De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1899 29 januari pagina 2

29 januari 1899 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1127 verschil tusschen de wapenen, die het zich zou kunnen verschaffen, en die, met welke men hét zou kunnen bestrijden. Maar is er dan in 't geheel geen uit weg? Vindt men alle deuren gesloten? De schrijver heeft voor zijn vrienden slechts n troost, zij het dan ook een schrale. Men moet zoo lang en zoo krach tig het algemeen stemrecht bewerken, tot de kiezers besluiten, hunne stem uit te brengen op afgevaardigden en senatoren, die -- met meer of minder overtuiging een der kroonpretendenten, den hertog van Orleans, prins Victor of prins Louis Bonaparte, tot president der Republiek verkiezen, en die nieuwe president moet dan den coup d i'tat maken, en zich zelf tot koning of keizer proclameeren. Het oude recept, zooals men ziet! Mogelijk zou die president »van den bloede" nog een anderen weg kunnen inslaan. Hij zou het land in een oorlog kunnen verwikke len, want »het is de god der veldslagen, die de Caesars aanwijst.'' Maar dat mid del is den schrijver toch wat al te ge vaarlijk. » * * De beschouwingen van den schrijver in den Figaro mogen voor hem zelven en zijne geestverwanten ontmoedigend zijn, voor de vrienden der Republiek, of, beter gezegd voor hen, die dezen regeeringsvorm op het oogenblik voor Frankrijk den eenig mogelijken achten, zijn zij nog al gerust stellend. Doch indien deze vrienden niet spoedig kunnen wijzen ~>p daden, die van zedelijken moed en zedelijke kracht ge tuigen, zal de omkeering in de openbare meening zich in de uitspraak van het algemeen stemrecht waarschijnlijk nog vroeger doen bemerken, dan zelfs de pes simistische schrijver van het JV^aro-artikel hoopt en verwacht. MmmHUUiiiiiiitmiiiiitiitumiutiiiniimiHiuiiuimiiHiHHimuuumt Onfler yalscüe vlag, (De flrma Sachs & Co." te 's Gravenhage). Dat het socialist-zijn in onze dagen yan vooruitgang op het gebied der demo cratie een soort mode-artikel geworden is, is overbekend; dat zelfs een tamme liberaal, ja, een christelijk-historische zelfs, het wagen durft, zonder gevaar voor zijne reputatie, te verklaren: »och, wij zijn eigenlijk allemaal socialisten; «A; ook!" kan niet meer als een nieuwtje worden beschouwd; dat echter de z.g. mid denstand, de gezworen vijand van al wat naar coöperatie riekt, er zelfs toe zou overgaan, zich openlijk aan die gevloekte coöperatie over te geven, dat is nog nim mer »hier te lande vertoond." Men zal zich nochtans herinneren, hoe, enkele weken slechts geleden, in verschei dene dagbladen een uitvoerig bericht de ronde deed van eene te 's Gravenhage opgerichte nieuwe maatschappij, welks statuten, zooals het luidde, »eenig in ons land'' mochten worden genoemd; immers, bepaalden deze statuten niets meer of minder, dan dat aan het voor die nieuwe maatschappij werkzame personeel een belangrijk aandeel in de winst zou wor den toegekend, welk aandeel echter niet lltllllllllilllllllllllllllNIIIIIIIIIII lllimittlltlinHIIIIIIIIIIIIlllllllllllMHIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIlllimill Het verraad van Mrs. Bunker. 