De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1899 14 mei pagina 6

14 mei 1899 – pagina 6

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1142 i oas la yérité!" (Punch). De Waarheid: »Ik moet er uitkomen." Frcmsche Generaals: »Niet zoolang wig het kunnen beletten!" 05 tet internationale vredescongres in den Haai. (der Postman). »De gedelegeerde voor Duitschland, Professor Stengel, heeft het woord." Het BritsÉe Kadetje, (Punch). Russische Beer: »Van die Fransehe aardigheidjes moet J?.' niets hebben. Geef mij het Britsche Kadetje. De Ridder rai de Droe?ip mnr. (La Silhouette). Trading Company. Deze mpq is verplicht het geheele product der Moeara-Enim over te nemen en de ontvangen verkoopprijs, na aftrek van 21/2 pet commissie uit te keeren. Liefhebbers van petroleum-papier dat in het algemeen vele goede en vele kwade kansen heeft, kunnen aanst. Maandag op 600 aandeelen van f 1000 in de n. v. Petroleum-mprj »Gaboes" inschrijven tegen 110 percent bij de heeren Schlencker & van der Mandere alhier. Voor deze zaak ware eveneens grootere tijdruimte tusschen den datum van de uitgifte van de prospectus en den dag dar inschrijving, beter geweest oiu na behoorlek onderzoek het publiek te kunnen voorlichten. Werd die langere tijdruimte ook niet verlangd door de de arnhemsche petitie, enkele weken geleden in het kort besproken. In de Minwaarden komt veel leven, en men zou volgens de koersen zeggen ietwat meer vertrouwen. Aand. Guyana klommen tot 277, Singkep-Tin-Maatsehappütot 147 Y3. Op de Londensehe Beurs heeft de handel in de Mijnwaarden van West Australiëen van Afrika zeer grooten omvang. De goudproductie neemt daar in den laatsten t\jd enorm toe. * * * Brieven en stukken voor deze rubriek te adreeseeren aan D. STIOTEB. Amst., 11,5 Mei '99. Alexanderkade 4. [lltlllMIfltllllllllllllflflIlflflftftMIIIflIIMIIIMIIflflflIltlltHIH Paul Déroulède. Muziek in de Hoofdstad, Door eene lichte ongesteldheid heb ik gedu rende een paar dagen eenige uitvoeringen moeten verzuimen, waarover ik gaarne een en ander zou hebben medegedeeld, en die ik toch ook thans niet geheel onopgemerkt wil laten voorbijgaan. In de eerste plaats dan het Muziekfeest door door de zangvereeniging »Euterpe" te Zaandam, onder leiding van haren directeur, den heer J. W. Kersbergen gegeven, ter gelegenheid van haar '25-jarig bestaan en waar als hoofdnummer Hiindels «Judas Maccabiius" een buitengewoon grooten indruk gemaakt moet hebben, zoowel door de voortreffelijke interpretatie van koor en orchest als door de uitstekende medewer king van de solisten, de dames : Stuifsand en Erama de Jong en de heeren Rogmans en Messchaert. Ook bad ik gaarne op den tweeden avond de viool-sonate van Kersbergen hooren voordragen door den componist en den heer Wolters, nog te meer omdat ik dit werk uit het manuscript mocht leeren apprecieeren, als een degelijke, doorwrochte compositie van voor naam gehalte. Voorts was het my onmogelijk om getuige te zijn van het groote succes, hetwelk de heer De Pauw behaald heeft met zijn orgelvoor drachten in het Concertgebouw, op het abonne mentsconcert van 27 April, op welk concert tevens de g-mol symphonie van Mozart werd ge speeld. Ten slotte moest ik de derde uitvoe ring der Oratoriumvereeniging missen, waarop Mendelssohn's »Elias" werd ten gehoore gebracht met medewerking der dames Anna Kappel, A. Thieme en Blaauw, en de heeren Jos. Tassen Jr. en F. H. van Duinen, het koor der ratoriumvereeniging en het orchest van het Concert gebouw, alles onder leiding van den heer Ant. H. Tierie. Ka dit dus ter wille van de volledigheid geregistreerd te hebben, ga ik over tot de be spreking van een paar nieuwe werken van Ewald Strasser, een componist, woonachtig in Keulen, die ons 4 dezer, in 't Concertgebouw onder zijne eigen leiding de kennismaking verschafte met zijne TragüJiè'n-ouverture op. 4 en zijne Fantasia Apassionata op. 10 voor orchest. Het eerstgenoemde werk is- het opusgetal duidt het aan, eene»Jugendarbeit". Men mag dus daarvan niet verwachten dat het reeds eene eigene physionomie vertoont. De thema's zijn goed gekozen en schijnen mij toe ook wel een dramatisch karakter te bezitten; het komt mij voor dat Wagner's Faustouverture, overigens óók eene tragoedie-ouver ture, bij de conceptie van Striisser's werk een inspireerends rol gespeeld heeft. Zooals ik zei, acht ik zulks bij een opus 4 niet zoo'n groot be zwaar, vooral daar de bewerking zeer degelijk is en de structuur den solied gevormden musi cus verraadt. Het tweede werk baarde mij echter eenige teleurstelling, daar het niet in die rnate een vooruitgang constateerde als men redelijkerwijze mocht verlangen. W M toonde de componist een grootere technische geschiktheid in de behandeling van het orchestrale apparaat; doch die behandeling was mij te uiterlijk. Ook vond men, vooral in het eerste deel, wel eene uitgebreide motief bewerking van het hoofd-thema, doch niet zoo, dat zij als het ware voortgroeit uit de ontwikkeling van het stuk. Zij was er meer om zich zelve en niet om mede te werken tot den organischen opbouw van het geheel. Voorts miste men er in, die polyphonie, waarachter zich in de moderne orcheatmuziek dat bekoorlijke geheim ver schuilt, hetwelk steeds boeit en zoowel op leek als kenner een onweerstaanbaren indruk maakt. De componist heeft zich zijn vorm zelf gekozen en men mag hem in eene Fan tasie niet te zeer aan banden leggen, maar toch kreeg ik niet den indruk, dat het geheel zóó moest wezen, omdat de innerlijke scheppingsdrang van den auteur het zoo bestierde, veeleer omdat zijn verstand hem daartoe dreef. Overigens kwam het ook hier wederom uit, hoezeer een analyse van pas zou zijn geweest. Bij werken die in hunnen bouw verschillen van den gewonen vorm, moest de compoiiist steeds zorg dragen zijn publiek voor te be reiden op hetgeen hij bedoeld heeft in zijn werk neder te leggen. De heer Strasser is een man van talent en een kunstenaar die technisch op de hoogte is van zijn materiaal. liet zij hem gegeven in. volgende werken meer diepte te leggen, hij kan er van verzekerd zijn, dat zijne werken hier dan nog meer waardeering zullen vinden dan thans reeds het geval was. De heer Striisser dirigeerde zijne compositien zelf. Zeker is hij geen ervaren dirigent en veel zou misschien anders geklonken hebben indien het orchest zijn eigen leidsman voor zich zou hebben gehad. Echter, nu kan men toch de zekerheid hebben, dat zijne werken geheel naar zijne eigene intentiën zijn uitgevoerd. Overigens was z\jn optreden als dirigent geheel onvoorbe reid, daar de heer Mengelberg plotseling onge steld was geworden en daarom ook de heer Spoor de leiding op zich had genomen van Schubert's Unvollendete Symphonie en Schumann'sManfred-ouverture. Gaarne zy geconstateerd dat beide werken op voortreffelijke wrjze door het orchest werden weergegeven en dat de heer AndréSpoor eene eenvoudige, onopgesmukte opvatting er in wist te leggen. ANT. AVERKAMP. jhniiiiiHiiHHiniiiiiiiiiiiiiiimiiiiMiiiiiimiiHiiiiiiiiminiiiimiutimmt Catalogue d'Estampes holl. franc., et sngl. de portraits d' hommes et de femmes céièbres, etc. etc. We ontvingen van de heeren W. P. van Stockum en Zoon, de zeer belangrijke, als altyd uitstekend verzorgde catalogus hunner aan staande auctie. Uit de verschillende rubrieken kunnen we reeds opmaken, dat vele verzamelaars, hier hunne collecties kunnen completeeren en elkander de zeldzaamste exemplaren be twisten. Onder de: »Etsen, gravures, zwartekunstpienten, van Hollandsehe, Fransche en Engelsche meesters", zien we tal van bekende namen en bekende prenten; om slechts enkele te noemen, de fraaie portretten door A. Blooteling, de voor kostuum zoo karakteristieke prenten van A. Bosse, Ie capitaine prudent en ie capitaine des folies, benevens orgueil et folie door Theodoor de Bry, van H. Goltius o m. het aantrekkelijke portret van. Fraiicoise d' Egmont, dochter van Lamoralvan Egmont, verschil lende specimen van het werk van G. Lairesge, een groot aantal portretten door Th. Matham, en ook de zeer zeldzame serie van 9 prenten, waarin E. Roghman, een af beelding geeft van: »De mond van de Maas van Rotterdam tot den Briel en het po&tverkeer aldaar in 1665." Onder de groote vtrzamelicg portretten van Prinsen en Prinsessen uit het Huis van Oranje Nassau, merken we op, een aantal portretten van Willem de Zwyger, door H. olüus, J. Suiderhoef, Ch. Turner en anderei), verschil lende beeltenissen uit het Stadhouderlijk tijd perk, de hoogst zeldzame prent van de be grafenis van Lodewyk van Nassau, denSOsten Juli 1GÜO, en voorts tal van prenten en por tretten, allen betrekking hebbende op ons Vorstenhuis. In de uitgebreide rubriek zeehelden vinden we terug, Maarten Harpertsz. Tromp, Michiel Adriaansz. de Ruyter, Cornehs Tromp, Aert van Nes en Augustus Stellingwerf, en anderea die ter zee de eer van ons land hielpen handhaven. Historie- en spotprenten, zeden en gewoon ten, waarbij »de klare onderrichtingen der voortreffelijke worstelkonst 1G74", Instruments de musique au 109 siècle, »les divertissements sur la Glacéet de l'Hiver en Hollande aux 17e et 18e siècles", verschillende spelen, nieuwjaarswenschen en oude kinderprenten. Na een aantal nummers over tooneel en hare beoefenaars, zijn onder een afzonderlijke titel bijeengebracht verschillende wereldwon deren, als reuzen en dwergen, Siameesche tweelingbroeders, portretten van Eva Vliegen, Kaat Mossel en meerdere personages, die door uiterlijke kenteekenen of innerlijke hoedanig heden de aandacht op zich vestigden. Met een collectie topographische prenten en verschillende portretten, die niet onder een van deze rubrieken gebracht konden worden, besluit deze zeer interessante cata'ogus. Een en ander is te zien van 10 tot 15 Mei in het gebouw »Pnlcbri Studio" en wordt ver kocht 16, 17 en 13 Mei in de verkoopzaal van de heeren W. P. van Stockum en Zoon, Practizijnshoek 5, den Haag. R. W. P. Jr. Arts and Crafts". Men schrijft ons uit den Haag: De firma iArts and Crafts" (John Th. Uiterwijk & Co.) Kneutevdyk 10, den Haag, expo seert in hare salons twee fauteuils, volgens een nieuw ontwerp en eene nieuwe bewerking uitgevoerd. Deze stoelen, dis zich kenmerken door bij zonderen eenvoud van vorm, voldoen geheel aan de technische eischen welke er aan gesteld kunnen worden. Daar dit eene moeielijkheid schijnt te zijn, die door vele artisten van dezen tijd, in Tt bijzonder bij stoelen, slecht over wonnen kan worden, is reeds als een zeer groote schrede voorwaarts te beschouwen. Maar ook de versiering is dit eene, welke tot nogtoe niet bij stoelen in toepassing werd gebracht. Deze fauteuils namelijk bezitten eene zitting en rugbekleedüig van gebatikte stof, een procédé, dat door de iirma «Arts and Crafts'' meer in het bijzonder wereldkundig is geworden en ook door haar voor het eerst in Europa op groote schaal ia ingevoerd. Wij wenschen den ontwerpers van deze meu belen' geluk met hunne vinding en wij twijfelen niet of de iirma zal zich in een enorm succi'j met deze kunsiproducten mogen verheugen. Door de firma werd ons medegedeeld, dat het battik-procédé, voor alle doeleinden kan worden aangewend en dat behalve stoel-, canapé-, wandbekleeding, ook gordynen, tafel kleeden, bedspreien, kussens, reticules, teacosy's enz. in den handel worden gebracht. De fraaie collectie, in de salons aanwezig, is zeer bezienswaard; wy kunnen een ieder aanraden zich daarvan persoonlijk te overtuigen. iiiiMNiimiMiimmiMiiiii MiiiiNiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiHiHiiuimimm Oyer Kunst, of Biplijïover den Besr tori Borel, Voor mij op tafel staat een snoezig kistje sigaren. Het is omplakt met randjes bleek blauw behangselpapier. Bovendien is het voor zien van een rond sluitpapiertje met bladen en bloemen in een blauw randje, als een lentebode. Maar er is nog een tweede sluitpapier, en dit vertoont het portret van haar, wier naam het merk is van deze soort: »Claire". Dit is een honnig meisje, eenigszins sportlike gekleed als een jongeling, een pet op de weelderig krullende lokken, een staand hals boordje, een overhemd, een das, een lange demi-saison. Onvermoeid lacht dit meisje, vermoedelijk denkend aan haar travesti, mij toe met een. dodderigen permanenten lach. Licht ik het dekseltje op, dan zie ik nog maals het zelfde meisje^ met den zelfden lach, nu met de bloemen onmiddelyk om haar heen. Dit kistje bevat een puik sigaartje i 3 cents. Ik weet niet hoe het komt en wjj staan soms voor zonderlinge gedachten-associaties, maar onweerstaanbaar, als ik naar mijn kistje sigaren kyk, het wordt inderdaad vervelend moet ik denken aan een onderwerp, dat wat drommel ! met mjjn sigarenkistje toch niet in verband kan staan .... Ik kijk elders heen en verander vangedach ten; maar nauwelijks valt m\jn blik weer, op Claire of... duivels, daar is het weer. Nu dan, het hals-starrige denkbeeld, dat iets met C/aire te doen schijnt te hebben, is niet anders dan ... de Heer Heari Borel te tiisjni-Novgorod. Ik was niet van plan nader in te gaan op de beminnelijke kleine wraakneming, die de Heer Henri Borel zich veroorloofd heeft nadat ik, zonder echter hem met naam en toenaam te noemen, eindelijk eens gemeend had op de afwezigheid van kunstenaarschap by hein te moeten w\jzen 1). Maar komaan, het is grijsweer, een naargeestige Zondag, ik kan mijn sigaren er toch niet voor wegzetten en men moet zich toch wel eenigszins laten leiden door de omstandigheden weet je wat, ik steek zoo'n sigaartje op werkelyk uitmun tend voor den pi ijs en ik ga in ronde termen den Heer Henri Borel te Calcutta de waarheid zeggen. De Heer Henri Borel is geen artiest en heeft dus in zoover met onze kunst niets te maken. De Heer Borel is evenmin een goed jour nalist, zooals om twee zeer disparate en voor mij zich niet het allereerst opdoende voorbeelden te noemen de Heer Dr A. Kuyper en de Heer Van 0»s (schrjjver o.a. van een Amerikaansche reis iil het Atj/emeen Handels blad) zyn. Do Heer Borel is een passabel journalist^ maar ui e zich heelt doen kennen door van den onaangeiiamen toestand, welke door de betreurenswaardige ontbinding van de oor spronkelijke Nieuwe- Grtds-groep in de Letter kunde was ontstaan, gebiuik te maken om ongevraagd en onbevoegd zich in een stryd te mengen, waar, als het er op aan kwam, hem toch geen ander lot wachtte dan onder den voet te worden geloopen. Ten onrechte is de Heer Borel zich met Letter kunde in de engere beteekeui* gaan bezighouden. Ik neem gaarne aan, dat hy een beminnelijk ruensch is, die gereisd heeft, die Chiueesch, Maleisch en wie weet hoeveel talen meer nog kent, maar al overtrof hij de meest indruk wekkende oberkellners in ereisdheid en talen kennis, dat zou nog geen druppel artiestenbloed in zijne aderen veroorzaken, evenmin als zijne genegeubeid voor primordiale of exotische kunst van hooger orde dan de sentimentaliteit van een wat oni'risschen muzeum-conciërge zou moeten zyn, omdat die kunst primordiaal of exoUesch is. De Heer Borel heeft verzen uitgegeven, die ontoonbaar zijn en ook niet aanleg doen bemerken Blytt over: zijn affreus boek »Het Jongetje". Aangezien wij over kunst spreken, is de vraag niet of het onderwerp, dat in het verhaal »Het Jongetje" wordt behandeld, een fijn.. teer, aller-delikaatst onderwerp is, en aller minst of het verhaal aandoenlijk is. De oorzaak van ons schreyen by kunst is niet de aandoenlykheid van het onderwerp, maar alieen de Schoonheid waarmeue het onderwerp behandeld werd. Aangezien nu ,de Heer Borel een zeer mooi onderwerp met zyn kwylendeu stijfselstjjl heeft behandeld, zoodat de lezer er wee van wordt en onwillekeurig geluiden begint te maken, die de voorbijgangers ontsteld doen stil staan, zoo heeft hy daarmede naar mijne meeiiing een niet nader aan te duiden schending begaan. De ziel vt»n een groot poëet kan dezelfde onderwerpen beminnen als de ziel van een baker ). De Heer Henri Borel nu, heeft de ziel van ften baker, niet van een grootscheepsche baker, zooals bedeesde huisvaders die, ware oorlogsgaljoenen, over de witte vloeren hunner huisgangen soms statig zien stevenen; maar de ziel van een nog jonge, muffe burger-baker, met kroeshaar, die u haar kliederige hand biedt. Du is, met verlof, niet eene pedante en eenzame mettcing van mij. .Alle artiesten, met wie ik wel eens over dezen fliemerigen letter kundigen consul sprak, hadden over dit slechte werk ee . dergelijk gevoelen. En eene min of meer gelijke meening over arbeid van den Heer B.irel is openlijk uitgesproken o.a. door den Heer Mr. F. Cüenen J r. in de Kroniek, door door den heer Dr. A. Diepenbrock in de Kroniek, door den lieer Mr. F. Erens bier ter plaatse, noor den Heer 'Willem Kloos in den Xieuwen (juli, allen, hier alfabetiesch genoemde, kunst broeders met wie het mij een eer is gelijkgezind te zy'n. En nu, adieu Claire, mignon, mignonne, mignarde mignardise. April 189!). L. VAN DEYSSEL. 1) Zie De Amsterdammer van 14 Jan. en van '22 Mrt. 'J) De Wlinders" van Thijs Maris, voor stellende een klein meisje in een tuin, is een meesterstuk en een der schoonste kunstwerken van de IDe eeuw. »llet J >ngetje" vas Borel, daarentegen, is een volslagen prul, niet alleen geen goede kunst maar niet tot de kunst behóórend. Dr king Boei en Ttjtóriil De Gids. . W. G. C. Bijvanck vervolgt de herdenvan lï. Fruin. Interessant is de wijze, waarop hier het gevoelen en denken der gene ratie van 'G5 wordt geschetst. Mr. A. J. Immink vergelijkt de opleiding der Oost-Indische administratieve ambtenaren met die der Engelschen voor Britsch-Indiëen stelt verschillende maatregelen voor tot verbetering daarvan o.m. dat de voorbereidende school te Delft zal open gesteld worden niet alleen voor gewezen II. B. S. scholieren, maar ook voor jongelui, die het gymnasiaal examen hebben afgelegd. S. Kalft' schijnt nog zalig te gelooven, dat tegen woordig oranje- en vaderland-bombast op maat van Tollens tot ornament van een artikel kan dienen over het leven van Maurits van Nassau in onze vroegere kolonie : 't ^Verzuimd Jirasil". Een vroeger van hem verschenen beschrijving eener boeddhistische preek in Japan doet me onderstellen, dat hij toch talent heeft, maar 't is vreemd, zooals sommige menschen smaak hebben voor goede en slechte kunst tegelijk. Mr. P. F. Hubrecht tracteert de lezers op van die heerlijke ouderwetsche vrijheids-phrases. der liberalen waarmee je 50 jaar geleden de

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl