Historisch Archief 1877-1940
Na
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
9
',','S
'?i'
t
?verbiedt ons, urn staatslieden een verzoek te
?doen, of vrienden voor een betrekking aan te
feereton. Maar het kan geen kwaad, dat ik
?dit schreven aan n richt, om n te zeggen, dat
uw vader op het punt staat, een gioote
ver:-gissing te begaan, door den besten consul,
-dien ik ken, (en ik ken er zeer veel), zijn
betrekking te ontnemen, alleen omdat deze
republikein is, en een democraat zijn plaats
wil hebben."
En toen vertelde Mark Twain alles, wat
4y van kapitein Mason en zijn werkzaam
heden afwist, en schreef verder: »Ik kan my
zelf niet tot den president wenden, maar
wanneer g\j weer eens in de gelegenheid zy't,
met uw vader over zaken te spreken, dan
verzoek ik n, melding te maken van dit geval,
?«n hem te zeggen, hoe ik over een regeering
denk, die haar beste ambtenaars op zulk een
wyze behandelt."
Drie of vier weken later ontving Mark
'Twain n klein cotrvert met het poststempel
Washington en een eigenhandig schrijven van
president Cleveland varo d«n volgenden inhoud :
»Miss Rjath Clwetand toeniobt onder dank
betuiging de OGjpansfst van den brief van den
lieer Twain en meldt, -dat zjj de vrijheid heeft
.genomen, dien aan den «resident voor te
lezen. Deze laat den heer Twain 'voor zijn
inlichtingen bedanken, en geeft hem de ver.
zekering dat kapitein Mason op z\jn Frank- i
iorter post zal bleven. Ook deelt bij den heer 1
Twain mede, dat wanneer deze nog eenige
dergelijke gevallen weet, hij den president
zou verplichten, door hem er per omgaande
-over te schrijven."
Lange levensduur in de Spaansche
kloosters.
De Sjpaaösohe minister van justitie heeft
onlangs aan alle bisschoppen van het land een
schrijven rondgestuurd, om hen op het volgende
vreemde geval opmerkzaam te maken: dat
a amelyk ia ket Spaanecbe koninkrijk de nonnen
?zich in e«n merkwaardig langen levensduur
»erieugen. Een in 1837 uitgevaardigde wet
toepaatt, dat de nonnen uit eenige kloosters
haar leren lang iederen dag l Peseta krijgen.
En nu beeft men .geconstateerd, dat sedert
1851 in de opgeven van de besturen aan het
ministerie van justitie geen enkel sterfgeval
?wordt vermeld. Volgens de in 1837 opgemaakte
J\jat was toen de jongste non 17 en de oudste
78 jaar eud, zoodat de eerste nu 78 en de
tweede 125 jaar oud moet zyn, en dat de
meeste in aanmerking komende nonnen uu den
toeftijd van 100 jaar bereikt of overschreden
moeten hebben. Hoe bevorderlijk de matige en
rustige levenswijze der kloosterlingen ook voor
Laar gezondheid zjijn moge, het valt den minister
toch moeielyb, aan te nemen, dat al deze Spaan
«che nonnen het geluk hebben gehad, zich 200
lang aan de harde wet der natuur te kunnen
onttrekken. Daar het onderhoud der nonnen
den staat tot nu toe zeer veel geld beeft gekost
beeft de minister besloten, alle in 1837 toege
stane pensioenen op te heffjn, terwijl hij den
belanghebbenden de gelegoi heid laat, haar aan
spraken met onweerlegbare gronden te bewijzen.
Geheel-Onthouders Nieuwjaarfeest
te Amsterdam.
(Ingezonden).
Evenals dit jaar geschiedde zal ook op den
«ersten dag van het volgend jaar door de
.geheel-onthouders een jaarfeest worden ge
geven ; het doel oin op den len Januari, op
-den dag wanneer zooveel alcohol wordt ge
dronken, wordt geschonken, den Amsterdam
mers de gelegenheid te bieden op toaardige
wy'ze eenige uren door te brengen kan
bekend worden geacht en niemand zal er wel
zyn die met dit doel niet instemt.
Verschillende artiesten op 't gebied van
zang, muziek, voordracht, zullen dien avond
tot een Kunstavond stempelen, terwijl men,
door het aanbieden van gratis consumptie, de
Socialistische Geheel-Onthouders
PropagandaKlub, die ditmaal de leiding op zich nam, als
een waardige gastvrouwe zal leeren kennenj
Voor dat alles is, men zal 't kunnen
begrypen, zeer veel geld noodig, en daarom het
vriendelijk verzoek:
Wie wil, door het zenden van een
financieëlen steun bydragen tot het welslagen van
dien avond ?
Toezending wordt verzocht aan het adres
van den penningmeester L. C. Kickhefer,
Da Costakade 141, Amsterdam, terwijl men als
ontvangst-bewgs van ondergeteekende bericht
ontvangt.
Het feest zelve zal plaats hebben in het
gebouw van den Werkenden Stand.
Dikwijls wordt gezegd dat van de zijde der
geheel-onthouders in woord en schrift zoo vaak
wordt overdreven, thans willen wjj deze een
voudige poging wagen den len Januari voor
velen nuchter te doen eindigen.
Wie wil daaraan meewerken ?
Financieële steun is zoo hoog noodig !
Ainc^rdam,
Goudsbloemstraat 88.
jiniMimiimii
Mms Pruttelmaii Brojüineijcr.
Mijnheer!
Dat u zich
verwaardige: bid ik
n, eemge belang
stelling mij te
betoonen, nu ik uwe
veel vermogende
hulp en raad kom
inroepen bij een e
aan gelegen heid,
die mij en vele mij
ner vakgenooten
in ongelegenheid
dreigt te brengen.
De zaak.waarvoor
ik mij verstout
uwe aandacht te
vragen,is vaneven
verblijdenden
als bedroevenden
aard; voor u als
Nederlander ver
blijdend, voor mij
als uitgever van
allerlei geschrif
ten voor het volk bedroevend. Schrik
niet, mijnheer, nu ik mij beken uilgever
te zijn, eigenlijk zou ik'moeten schrijven
uitgever^'o maar ik dne dat niet, omdat
ik gevoel, dat u in uw hooge politie u
moeilijk zoudt kunnen inlaten in-"t i;;;s wat
klein is, of met een persoon die niets anders
voornaam? aan zich heeft dan zijn voor
naam.
De zaak waarmee ik in alle nederigheid
tot u nader, is deze: daar heeft zich in
onze uitgevers wereld een aan het, wonder
bare grenzende verlevendiging van moreel
bestf voorgedaan, zóó dat het, vak van
uitgever, dooi dit besef verheven en geleid,
weldra tot het verledene zal gaan behooren.
Het uitgeven, mijnheer, wordt tot een
irnygev. n, geheel in overeenstemming met. die
gouden dichtregelen : Wat vraag ik toch
naar geld of goed, wam,eer tevredenheid ...
me een bed van rozen spreidt ? Om die
tevredenheid, om die stille aandoening van
genot, bij de gedachte: ik ben mij zelf
bewust ieder te geven wat hem toekomt,
wordt h> t, den uitgevers achier alleen te doen;
er nu hebben zij zich vereenigd, met een
aantal idealistische mannen, om een B md
te stichten, ten einde Nederland te bewegen
zich aan te sluiten bij de Berner conventie.
Tot dusver, mijnheer, vertaalden zij van de
buitenlanders wat hun lustte, maar dat
xyrilleri /n niet langer doen. Zij bedanken
'tivarvoor; dat is zooveel als diefstal, als
roof'; daar kan hun geweten niet rneer
tegen en zij willen hier op het aard
rijk wandelen als u en als alle overige
eerlijke menschen, met opgeheven aange
zicht, al moest het ook zijn ala martelaars
De Secretaris,
Jon. J. LODEWIJK.
Eea Nieuwe Heeren Confectie
en Maatzaak.
Onder den naam van «Nieuw Engeland" zal
aan den hoek van het Koningsplein en Singel
en tegenover den Heiligenweg verrezen een
fraai winkelhuis naar het ontwerp van de zoo
bekende architecten de heeren Jacot en
Oldewelt. De van oudsbekende sigarenwinkel
zoomede de belendende perceelen zijn daartoe
aangekocht voor eene niet onbelangrijke som,
waardoor een terrein vrykomt van eenige
honderden metars. Naar de teekening te
oordeelen die deze week bg de firma H.
Pander en Zoon in de Kalverstraat tentoon
gesteld was, zal het nieuwe winkelhuis een
ware aanwinst voor het Koningsplein en om
geving worden. De materialen waaruit het
nieuwe gebouw zal bestaan, zal hoofdzakelijk
zyn kunststeen, ijzer en glas, terwijl de hoogte
van het geheel buiten den heektoren pi. m.
22 meter wordt. Als een bizonderheid
kunnen wy mededeelen dat de eerste verdieping
eveneens van groote talagekast zal voorzien
worden, waardoor dus de rez-de-chaussée
medegerekend, 17 talageramen verkregen
worden.
De verschillende verkoop-étages zullen buiten
de hoofdtrap door middel van een personenlift
onderling verbonden word,ea terwyl eene eigene
electrische installatie het geheel een schitte
rende verlichting zal verschaffen.
De type van het geheele gebouw is nog
vreemd te Amsterdam doch wordt in het
buitenland meer aangetroffen. De bovenste
tages zullen dienen voor ateliers voor coupeurs
en voor werklieden, zoomede voor magazijn om
groote voorraden te kunnen bergen. Het
geheele werk zal met l September lb!J9
opgeleverd moeten worden en dus zal deze
nieuwe ouderneming, welke wy veel succes
toewensclien, met het volgende wintersaizoen
haar intrede doen.
den dood te gemoet. O j«, tnijnheev, ik z,ie
een glimlach van voldoening langs uwe
lippen; volkomen terecht schrijft gij U zelf
eea deel van dat succes der morecie wereld
orde toe, maar... daar is een maar. Deze
heeren, die den vreemdeling zijn deel
wenschen te geven, die geen letter, ja zelfs
geen leesteeken verder onrechtmatig in den
zak durven steken, handelen aldus tot
verhooging van eigen zielsrust en van de
eer der Nederland: che natie. Eu zoo begrijpt
u, dat zij reeds dermate consciëntieus
te^eno\er de geestesproduclen van Duitschers,
Engelschen enFranschen, dit in nog meerder
mate zich vvenschen te betoonen, waar het
geldt een Hollandsen manuscript. Ah mijn
heer, u moest eens weten, hoe hun hart
begint te kl,>pp-m, zoodra zij een zuiver,
ie-s-belovend Nederland.-.ch handschrift
zien ! Eenvoudig om een hoog honorarium
te kunnen uitkeeren, zonder wegens hun
groote gulheid in den kijker U' loopcn.
Neen, vroeg-T was dat geenszins zoo;
maar nu, in den laatsten lijd !
Want, ziet u, de beweging voor de
BernerCoiiveulie is niet meer dan ec-u zwakke
uiting van et-n hartstochtelijk gemoed, dat
op hst zedelijke zich he,:!ïgciieht.. Du-ar
kreeg ik juist, dezer dagen een bewijs van.
dal mij te zeer heett getroffen, om er
u niet in kennis van te dellen, 't Was
voor een goed deel du aanleiding tot
dit mijn schrijven. Nog geen w-.ek ge
leden kwam ik een van onze letterkun
digen tegen, mijn vriend Pen, die zoo pas
van zijn uitgever was tciuggekeerd, met
wien hij de rekening over een bande! ge
dichten had afgesloten : een uitgave van
vóór verleden jaar Si. Nicolaas. De man
gaf mij de hand, opgewonden, terwijl zijn
oogen straalden van geluk. O, zei ik, zeker
een goeden dag gehad, een prijsvraag in
poëzie of proza bekroond? Neen, m p hij
uit, maar toch fen kroon, een zilveren
kroon, een gouden .... waarop ik volstrekt
niet had gerekend. Verbeeld je, zoo ging
hij voort, daar spreek ik Kiem & Co. over
de uitgave van een nieuwen bundel en wat
zeit-i me ?
Geen woord over dien nieuwen, mijn
heer, vóór ik je het honorarium voor den
vorigen heb uitgekeerd.
~ Maar dat is immers al voldaan, ik
ontving van u 75 gulden en 11.' present
exemplaren .... Neen, zei Riem Jr., wij
hebben zooveel van je verzen verkochr,
maakten een winst van 500 gulden, die komt
ons niet rechtmatig toe, de arbeider is zijn
loon waardig, daar heb je er .'JOO van, steek
die in je zak en ik was zoo goed niet of
ik moest ze aannemen, en meteen vroeg
hij me, of de sigaar, een echte fijne, dien
hij mij gepresenteerd had, me voldeed
zooals duidelijk bleek, alleen met, hec
doel om me een kistje van 100 als een
cadeautje thuis te sturen. Ik wist werkelijk
Gemeente-gas te Amsterdam.
KRUIER, die een paar dames naar huis geleidt: «Ziet u, dames, zóó gaat 't wel, met m'n lantaarntje; uwes pa zei: Janes
neem licht mee, want we hebben gemeente-gas tegenwoordig.
r.iet hoe ik het had, en gaf Riem te kennen,
dut ik hem voor den besten aller uilgevers
hield, een uitzondering in een wereld van
uitz , maar gelukkig liet hij mij geen
tijd, dat woord uit te spreken met
een gelaat, dat opeens betrok en een
haast dreigend opgeheven hand, voegde
hij mij ernstig toe: dichter, slaaf der
waarheid, onbevangen ziener, bevlek uw
ziel' niet niet een uitspraak, welke het
vermoeden zou kunnen wettigen, dat er iets
in uw gemoed school in siaat om eenig
vooroordeel onder uwe waardeering te
mengen. De uitgevers, waarop usv onuit
gesproken woord van toepassing zou ge
weest zijn, bestaan niet m.'er. D.e wereld
is geheel veranderd. Reeds verleden jaar
is er een kentering gekoman. Waarom, zoo
rees van verschillende zijden de vraag,
zouden wij, uilgevers, bijna allen rijk
moeten worden en de auteurs arm blijven?
\\ant het is zoo, tegen een onzer die arm
blijft, staan er honderd van uw kant die
nit.l rijk worden, dat is onbillijk, oneerlijk,
dat is onrecht, dat moet veranderen, en
zoo kwamen wij tot de beweging voor de
Banier Conventie, om eerst de
buitenlar.dselie :iuu ui s voluit !e belalen wat zij ver
dienen, nuardan vervolgens ookjonzen eigeu
Neilerland.-chen dichters en schrijvers min
stens ^twee derde van de winst loe te slaan,
die wij vroeger bijna geheel opstreken. Ja,
u ij heljben treurig ons misdragan, vervolgde
Riem J r. en nog begrijp ik niet, dat dit
zoo lang heeft kunnen duren. Immers, van
a l Ie stervelingen, die met heerlijke gedachten
en edele beginselen kennis mogen maken,
zijn wij wel de meest bevoorrechten. Groeien
wij niet op als in een magazijn van denk
beelden, deugden en idealen? Hoe zou een
uitgever hel moeten aanleggen om zich te
onttrekken aan de magische werking van
al de hoogere machten, die in
menschenbrcinen zich hebben genesteld, om gelijk de
veer van 't uurwerk de wijzers voortbeweegt,
de ponr.er! naar den inktpot en van den
inktpot naar het papier te drijven, ten einde
mer.Fclu-'hjke handen dat goddelijk proza en
die bovengoddelijke poezye te doen neer
schrijven,waardoor unie brandkast wordt ge
vuld? Ja wij moesten wel, of wij wilden of
niet, onze handelingen naar betere motieven
regelen dan de rest van het menschdom.
En vooral de dichtkunst heeft door hare
uitnemende gewrochten ons daartoe gebracht
O. zij i> heerlijk, die poëzy voor den uit
gever! Hoe dwepen wij met de poüleii!! Ik
behoef geen namen te noemen, U allerminst,
de meesiers op dat gebied, zij zijn LJ bekend ;
ook uu: naam zou ik daarbij niet mogen
verzwijgen, genoeg, de hoogheid
derdenkbeeldï-n en de fijnheid der vormen hebben
veredelend op ons gewerkt; al wat grof en
banaal is hebben wij leeren verachten, en
wat zou grover en banaler kunnen wezen
dan het platte egoïsme, dat den werkman
?Ain loi>n onthoudt? /oo ziet ge, Mijnheer
Pen, dichter zij t ge geboren en hervormer
meteen, nu de poëzie, zooals bij u, zulk
een hooge vlucht heoft genomen ; wie draagt
gij niet op uw a lelaarswiekeu mee! Gij
en uw medozarigers hebt ons van roof
dieren in philantropen herschapen, onze
liefde voor de lkjrner-conventie is uw
werk; laat ons nu \vrdor te samen streven,
wij uitgevers en gij schrijvers en dichters,
om Ne,Ierland te nioruliseeren ... en
Kiem Jr. drukte mij de hand met zooveel
hartelijkheid, dat ik aan de oprechtheid
van zijn wourden niet mocht kan twijfelen...
Toch, Mijnheer l}n>;:imeyur, behoorde l'eu
niet, eens tol de generatie van 'S1'.
Maai' nu, iiiiiniu'ei', komt de moeilijkheid,
en voor mij het ln-di'o >veh''Ie. /- If gevoel
ik aanleg te héuooii. om in moreel besef
nog ht-langnjk te stijgen, misschien wel in
die mate, dat ik ook lid van de
Ijirnerconventie-clnb zou kunnen worden, en den
buirenhuid.-chen auteur zonder hartzeer zijn
auteursrecht zou willen betalen?ware ik
inuar groot uitgever en geen uitgeverij.
15egrijpt u, daar zit mijn moreele ontwikkeling
op V!U-i; iieusch jammer, v.'ant zouwei proza
n!s poëzie hebben een enorme uitwerking
ook ojj iiiijn gt-moed. l', met uw klaar
verstai.d,zat geaiiikkeüjlc genoeg inzien, dal,
als Nederland zich bij de Bjrner-convenlie
aansluit, alle-eu de kapitalist-uitgever zaken
kan maken en de lui van mijn aoort, die
het volk van allerlei aan hel buitenland
ontleende guedkoopc lectuur helpen, dan
achter 't nel vissccen: als wij onze zaakjes
in concurrentie met de groote ooines zullen
moeten drijven, valt er geen droog brood
mee te verdienen, terwijl wij toch
ook voor het lagere Nederlandsehe volk
een alles behalve overbodig werk ver
richten. Dat neeim, evenwel niet weg, dat
de moraliteit nummer n is en de be
vordering der Nederlandsche letteren
nummer "twee. Nu zou het nog niet zoo
erg zijn, als ik, in mijn hoedanigheid van
uhgeverije, ook maar i/ofdr, inheemsche
romans en artikelen kon publicecrei:,
natuurlijk dat w< et u ook wel, die zijn er
in overvloed ! lL,ere, heere, daar komt
zoo veel moois uit; omstreeks Hi. Nicolaas,
meer dan voor een heel jaar genoeg! Maar
hier is ook w oor een maar bij. Die goede
lectuur kan het volk, dat nog niel goed
is, zoo bitter weinig behagen ; het plebs,
waarvan u weh-ens spreekt, begeert iets
.Franscb, Engelsen, Kussisch, Amerikaansch
of Diiii-ch. lOn dan hot alk /'beste dat
van d;' ge' eralie, waarmee je alleen die
artikelen van oe buitenlandsche markt,
zoudt kunnen bluilen, ja kom daar eens
om! 't Zit allemaal vast in kapitalistische
handen.
O.'ii kort ie gaan. mijnheer, u zal wel
voelen, waar ijs heen wil. Mijn vraag is,
zou u, bij het immense kapitaal, waarover
u te beschikken hebt, mij niet een rente
loos voorschot kunnen verstrekken van
een heele of een halve ton, om mijn zaak
zóó uit te breiden en op zulk een stevige
basis te vestigen, dat ik aan den wensch
mijns harten zal mogen voldoen, om mij
ook aan te sluiten bij de beweging voor
het toetreden van ons geliefd vaderland
tot de Berner-conventie, niet al de stoffe
lijke en zedelijke gevolgen daarvan? Want,
als het mij vergund is wat ik afgaande
op hetgeen men omtrent u verteld heeft,
inderdaad geloof' zonder omwegen te
spreken, dan wil ik u niet verhelen, welk een
hel het voor mij is, met het gevoel rond te
loopen, dat ik inwendig bezig ben mij
zedelijk in alle breedte te ontplooien, ei;
toch mij de handen gebonden zie bij den
lunt om het onrecht, dat wij het buitenland
aandoen, aanieiastcn. Natuurlijk, ben ik
bereid met u de /aak nader te bespreken.
Yoorloopig echter acht ik het voldoende u
mijn aanbod, of zoo ge wilt, mijn verzoek,
bloot te leggen, u de gelegenheid gevende
om tot verhooging van het zedelijk peil
onzer natie krachtdadig mede te werken,
en het bewijs te leveren, dat gij, als eerste
auteur van Nederland, het noblesse oblige
u waarlijk tot levensleus hebt gesteld.
Met onbegrensde hoogachting
Uoo/iKd. (reb. Heer.
l '/c HoogK'l. (Jeb, 'n ootmoedI/JK Dienaar,
HII:RÜXY«US I'i: INT.
Lauriergracht
Doe. l S! IS.
P. S. Zooals de zaken thans staan,
j en indien gij mij uw hulp zoudt blijven
! onthouden, is die heele Bomer-conventie
eenvoudig een »ter«er''-conventie van de
groote lui ,ora de kleinen, waartoe ik behoor,
te y'jotiask?>i".
De heer Brommeijer zond ons dit schrij
ven, met de opmerking dat het aan
een verkeerd adres was gezonden. Slechts
eenmaal had hij zich met een uitge
ver ingelaten, maar, na den man de
deur gewezen te hebben, aan Jacob last
gegeven zoo'n individu niet meer binnen
te laten. »Met dezen indringer, Print
geheeten, ook al een bedelaar, laat. ik mij
niet in. Voor philantroop bezit ik niet
den geringsten aanleg. 't Kan evenwel
' zijn dat anderen op deze wijze de moraliteit
j willen dienen, daarom, Redacteur, neem den
! brief op in uw blad. Misschien leest P. W.
j Janssen hem dan, of Jaap van Hall, die
j allicht een niemv emplooi zal zoeken, als
i hij zijn
Beschermheer-van-Nederiandschekoristen-schap tot een goed eind heeft
gebracht".
BKOMMKIJER.