3) DOOK B R E T HARTE. Op de thuisreis vau een hunner zwerftochten legden zij aau te San Francisco, waar de secre taris yan de maatschappij aan boord kwam. Tot haar schrik herkende mrs. Bunker hem als een der twee heereu, die mr. Marion met een sloep hadden afgehaald, doch daar hij haar niet scheen te herkennen, zelfs niet toen Zephas haar op zijn ruwe manier voorstelde, zou het feit, geen indruk op haar gemaakt hebben, ware niet het volgende gebeurd. Toen haxr man hen een oogenblik alleen liet, stopte de secretaris haar, met etn veelbcteekenden wenk, een brief in de hand. Zij voelde het bloed naar haar gelaat stroomen, toen hij met een glimlach van vol doening haar rnau volgde. Terstond begaf zij zich naar hare hut en scheurde haastig het couvert open, dat niet geadresseerd was. Een klein opgevouwen papiertje bshclsde het vol gende: Ik had niet gedacht u lastig te vallen met vertrouwelijke mededeelingen, doch de kicschheid, tact en moed door u bij onze eerste ontmoeting aan den dag gelegd, doen mij nogmaals een beroep doen op uwe wel willendheid, zelfs ofschoon gij thans weet wien gij geholpen hebt en wat gij in de waagschaal steldet. Mijne vrienden zouden gaarne met mij in contact blijven, en mij, van tijd tot tijd, gewichtige papieren doen toekomen, welke, dank zij het, tyrauni ke spiouneeren van het Gouvernement, ontdekt en ingerekend zouden worden wanneer men ze over de post zond. Deze papieren wor dt u ten uwent bezorgd, doch verder moet ik mij aan uw beleid eu scherpzinnigheid overgeven, omtrent de wijze waarop zij mijn agent in de dichtst bijzijnde Mexikaansche haven kunnen worden in handen gespeeld. Om het u gemakkelijk te maken, zal uw man instructies krijgen naar Todos Santos zuide lijk te zeilen, waar een boot gereed is zoodra hij in het gezicht komt. Ik weet dat ik u geen geringen dienst vraag, doch heb zooveel vertrouwen in n, dat rk u zelfs niet verzoeken wil dezen te beant woorden. Als het eenigsiins mogelijk is, weet ik dat gij het doen zult; zoo niet, in baar geld, doch in aandeelen in het maatschappelijk kapitaal zou worden uit betaald. Met andere woorden: de nieuwe vennootschap zou gegrondvest zijn op het beginsel van labourcopartnership, of, zoo als de nederlandsche term luidt, mededeelhebber schap. Dit bericht, zooals het in de verschil lende bladen voorkwam, was echter wél in staat, oningewijden een volkomen ver keerde voorstelling van de zaak te ver schaffen, niettegenstaande het blijkbaar gesteld was, door iemand, die reeds vroeg tijdig een diepen blik in de organisatie der onderneming mocht slaan. Wat toch is het geval ? Waar is het, dat de statuten der maat schappij aan het personeel een zeker aan deel iii de winst, toekennen, doch dit aandeel belangrijk te noemen, gaat alle perken der billijkheid te buiten. Wanneer men leest, dat, nadat aan het kapitaal eene rente van 5 pCt. zal zijn vergoed, en de noodige afschrijvingen enz. zullen hebben plaats gehad, het blijvende ge deelte der winst aldus zal worden ver deeld : aan commissarissen .... 10 pCt. aan de directie 25 » aan de arbeidsvennooten en vaste werklieden 10 » aan de losse gezellen .... 5 » en aan de aandeelhouders . . 45 t en als rnen dan deze cijfers vergelijkt met de 50 /o welke Van Markens DrukkerijVennootschap te Delft, de Go /u welke de kleermakerij »De Voorpost" te Amster dam, de 00 "/o welke de drukkerij »ïrio" te 's Gravenhage, kortom met de zoo vél hoogere aaudeelen. die alle andere mede-deelhebberschappen in ons vaderland aan haar personeel nebben toegekend, zoo slaat men waarlijk van verbazing de handen ineen, dat »een bekend c operator", zooals de redacteur van Ons Bdang, in meergenoemd couranten-bericht werd gedoopt, tot zulk eene zaak zijnen naam (als directeur nota bene!) en zijne mede werking heeft willen verleenen. Tien procent aan het