Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1142
i oas la yérité!"
(Punch).
De Waarheid: »Ik moet er uitkomen."
Frcmsche Generaals: »Niet zoolang wig het kunnen beletten!"
05 tet internationale vredescongres in den Haai.
(der Postman).
»De gedelegeerde voor Duitschland, Professor Stengel, heeft
het woord."
Het BritsÉe Kadetje,
(Punch).
Russische Beer: »Van die Fransehe aardigheidjes moet J?.'
niets hebben. Geef mij het Britsche Kadetje.
De Ridder rai de Droe?ip mnr.
(La Silhouette).
Trading Company. Deze mpq is verplicht het
geheele product der Moeara-Enim over te
nemen en de ontvangen verkoopprijs, na aftrek
van 21/2 pet commissie uit te keeren.
Liefhebbers van petroleum-papier dat in het
algemeen vele goede en vele kwade kansen
heeft, kunnen aanst. Maandag op 600 aandeelen
van f 1000 in de n. v. Petroleum-mprj »Gaboes"
inschrijven tegen 110 percent bij de heeren
Schlencker & van der Mandere alhier. Voor
deze zaak ware eveneens grootere tijdruimte
tusschen den datum van de uitgifte van de
prospectus en den dag dar inschrijving, beter
geweest oiu na behoorlek onderzoek het
publiek te kunnen voorlichten. Werd die
langere tijdruimte ook niet verlangd door de
de arnhemsche petitie, enkele weken geleden
in het kort besproken.
In de Minwaarden komt veel leven, en
men zou volgens de koersen zeggen ietwat
meer vertrouwen. Aand. Guyana klommen tot 277,
Singkep-Tin-Maatsehappütot 147 Y3. Op de
Londensehe Beurs heeft de handel in de
Mijnwaarden van West Australiëen van Afrika
zeer grooten omvang. De goudproductie neemt
daar in den laatsten t\jd enorm toe.
* *
*
Brieven en stukken voor deze rubriek te
adreeseeren aan
D. STIOTEB.
Amst., 11,5 Mei '99. Alexanderkade 4.
[lltlllMIfltllllllllllllflflIlflflftftMIIIflIIMIIIMIIflflflIltlltHIH
Paul Déroulède.
Muziek in de Hoofdstad,
Door eene lichte ongesteldheid heb ik gedu
rende een paar dagen eenige uitvoeringen moeten
verzuimen, waarover ik gaarne een en ander zou
hebben medegedeeld, en die ik toch ook thans
niet geheel onopgemerkt wil laten voorbijgaan.
In de eerste plaats dan het Muziekfeest door
door de zangvereeniging »Euterpe" te Zaandam,
onder leiding van haren directeur, den heer
J. W. Kersbergen gegeven, ter gelegenheid van
haar '25-jarig bestaan en waar als hoofdnummer
Hiindels «Judas Maccabiius" een buitengewoon
grooten indruk gemaakt moet hebben, zoowel
door de voortreffelijke interpretatie van koor
en orchest als door de uitstekende medewer
king van de solisten, de dames : Stuifsand en
Erama de Jong en de heeren Rogmans en
Messchaert. Ook bad ik gaarne op den tweeden
avond de viool-sonate van Kersbergen hooren
voordragen door den componist en den heer
Wolters, nog te meer omdat ik dit werk uit
het manuscript mocht leeren apprecieeren, als
een degelijke, doorwrochte compositie van voor
naam gehalte.
Voorts was het my onmogelijk om getuige
te zijn van het groote succes, hetwelk de heer
De Pauw behaald heeft met zijn orgelvoor
drachten in het Concertgebouw, op het abonne
mentsconcert van 27 April, op welk concert
tevens de g-mol symphonie van Mozart werd ge
speeld. Ten slotte moest ik de derde uitvoe
ring der Oratoriumvereeniging missen, waarop
Mendelssohn's »Elias" werd ten gehoore gebracht
met medewerking der dames Anna Kappel, A.
Thieme en Blaauw, en de heeren Jos. Tassen Jr.
en F. H. van Duinen, het koor der
ratoriumvereeniging en het orchest van het Concert
gebouw, alles onder leiding van den heer Ant.
H. Tierie.
Ka dit dus ter wille van de volledigheid
geregistreerd te hebben, ga ik over tot de be
spreking van een paar nieuwe werken van
Ewald Strasser, een componist, woonachtig in
Keulen, die ons 4 dezer, in 't Concertgebouw
onder zijne eigen leiding de kennismaking
verschafte met zijne TragüJiè'n-ouverture op.
