Historisch Archief 1877-1940
No. HU
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
9
'vaardige hand der Yankee lady in schijnbaar
-?afgedragen kleeren veranderd. Men moet er
natuurlyk eenige moeite voor over hebben,
om de nieuwe kostbare japonnen met oud,
.gekreukeld garneersel nog eens op te maken en
hier en daar een oude strik te zetten. De
zoom der rok wordt van tamelyk vuil geworden
band voorzien, en de fraaie zy'den voering met
?versleten, oude stof bedekt. Prachtige stukken
zjjde voor nieuwe japonnen worden uit de
kartonnen doozen genomen, zoo stijf mogelijk
opgerold en midden in een zak gelegd, die
met gedragen ondergoed wordt opgevuld. Nieuw
ondergoed wordt eenige uren gedragen en dan
«veneens in den zak gestopt. De vele dozijnen
prachtige Fransche handschoenen worden in een
stuk -wasdoek genaaid en kort voor de aankomst
in de kleeren der reizigster verborgen. Op
rokken met echte kant zet men een strook
niet zulke leel'j'ke goedkoope kant, dat zelfs
een man, die er geen verstand van heeft, de
schouders er voor zal ophalen. De meeste
van die ervaren smokkelaarsters, die zelden
worden betrapt, brengen zooveel goederen
voor haar vrienden en bekenden mede, dat
zy door het voordeel, dat zij er van trekken,
«en betrekkelijk zeer goedkoopen overtocht
hebben. Het is interessant, een vrouwelijke
nieuweling in het smokkelen bij de aankomst
in New-York gade te slaan. Door haar voort
durend bleek en rood woiden, haar stotteren
en beven verraden die misdadigsters zich licht,
en zy hebben het dikwijls alleen aan i de
goedhartigheid van een medelijdenden
tolbeambte te danken, dat z\\ ongehinderd haar
weg kunnen vervolgen. Het meest letten de
beambten alty'd op de met zekerheid optredende
dames der Amerikaanschégeld-aristocratie, bij
wie _zij tamelyk vast op een goede vondst
kunnen rekenen.
Vaste routes voor luchtballons.
Het is de vraag, of ooit de luchtzee door
de menschen op dezelfde w\jze voor het ver
keer gebruikt zal worden als de Oceaan op
aarde. Men kan echter met eenige zekerheid zeg
gen dat de luchtballons van de toekomst op hun
reizen door het r\jk der winden evenmin een
geheel willekeurigen weg zullen volgen, om
van de eene plaats naar de andere te gaan,
als de schepen op zee. Het vergelijken van
de beide zeeën, den Oceaan en den dampkring,
berust hoofdzakelijk op stroomingen, wier loop
vr\j regelmatig is. Wel z\jn de zeestroomingen
bestendiger dan de winden, maar in vele deelen
van de wereld, vooral in den heeten gordel
aan weerskanten van den aequator, waaien de
de winden (passaten en moessons) toch een
groot gedeelte van het jaar byna regelmatig
uit dezelfden hoek.
Het gebruik maken van deze luchtstroomen
zal ongetwijfeld een belangrijke taak van de
toekomstige luchtscheepvaart zyn, en het valt
niet te ontkennen, dat daardoor reeds voor
de uitvinding van een bestuurbaren lucht
ballon het verkeer langs luchtwegen in som
mige landen mogeJyk zou zyn. In een ver
handeling opgenomen in de »Archives de
Médecine Navale" heeft de Franschman Le
Dantec onder anderen opgegeven, waarop naar
zyne meening door de luchtschippers in de
-eerste plaats zou moeten worden gelet.
Hij denkt er over, gebruik te maken van
de heerschende windrichtingen in
MiddenAfrika, om dit werelddeel langs den luchtweg
te doorkruisen. Dit denkbeeld is niet geheel
nieuw; reeds in 1894 werd het door Dex en
Dibos geopperd; men voerde het toen echter
niet uit. In den heeten gordel waaien de
winden gewoonlyk uit het Zuid-Oosten, terwijl
in de hoogere lagen de luchtstroom omgekeerd,
naar het Zuid-Oosten gericht is. Men zou dus,
als men met een ballon op de Oostkust van
Afrika ongeveer bij Inhabimubi opsteeg, er
vast op kunnen rekenen, dot men door den
?wind naar de Westkust bij San Paolo de
Loanda gedreven zou worden, als de ballon
niet te veel stygt; om denzelfden weg omge
keerd af te leggen, zou de ballon in hoogere
door den Noord-Westpassaat beheerschte lucht
lagen moeten blijven. Daar de gordels van de
passaten met den loop der zon veranderen,
zouden de luchtwegen wel slechts over kleinere
deelen van de aarde het geheele jaar door
geregeld te gebruiken zijn, maar zich anders
Openstellingjvan Belgiëvoor Nederlandsch Melkvee.
llinilIMIIIHIIIHIIIllllltMHMIIIIMIIIItllllll
SM II ,l ES.
Het is opmerkelijk hoe moeilijk het gaat
een goed denkbeeld ook behoorlijk toege
past te krijgen. Dat ondervindt nu weer de
Maatschappij der Nederlandsche Letter
kunde te Leiden. Men begreep dat de leden
dier Maatschappij zoo weinig aan hun lid
maatschap hadden, waarvoor ze dan toch zes
gulden betaalden ; en daar de Leidsche ver
gaderingen, die maandelijks gehouden wor
den, slecht bezocht werden, en zij menigeen
in den waan konden brengen, als ware de
Maatschappij een Leidsch clubje dat, door
leden te maken, uit het heele land voor
zijn doel rijksdaalders wist te halen, kwam
men er toe eens de proef te nemen, of de
buiten Leiden woonachtige leden niet zou
den willen proh'teeren van de Leidsche
maandelijksche vergaderingen, die dan toch
zoo belangrijk waren.
Goed, het bestuur besluit dit te
probeeren en zendt nu reeds t wee j aren achtereen
een oproep aan alle in Nederland geves
tigde leden. Dus ook aan mij. Van stonde
aan vatte ik de bedoeling, waardeerde de
poging tot versterking van den band, en
reisde elke maand naar Leiden om de
vergadering bij te wonen. Bij Leveday
bleef ik dan logeeren, want, al kon ik ook
nog met den laatsten trein huiswaarts
keeren, ik houd er evenmin van orn met
een pas gevuld brein te reizen, als om met
een volle maag te gaan wandelen. Post
coenam stabis, aut passuum mille meabis.
Nu, meer dan duizend voetstappen schreed
ik na dien geestelijken maaltijd niet, want
D K BEAUFORT (lot LcopoJd): »A1 je tegenstribbelen heeft je niet geholpen; me d'r in laten moet je toch."
ook volgens het jaargetijde hetzij noordelijk
hetzij zuidelijk verplaatsen. Le Dantec spreekt
verder ook over den passaat, die met groote
standvastigheid uit het noord-oosten over de
Sahara waait; men zou hem kunnen gebruiken
om snel en naar verhouding zonder gevaar
of moeite van Noord-Afrika, van Tunis of
Tripolis uit, het Tsadmeer te bereiken. De
zuid-oostmoesson, die des zomers over Azi
waait, zou luchtballons naar de tot nu toe
nooit bestegen toppen van den Himalaya kunnen
voaren om er observatoria te bouwen.
De koene gedachten van den Franschman
richten zich eindelijk ook naar een ander voor
hem zeer belangrijk doe). Bij den
eerstvolgenden oorlog tusschen Frankrijk en
Duitschland moeten de zuid-westenwinden, die dik
wijls en vrij bestendig waaien, dienen, om een
snelle en regelmatige verbinding met Rusland
over Duitschland heen mogelijk te maken; dat
deze verbinding zonder twijfel slechts een
eenzydige zou zijn, daar men wel van Frankryk
naar Kusland, maar niet omgekeerd berichten
en manschappen zou kunnen zenden, daarover
bekommert Le Dantec zich niet Zijn
beik stelde er prijs op dan rustig over
het genotene nog eens na te denken....
Maar wat mij al van den beginne af trof:
ik was daar als Amsterdamsen, lid meestal
alleen. Waarom, dat mag Joost weten.
Wat beteekent voor een Nederlandsch
letterkundige een retourtje naar Leiden
en logies altoos als je daarvoor de zui
verste letterkundige vergadering kunt bij
wonen, die tusschen den Dollard en de
Schelde ergens twaalf maal in n jaar
voor iemand van mijn verdiensten en
aspiratiön was opengesteld. Voorde afwezigheid
van dat heele leger letterkundigen, er zijn er
zoo wat een vijfhonderd, heb ik nooit eene
redelijke verklaring kunnen vinden. Want
werkelijk, het convocatie-biljet noemde altijd
het een of ander, dat de moeite en de kosten
van een reisje loonde. Daar is nu b.v. het
laatste weer: »Mededeelingen van het Be
stuur. Verkiezing van een voorzitter, Ver
kiezing van leden in de beide Vaste
commissiën. Voordracht van den heer P. A.
Hoefer uit Hattem: ILededcdinijen omtrent
de kerk te Ilallem. Nu, nietwaar,
mededeelingen kunnen zeer interessant zijn; de
belangrijkste zaken, waarvan ik ooit ge
hoord heb, zijn mij veelal in den vorm
van mededeelingen ter kennisse gebracht;
en de mededeelingen van een Beuluur,
hoe zouden die zonder spanning tegemoet
kunnen worden gezien?
Ook de verkiezing van een voorzitter is
alles behalve kwajongenswerk. Het is eigen»
lijk de voornaamste taak, waartoe een lid
der Maatschappij van Nederlandsche Let
terkunde kan geroepen worden. Wat hangt
er niet van het verkiezen van een goeden
voorzitter af! Nietwaar, het welzijn van
Staten is door mindere nauwgezetheid bij het
verrichten van dien arbeid wel eens grovelijk
benadeeld. Eri dan een voorzitter van de
Republiek der letteren? Ik weet wel, die
Republiek is nog iets anders dan de Maat
schappij der Nederlamlsehe letteren, maar
ik vraag: wat i-chiet er van de eerste over,
als men de laatste daaruit wegdenkt? Be
stond er ook een letterkundige godheid,
zooals wijlen Apollo en de Muzen, het zou
gepast zijn, zich op de/.e voorzilterskeus
voor te beividen n» l luit brengen van
offers en het opzenden van gebeden.
Op mijn manier, gewijzigd naar de tijds
omstandigheden, d.n; ik dat dan ook': ik
loop minstens een keer of /even het huis
van Taco Hriju de B. er voorbij, en ki;iel,
steelsgewijs, 7.00 dat ht-t profanuni vulgus
het niet merken kan, aanstaanden
Vrijdagschouwingen zijn in alle geval niet zonder
waarde. Het gebruiken van standvastige winden
zal voor de luchtscheepvaart even belangrijk
worden als het gebruik maken van de
zeestroomingeri, waardoor de Amerikaanschékapi
tein Maury zich onsterfelijke verdiensten ver
worven heeft, thans voor de zeevaart is. Door
het gebruik maken van :le zees'ronraingen is
de zeeweg van New-York naar Californiëom
Zuid-Amerika van 180 op 100 dagen, de reis
om de wereld over zee van 250 dagen op
?i]4 maand verkort.
Goedkoope hotels in Londen.
Een Engelsen schrijver geeft ia de Gazettc
de Laiaanne interessante mededeelingen over
een liefdadige instelling te Londen, de goed
koope hotels voor mannen. Deze instelling is
het werk van Lord Rowton. Deze had de
»lodging houset*" in Londen bezocht en er een
zoodanigen indruk van gekregen, dat hij be
sloot voor zijn risico een woonhuis te laten
bouwen en inrichten voor mannen, waar zij
alle levensbehoeften zouden vinden voor een
minderen prijs dan zij tot nu toe voor een
ochtend in het Rijksmuseum voor
Laurillard's buste maar waarom ontdekte ik op
dezen mijn tocht van devotie nooit een
Amsterdammer, en daar te Leiden op de
vergadering nog veel minder een mijner
collega's, die dan toch door de letterkunde
even onste:flijk en laat ik het er met
nadruk bijvoegen even zeer tot liet voor
zitter-kiezen opgeroepen zijn, als ik zelf?
En dan de verkiezing van leden in de
beide Vaste commissiën. Reeds daartoe
uitgenoodigd te worden is een eer, meer
daüvoldoende om een ernstig man tot
deelneming aan de vergadering te bewegen.
Er zijn vele commissiën in dit
ondermaansche, maar twee Vaste commissies,
deze samen te stellen, ziedaar een arbeid,
die alle lichtzinnigheid en loszinnigheid
buitensluit. Tot zoo iets waardig gekeurd
te worden, dit alleen zou voor mij reden
genoeg zijn om naar Leiden te stoomen.
Maar, de gewone vergadering op l
October heelt bovendien een nog veel
verhevener doel. De voordracht van den
heer Hoefer uit Hattem : 'mededeelingen
omtrent de kerk te Hattem." Een
van de aangenaamste verrassingen gedu
rende mijn leven, dat reeds niet zoo heel
kort is, was mij dit punt op de agenda.
Nooit ben ik te Ilatlem geweest en ik geloof
pok niet, dat er eenige kans op bestaat, dat
ik er ooit komen zal. Zelfs mocht ik, voor
zoover ik weet, nimmer een Hatteiner
ontmoeten. En daar zal ik er nu een zien
in levenden lijve; en dat niet alleen, hij
zal mij het een en ander mededeelen om
trent de kerk te Hattem! Ja, dat daar een
kerk was, wist ik, maar hiermee hield dan
ook mijn wetenschap op. Edoch welk een
kerk ? Misschien brengt Hoefer een
photografie er van mee.... of een stuk van 't
archief uit de consistorie... of een af beel
ding van het doopvont... of een preek ...
een mooie preek, volgens wijlen prof.
Muurling: »het hoogste kunststuk vanden
menschelijken g-eest!" Onwillekeurig werd ik
bij die gedachte een weinig opgewonden,
en even later (luisterde de een of andere
booze geest mij toe: dat kon je wel
eens tegenvallen, Snuifjesman; maar
ik antwoordde hem laat dat zoo zijn,
ik zal dan toch niet Iloeier uit Hattem
kennis maken en mededeelingen omtrent
de keik te Ilatttm krijgen! 't, Is waar, die
mededeelingen zou ik ook in de krant
kunnen lezen. Jawel, alles lees je tegen
woordig in de krant, m aar hoe ? Omlegelijk,
oppervlakkig. Die kranten zijn in ; taal je
eenvoudige schuilplaats betaald hadden. Lord
Ilowton gaf een som van £. 30 000 voor den
bouw van het prachtige huis in Vaux Hall,
dat «Rowton House" heet en waar mannelyke
personen voor den lagen prijs van C> pence
het beste logies vinden, dat Londen hun voor
dien prijs kan aanbieden.
De exploitatie van do inrichting heeft alle
verwachtingen overtroffen. Lord Rowton trekt
een rente van 5 pCt. in plaats van het groote
verlies, dat zijn vrienden hem voorspeld hadden.
»Rowton House" voorziet in zulk een nood
zakelijke behoefte, dat het bijna vol was van
den eersten nacht af. Het is altijd bezet ge
weest sinds zijn stichting, die van 1893 da
teert. Toen men wist hoeveel gemak het aan
bood, kwamen er menschen, die voor hun
G pence niets anders vroegen dan verlof om
in een van de leunstoelen in de gezelschaps
zalen den nacht door te brengen. Na zulk
een succes besloot Lord Ilowton in andere
wijken van Londen hotels van dezelfde soort
te bouwen. Rowton House heeft -184 kamers.
In 180i; is er in Kings-Cross een ander hotel
geopend, dat 678 personen kan herbergen, en
den geheelen inhoud vari een foliant in
een halve kolom voor je neus te zetten, en
zoo zou de quintessens van hetgeen Hoefer
te vertellen heeft, je totaal onletterkundig
worden aangeboden, zoodat je er de
Hattemsche kerk op zijn best uit herkennen
kondt. In elk geval alleen te Leiden
hoor je Hoefer; daar heb je de viya vox.
Maar al was die er niet, toch zou ik naar
Leiden gaan, want van zeven tot half acht
ure, wordt mij tevens de gelegenheid aan
geboden »tot 't bezichtigen aldaar der voor
de bibliotheek ingekomen boekwerken."
En welk letterkundig mensen. bc:.ichliyi
niet gaarne boekwerken? Och hemel, wat
een tijd breng ik niet door met te
kijken door de vensters van Allert de
Lange en zijn confrères op 't Damrak, en
zoo bij de boekwinkels in de Kalverstraat,
op den Ffeiligenweg en in de Leidsche
straat! Maar zelden bereik ik^ op mijn
dagelijksche wandelingen het Vondelpark of
een andere buitenwijk, omdat de
bpekbezichtiging me belet mijn weg tijdig
te vervolgen. Welzeker, wat bevredigt
meer de menschelijke weetgierigheid en
wat is onderhoudender dan
boekbezichtiging? En nu zou ik thuis blijven als daar
te Leiden tusschen 7 en TVj ure de boek
werken te zien zijn bestemd voor.... de
bibliotheek der Maatschappij der Nederl.
Letterkunde ; als je al die boeken een voor
een in handen mag nemen en er geen
enkele boekverkooper bij staat met een
gezicht, alsof hij zeggen wou: maar koop
dat nu toch! Neen, zonder mij zelf te
willen verheffen, ik verklaar het gaarne in
het publiek, tegen te houden ben ik niet
ik moet naar Leiden!
Nu behoor ik niet tot de lui, die spoedig
gereed zijn hun medemenschen te
veroordeelen, of zich te ergeren aan opvattingen,
die de mijne niet zijn, maar de houding
van al die honderden leden van Letter
kunde tegenover het wijze besluit om hen
tot deelneming aan de maandelijksche
vergaderingen uit te noodigen, heeft me
inderdaad pijnlijk getroffen en, eerlijk
gezegd, zij komt) me onbegrijpelijk voor.
Het ailervoornaamste van de voordeelen
aan het lidmaatschap verbonden, geven
deze lieden prijs. Want neem je dat recht
van te Leiden mede te vergaderen weg,
wat blijft er dan over? Het uitzicht opeen
levensbericht na je dood dat is uit den
aard der zaak iets, -.vaar je zelf het minst
aan hebt; het strekt geheel ten bate van je
erfgenamen, 't is waar, het verheffend
in Newington Butts, het derde hotel, dat het
grootst is, kunnen 800 personen plaats vinden.
Nog twee andere huizen zyn in aanbouw, in
Whiteehapel en in Hammersmith. Zij zullen
dit jaar voltooid worden en allen samen zullen
aan 8003 menschen logies kunnen verstrekken.
Vereeniging tegen de Prostitutie.
Te Utrecht zal l November a.s. in het
Gebouw van Kunsten en Wetenschappen, dooi
de »Nederlandsche Vereniging tegen de Pro
stitutie" een samenkomst gehouden worden,
waar tal van genoodigden uit alle deelen des
lands verwacht worden. Doel dezer
by'eeukomst is een begin van uitvoering te geven
aan nieuwe plannen ter voorkoming en be
strijding der prostitutie, ook in verband met
de aanhangige wetsontwerpen op het onder
zoek naar het vaderschap, de bescherming van
minderjarigen, enz. Zooals bekend is, beweegt
de vereeniging zich met op godsdienstig of
politiek terrein. Allen die met hare beginselen
instemmen, zijn welkom. Bewijzen van toe
gang en nadere inlichtingen zijn kosteloos
verkrijgbaar bij den heer G. Velthuysen Jr.,
Van ldenbarneveldtkade 13 te Amsterdam.
gevoel, mede te werken tot het doen ver
schijnen van boekwerken, die, zonder de
contributie der leden, het levenslicht niet
zouden ontvangen is iets; en de gele
genheid om. nu en dan tegen lageren prijs
hoogst belangrijke geschriften van leden
te kunnen koppen, schat ik ook niet
gei ring. Zoo heb ik nog niet zoo lang geleden
| Den Hertogs Oncrede voor 20 cents me kun
nen aanschaffen, terwijl de buitenwereld
er 30 voor moest neerleggen.... maar
loont dat nu de kosten voor het lidmaat
schap, zou ik mij zelf zeker afvragen,
als ik niet getrouw te Leiden op de verga
deringen verscheen. Zonderling, hier
heb je er een voorbeeld van, dat bijna 500
! letterkundigen hun ^eigen belang topnen
niet te kennen of moet ik zeggen:juist
niet zonderling, daar zijn ze letterkundigen
, voor ? Hoe dit zij ik wil Vrijdag a. s.
! er eens iets over in het midden brengen.
i Nog een voordeel van zoo'n vergadering:
l je^ kunt er ook het Bestuur interpelleeren.
Wat is er heerlijker dessert na alle mo
gelijke schotels, die pp een vergadering zijn
rondgegaan, dan een interpellatie? Zou men,
zoo 'wil ik daar vragen, de proef nu twee jaar
genomen, niet nog wat voortzetten en aan
het Bestuur opdragen, den leden eens met al
het, talent, waarover de heeren beschikken
kunnen, het nut van de maandelijksche ver
gaderingen per circulaire duidelijk te maken?
Maar misschien krijg ik een motie van dien
aard er niet door. Uit bescheidenheid, ik
ken dat, loochent het Bestuur het bezit
van eenig talent.
In dit geval heb ik nog een andere pees
op mijn boog. Dan zal ik vragen, of zij,
nu het met de binuenlandsche leden mis
lukt is, niet eens een proef met de
buitenlandfscJie leden konden wagen.... Daar is
werkelijk veel voor. Want dat geldt nu van
de Maatschappij voor Nederlandsche Let
terkunde met haar Leidiche vergaderingen
even goed als van zoo menig onsterfelijk
individu, dat het niet heeft afgelegd een
profeet is juist in zijn vaderland het minst
geëerd. Eén ding spijt mij maar: dat ik
ril. den uitslag van de discussie op Vrijdag
avond, niet reeds in het No. van Zaterdag
kan meedeelen. Misschien telegrafeer ik
nog.
Vóór het afdrukken geen telegram ont
vangen. ptEü.