personeel, vijf en veertig procent aan het kapitaal! Eu zulk eene onderneming durft zich den naam van mede dcclhebbcrschap te laten aanleunen, tot zulk eene zaak durft een »bekeud coöperator" als directeur toe te treden! Immers, de bedoeling is duidelijk. De naam van den heer Slotemaker moet aan de onderneming, die tut dusver eene gewone particuliere zaak was, wel keieigenaar tot dusver zelfs niet als een vriend van de coöperatie te boek stond, een coöperatief tintje geven, teneinde aldus, handig (of onhandig?) gebruik makende van de coöperatie-strooming van onzen tijd, aan het goedgeloovige publiek zand in de oogen te ttrooiei,! Foei, bekende ccöperator! Wij houden ons overtuigd, dat de heer Slo'.emaker, evengoed als wij. weel, dat de »Algemeene Nederlandsche ^Xaamlooze Vennootschap tot Exploitatie van Maga zijnen en Fabjieken voor Kleedingsartikelen Sacltis <('; Co." te 's-Gravenhage, niets anders is dan eene xmcere kapita listische onderneming, die zich door niets anders van andere ondernemingen onder scheidt, dan dat van haar met heel veel bombarie bekend gemaakt, dat zij aan haar personeel een deel in de winst toekerrt, welk deel in aandeelen in de Maatschappij kan worden omgezet. Dit winstaandeel is echter niet grooter dan in verschillende dan zal ik het begrijpen en uwe redenen dankbaar billijken. Alldu verzoek ik u, om, wanneer gij de papieren kunt ontvangin, een klein rood vlaggetje op de rots te hebben, Geloof mij L w dankbare crieml W. M. Mrs. Bunker sloeg gauw een blik om zich heen, en drukte deu brief aan haar lippen. Het was de plotselinge vervuling harer vage, half uit gesproken weusc'ien, het was de ver*izeniijking harer sloutste droomen! De vertrouwde te ziju van den riddcrlijken maar droefgeestigen held iu zijn eenzame ballingschap cu vervolging, over trof de onbestemde romantische fantasitën, op gewekt door haar mci-jelectuur; dat, zij, later, misschien de Flora Macdonaid zou ziju vaneen ] Prins Karel l.ad voor haar niets belachelijk?. Haar vrouwelijke verbeelding verhief den ont vluchten duelhsf, die onder verdenking lag vau moord, tot een socialen martelaar. Het intri geeren dat hij nu deed en het mmder nobele van den dienst dien hij haar vroeg, scheen haar iu overeenstemming met, die aspiraties van koningen waarvan zij meermalen gelezen had waarin zij misschien met mistasUe. Ja, het is te vreezen dat Wynyard Marion in de dwaze mrs. Bunker de oude vrouwenvergoding van pretendenten en hooggeplaatsten had gevonden, waarvan sedert den zondvloed iedere schurk partij getrokken heeft. Hoe het zij, toen ze don volgeuden morgen weder in haar huisje terug en Zephas uitgezeild was, liet zij een rooden zakdoek wapperen van den vlaggestok voor het huis. Eerr paar uur later, verscheen zeer geheimzinnig een bootje om de Punt. De eenige roeier, een gewoou matroos, vroeg haar haren naam, en reikte haar een verzegeld pakje over. Mrs. Buuker's ver beelding was reeds aan het werk geweest. Zij had in Mexico zoo heette het eene tante, voor wie zij in San Francisco een en ander gekocht had. Toen ha'ir man zei,, dat hij wel tot Todos Santos gaan zou, vroeg zij hem het pakje aan deu knecht harer tante af te geven, ja zij adresseerde het zelfs aau deze. Ouder den buneusten omslag had zij een briefje gelegd aan Mariou, dat zij met een nieuw eu zonder ling wantrouwen in zichzelf wel tien maal had veranderd en overgeschreven, tot er eindelijk met een groote Echoolmeisjeshaud stond: Mijnheer. Ik zal alles doen wat Gij beveelt. Wat Uw vijanden of vervolgers ook doen mogen, Gij kunt altijd rekenen eu vertrou wen op Haar die zicti teekent L ice onucnkiirige ilieinirrst-e MOLLIE K.OSALIE MAC EWAX. Het voluit teekenen met haar eigen naam andere ondernemingen, die eveneens het stelsel van winstdeeling hebbeu toegepast, zonder dat hiervan zóó groote ophef wordt gemaakt, en zonder zich daarom «eenig in ons land'' te laten noemen. Nu maken wij er Mr. Slotemaker vol strekt geen verwijt van, dat hij zich aan eene gewone kapitalistische onderneming wijdt, verre van dat! Zóó onbillijk zijn wij niet! Wél verwijten wij hem echter. dat hij, gebruik makende van zijnen naam als coöperator, eene zaak, die slechts hél even met de winstdeelings-kwast is aan geraakt, doet voorkomen, alsof zij geheel en al, van buiten en van binnen, met diezelfde winstdeeling kleur ware geverfd. Dut is een daad, die een redacteur van Ons Belang, een man, die tal van ambten irr de coöperatieve wereld bekleedt, die, behalve voorzitter van de coöperatieve Broodbakkerij van »Eigen Hulp'', nog be stuurslid is van de ccüperatieve vleeschhouwerij dierzelfde vereeniging en bovendien secretaris was van het Derde Internationaal d,operatief Congres, in September '97 te Delft gehouden, niet mag begaan, dat is eerr feit, dat zijne c< operatieve geloofsbe lijdenis in een zonderling licht stelt. Want niet alleen, dat het aandeel in de winst, dat het personeel ontvangt, uittermate gering te noemen is, dat van het kapitaal daarentegen buitensporig hoog, doch nog andere merkwaardig heden vertoonen de statuten der firma »Sachs & Co." Het zou ons te ver voeren, indien wij die statuten hier op den keper gingen beschouwen en wij moeten dus er mede volstaan hoe ongaarne ook slechts enkele punten aan te stippen. In de eerste plaats trekt het de aan dacht, dat de aandeelen 1000 gulden groot zijn. Men behoeft dan niet lang te rekenen, om aldra tot de conclusie te komen, dat het personeel lang zal moeten werken, alvorens zijn 10 pCt. van de winst, aan eenige zijner leden een vol aandeel in het maatschappelijk kapitaal verschaffen, en men voelt onwillekeurig ernstigen twijfel bij zich opkomen, of het den op richters met hun »&rbenls-me(\e-deellicbbernfliap"' wel ernst ia geweest! In de tweede plaats achten wij liet eene curieuse bepaling, omvat in art. 4 der statuten, dat, de directie het recht heeft »om van arbeidsvennooten, die uit den dienst dezer onderneming worden ontslagen, de aandeelen in te trekken tegen contante betaling a pari van het nominaal bedrag (lier aandeelen." De arbeider, eenmaal aandeelhouder geworden, marj o. i. als aandeelhouder nimmer op anderen voet behandeld worden, dan een gewoon kapi talist, die van den aanvang af zijn geld in de onderneming gestoken heeft. Het verworven aandeel is zijn eif/oiflotn ge worden, en het is o. i. een grove onbil lijkheid op persoonlijke gronden hem daar van te onteigenen. En beschouwen wij, in de derde plaats, de wijze, waarop de uitbetaling van het winstaandeel in de statuten geregeld is, zoo kunnen wij ook deze niet anders dan op ziju minst »r]iet-aaiibevelings\vaai(lig'' noemen. Het winstaandeel nl. toegekend aarr de commissarissen en directeuren wordt betaalbaar gesteld in gereed geld ; aarr het personeel daarentegen wordt //et» winst in gereed geld uitgekeerd, doch wordt het geheele bedrag ten bate van elk der recht hebbenden -in i!e boi ken der vennootschap ingeschreven, totdat dit de som van dui zend gulden heeft bereikt, en hij dienten gevolge houder van een aandeel wordt." Waarom, vraagt men zich hier allicht af, moet het personeel zijn volle winstaanj deel aan het risico der onderneming blootj stellen, terwijl het aan directeuren en | commissarissen vrijstaat, het hun toe' komende bedrag in bare munt op te nemen ? Is het niet onbillijk het geheele risico op l de schouders der arbeiders te willen wen telen en den leiders de gelegenheid te lalen, zich daarvoor te vrijwaren ? j Doch genoeg. Hetgeen wij hier aan; voerden, is, dunkt ons, voldoende, om aan ; te toonen, dat de vennootschap »Sachs & Co." in geen geval eenige aanspraak ' maken katr op de sympathie van co pei ratoren en democraten ; het is integendeel ; Ie bejammeren, dat door deze maatschappij i het hooge beginsel varr labour-copartncmltip ! dusdanig wordt uitgebuit en dat een «be kend coöperator" zich niet ontziet, aan die uitbuiting mede te werken. Voor de coöperatie in het algemeen en voor het copartnerschip in het bijzonder ware het wenschelijk geweest, indien de firma »Sachs & Co.'' gebleven ware, wat zij was, eene gewone kapitalistische winkelzaak, of indien zij zich dan al in eene naamlooze vennootschap wenschte te hervormen, dit hadde gedaan langs ruiterlijken weg en hare kapitalistische lading niet met de coöperatieve vlag hadde gedekt. Die vlag omlaag te halen is het eenig doel van dit schrijven. DR. E. llmlIlmtHlIIIIIIMIIU noemie zij in haar eenvoud eeu kiese' c voor- ! zorg om liaar man builen te slui'cn, en haar i voor vreemde oogen onbekci d te doen zijn. ! Het adres Mrs. Mcriim Muf Eicini. l fin Muitte i J'uiili'cr. 'Aiil ]ifr.\ü<»i/(jk t'' Tm/i^x ,S.W',.v i'-of//<>», l (ifyt/iiidlil," scheen haar evenzeer een prachtige inval, liet p'tkje werd door Zephas in sjoede orde overhandigd; hij bracht haar eeu kleiner terug, dat, toen zij het in de eenzaamheid oprude, een brief bevatte, geadresseerd aan /,J. E. Kirby. ll'un/t a/ijeliuti d" en eeu liaistig gekrabbeld regeltje aau haar: iil)ni:eiiii/,iii(il dfiii/c. ir. J/." Mrs. Bunker slaakte etu langen, diepen zucht. Hij had wel iets muer kunnen schrijven, hij had wel ... doc'i de wensch bleef onuitgesproken. Den vo'gendin morgen heesch zij het signaal weder op; deielfde boot met dezelfde eenzame roeier veisciieeu om de j Punt eri nam het pakje mee. E"ii week later, j toen haar man g< reed was om wedirum zee te j kiezen, heesch zij andermaal het roode vlaggetje, i Het signaal bracht een pakje voor Mtxico, dat i zij inpakte, adresseerde, en aan haar man gaf. j Dit bracht Zeplias op een prachtigen inval. | //Zig, Mollie, waarom zou je zelf niet eens l meegaan eu je tante op'.oeken? Ik kan niet j zonder permissie in de haven, eu het, havengeld j is geeu gekheid, maar je zoudt in een boot naar j den wal kunnen roeien en ik kan van deu i secretaris wel permissie krijgen om er vier en j twintig uren te blijven liggen en op je te ?wachten." liet voorstel deed mrs. Bunker beurtelings bleek worden en blozen. Zij zou hem zien ! De brief zou eeu voldoende verontschuldiging wezen ; vrees voor wantrouwen vau haar man. was de reden waarom ze hem zelf bracht. Misschien verweet heur haar geweten, dat zij op deze wijze Zepha's goedheid zou beloonen, maar een oogenblrk later wist ze, door eene eigenaardige logica die de zwakke sekse er op na houdt, omdat hij/.elf het geopperd had, haar bedrog tegenover hanr geweten goed te maken. /// h d het niet gevraagd; hij had haar aangeboden mede te gaan. 