4 en zijne Fantasia Apassionata op. 10 voor
orchest.
Het eerstgenoemde werk is- het opusgetal
duidt het aan, eene»Jugendarbeit". Men mag
dus daarvan niet verwachten dat het reeds
eene eigene physionomie vertoont. De thema's
zijn goed gekozen en schijnen mij toe ook
wel een dramatisch karakter te bezitten;
het komt mij voor dat Wagner's
Faustouverture, overigens óók eene tragoedie-ouver
ture, bij de conceptie van Striisser's werk een
inspireerends rol gespeeld heeft. Zooals ik zei,
acht ik zulks bij een opus 4 niet zoo'n groot be
zwaar, vooral daar de bewerking zeer degelijk
is en de structuur den solied gevormden musi
cus verraadt.
Het tweede werk baarde mij echter eenige
teleurstelling, daar het niet in die rnate een
vooruitgang constateerde als men redelijkerwijze
mocht verlangen. W M toonde de componist
een grootere technische geschiktheid in de
behandeling van het orchestrale apparaat; doch
die behandeling was mij te uiterlijk.
Ook vond men, vooral in het eerste deel,
wel eene uitgebreide motief bewerking van het
hoofd-thema, doch niet zoo, dat zij als het
ware voortgroeit uit de ontwikkeling van het
stuk. Zij was er meer om zich zelve en niet
om mede te werken tot den organischen opbouw
van het geheel. Voorts miste men er in, die
polyphonie, waarachter zich in de moderne
orcheatmuziek dat bekoorlijke geheim ver
schuilt, hetwelk steeds boeit en zoowel op
leek als kenner een onweerstaanbaren indruk
maakt. De componist heeft zich zijn vorm
zelf gekozen en men mag hem in eene Fan
tasie niet te zeer aan banden leggen, maar
toch kreeg ik niet den indruk, dat het geheel
zóó moest wezen, omdat de innerlijke
scheppingsdrang van den auteur het zoo bestierde,
veeleer omdat zijn verstand hem daartoe dreef.
Overigens kwam het ook hier wederom uit,
hoezeer een analyse van pas zou zijn geweest.
Bij werken die in hunnen bouw verschillen
van den gewonen vorm, moest de compoiiist
steeds zorg dragen zijn publiek voor te be
reiden op hetgeen hij bedoeld heeft in zijn
werk neder te leggen.
De heer Strasser is een man van talent en
een kunstenaar die technisch op de hoogte is
van zijn materiaal. liet zij hem gegeven in.
volgende werken meer diepte te leggen, hij
kan er van verzekerd zijn, dat zijne werken
hier dan nog meer waardeering zullen vinden
dan thans reeds het geval was.
De heer Striisser dirigeerde zijne compositien
zelf. Zeker is hij geen ervaren dirigent en
veel zou misschien anders geklonken hebben
indien het orchest zijn eigen leidsman voor zich
zou hebben gehad. Echter, nu kan men toch de
zekerheid hebben, dat zijne werken geheel naar
zijne eigene intentiën zijn uitgevoerd. Overigens
was z\jn optreden als dirigent geheel onvoorbe
reid, daar de heer Mengelberg plotseling onge
steld was geworden en daarom ook de heer Spoor
de leiding op zich had genomen van Schubert's
Unvollendete Symphonie en
Schumann'sManfred-ouverture. Gaarne zy geconstateerd dat
beide werken op voortreffelijke wrjze door het
orchest werden weergegeven en dat de heer
AndréSpoor eene eenvoudige, onopgesmukte
opvatting er in wist te leggen.
ANT. AVERKAMP.
jhniiiiiHiiHHiniiiiiiiiiiiiiiimiiiiMiiiiiimiiHiiiiiiiiminiiiimiutimmt
Catalogue d'Estampes holl. franc., et
sngl. de portraits d' hommes et de
femmes céièbres, etc. etc.
We ontvingen van de heeren W. P. van
Stockum en Zoon, de zeer belangrijke, als altyd
uitstekend verzorgde catalogus hunner aan
staande auctie.
Uit de verschillende rubrieken kunnen we
reeds opmaken, dat vele verzamelaars, hier
hunne collecties kunnen completeeren en
elkander de zeldzaamste exemplaren be
twisten.
Onder de: »Etsen, gravures,
zwartekunstpienten, van Hollandsehe, Fransche en
Engelsche meesters", zien we tal van bekende
namen en bekende prenten; om slechts enkele
te noemen, de fraaie portretten door A.
Blooteling, de voor kostuum zoo karakteristieke
prenten van A. Bosse, Ie capitaine prudent en
ie capitaine des folies, benevens orgueil et folie
door Theodoor de Bry, van H. Goltius o m.
het aantrekkelijke portret van. Fraiicoise d'
Egmont, dochter van Lamoralvan Egmont, verschil
lende specimen van het werk van G. Lairesge,
een groot aantal portretten door Th. Matham,
en ook de zeer zeldzame serie van 9 prenten,
waarin E. Roghman, een af beelding geeft van:
»De mond van de Maas van Rotterdam tot den
Briel en het po&tverkeer aldaar in 1665."
Onder de groote vtrzamelicg portretten van
Prinsen en Prinsessen uit het Huis van Oranje
Nassau, merken we op, een aantal portretten
van Willem de Zwyger, door H. olüus, J.
Suiderhoef, Ch. Turner en anderei), verschil
lende beeltenissen uit het Stadhouderlijk tijd
perk, de hoogst zeldzame prent van de be
grafenis van Lodewyk van Nassau, denSOsten
Juli 1GÜO, en voorts tal van prenten en por
tretten, allen betrekking hebbende op ons
Vorstenhuis.
In de uitgebreide rubriek zeehelden vinden
we terug, Maarten Harpertsz. Tromp, Michiel
Adriaansz. de Ruyter, Cornehs Tromp, Aert
van Nes en Augustus Stellingwerf, en anderea
die ter zee de eer van ons land hielpen handhaven.
Historie- en spotprenten, zeden en gewoon
ten, waarbij »de klare onderrichtingen der
voortreffelijke worstelkonst 1G74", Instruments
de musique au 109 siècle, »les divertissements
sur la Glacéet de l'Hiver en Hollande aux
17e et 18e siècles", verschillende spelen,
nieuwjaarswenschen en oude kinderprenten.
Na een aantal nummers over tooneel en
hare beoefenaars, zijn onder een afzonderlijke
titel bijeengebracht verschillende wereldwon
deren, als reuzen en dwergen, Siameesche
tweelingbroeders, portretten van Eva Vliegen,
Kaat Mossel en meerdere personages, die door
uiterlijke kenteekenen of innerlijke hoedanig
heden de aandacht op zich vestigden.
Met een collectie topographische prenten en
verschillende portretten, die niet onder een
van deze rubrieken gebracht konden worden,
besluit deze zeer interessante cata'ogus.
Een en ander is te zien van 10 tot 15 Mei
in het gebouw »Pnlcbri Studio" en wordt ver
kocht 16, 17 en 13 Mei in de verkoopzaal van
de heeren W. P. van Stockum en Zoon,
Practizijnshoek 5, den Haag.
R. W. P. Jr.
Arts and Crafts".
Men schrijft ons uit den Haag:
De firma iArts and Crafts" (John Th.
Uiterwijk & Co.) Kneutevdyk 10, den Haag, expo
seert in hare salons twee fauteuils, volgens
een nieuw ontwerp en eene nieuwe bewerking
uitgevoerd.
Deze stoelen, dis zich kenmerken door bij
zonderen eenvoud van vorm, voldoen geheel
aan de technische eischen welke er aan gesteld
kunnen worden. Daar dit eene moeielijkheid
schijnt te zijn, die door vele artisten van dezen
tijd, in Tt bijzonder bij stoelen, slecht over
wonnen kan worden, is reeds als een zeer
groote schrede voorwaarts te beschouwen. Maar
ook de versiering is dit eene, welke tot nogtoe
niet bij stoelen in toepassing werd gebracht.
Deze fauteuils namelijk bezitten eene zitting
en rugbekleedüig van gebatikte stof, een
procédé, dat door de iirma «Arts and Crafts''
meer in het bijzonder wereldkundig is geworden
en ook door haar voor het eerst in Europa
op groote schaal ia ingevoerd.
Wij wenschen den ontwerpers van deze meu
belen' geluk met hunne vinding en wij twijfelen
niet of de iirma zal zich in een enorm succi'j
met deze kunsiproducten mogen verheugen.
Door de firma werd ons medegedeeld, dat
het battik-procédé, voor alle doeleinden kan
worden aangewend en dat behalve stoel-,
canapé-, wandbekleeding, ook gordynen, tafel
kleeden, bedspreien, kussens, reticules,
teacosy's enz. in den handel worden gebracht.
De fraaie collectie, in de salons aanwezig,
is zeer bezienswaard; wy kunnen een ieder
aanraden zich daarvan persoonlijk te overtuigen.
iiiiMNiimiMiimmiMiiiii
MiiiiNiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiHiHiiuimimm
Oyer Kunst, of Biplijïover den Besr
tori Borel,
Voor mij op tafel staat een snoezig kistje
sigaren. Het is omplakt met randjes bleek
blauw behangselpapier. Bovendien is het voor
zien van een rond sluitpapiertje met bladen
en bloemen in een blauw randje, als een
lentebode. Maar er is nog een tweede sluitpapier,
en dit vertoont het portret van haar, wier
naam het merk is van deze soort: »Claire".
Dit is een honnig meisje, eenigszins
sportlike gekleed als een jongeling, een pet op de
weelderig krullende lokken, een staand hals
boordje, een overhemd, een das, een lange
demi-saison.
Onvermoeid lacht dit meisje, vermoedelijk
denkend aan haar travesti, mij toe met een.
dodderigen permanenten lach.
Licht ik het dekseltje op, dan zie ik nog
maals het zelfde meisje^ met den zelfden lach,
nu met de bloemen onmiddelyk om haar heen.
Dit kistje bevat een puik sigaartje i 3 cents.
Ik weet niet hoe het komt en wjj staan soms
voor zonderlinge gedachten-associaties, maar
onweerstaanbaar, als ik naar mijn kistje sigaren
kyk, het wordt inderdaad vervelend moet
ik denken aan een onderwerp, dat wat
drommel ! met mjjn sigarenkistje toch niet
in verband kan staan ....
Ik kijk elders heen en verander vangedach
ten; maar nauwelijks valt m\jn blik weer, op
Claire of... duivels, daar is het weer. Nu
dan, het hals-starrige denkbeeld, dat iets met
C/aire te doen schijnt te hebben, is niet anders
dan ... de Heer Heari Borel te tiisjni-Novgorod.
Ik was niet van plan nader in te gaan op
de beminnelijke kleine wraakneming, die de
Heer Henri Borel zich veroorloofd heeft nadat
ik, zonder echter hem met naam en toenaam
te noemen, eindelijk eens gemeend had op de
afwezigheid van kunstenaarschap by hein te
moeten w\jzen 1). Maar komaan, het is
grijsweer, een naargeestige Zondag, ik kan mijn
sigaren er toch niet voor wegzetten en men
moet zich toch wel eenigszins laten leiden
door de omstandigheden weet je wat, ik
steek zoo'n sigaartje op werkelyk uitmun
tend voor den pi ijs en ik ga in ronde
termen den Heer Henri Borel te Calcutta de
waarheid zeggen.
De Heer Henri Borel is geen artiest
en heeft dus in zoover met onze kunst niets
te maken.
De Heer Borel is evenmin een goed jour
nalist, zooals om twee zeer disparate en
voor mij zich niet het allereerst opdoende
voorbeelden te noemen de Heer Dr A. Kuyper
en de Heer Van 0»s (schrjjver o.a. van een
Amerikaansche reis iil het Atj/emeen Handels
blad) zyn.
Do Heer Borel is een passabel journalist^
maar ui e zich heelt doen kennen door van
den onaangeiiamen toestand, welke door de
betreurenswaardige ontbinding van de oor
spronkelijke Nieuwe- Grtds-groep in de Letter
kunde was ontstaan, gebiuik te maken om
ongevraagd en onbevoegd zich in een stryd
te mengen, waar, als het er op aan kwam,
hem toch geen ander lot wachtte dan onder
den voet te worden geloopen.
Ten onrechte is de Heer Borel zich met Letter
kunde in de engere beteekeui* gaan bezighouden.
Ik neem gaarne aan, dat hy een beminnelijk
ruensch is, die gereisd heeft, die Chiueesch,
Maleisch en wie weet hoeveel talen meer nog
kent, maar al overtrof hij de meest indruk
wekkende oberkellners in ereisdheid en talen
kennis, dat zou nog geen druppel
artiestenbloed in zijne aderen veroorzaken, evenmin
als zijne genegeubeid voor primordiale of
exotische kunst van hooger orde dan de
sentimentaliteit van een wat oni'risschen
muzeum-conciërge zou moeten zyn, omdat die
kunst primordiaal of exoUesch is.
De Heer Borel heeft verzen uitgegeven, die
ontoonbaar zijn en ook niet aanleg doen
bemerken
Blytt over: zijn affreus boek »Het Jongetje".
Aangezien wij over kunst spreken, is de
vraag niet of het onderwerp, dat in het verhaal
»Het Jongetje" wordt behandeld, een fijn..
teer, aller-delikaatst onderwerp is, en aller
minst of het verhaal aandoenlijk is.
De oorzaak van ons schreyen by kunst is
niet de aandoenlykheid van het onderwerp,
maar alieen de Schoonheid waarmeue het
onderwerp behandeld werd.
Aangezien nu ,de Heer Borel een zeer mooi
onderwerp met zyn kwylendeu stijfselstjjl heeft
behandeld, zoodat de lezer er wee van wordt
en onwillekeurig geluiden begint te maken,
die de voorbijgangers ontsteld doen stil staan,
zoo heeft hy daarmede naar mijne meeiiing
een niet nader aan te duiden schending begaan.
De ziel vt»n een groot poëet kan dezelfde
onderwerpen beminnen als de ziel van een
baker ).
De Heer Henri Borel nu, heeft de ziel van
ften baker, niet van een grootscheepsche baker,
zooals bedeesde huisvaders die, ware
oorlogsgaljoenen, over de witte vloeren hunner
huisgangen soms statig zien stevenen; maar de
ziel van een nog jonge, muffe burger-baker,
met kroeshaar, die u haar kliederige hand
biedt.
Du is, met verlof, niet eene pedante en
eenzame mettcing van mij. .Alle artiesten, met
wie ik wel eens over dezen fliemerigen letter
kundigen consul sprak, hadden over dit slechte
werk ee . dergelijk gevoelen. En eene min of
meer gelijke meening over arbeid van den Heer
B.irel is openlijk uitgesproken o.a. door den
Heer Mr. F. Cüenen J r. in de Kroniek, door
door den heer Dr. A. Diepenbrock in de Kroniek,
door den lieer Mr. F. Erens bier ter plaatse,
noor den Heer 'Willem Kloos in den Xieuwen
(juli, allen, hier alfabetiesch genoemde, kunst
broeders met wie het mij een eer is gelijkgezind
te zy'n.
En nu, adieu Claire, mignon, mignonne,
mignarde mignardise.
April 189!). L. VAN DEYSSEL.
1) Zie De Amsterdammer van 14 Jan. en
van '22 Mrt.
'J) De Wlinders" van Thijs Maris, voor
stellende een klein meisje in een tuin, is een
meesterstuk en een der schoonste kunstwerken
van de IDe eeuw. »llet J >ngetje" vas Borel,
daarentegen, is een volslagen prul, niet alleen
geen goede kunst maar niet tot de kunst
behóórend.
Dr
king
Boei en Ttjtóriil
De Gids.
. W. G. C. Bijvanck vervolgt de
herdenvan lï. Fruin. Interessant is de wijze,
waarop hier het gevoelen en denken der gene
ratie van 'G5 wordt geschetst. Mr. A. J.
Immink vergelijkt de opleiding der Oost-Indische
administratieve ambtenaren met die der
Engelschen voor Britsch-Indiëen stelt verschillende
maatregelen voor tot verbetering daarvan o.m.
dat de voorbereidende school te Delft zal open
gesteld worden niet alleen voor gewezen II.
B. S. scholieren, maar ook voor jongelui, die
het gymnasiaal examen hebben afgelegd. S.
Kalft' schijnt nog zalig te gelooven, dat tegen
woordig oranje- en vaderland-bombast op maat
van Tollens tot ornament van een artikel kan
dienen over het leven van Maurits van Nassau
in onze vroegere kolonie : 't ^Verzuimd Jirasil".
Een vroeger van hem verschenen beschrijving
eener boeddhistische preek in Japan doet me
onderstellen, dat hij toch talent heeft, maar 't
is vreemd, zooals sommige menschen smaak
hebben voor goede en slechte kunst tegelijk.
Mr. P. F. Hubrecht tracteert de lezers op van
die heerlijke ouderwetsche vrijheids-phrases.
der liberalen waarmee je 50 jaar geleden de