De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1898 25 december pagina 9

25 december 1898 – pagina 9

Dit is een ingescande tekst.

Na DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. 9 ',','S '?i' t ?verbiedt ons, urn staatslieden een verzoek te ?doen, of vrienden voor een betrekking aan te feereton. Maar het kan geen kwaad, dat ik ?dit schreven aan n richt, om n te zeggen, dat uw vader op het punt staat, een gioote ver:-gissing te begaan, door den besten consul, -dien ik ken, (en ik ken er zeer veel), zijn betrekking te ontnemen, alleen omdat deze republikein is, en een democraat zijn plaats wil hebben." En toen vertelde Mark Twain alles, wat 4y van kapitein Mason en zijn werkzaam heden afwist, en schreef verder: »Ik kan my zelf niet tot den president wenden, maar wanneer g\j weer eens in de gelegenheid zy't, met uw vader over zaken te spreken, dan verzoek ik n, melding te maken van dit geval, ?«n hem te zeggen, hoe ik over een regeering denk, die haar beste ambtenaars op zulk een wyze behandelt." Drie of vier weken later ontving Mark 'Twain n klein cotrvert met het poststempel Washington en een eigenhandig schrijven van president Cleveland varo d«n volgenden inhoud : »Miss Rjath Clwetand toeniobt onder dank betuiging de OGjpansfst van den brief van den lieer Twain en meldt, -dat zjj de vrijheid heeft .genomen, dien aan den «resident voor te lezen. Deze laat den heer Twain 'voor zijn inlichtingen bedanken, en geeft hem de ver. zekering dat kapitein Mason op z\jn Frank- i iorter post zal bleven. Ook deelt bij den heer 1 Twain mede, dat wanneer deze nog eenige dergelijke gevallen weet, hij den president zou verplichten, door hem er per omgaande -over te schrijven." Lange levensduur in de Spaansche kloosters. De Sjpaaösohe minister van justitie heeft onlangs aan alle bisschoppen van het land een schrijven rondgestuurd, om hen op het volgende vreemde geval opmerkzaam te maken: dat a amelyk ia ket Spaanecbe koninkrijk de nonnen ?zich in e«n merkwaardig langen levensduur »erieugen. Een in 1837 uitgevaardigde wet toepaatt, dat de nonnen uit eenige kloosters haar leren lang iederen dag l Peseta krijgen. En nu beeft men .geconstateerd, dat sedert 1851 in de opgeven van de besturen aan het ministerie van justitie geen enkel sterfgeval ?wordt vermeld. Volgens de in 1837 opgemaakte J\jat was toen de jongste non 17 en de oudste 78 jaar eud, zoodat de eerste nu 78 en de tweede 125 jaar oud moet zyn, en dat de meeste in aanmerking komende nonnen uu den toeftijd van 100 jaar bereikt of overschreden moeten hebben. Hoe bevorderlijk de matige en rustige levenswijze der kloosterlingen ook voor Laar gezondheid zjijn moge, het valt den minister toch moeielyb, aan te nemen, dat al deze Spaan «che nonnen het geluk hebben gehad, zich 200 lang aan de harde wet der natuur te kunnen onttrekken. Daar het onderhoud der nonnen den staat tot nu toe zeer veel geld beeft gekost beeft de minister besloten, alle in 1837 toege stane pensioenen op te heffjn, terwijl hij den belanghebbenden de gelegoi heid laat, haar aan spraken met onweerlegbare gronden te bewijzen. Geheel-Onthouders Nieuwjaarfeest te Amsterdam. (Ingezonden). Evenals dit jaar geschiedde zal ook op den «ersten dag van het volgend jaar door de .geheel-onthouders een jaarfeest worden ge geven ; het doel oin op den len Januari, op -den dag wanneer zooveel alcohol wordt ge dronken, wordt geschonken, den Amsterdam mers de gelegenheid te bieden op toaardige wy'ze eenige uren door te brengen kan bekend worden geacht en niemand zal er wel zyn die met dit doel niet instemt. Verschillende artiesten op 't gebied van zang, muziek, voordracht, zullen dien avond tot een Kunstavond stempelen, terwijl men, door het aanbieden van gratis consumptie, de Socialistische Geheel-Onthouders PropagandaKlub, die ditmaal de leiding op zich nam, als een waardige gastvrouwe zal leeren kennenj Voor dat alles is, men zal 't kunnen begrypen, zeer veel geld noodig, en daarom het vriendelijk verzoek: Wie wil, door het zenden van een financieëlen steun bydragen tot het welslagen van dien avond ? Toezending wordt verzocht aan het adres van den penningmeester L. C. Kickhefer, Da Costakade 141, Amsterdam, terwijl men als ontvangst-bewgs van ondergeteekende bericht ontvangt. Het feest zelve zal plaats hebben in het gebouw van den Werkenden Stand. Dikwijls wordt gezegd dat van de zijde der geheel-onthouders in woord en schrift zoo vaak wordt overdreven, thans willen wjj deze een voudige poging wagen den len Januari voor velen nuchter te doen eindigen. Wie wil daaraan meewerken ? Financieële steun is zoo hoog noodig ! Ainc^rdam, Goudsbloemstraat 88. jiniMimiimii Mms Pruttelmaii Brojüineijcr. Mijnheer! Dat u zich verwaardige: bid ik n, eemge belang stelling mij te betoonen, nu ik uwe veel vermogende hulp en raad kom inroepen bij een e aan gelegen heid, die mij en vele mij ner vakgenooten in ongelegenheid dreigt te brengen. De zaak.waarvoor ik mij verstout uwe aandacht te vragen,is vaneven verblijdenden als bedroevenden aard; voor u als Nederlander ver blijdend, voor mij als uitgever van allerlei geschrif ten voor het volk bedroevend. Schrik niet, mijnheer, nu ik mij beken uilgever te zijn, eigenlijk zou ik'moeten schrijven uitgever^'o maar ik dne dat niet, omdat ik gevoel, dat u in uw hooge politie u moeilijk zoudt kunnen inlaten in-"t i;;;s wat klein is, of met een persoon die niets anders voornaam? aan zich heeft dan zijn voor naam. De zaak waarmee ik in alle nederigheid tot u nader, is deze: daar heeft zich in onze uitgevers wereld een aan het, wonder bare grenzende verlevendiging van moreel bestf voorgedaan, zóó dat het, vak van uitgever, dooi dit besef verheven en geleid, weldra tot het verledene zal gaan behooren. Het uitgeven, mijnheer, wordt tot een irnygev. n, geheel in overeenstemming met. die gouden dichtregelen : Wat vraag ik toch naar geld of goed, wam,eer tevredenheid ... me een bed van rozen spreidt ? Om die tevredenheid, om die stille aandoening van genot, bij de gedachte: ik ben mij zelf bewust ieder te geven wat hem toekomt, wordt h> t, den uitgevers achier alleen te doen; er nu hebben zij zich vereenigd, met een aantal idealistische mannen, om een B md te stichten, ten einde Nederland te bewegen zich aan te sluiten bij de Berner conventie. Tot dusver, mijnheer, vertaalden zij van de buitenlanders wat hun lustte, maar dat xyrilleri /n niet langer doen. Zij bedanken 'tivarvoor; dat is zooveel als diefstal, als roof'; daar kan hun geweten niet rneer tegen en zij willen hier op het aard rijk wandelen als u en als alle overige eerlijke menschen, met opgeheven aange zicht, al moest het ook zijn ala martelaars De Secretaris, Jon. J. LODEWIJK. Eea Nieuwe Heeren Confectie en Maatzaak. Onder den naam van «Nieuw Engeland" zal aan den hoek van het Koningsplein en Singel en tegenover den Heiligenweg verrezen een fraai winkelhuis naar het ontwerp van de zoo bekende architecten de heeren Jacot en Oldewelt. De van oudsbekende sigarenwinkel zoomede de belendende perceelen zijn daartoe aangekocht voor eene niet onbelangrijke som, waardoor een terrein vrykomt van eenige honderden metars. Naar de teekening te oordeelen die deze week bg de firma H. Pander en Zoon in de Kalverstraat tentoon gesteld was, zal het nieuwe winkelhuis een ware aanwinst voor het Koningsplein en om geving worden. De materialen waaruit het nieuwe gebouw zal bestaan, zal hoofdzakelijk zyn kunststeen, ijzer en glas, terwijl de hoogte van het geheel buiten den heektoren pi. m. 22 meter wordt. Als een bizonderheid kunnen wy mededeelen dat de eerste verdieping eveneens van groote talagekast zal voorzien worden, waardoor dus de rez-de-chaussée medegerekend, 17 talageramen verkregen worden. De verschillende verkoop-étages zullen buiten de hoofdtrap door middel van een personenlift onderling verbonden word,ea terwyl eene eigene electrische installatie het geheel een schitte rende verlichting zal verschaffen. De type van het geheele gebouw is nog vreemd te Amsterdam doch wordt in het buitenland meer aangetroffen. De bovenste tages zullen dienen voor ateliers voor coupeurs en voor werklieden, zoomede voor magazijn om groote voorraden te kunnen bergen. Het geheele werk zal met l September lb!J9 opgeleverd moeten worden en dus zal deze nieuwe ouderneming, welke wy veel succes toewensclien, met het volgende wintersaizoen haar intrede doen. den dood te gemoet. O j«, tnijnheev, ik z,ie een glimlach van voldoening langs uwe lippen; volkomen terecht schrijft gij U zelf eea deel van dat succes der morecie wereld orde toe, maar... daar is een maar. Deze heeren, die den vreemdeling zijn deel wenschen te geven, die geen letter, ja zelfs geen leesteeken verder onrechtmatig in den zak durven steken, handelen aldus tot verhooging van eigen zielsrust en van de eer der Nederland: che natie. Eu zoo begrijpt u, dat zij reeds dermate consciëntieus te^eno\er de geestesproduclen van Duitschers, Engelschen enFranschen, dit in nog meerder mate zich vvenschen te betoonen, waar het geldt een Hollandsen manuscript. Ah mijn heer, u moest eens weten, hoe hun hart begint te kl,>pp-m, zoodra zij een zuiver, ie-s-belovend Nederland.-.ch handschrift zien ! Eenvoudig om een hoog honorarium te kunnen uitkeeren, zonder wegens hun groote gulheid in den kijker U' loopcn. Neen, vroeg-T was dat geenszins zoo; maar nu, in den laatsten lijd ! Want, ziet u, de beweging voor de BernerCoiiveulie is niet meer dan ec-u zwakke uiting van et-n hartstochtelijk gemoed, dat op hst zedelijke zich he,:!ïgciieht.. Du-ar kreeg ik juist, dezer dagen een bewijs van. dal mij te zeer heett getroffen, om er u niet in kennis van te dellen, 't Was voor een goed deel du aanleiding tot dit mijn schrijven. Nog geen w-.ek ge leden kwam ik een van onze letterkun digen tegen, mijn vriend Pen, die zoo pas van zijn uitgever was tciuggekeerd, met wien hij de rekening over een bande! ge dichten had afgesloten : een uitgave van vóór verleden jaar Si. Nicolaas. De man gaf mij de hand, opgewonden, terwijl zijn oogen straalden van geluk. O, zei ik, zeker een goeden dag gehad, een prijsvraag in poëzie of proza bekroond? Neen, m p hij uit, maar toch fen kroon, een zilveren kroon, een gouden .... waarop ik volstrekt niet had gerekend. Verbeeld je, zoo ging hij voort, daar spreek ik Kiem & Co. over de uitgave van een nieuwen bundel en wat zeit-i me ? Geen woord over dien nieuwen, mijn heer, vóór ik je het honorarium voor den vorigen heb uitgekeerd. ~ Maar dat is immers al voldaan, ik ontving van u 75 gulden en 11.' present exemplaren .... Neen, zei Riem Jr., wij hebben zooveel van je verzen verkochr, maakten een winst van 500 gulden, die komt ons niet rechtmatig toe, de arbeider is zijn loon waardig, daar heb je er .'JOO van, steek die in je zak en ik was zoo goed niet of ik moest ze aannemen, en meteen vroeg hij me, of de sigaar, een echte fijne, dien hij mij gepresenteerd had, me voldeed zooals duidelijk bleek, alleen met, hec doel om me een kistje van 100 als een cadeautje thuis te sturen. Ik wist werkelijk Gemeente-gas te Amsterdam. KRUIER, die een paar dames naar huis geleidt: «Ziet u, dames, zóó gaat 't wel, met m'n lantaarntje; uwes pa zei: Janes neem licht mee, want we hebben gemeente-gas tegenwoordig. r.iet hoe ik het had, en gaf Riem te kennen, dut ik hem voor den besten aller uilgevers hield, een uitzondering in een wereld van uitz , maar gelukkig liet hij mij geen tijd, dat woord uit te spreken met