't Was zijn eigen schuld. Doch de politieke beweging waarin zij, zouder eene overtuiging te hebben of er zelfs iets van te begrijpen had partij gekozen, bereikte haar toppunt door de verkiezing van Abraham Lincoln. De intriges van staatslieden der /ui(h lijken werden openlijk besproken, en vonden ecu echo in Californië, bij die burgers van Zuidelijke geboorte en afkomst, die daar langen tijd de macht bezaten en deu toon gevoerd hadden. Er liepen geruchten van afscheiding; dat, Californiëzich nu t het, Zuiden vereenigen of een onafhankelijk Kijk stichten zou. Een brief vo T //J. K. Kirhy" berichtte mrs. Bunker, dat zij vooral goed alle correspondentie die zij iu handen mocht hebben, moest bewaren 1IIIIIMMIIIMIIIIII1HMIMII Meïonw Tüeota Antonia Lonisa Cornelia Bouwmeester, Het heeft maar aau een draadje, gehangen, of Mevrouw Tlieodora Antonia Louisa Cornelia Bouwmeester was Frantche tooueclspeelster geworden. De liefde heeft haar voor het tooueel in Nederland b( houden. j Doortje Irma meester heeft als meisje van ? hoogstens vijftien jaar te Rotterdam gepakt en j gezakt gestaan om naar l'rankrijk te vertrekken, [ naar haar tante te Pontoise. Die tante, eene zuster vau l'arc Moeder, was getrouwd met een .Braziliaan, die onder den naam llictor aan het hoofd van een reizend l''ransch tooneeigezelscliap i stond. Misschien heeft, menig Nederlander, die te Neuilly kwam, de scliouwburgteut van Madame lltctor wel gezien. Want ook dair speelde ?ij. ! liet gezelschap vau Madame lleot.or bestaat nog \ en is voornamelijk saamgestcld ait hare zoons en ! dochters, neven en nichten van Doortje, Louis 1 en Frits Bouwniet sfer. Een echt familietheatcr. Tot een der rtp^rtoirestukken behoort: De licee lf'ci.'~i'Nt wa'iriu de geheele familie optreedt, ten stuk, waarin ook al de leden der Iloüaudsche B mwmeestersfamilie een rol hebben vervuld. l \\raaiom stond nu Djortje Bouwmeester, het ] 5-jarig dartele mr..ivje, g'pakt en gezakt om i naar het grappige l'outoise te gaan? | Haar vrijer mocht niet met haar trouwen, i de kapelmeester l'reukel, //een brave, goeje j'in^en" zooals Judelszpgt. Doortje was een //Christ" eu Frenkcl een Jool. Om dit verschil itiiitiiiiiiiiiiiiiii tot nadere aanwijzing, bijna op hetzelfde oogen blik toer Zephas haar tot zija grooten spijt vertelde, dat, d') reis naar het Zuiden uitgesti ld was. Mrs. Hunker was zeer teleurgesteld, eu toch, wonderlijke speling in het gevoelsleven ! Zij was blij dat hare outmoet.ui:* met Mariou uitgesteld «cr-1. iMiet onwaarschijnlijk was een fhuw bïwu-t/.ijn, dat onder de groote politieke verwikkelingen haar eigen onbeduidend persoontje donr ha'ir held zou worden voarbij gezien, daar iji"t, vreemd aan. lutusschen was het seizoen verauderd. De winter-regens waren bestormen; de wind woei bijna altijd uit het Zuid-Oosten, en de hut hoewtl door de meerdere verdiensten van de jiunkers vergroot, meer geriefelijk en beter ge waarborgd tegen de stormen, werd niet langer duor de rotsen tegen alle weer en wind beveiligd, maar lag blootgesteld aan de volle kracht, van den zeewind. In de lange wiuternac'iten hoorde zij het eentonig druppen van den regen op de stecueu, of schiikte. ze als hij eensklaps hard tegen de ramen kletterde. Er waren Korte dagen waarin de wolkeu woest door hel luchtruim vlogen en de zon slechts even te voorschip] kwam, of donkere, sombete dagen, wanneer de breede, uitgekuifde golven langzaam omhoog rezen, en voor haar uederploften als waarschuwende elementen. In zulke tijden <;af mrs. Hunker zich aan allerlei vreemde gedachten eu zonderlinge phantas.ën over, te stoutmoediger en romantischer, naarmate ze verder af en mueielijker te verwezenlijken waren. Het bestaan vau een werkelijken Wynyard Marron zooals zij dien uit een enkele ontmoeting kende, had in de laatste maanden iets onzekers voor haar gekregen. Toch zaj ze zich in die lauge, sombere dagen dikwijls naast hem staan in een zuidelijke omge ving, waarvan zij zich eerie vage voorstelling maakte ; toegejuicht door de menigte als de gekroonde echtgenootc en helpster van hun grooten Li-ider, President, Keiier zij ,wist niet wat! Hoe dit alles zou kunnen gebeuren, hoe Zephas van het tooneel verdwijnen zou, hieraan dacht'zij niet, kinderlijk, onervaren als ze was. Met de logica waarop wij zooeven zinspeelden, redeneerde zij, dat al de zedelijke verantwoordelijkheid voor hare daden rustte op een man die haar op onrechtvaardige wij ie gehuwd had. Doch niet altijd waren haar visioenen roos kleurig, l u de opgewonden artikelen, waarvan in dezen veel bewogen tijd de couranten vol waren, hoorde men hoe er met de verraders korte metten werd gemaakt. Zoo kon het plot seling iiederkonu u van een hagelbui tegen de ramen, haar doen schrikken, alsof ze het scherpe geweervuur hoorde, waarvan ze in de geschie denis gelezen had. wilde Frenkel's moeder geen toestemming tot het huwelijk geven. Toen Frenkel hoorde dat zijn meisje naar Frankrijk zou gaan, schreef hij haar een brief, dat hij zouder haar niet kon leven, dat hij een verloren mensch was, en dat hij zich van kant zou miken. Boortje zond den brief aan Frenkel's moeder en wilde toen den tocht aanvaarden. Gejaagd en zenuwachtig, met tranen en gebeden kwam Freukel's moeder bij Doortje aangeloopen en zei, dat ze met haar zoon mocht trouwen, want dat ze liever over het verschil heenstapte, dan haar zoon dood aau haar voeten te zien. Doortje deed haar hoedje eu manteltje af; de moeder zond een telegram aan haar zoon: Doortje blijft. Ik geef mijn toestemming." Binnen weinrg tijds zat oortje a's bruid te pronken. Doortje w4s pas 10 jiar toen ze trouwde. Xiet veel rneer dan een kind. .Veel schoolonderwijs heeft ze bij het spelen en het reizen en trekken niet kunnen genieten. Toch had ze door den omgang aan het tooneel meirdere ervaring dan meisjes van haar leeftijd. Als zesjarig meisje kwam zij reeds op de planken, het eerst op die van den grooten schouwburg te Rotterdam, in de kiuderrol : Klara in het treurspel: Gabridie. Dat was 30 Maart 1857, volgens opteekening van haar vader, veenien dagen vóór Laar zevenden verjaardag. Groote reizen maakte Doortje spcedig mt met het gezelschap van haar vader. Het echte ambulante leven, dat kunstenaars vormt en heeft gevormd, heeft zij meegemaakt. Bij het opbouwen en afbreken van de tent was zij wellicht tegenwoordig en heeft zij Frits en Louis, die als jongens, uit pleizier, meehielpen bouwen en afbreken, wel een schoortje of balkje aan gegeven. Het romantische en de ellende van het ambu lante leven heeft zij ruimschoots leereu kennen. Herinnert Doortje zich nog den gevaarlijken tocht op de Zuiderzee, onr te gaan van Enkhuizeu naar MedemWik? De schipp;rsknecht kwam 's avouds laat dronken aan boord. Even buiten Enkhuizen stak geweldige storm op; het schip was weinig zeewaardig; de knecht deed alles verkeerd; het water drong door de naden van het slecht geteerde schip ; de passagiers, de tooneelisten van het gezelschap vau haar vader, mochten niet boven blijven; allen gingen naar beneden ; haar vader weigerde, stelde deu knecht buiten dienst, waut door verkeerde handeling zou hij het schip hebben doen vergaan, had haar vader nii t direct ingegrepen en den schipper gelast den steven te wenden en naar Enkhuizen terug te gaan? Herinnert Doortje, ook thans, nu men haar Thé> noemt, zich dat, donkire ruim vau het schip nog, spairzaam verlicht; IIIIIIIMlIlllllllllltBIMIIIIIIIIItlUIIIIHtH 40 cents per regel. Bal-Zijde 40 cent tot f 14.0 5 per Meter alsmede zwarte, witte en j_ekleunle IIunneberg-Z(i<le van 35 et. tot f ! 1.O5 par Meter effen, ge streept, geruit, gewerkt, damast enz. (ca. -240 versch. qual. en 2U)0 versch. kleuren, des-.sms enz.). Franco en vrji vaa invoer rechten, in liuis. Stalen ommegaand. Dubbel briefporto r.aar Zwit erland. G. Hennebarg's Zijde-Fabrieken (k. & k. Hoflever.), Zürich. Illlllltlllllllulllll Op zekeren dag ontstelde ze hevig. Zij had het geluid vau nemen gehoord, met een geregeld plassen in het water, dat haar vreemd klonk. /: schrikte toen ze eeu roeiboot za?, d'or acht man in uniform geroeid, met twee otiicieren, in mantels gehuld eu geweren bij zich aan het roer. De cllieieren schenen in een gewichtig gesprek gewikkeld, en wezen nu en dan naar de kust en de liooge rotsen. Een oogenblik beefde zij vati angst ; toen volgde een instinct matig gevoel van tegenzin eu verzet. Haastig trok zij den ring vau den vinger, dien ze altijd droeg wanneer ze a:leen was, en na hem met het pakje onder de matras van haar bed verstopt te hebben, maakte ze zich met oogen, schitte rend van opgewondenheid, gereed de indringers te gemoet te gaan. Doch zoodra de boot geland was, wandelden de olliciereu, zouder ecu blik naar de hut, op huu gemak het strand langs. Het nam haar een pik van het hart; niettemin prikkelde haar die onverschillige houding en haastig haar hoed opzettende, liep ze de deur uit, hen te gemoet. //U wiet zeker niet dat dit privaat eigendom is!'" voegde zij hen toe op scherpen toon. Het gezelschap stond strl eu wendde zich tot haar. Een adjudant die volgde, keerde zich om eu glimlachte. De jongste otticier groette beleefd. De oudste, een knap man, met giijzende baren, in generaalsuniform, bracht, na met eeu half verbaasden, half spotteudeu glimlach de kleine gestalte te hebben opgenomen, zijn gehandschoeude vingers aan zijn pet, maakte het militaire saluut, en zei: uPardon, Madame, dat wij daaraan niet gedacht hebben. Wij hebbeu vau net Gouvernement in last, hier een en ander op te nemen, met het oog op ccn versterking van de rotsen. Het is zeer onzeker of men n iets van uwe rechten zal ontnemen, doch in dat geval zal het Gouverne ment dit stellig weten goed te maken." Zonder verder op haar te letten, wendde hij zich tot den adjudant, met de vraag: //Van deze zijde is de rots ontoegankelijk r" //Dat weet ik niet, generaal. Men zegt dat Mariou, nadat bij Henderson doodgeschoten had, dezen kant uit ontscheept is," was het autwoord. //Zoo? Maar hoe is dat mogelijk? Hoe kon dat?" Men zegt dat mrs. Fairfax hem hier met een bootje opwachtte. Dit verhaal van ziju vlucht hoort men overal." Zij vervolgden hun weg met een vluchtigen hoofdknik naar Mrs. Bunker: alleen maakte de jongste officier bij zicb zelf nog de opmerking dat het bij de-hande Westersche vrouwtje nut haar lief gezichtje, lang niet zoo scherp en vinnig was tegen ziju generaal, als haar begroe ting deed verwachten. (Wordt vercolgd}.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl