DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1140 Generaal Met. Een illusie m the Gracioiis Qneen. (Le lïirc.) !t Is toch curieus, dat ik zoo op mijn koninkrijk lijk ! ncle Sam's koop. (Jiiflge ) UKCLE SAM : »Als dat kleine goed ook zoo vinnig is als die groote, dan ben ik wél af !': Een nieuwe ocnter Tan Heroflias, (Postillon.) En zij danste en lieer Rhodes en hen die mede aanzaten. J[arctts G ::-'-. men nog hooger de aand. Amsterdamsche Bank, Incasso-liank. Vast bleven wederom de hypotheekbanken. Zij maken over het algemeen goede, sommige buitengewoon goede zaken. Uit het ontvangen jaarverslag en de daarby behoorende stukken der Oranje-Nassau hypo theekbank blijkt dat de zuivere winst groot ? 2'2,üll.01:' toelaat om /4ÜOO.?af te zonderen voor de buitengewone reserve, af te schrijven op de «koers- en kostenrekening pandbrieven" / 2,701 57 zijnde ongeveer 50 pc. en voorts na nog enkele kleinere reserves, 10 pc. dividend uit te keeran. Op de gisteren gehouden algemeene verga dering der Aimterdam&che Hypotheek-Waar borg Maatschappij werd besloten / 100.?per aandeel te voldoen tegenover / 8iS?over den dienst van 1897. Na ontvangst van het jaar verslag, de balans- en de winstrekening, die werden goedgekeurd, hierover wellicht meer. De nieuw opgerichte Centrale Hypotheekbank te Rotterdam met een kapitaal van een millioen gulden, waarop V1" ^s Restort, heeft heden de inschrijving opengesteld op / 500.000 4 pc. pandbrieven in stukken van / 1000.?en van f 5(:Ü.?tegen den uitlokkenden koers van 100K pc. Op een enkele uitzondering na zijn alle tabakswaarden hooger genoteerd. De opbrengst 1.1. Zaterdag te Rotterdam van de Arendsburgtabak was heel wat hooger dan de taxatie, toch bleven de prijzen verre beneden die van IS'.tS. Morgen ??Vrijdag 28 April zal alhier een inschrijving op 16115 pakken Sumatraen op 528 Borneo-tabak worden gehouden. Voor de Deli-Maatschappij is de gemiddelde taxatie 110 en ,voor de Seneinbah-Maatschappij 87. Dividendbewijs no. 4 der Amsterd. Snmatracultuurmpij. is betaalbaar met / 115; no. l der oprichtersaand. met / (jlU'a. De Deli-Tabakmpij voldoet, van 27 Mei af, op div. bewijs no. 8 der pref. aand. / 95 en op no. (J der gew. aand. / 35. Door de Langkat cultuurnipij wordt tegen div. bewijs no. 3 der pref. aand. f 102.50" uitgekeerd en /' 32.50 op de gew. aand. Van de petroleum-papieren stegen aand. Hordt van 113 tot 117, IIoll-Kum. 112 tot 113 115, Koninklijke van 187 A 190 tot 197 ii 1!I8;X, Moeara-Knim van 127K tot 132, Kederl. van 18 tot 19. Jiuss. Pet. <t- Li<[. FuelleeA onder het tegen vallen van het dividend, dat nu slechts 15 percent bedraagt. Zouden voor de koninklijke en voor de Sumatra niet veel grooter teleur stellingen te vreezen zijn V Ouder de mijn- i/ipijen geurt de Guyana (loud ]'!,. met een rijzing van 185 a 188 tot 200 ii 220 in verband met gunstige berichten in het jaarverslag. De Sinpkep Ttn-mpij aand. verbeterden van 120 tot 138/2, Soemalata van 203 tot 208, Suriname van 110 tot 130 en Tjcnako Steenk.-mpij van 107 % tot 109. En nu de Amcrik. sporen waarin geen drukke handel was. Verbetering is te constateeren hoewel vrij onbeduidend voor de Central-l'aci/ie. Meer vooruit gingen de 4 % pets. oblig. Ches. Oliio; vooral ook de Denver Jïio Grande, gew. aand. en pref. Deze laatste danken de verbetering van 2 percent aan de gunstige uitkomsten van de eerste acht maanden van het loopende jaar, die doen vermoeden dat iets meer dan 4 percent voor de pref. aand. beschikbaar kan komen. Men weet dat de pref. aandeelen recht hebben op 5 per cent dividend vóór er sprake kan wezen van uitkeering aan de gewone aandeelen. l''lorida Central £? Penn. 2de pref. fractioneel beter. De vorige week berichtte ik reeds dat de houders van gewone en pref. aand. in genoemde mpij hunne stukken kunnen uit leveren vóór 12 Mei om te worden geleverd tegen 10 en 55 percent aan een amerikaansche combinatie. Doen of laten ? Inleveren is voor zeker bet voorzichtigste; toch mag worden aangenomen dat de Yankets zich wel niet zullen bekoopen tegen dien prijs De inlevering behoort te geschieden ten bureele van het bekende administratiekantoor Hubrecht, v. Harencarspel en Vas Visser. Verder avanceerden Illinois- Central-waarden, aand. Loirisi'ille, Norfolk <('.' Western en Sou thern, de aand. en 5 oblig. K(ins<n City Pdtsbnrc) d duif repectievelijk van 9K il 10? s tot 11'= & IH'i en 04>2 tot (>(j')ïa. G7. * * * Brieven en stukken voor deze rubriek te adresseeren aan D. STIGTEK. Amst, '27 28 April '99. Alexanderkade 4. miiiiMiiimiiiiittiiitiiiiiiiitimi MEUWE UITGAVEN. Adres run den Jlund vu n Ncderltindsche onderwijzers aai, de Tweede Kamer der Staten(ienertKtl, betreffende het 'wetsontwerp op den leerplicht. J)e \'re,debcicer/i>ig. Een woord aan het Neder!. Volk, door dr. J. Th. D K VISSEH, Amsterdam, C. L. G. Veldt. «Duimpjes uitgave" 12e boekdeel, Stijn Strein'ch Lenteleccn, Maldeghem, V. Delille. Ojierelte-liloed, door FIOKK DIJJJ.A NKVK, 'l deelen, Dordrecht, J. l'. Revers. De Ned. Kinderhand en de eenheid van alle humanitaire btreren, door M MUI: Juxtiivs. Toespraak op het congres voor «Maatschap pelijk werk" van de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid. Amsterdam, W. Versluys. Intimis, aiededeelingen van A. PJKUSOX, (ie druk. Arnhem Xijtnegen, Gebr. E. & M. Cohen. (}jiett Jlricf aan de presidente van den Ned, Vrouwenbond ter Internationale Ontwapening. door FKI.JX OIITT. Amsterdam, W. Versluys. Verslag der werk:ttamhedtn ran?OnsJltiitt,'' gedurende het zesde werkjaar. (September 1897 Juli 1898). J)er Unterricht in der dentu'hen Sprache, einleitendes Wort zu: aus der Praxis, Lehrgang der Deutschen Sprache zumuhst für unsere Gymnasien und Realschulen, von TACO II. UB BF.EU und dr. P. LKVIIKTS den Ileeren Kollegen freuridschaftlichst gewidmet von den Verfassern. Haagsche Boekhandel- en Uitge vers-Maatschappij. L K o Tor.sroi, \Vat is ktinst? door J. SKVF.XSTv.it, Amsterdam, S. L. van Looy. Op den verkeerden iceg, door J. STOFFEL. St. Anna-Parochie, J. Kuiken Jz. Inhoud van Tijdschriften. Eigen Haard No. 17: Elisabeth Blaeu, door M. W. Maclaine Pont, I. Rombout Hogerbeets, door Prof. Dr. II. C. llogge, met afbeel ding. (Slot) De centrale Werkplaatsen der Hollendsche Ijzeren Spoorweg-Maatschappij te Haarlem, door C. J. Lust, III met afbeeldingen naa; phot. van den heer Pörtzgen, aldaar. (Slot.) Hallucinatiën, naar August Strindberg. Over de Hondententoonstelling, door GOS., met afbeeldingen. Verscheidenheid.?? Feuilleton : Twee M-Critieïen, ir. De heer Carel Scharten in »De Arbeid". (7e aflev.) De heer Scharten lijkt mij een beste jongen en is mij heel sympathiek. Maar o jee! wat is hij nog in de war! Laat ik hem eens even helpen. Hij begint met te zeggen, dat ik gén artiest ben, en geeft wij Daarmede (in aan merking genomen wat rnen tegenwoordig onder »artiest" verstaat), den hoogsten lof, dien hij mij toekennen kon. Bij hooge uitzondering, zegt hij, gelukt het mij, een werkelijk-goed zinnetje neer te schrijven, en er is téveel slechts en ongevoelds in mijn boek »Het Jongetje" dan dat bij het een goed-literair werk zou noemen. Voor de helft gebruik ik Nieuwe Gids-uitdrukkingen enz. enz. Kortom, het is geen kunst, en ik ben gén »artiest" en geen diciiter. Zelfs de natuurkunde komt er bij te pas. Maar nu het mooiste ! Tóch, zegt later de heer Scharten, nadat hij mij en mijn werk op allerlei manieren heeft neergehaald, ,.tóch heb ik gehuild om zijn boek Het Jongetje" als nooit-te-voren om een ander bock, en toch verkies ik op 't oogenblik .llorel buren alle letterkundigen' van de wereld bij elkaar, omdat ik liejlieb zijn ziel," 1) Volgt een waruie, hartelijke ontboezeming (hier en daar, waar zij erg artistiek wordt, louter imitatie van Deyssel-stijl, ofschoon onbewust en zeker te goeder trouw) over «zooveel heiligs'', over »een dageraad van Keinheid" enz. enz. Wij komen dns tot het volgende, zonder linge feit: Een boek, dat geen literaire kunst is, en waarvan de schrijver geen dichter en geen artiest is, maar naar hij zegt «een pedanten jongen man'', doet hier den criticus zóó diep en innig aan, als nooit te voren een ander boek ; de ontroering der Reinheid huivert over hem neer, en hij verkiest den auteur boven alle letterkundigen der wereld, omdat hij zijn »ziel" zoo liefheeft. Niet waar? Het staat er, zwart op wit. Nu, zal zeker iedereen zeggen, als dat dan zoo is, als dat gebrekkige, on-literaire, on dichterlijke werk mij zóó ontroert, dan heb ik 't toch maar liever dan al die »kunst" van »artiesten" die dat niet zoo doet. Want niet waar de »ziel" die uit een boek spreekt, is toch maar het voornaamste, en de ontroering, de emotie, het nige, vóór alles gaande, wat wij van een boek verlangen. Als «kunst" van een «artiest" dat niet, of niet zoo innig geven kan, dan maar liever gén-kunst, van een niet-arliest! En nu begint het vrij wel op een raadseltje te gelijken .. . Laat ik daarom Carel Scharten eens uit de verwarring helpen. Kijk eens, beste jongen, die zich zoo warm maakt over »knnst" en »artiest", voelt ge niet, hoe naief er. kinderlijk ge u in uw stuk blootgeeft, door eerst het «artiest" zijn zoo op te hemelen, en dan later te zeggen, dat een «niet-artiest" u zoo aan kan doen als geen ander ? De geheele kwestie is dat gij niet weet wat «artiest" en wat «kunst" is. Gij zijt nog heeiemaa! onder den indruk, dat een «artiest" een ander en beter soort wezen zou zijn dan de gewone mensch (uw voorstelling in van Deyssel-stijl op blz. 318 van den artiest in dien stoel is b.v. typisch) zoo ongeveer als een student dat van een niet-student vindt. Gij zijt door uwe bewon dering voor een paar heel groote artiesten zóó in hun styl opgegaan dat gij ze dikwijls niet alleen onbewust naschrijft (Gorter in uw verzen, van Deyssel in uw proza), maar alles, wat niet op dien stijl gelijkt, voor gén kunst houdt. Maar, en dit is het allerergste gij zijt Jj;un uittcendigen schijn voor de kern, de ziel Jfler kunst, ja, voor de kunst selce gaan houden. Maar'gij hebt vergeten dat het rythme en de klank niet de kunst zelve zijn, die kunst, die, klanldoos en toonloos, de y,\v.\. zelve is. Voor mij ik hel) het meer gezegd is de ware artiest niets dan do zoo-goed-mogelijke menscli, en kunst het hoogst- mentchclijke. Begrepen '! Vandaar dat het zoo dwaas en gfaffecteerd is, zich «artiest" te voelen en te vinden. Een oude chineesche lilosoof zeide : Alle itienscheit welen ~oo dat mooi mooi" ia: dan komt het ieelijke roor den duij." Jelui, die zich «artiesten'" noemt weten veel to veel wat »mooi'' is, zóó dat je er eischan. aan gaat stellen, regels maken, en het gaat beperken binnen ofli ,'ieele urenzen. En dan vergeet jelui dat de »ziel" waarvan gij, Carel Scharten, nu spreekt zich niet laat beknibbelen en uit uw stij v-e banden wegvliegt. Denk toch niet, mannetjes, dat «artiest" zijn iets zoo bizonders is. Dat het noodig is, er een air voor aan te nemen, er somber-starend voor in een caféte zitten (soms even, gauw, een sonnet krabbelend als er een vlaag «inspi ratie" komt bij de port No. 17), dat ge er een i r ge wik kolden, schetterenden stijl voor noodig hebt »pou.' pator Ie bourgeois", en per se tot een pleiade van uitverkoren ratés om moet bebooren. Dat zijn namelijk allemaal slechts uiterlijke dingen. Wees een mensch. en geef in uw werk het innig-aienschelijke, het beste daarvan, uw ziel Dan alleen zijt gij zuiver. En als gij wer kelijk in oen boek «de ziel" ziet, en er een licht van Reinheid uit schijnt, dat uwe oogen beval gt van tranen, dan is dat heusch genoeg, en wordt het allerjammerlijkst, wanneer ge foutjes gaat ziften in onderdeelen, die niet precies literair juist zijn. Want de emotie van het geheel, de '.iel, die de uwe aanraakt, dat is alleen het «Kéne Noodige" voor een boek. Ik zou u dat allemaal niet zoo zeggen, Carel Scharten, indien ik geen sympathie voor u voelde, voor u, en voor uw werk. Ik zie in u iemand met veel zuiver, echt menschelijk gevoel, waar iets heel moois en goeds van zou kunnen komen, maar die, verblind door de uiterlijke schijn-glorie van het «artiest'' zijn, :.icli orer datr.elfde gewei eigenlijk een liedje »chaamt, en nu heelemaal op dreigt te gaan in techniek en virtu ositeit zonder kern, zonder ziel. Gij moet het zelf weten ! Maar ik hoop dat het mensclielyke in u toch op den duur sterker zal blijken en zich ten slotte weer vrij zal maken van al die invloeden van buiten. Dit zal gebeuren zoodra ge u niet meer voelen zult wat men in de tegenwoordige tijden zoo ten onrechte «een artiest" noemt. Soerabaia, 18 Maart '99. HENKI BOKEL. Boet en Tlschrilï. De Indische Gids. «D; bevolking der Minahassa en de domein verklaring van braakliggende gronden'' door R. A. v. S. Genoemde inboorlingen hebben braakliggende terreinen, die, alsof het woeste. gronden waren, tot het rijksdomein worden gerekend. Hiertegen verzetten zij zich. De Volksvertegenwoordiging had er evenwel op tegen bij de behandeling der Mijnwet daarin bepalingen op te nemen, die hierop betrekking hebben. Want het behartigen van die plaat selijke belangen is de taak van den GouverneurGeneraal. R. A. v. S. hoopt dat de tegenwoordige titularis met de ordonnantie, waarbij de uit voering dier wet wordt geregeld, door doeltrefl'.-nde omschrijving daarvan deze grief der bevolking zal wegnemen. J. W. Rooseboom, ambtenaar van de Javasche Bank doet uitkomen, dat het asntal Vahche rijksdaalders in Aed.-Indi niet gering is- en dat de gronden, waarop men gelooft, dat er maar weinig circuleeren, onvast zijn. Varia. 1. »De motie Ketelaar tot verminde ring van het traetement van volgende GJUverneur Generaal.", door v. S. Hij onderstelt dat iemand die Gouv.-Gen. wil worden, zich wel met een inkomen van ? 100 000 in plaats van ?132.000 zal willen vergenoegen, vooral nu die betrekking niet meer zoo verantwoordelijk is als in den tijd, toen er nog geen telegraaf bestond. Vroeger moest de onderkoning van Insulinde veel zelfstandiger optreden, thans kan hij met den Haag per draad overleggen en zelfs zonder bijzonder veel kennis dit ambt nog dragelijk waarnemen, v. S. acht het ook niet onredelijk, dat de inkomsten van andere hooge ambtenaren verminderd worden. '2. «Aan genomen Indische ontwerpen in de Tweede Ka:ner.|' Dan: vUaandtlijkschs Recue van JjfOcJtnres en van Tijdschrift- en JJagbladartikelen." In twee ingezonden stukken over Hydrof/raphisclie opnamen van y.-Gtiinea protesteeren Q. v. H. en Jan Nouhuijs, Ie kl. Stm. Gouvbrtiements-Marine, tegen da bewering door de lied. van de Indische Gids in de Nov. aflevering, dat de zee-officieren alleen tot opnamen genegen zijn, wanneer daaraan een (overigens zeer welverdiende) toelage ver bonden is. De eerste verzet zich verder tegen de onderstelling, dat buiten den vasten hydrographischen dienst »bijna nooit" dergely k werk wordt verricht; de tweede ve-tigt er nog de aandacht op, hoe moeielijk dat soort arbeid is. Wetenschap en Industrie: «Australische Mijn-Ingenieurs in Ned.-Indië. ->Snelheid van voortplanting van een aardbeving op Laboean." »Het Louze dwerghert" (Maleische dierenfabelj door J. van Dissel. Hij onderzoekt de sporen door de Hindoe-beschaving in Ned,-Indi achtergelaten en wel in de dierenfabel. Losse Schetsen int 3Iadagaak«r door J. Hora Adema. I Loon Suberbie en zijn concessie. De auteur beschrijft de toestand van dit eiland, zoo wat die van alle pas ontgonnen streken. Léon Suberbie, een exgan;jn met een Parjjsch caféwordt er in voorgesteld als een uniek explorateur, die na acht jaar alleen door eigen middelen daar eindelijk als een soort koning heerschte, maar er uu niet meer de groote man is als vroeger. J. K. RENSUÜKG. De bi van Prof. M.') Het heeft altijd iets van een vivisectie, vooral voor wie de boekerij gekend hebben, en den man er midden in. Veth was samengegroeid met zijn boekerf Hij was een echte kamerge leerde, zooals men die alleen onder litteraturen en historici heeft, en hebben mag. Maar hij had om het kijken op de letters niet verleerd te kijken naar de natuur, als zoovelen. Wie hield met meer smaak en liefde een mooien, grooten tuin in orde dan hij ? Ze ontbreken hier dan ook niet, de tuinbouwbladen; even min Auérswald's «Botanische Unterhaltungen zum VersUindnisz der heimatlichen Flora", Zoo zat hij gaarne, zooals Jan Veth hem op zijn verzoek schilderde en hier voor den cata logus is gereproduceerd: '2) met het gezicht op dien Oosterbeekschen tuin, op den Rijn en op Arnhem in 't verschiet, rustig schrijvende ia zijn kleine kriebelbandschrift. Veth heeft veel geschreven en veel gelezen. Wie een dezer boeken koopt, kan zeker zijn op den koop toe de charme te hebben, dat m dat boek zich verdiept heeft de kalm, gestadig voortwerkende geleerde, die in staat was boeken over zoo uiteenliggende onderwerpen op hun waarde te taxeoren. Hier komt de uitgebreidste en uitgezochtste verzameling werken over onzen Archipel onder den hamer, die ooit werd bijeengebracht, 't Naburig Aziëis daarna 't ruimst bedacht, maar ook is keur van boeken over alle andere deelen der aarde voorhanden. In hoever ze kostbaar zijn, moge men in dm catalogus nazien. Welk een hecht geüetl vormde deze bibliotheek, bij zoo groote verscheiden heid ! Bij de land- en volkenkunde sluit zich dadelijk de uitgebreide collectie aan over taltn en litteraturen, Oostersche het eerst en meest; daarbij de godsdiensten, het recht, de beel dende kunsten. Ook natuurwetenschappen en medicijnen zijn vertegenwoordigd. Hoe jammer dat dit zoo logisch ineengezet geheel nu naar alle windstreken wordt verstrooid ! .. . Of i* er nog een Maecenas, die op den geheelen koop een bod doet, uit piëteit voor den denker, eu ten bate der wetenschap ? Hoe gaarne zou het Aardrijkskundig Genootschap dezen schat bijeenhouden en welk een nut zou ze dan kunnen stichten ! Maar waar is geld V Rotterdam. J. F. NIKH.MKUEK. 1) Catalogue de la Bibliothèque de feu M. Ie Dr. l'. J. Veth, professeur de géographie et d'ethnographie des Indes Orientales N erlandaises a l'UniversitédeLeide. VenteS?15 Mai l&J'.l a, ia maison de ia Librairie et Imprimerie ci-devant E. J. Brill, Oude Rijn, No. 33a, a Leide. 2) Men mag niet meer verlangen: maar welk een verschil met de reproductie in den nieuwen druk van Veth's Java, op welke Jan Veth persoonlijk toezicht oefende! Hier ziet men hoe de kunstenaar er bij noodig blijft als men zijn werk verveelvuldigt. IIUMilllltlllltlllllllHIIIIIMIIilllMMIIIIII HHiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiinu 1) De waarde dier appreciatie is voor reke ning van den heer Scharten zelve. Ik behandel hier alleen de feiten en hunne contrasten. ALLERLEI Erlkönig''. Sedert men eenige maanden geleden, ont dekt heeft, dat Beethoven, nog vóór Schubert, Goethe's Erlkönig heeft gecomponeerd, zijn talrijke, grootendeels geheel vergeten compotiën van deze beroemde ballade weer aan het