DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1121 E. Gerdes. f Maandag overleed te Doetinchem de wel bekende kinderschryver de heer E. Gerdes. Hij werd den 12en Aug. 1821 te Cleve gebo ren; in 1825 vestigde zijn moeder zich in Den Haag, waar Gerdes in 1851 zyn eerste ver haaltje voor de jeugd schreef. Sedert dien tijd heeft hjj tal van stukjes geschreven, die in den smaak onzer jeugd zyn gevallen. In 1878 heeft hy zich te Dootinchen metter woon gevestigd. De overledene was broeder in de orde van den Nederlandschen Leeuw. BOEKAANKONDIGING. Beknopte gezondheidsleer, in verband met de middelen ter bestrvjding van het Alcoholisme, door G, OOSTERBAAN, arts. Geïllustreerd. Groningen, J. B. Wolters, 1899. Prjjs / 090. Aan de leervakken, onderwezen op de Kweek- en Normaalscbolen is b^j Kon. besluit toegevoegd: »de Gezondheidsleer, voornamelijk de middelen ter bestrijding van het Alcoho lisme." Het aangekondigde boekje heeft ten gevolge van dezen nieuwen maatregel het licht gezien. Zooals alles wat de pers verlaat van de firma Wolters is het netjes van uitvoering en in uiterlijk overeenstemmende met tal van andere leerboeken door haar uitgegeven. De inhoud is ook overeenkomstig den hoofdtitel, namelijk eene beknopte gezondheidsleer; eene duidelijke en korte uiteenzetting van den bouw en de werking van het menacüelijk lichaam, met vluchtige uiteenzetting van den invloed, dien de omgeving daarop kan uitoefenen, wat betreft ziekte en gezondheid; alles niet te oppervlakkig en evenmin gaande boven de bevatting van de aanstaande onderwijzers, voor wie het boekje bestemd is als leiddraad l> de studie, 't Heeft echter al den schy'n, alsof het ook oorspronkelijk met dit doel alleen ge schreven is en de neventitel voornamelijk de middelen ter bestrijding van alcoholisme, slechts als gelegenheidstitel er aan is toege voegd. Na 115 voorafgaande bladzijden is aan dit «voornaamste" toch slechts een 15 tal pagiaa's gewijd, waarvan nog bjjna de helft eigenlijk moet worden afgetrokken, handelende over de samenstelling en bereiding der alco holische dranken, zoodat er voor de «middelen ter bestrijding" nauwelijks een half dozijn bladzijden overblijven. Ook is dit gedeelte het j zwakste van heel den inhoud en levert eigen lijk een betoog voor matig gebruik van alco holische dranken, waar men uitspraken leest als: het gebruik van verdunden alcohol stoort gewoonlijk de spijsverteringsorganen niet (blz. 123), voor de aanwezigheid van goede dranken (water, bier) aan de groote massa (blz. 131) en vooral aan het slot, waar gezegd wordt (blz. 134) de onderwijzer moet zijn een matige gebruiker of een geheel-onthouder. Van den iaatsten ontvangt het kind een sterkeren indruk van het besef, dat het gebruik van alcohol niet nuttig en niet noodig is. Daartegenover geeft de matige gebruiker een voorbeeld van zelfbeheersching; door zijn matigheid leert hy het kind een gevaar niet te ontwijken, maar te bestrijden. Na zulk een onomwonden lof tuiting op het matig gebruik van alcoholische dranken zal het niemand bevreemden den gemoedelijken raad te zien volgen, dat de onderwijzer geheelonthouder ook vooral de matige gebruikers niet aan de kinderen mag voorstellen als slechte menschen, want dan zouden deze allicht hun ouders of andere hoogvereerde personen als verachtelijke wezens leeren beschouwen. Waar lijk, wij herhalen, het is jammer dat bij het samenstellen van dit boekje, hetwelk bij de lessen over gezondheidsleer aan de kweek- en normaalscholen uitmuntende diensten kan be wijzen., dit laatste hoofdstuk althans niet is toevertrouwd aan een meer overtuigd bestrijder van den alcohol. BK. Gids voor Ha.ndoe.ng, Garoet en Om streken. Tekst van J. G. DOORMAN; teekeningen van W. O. J. NIEUWENKAMP. Uitgave van de Naaml. Ven nootschappen Hotel Homann en Hotel van Horck te Bandoeng en Garoet. Het mag wel opmerkelijk heeten dat zij, die de uitgave van dit boekje op touw zetten en hiermee geen andere bedoeling hadden dan door beeld en schrift de aandacht vestigen op een der schoonste landstreken van onze Oost en »Iast not least" op de geriefelyke wijze, waarop men te midden dier grootsche natuur onder dak kan komen; dat zij de hulp inriepen van een teekenaar, waarvan zy tevoren wisten dat hy de opgegeven taak: het smakelijk in elkaar zetten van een werkje dat eenig denk beeld van het daar te ziene zou geven, niet zoo maar uit een handelsoogpunt zou beschouwen en zich niet willoos zou laten beheerschen door den zoogenaamden smaak van het groote publiek. Want 't is prettig te zien met welk een lust de teekenaar het boekje verzorgde en hoe hy' in alles getracht heeft het mogelyk-bereikbare te naderen. In het titelblad, in zyne versieringen, in zyne geornamenteerde begin letters, kortom in den geheelen opzet van het boek heeft hij steeds het doel van het werkje voor oogen gehouden en dit is zeker niet de minste verdienste er aan. Een van de mooiste bladzijden is wel bladz. 40 met die afbeelding van den Krater aan don Goentaer, tegenover dat kleine prentje van den vischvijver by Tjipanas. Hierin zijn n teekening, n versiering in zulk een zuivere aansluiting met den druk, dat men waarlijk al heel moeielyk meer eischen kan. Tot de beste prenten behoort dat gezicht op den weg naar Pengalengan; maar vooral die plaat van het meertje Tjangkoewang is al heel gelukkig, en, al mag deze teekening in de manier van doen iets japansch over zich hebben, daar is zy' niet minder om. De firma Erven F. Bohn te Haarlem, drukte het boekwerk met veel zorg op zwaar solied papier. Ter volledigheid zij hier nog even vermeld dat de boekhandel van J. Cikot te 's Gravenhage, zich met de uitgave voor Nederland heeft belast. J. G. V. Drie vrienden, door JOHAK VAN LOENEN. W. de Haan, Utrecht. 't Is een gezellig, opgewekt verhaal, dat Johan van Loenen ons geeft in de avonturen der »Drie vrienden!" 't Blijkt geschreven voor den tusschenleeftijd van veertien tot zeventien, en is evenzeer geschikt voor jongens als voor meisjes. We weten niet of Van Loenen's werk een eersteling is. Somtijds zouden we het denken als we spelfouten lezen als: vleidden, voor vlijden en slordigheden in den stijl als: »Voor den Overste was hvj een groote aanwinst, en hij wilde er niet van hooren dat zijn plotse ling gevonden vriend" enz. enz. Met een kleine omwerking ware de onduidelijkheid van zinnen als deze vermeden. Ook het veelvuldig gebruik van lijmvoegwoordjes als want en maar, is ver van fraai te noemen. Er is echter iets frisch en opgewekts in den verhaaltrant van dezen auteur, dat veel voor de toekomst doet verwachten. Josephine Giese. Een korte prooi (by de plaat). Meisje met eend, naar de schilderij van Deschamps. Stikstofnood ? De Robben ?en de Kobbenvangst, met af beeldingen. Het Gymnastiekgebouw te Soerabaja, met afbeel ding. Het Nederlandsche Duivelseiland der 17de eeuw en zyn balling, door Joh. H. Been. I. Feuilleton. lllffltflIKIIIIIHItffflIIIIIIIICtUlttlttllltllllflHini De levensgeschiedenis m NIEUWE UITGAVEN. Geïllustreerd Handboek der Pluimveeteelt, door A. C. E. BALPAMUS. 3e afl. Zutfen. Schillemans en van Belkum. Wagner's Natuurlijke historie, door D. Honx. 3e afl. Zutfen. Sehillemans en van Belkum. De bewoners der vreemde Ware!deleelen, door DR. H. BLINK . afl. 12. Amsterdam. UitgeversMaatschappij Elsevier. Alqemeene Grondstellingen, door HERBKRT SI-EXCEK. Naar de vijfde Engelsche uitgave vertaald door Mr. Th. van Tricht. aflev. 15. Amsterdam, S. L. van Looy. Vorstin en Volk. Herinnering aan blijde Septemberdagen, door DR. G. M. SLOTHOUWER, Rotterdam, Wenk en Birkhott' en de Ned. Kiosken - Maatschappij. Inhoud van Tijdschriften. Klucht en Ejuclit. December. Sybrich fen Botnia, S. K.; Sinneblom, Roei Ilylkes; Dy 't it iïnderst ut 'e kanne ha wol, kriget it lid op 'e noas ! .T. P. A.; Nei ófrin fen in hirdriderij, Sj. D. Z.; Koartswyl. Oan Minne op syn fyftichste jierdei (mei plaetsje), D. H. Z. Eigen Haard, No. 51. Gelouterd, doorLita. (Slot). Van de Kroningsfeesten te Johannesburg, met afbeelding. Grootmoeder, door Moge ons vaderland zich steeds verzekerd kunnen houden van de belangstelling der be schaafde wereld, zoodra er sprake is van onzen Rembrandt van Rijn, niet minder geldt dit van alles wat betrekking heeft op onzen wijsgeer Benedictus de Spinoza. Vooral in het land der wetenschap, in het grooter Germanje, d. i. overal waar de Duitsche taal wordt geschreven, verstaan en gesproken, is op zijn leven en leer voortdurend de aandacht gevestigd. Op zyn leer en leven, zeg ik, want bij dezen schrijver valt het eigenaardig verschijnsel op te merken, dat bij hem het leven niet minder boeit dan de leer. Wat zoo dikwerf diepe teleurstellin gen baart bij de studie van dichters en den kers, namelijk: de tegenstelling en wanverhou ding tusschen stelsel en gedrag, wordt bij de studie van dit leven vervangen door de hoogste bevrediging, gewekt door een overeenstemming tusschen denken en doen, zoo trefl'end, dat het een het ander verklaart en toelicht, haast zou den wij zeggen, bewijst. Aan onzen landsgenoot K. O. Weinsma komt de eer toe de levensbeschrijving van Spinoza in nieuwe banen te hebben geleid. Zijn boek, Spinoza en zijn Kring, bracht zooveel onbekende feiten aan het licht, dat de bijkans opgegeven hoop om meer daarvan te ontdekken, dan in het midden dezer eeuw bekend was, opnieuw verlevendigd werd. Wat echter niemand ver moedde was, dat men nu reeds, zoo korten tijd na de verschijning van dit uitstekende werk wederom nieuwe belangrijke bijdragen op dit gebied zou ontvangen. En toch is dit geschied in het boek dat de hoogleeraar J. Freudenthal te Breslau onlangs het licht deed zien. getiteld: Die Lebensgeschichte Spinoza's in Quellenschriften, Urkunden und Nicht-Amtlichen Naohrichten, te Leipzig bij von Veit und Co. Wat de samenstelling betreft, kan dit werk beschouwd worden als een toonbeeld van bio grafisch onderzoek. De oudste en meest ver trouwbare levensbeschrijvingen van Lucas. Kortholt, Bayle, Colerus en Monuikhoft'openen de reeks der hier verzamelde geschiedkundige bronnen. Daarop volgen ;>1 ofh'cieele stukken van allerlei aard, die betrekking hebben op het leven van Spinoza of zyn werken en hierbij voegt de schryver ten slotte 60 berichten van bizondere personen over het tydverloop van 1665?1726, het een zoowel als het ander door aanteekeningen toegelicht. De officieele stukken of oorkonden, meest uit de kerkelijke archieven bijeenverzameld en tot dusver grootendeels onbekend, getuigen van de diepe ontroering, verslagenheid en ergernis, door de verschijning van het Godgeleerd Staat kundig Vertoog en de Nagelaten Werken in onze kerkelijke kringen teweeggebracht, en aan den anderen kant van den lydelyken maar onverzettelijken tegenstand waarmede de over heid, zoolang de Witt en de zijnen het roer van den Staat in handen hadden, alle beraamde aanvallen tegen het werk en den persoon van den vrijdenker wisten af te weren. Zy bewijzen ons ten volle hoe weinig de Hollanders van dien tijd het verwyt verdienden, hun destijds door Stoupa gedaan, dat de Gereformeerde Religie hun weinig of niet meer ter harte ging en de dienst van den Mammon hen volslagen onverschillig had gemaakt voor den dienst van God; maar doen ons tevens inzien welk een belangstelling, instemming en vriendschap, Spinoza heeft gevonden in de hoogste kringen van het Staatsbestuur en de geleerde wereld van die dagen, zoo zelfs dat men het waagde ter wille van hem zich het ongenoegen, ja de vijandschap op den hals te halen dier mach tige kerkelijke potentaten, die destijds zulk een overwicht op het volk vermochten uit te oefenen. Terwijl vaak onschuldige ketteryen met ge vangenis of verbanning werden gestraft, is het dezen Sociniaan" bij uitnemendheid gegeven geweest, in ruste te leven, in vrede te sterven en zelfs met eere begraven te worden. Van dit alles getuigen de Oorkonden en daar door is niet alleen voor Spinoza's leven, maar ook voor de kerkelijke en Staatkundige geschie denis van ons vaderland, deze afdeeling van Freudenthal's werk van het hoogste gewicht. De oudste levensbeschrijvingen, in den aan vang van het boek geplaatst, worden hier voor het eerst oordeelkundig uitgegeven en zijn vooral voor de buitenlandsche geleerden van beteekenis door de daarbij gevoegde vertaling van onze oud-Hollandsche gedenkstukken, een vertaling zoo nauwkeurig en zoo juist, dat wij niet gelooven dat het een Hollander licht ge lukken zou ze beter in het Nieuw-Hollandsch over te brengen. De berichten van bijzondere personen over Spinoza, door den hoogleeraar medegedeeld, waren ons wel grootendeels reeds bekend, maar tot nog toe in zooveel boeken en boekzalen (bibliotheken) over de geheele wereld verspreid, dat bijna niemand daarvan een volledig overzicht kon verkrijgen. Hun vereeniging en tijdrekenkundige rangschikking maakt ze thans voor ieder toegankelijk en bruikbaar. Buitengewoon belangrijk zijn onder deze laatstgenoemde bronnen No. 54 en vooral 55, die geheel nieuwe berichten bevatten uit Handschriften die zich in Breslau'scae boekeTrademark THEEKOLDiraJ&COBBIÈRE, «ft LK1DSOH EHTtt.«»/t '" -A.IY1HT.H:K,L>A_M.. <*" Groot Beddenmagazijn. Groote collectie Wiegen, Kinderledekanten, Luiermanden, Babytafeltjes, Babybascnles, etc. etc. Vraagt geïllustreerde catalogus. HELM-CHOCOLADE. liraepelieii en IIoliii's SAÜ11AK-PAST1LLES, algemeen erkend nis het beste mid del bij Hoest en Verkoudheid. Het is een siijmoplossend en ver zachtend middel bij uitnemendS beid. Verkrijgbaar bij de meeste fT Apothekers en Drogisten. Prijs per G fleschje 20 Ct. ui jf£~ Alleen ecat in [3 neschjes, K voorzien van etiquet, waarop de K handteekening van g KRAEPELIEN & HOLM, ru Zeist, Hofleveranciers. "] PHILIPPONA KETELAAR, lourmsseur de la Cour. KALVEBSTBAAT 166, AHSTEBUAJl, GRANDE SPECIALITE POÜR Trousseaux & Layettes, Sur demande envoi franco de Devis et de modèles. Biljartballen ie qualiteit Ivoor, met garantie; alsmede Lakens Queuen, Pommeranzen en verdere Siljart-Artikelen, En-gros bij A. OVERES, 's-Eertogenbosch. Koopt oude Ballen tegen hoogen prijs. Gevestigd te Amsterdam, Damrak 74, Goedgi'hnird bij Konuililijli lli'xluit ran 3 December 18!)5, A'". 38. Maatschappelijk Kapitaal ? 1,800,000. Directeuren: Mr. C. L. scorr en Mr. PAUL T,. MULDER. Commissarissen: W. J. GKERTSEMA, Amsterdam: JOAX H. SCHMITZ, Amtterdam; T)r. JB. VAN OKUXS. Amsterdam; J. C, VAN GOENS, 'xtiriireiitiage; Dr. S. J. HALBERTSMA, lluttei'dam; Prof. i>r. W. KAI-TEIJX. Utrecht; Mr. J. LUDKX, Amsterdam; Prof. Dr. J. A. C. OUDKMASS, l'treelit; Jhr. 1-'. VAN EEKNKK, Zeist en K. Vf. SCOTT, Amsterdam. j]f De Maatschappij verzekert pensioenen, uit te betalen zoo dikwijls en zoolang de verzekerde door invaliditeit, onverschillig of deze voortspruit uit ziekte of on geluk, buiten staat is zijne beroepsbezigheden te verrichten. DRIMT HOLLANDIA" TAFELWATEB. Verschenen: T TT* ? JL JtLi Almanak voor het Jaar 1899. rri JL Prijs 1O Cents. Keurig gebonden 40 Cents. In iederen Boekhandel voorhanden. Uitgave van VAN HOLKEMA & WARENPORF, Amsterdam. HHHHHBBBHIBHIIIIHHHHHBBHHM MAISON DE BLANG A. SCHRÖDER & C°. Xieidschestraat 32?3£ Amsterdam. Telephoon 2483. Specialiteit in Witte- en Tricotgoederen. UITIETTEM. UITÊU^TIHiEÜ. LUIERÜAHDEil. Prijsopgaven en Monsters worden gaarne toegezonden. 'S-GRAVENHAGET- ROTTERDAM. DUWIELFABRIW KINADRUPPELSvan Dr. DE VRIJ. Het krachtigst werkend middel tegen Halaria (binnenkoortsen) algemeeno zwakte, bloedarmoede en bleekzucht. Vraagt overal de Q verzegelde flacons a ? 1.?, voorzien van nevensstaand fabrieksmerk. Men lette daarop. Bij overmaking van een postwissel a ? 1.15 volgt franco toezending door de Chemische Fabriek van H. NANNING, Den Haag:. BOEKBINDERIJ. Album- en gortefeuillefabriek. KERKSTRAAT 53, AMSTERDAM. SPECIALITEIT IN Kantkussens voor Kant borduren, KLI4S P. VAN BOMMEL.