een gelaat, dat opeens betrok en een haast dreigend opgeheven hand, voegde hij mij ernstig toe: dichter, slaaf der waarheid, onbevangen ziener, bevlek uw ziel' niet niet een uitspraak, welke het vermoeden zou kunnen wettigen, dat er iets in uw gemoed school in siaat om eenig vooroordeel onder uwe waardeering te mengen. De uitgevers, waarop usv onuit gesproken woord van toepassing zou ge weest zijn, bestaan niet m.'er. D.e wereld is geheel veranderd. Reeds verleden jaar is er een kentering gekoman. Waarom, zoo rees van verschillende zijden de vraag, zouden wij, uilgevers, bijna allen rijk moeten worden en de auteurs arm blijven? \\ant het is zoo, tegen een onzer die arm blijft, staan er honderd van uw kant die nit.l rijk worden, dat is onbillijk, oneerlijk, dat is onrecht, dat moet veranderen, en zoo kwamen wij tot de beweging voor de Banier Conventie, om eerst de buitenlar.dselie :iuu ui s voluit !e belalen wat zij ver dienen, nuardan vervolgens ookjonzen eigeu Neilerland.-chen dichters en schrijvers min stens ^twee derde van de winst loe te slaan, die wij vroeger bijna geheel opstreken. Ja, u ij heljben treurig ons misdragan, vervolgde Riem J r. en nog begrijp ik niet, dat dit zoo lang heeft kunnen duren. Immers, van a l Ie stervelingen, die met heerlijke gedachten en edele beginselen kennis mogen maken, zijn wij wel de meest bevoorrechten. Groeien wij niet op als in een magazijn van denk beelden, deugden en idealen? Hoe zou een uitgever hel moeten aanleggen om zich te onttrekken aan de magische werking van al de hoogere machten, die in menschenbrcinen zich hebben genesteld, om gelijk de veer van 't uurwerk de wijzers voortbeweegt, de ponr.er! naar den inktpot en van den inktpot naar het papier te drijven, ten einde mer.Fclu-'hjke handen dat goddelijk proza en die bovengoddelijke poezye te doen neer schrijven,waardoor unie brandkast wordt ge vuld? Ja wij moesten wel, of wij wilden of niet, onze handelingen naar betere motieven regelen dan de rest van het menschdom. En vooral de dichtkunst heeft door hare uitnemende gewrochten ons daartoe gebracht O. zij i> heerlijk, die poëzy voor den uit gever! Hoe dwepen wij met de poüleii!! Ik behoef geen namen te noemen, U allerminst, de meesiers op dat gebied, zij zijn LJ bekend ; ook uu: naam zou ik daarbij niet mogen verzwijgen, genoeg, de hoogheid derdenkbeeldï-n en de fijnheid der vormen hebben veredelend op ons gewerkt; al wat grof en banaal is hebben wij leeren verachten, en wat zou grover en banaler kunnen wezen dan het platte egoïsme, dat den werkman ?Ain loi>n onthoudt? /oo ziet ge, Mijnheer Pen, dichter zij t ge geboren en hervormer meteen, nu de poëzie, zooals bij u, zulk een hooge vlucht heoft genomen ; wie draagt gij niet op uw a lelaarswiekeu mee! Gij en uw medozarigers hebt ons van roof dieren in philantropen herschapen, onze liefde voor de lkjrner-conventie is uw werk; laat ons nu \vrdor te samen streven, wij uitgevers en gij schrijvers en dichters, om Ne,Ierland te nioruliseeren ... en Kiem Jr. drukte mij de hand met zooveel hartelijkheid, dat ik aan de oprechtheid van zijn wourden niet mocht kan twijfelen... Toch, Mijnheer l}n>;:imeyur, behoorde l'eu niet, eens tol de generatie van 'S1'. Maai' nu, iiiiiniu'ei', komt de moeilijkheid, en voor mij het ln-di'o >veh''Ie. /- If gevoel ik aanleg te héuooii. om in moreel besef nog ht-langnjk te stijgen, misschien wel in die mate, dat ik ook lid van de Ijirnerconventie-clnb zou kunnen worden, en den buirenhuid.-chen auteur zonder hartzeer zijn auteursrecht zou willen betalen?ware ik inuar groot uitgever en geen uitgeverij. 15egrijpt u, daar zit mijn moreele ontwikkeling op V!U-i; iieusch jammer, v.'ant zouwei proza n!s poëzie hebben een enorme uitwerking ook ojj iiiijn gt-moed. l', met uw klaar verstai.d,zat geaiiikkeüjlc genoeg inzien, dal, als Nederland zich bij de Bjrner-convenlie aansluit, alle-eu de kapitalist-uitgever zaken kan maken en de lui van mijn aoort, die het volk van allerlei aan hel buitenland ontleende guedkoopc lectuur helpen, dan achter 't nel vissccen: als wij onze zaakjes in concurrentie met de groote ooines zullen moeten drijven, valt er geen droog brood mee te verdienen, terwijl wij toch ook voor het lagere Nederlandsehe volk een alles behalve overbodig werk ver richten. Dat neeim, evenwel niet weg, dat de moraliteit nummer n is en de be vordering der Nederlandsche letteren nummer "twee. Nu zou het nog niet zoo erg zijn, als ik, in mijn hoedanigheid van uhgeverije, ook maar i/ofdr, inheemsche romans en artikelen kon publicecrei:, natuurlijk dat w< et u ook wel, die zijn er in overvloed ! lL,ere, heere, daar komt zoo veel moois uit; omstreeks Hi. Nicolaas, meer dan voor een heel jaar genoeg! Maar hier is ook w oor een maar bij. Die goede lectuur kan het volk, dat nog niel goed is, zoo bitter weinig behagen ; het plebs, waarvan u weh-ens spreekt, begeert iets .Franscb, Engelsen, Kussisch, Amerikaansch of Diiii-ch. lOn dan hot alk /'beste dat van d;' ge' eralie, waarmee je alleen die artikelen van oe buitenlandsche markt, zoudt kunnen bluilen, ja kom daar eens om! 't Zit allemaal vast in kapitalistische handen. O.'ii kort ie gaan. mijnheer, u zal wel voelen, waar ijs heen wil. Mijn vraag is, zou u, bij het immense kapitaal, waarover u te beschikken hebt, mij niet een rente loos voorschot kunnen verstrekken van een heele of een halve ton, om mijn zaak zóó uit te breiden en op zulk een stevige basis te vestigen, dat ik aan den wensch mijns harten zal mogen voldoen, om mij ook aan te sluiten bij de beweging voor het toetreden van ons geliefd vaderland tot de Berner-conventie, niet al de stoffe lijke en zedelijke gevolgen daarvan? Want, als het mij vergund is wat ik afgaande op hetgeen men omtrent u verteld heeft, inderdaad geloof' zonder omwegen te spreken, dan wil ik u niet verhelen, welk een hel het voor mij is, met het gevoel rond te loopen, dat ik inwendig bezig ben mij zedelijk in alle breedte te ontplooien, ei; toch mij de handen gebonden zie bij den lunt om het onrecht, dat wij het buitenland aandoen, aanieiastcn. Natuurlijk, ben ik bereid met u de /aak nader te bespreken. Yoorloopig echter acht ik het voldoende u mijn aanbod, of zoo ge wilt, mijn verzoek, bloot te leggen, u de gelegenheid gevende om tot verhooging van het zedelijk peil onzer natie krachtdadig mede te werken, en het bewijs te leveren, dat gij, als eerste auteur van Nederland, het noblesse oblige u waarlijk tot levensleus hebt gesteld. Met onbegrensde hoogachting Uoo/iKd. (reb. Heer. l '/c HoogK'l. (Jeb, 'n ootmoedI/JK Dienaar, HII:RÜXY«US I'i: INT. Lauriergracht Doe. l S! IS. P. S. Zooals de zaken thans staan, j en indien gij mij uw hulp zoudt blijven ! onthouden, is die heele Bomer-conventie eenvoudig een »ter«er''-conventie van de groote lui ,ora de kleinen, waartoe ik behoor, te y'jotiask?>i". De heer Brommeijer zond ons dit schrij ven, met de opmerking dat het aan een verkeerd adres was gezonden. Slechts eenmaal had hij zich met een uitge ver ingelaten, maar, na den man de deur gewezen te hebben, aan Jacob last gegeven zoo'n individu niet meer binnen te laten. »Met dezen indringer, Print geheeten, ook al een bedelaar, laat. ik mij niet in. Voor philantroop bezit ik niet den geringsten aanleg. 't Kan evenwel ' zijn dat anderen op deze wijze de moraliteit j willen dienen, daarom, Redacteur, neem den ! brief op in uw blad. Misschien leest P. W. j Janssen hem dan, of Jaap van Hall, die j allicht een niemv emplooi zal zoeken, als i hij zijn Beschermheer-van-Nederiandschekoristen-schap tot een goed eind heeft gebracht". BKOMMKIJER.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl