Nog een voordeel van zoo'n vergadering: l je^ kunt er ook het Bestuur interpelleeren. Wat is er heerlijker dessert na alle mo gelijke schotels, die pp een vergadering zijn rondgegaan, dan een interpellatie? Zou men, zoo 'wil ik daar vragen, de proef nu twee jaar genomen, niet nog wat voortzetten en aan het Bestuur opdragen, den leden eens met al het, talent, waarover de heeren beschikken kunnen, het nut van de maandelijksche ver gaderingen per circulaire duidelijk te maken? Maar misschien krijg ik een motie van dien aard er niet door. Uit bescheidenheid, ik ken dat, loochent het Bestuur het bezit van eenig talent. In dit geval heb ik nog een andere pees op mijn boog. Dan zal ik vragen, of zij, nu het met de binuenlandsche leden mis lukt is, niet eens een proef met de buitenlandfscJie leden konden wagen.... Daar is werkelijk veel voor. Want dat geldt nu van de Maatschappij voor Nederlandsche Let terkunde met haar Leidiche vergaderingen even goed als van zoo menig onsterfelijk individu, dat het niet heeft afgelegd een profeet is juist in zijn vaderland het minst geëerd. Eén ding spijt mij maar: dat ik ril. den uitslag van de discussie op Vrijdag avond, niet reeds in het No. van Zaterdag kan meedeelen. Misschien telegrafeer ik nog. Vóór het afdrukken geen telegram ont vangen. ptEü.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl