DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1172 lingen" van J. de Meester; »Zwervers" van O. van Hulzen, »Fyne Ridders" vau Verenet en >Twee" van Melati van Java. Poëzie is er in de afl. van J. S. de Raaff, die geen anderen naam voor zjjn vers weet te vinden dan Sonnet, alsof men dat niet zien kan; van P. Visser (Geboortedag). Lentesneeuw van Tj. Sterringa en Herfst van P. J. Blok. * * * De Hollandsche Revue. Een prachtige reproductie vae Joubert's afbeelding naar Thérèse Schwartze, is de frontispice en o, heilig noodlot, er tegen over de bekende karikatuur van de »Gracious Queen", die ten strijde trekt. Verderop tusschen den tekst zyn nog afbeel dingen van Baden Powell,van generaal White enz. Het boek van de maand is David Harum van den Amerikaan Westcott, het overdaverend succesboek van dat werelddeel, een paar maanden geleden door den heer Tutein Nolthenius in de Gids uitvoerig besproken. Den heer F. W. vau Eeden, den ijverigen. kunstnyverheidsman, directeur van het Kolo niaal Museum te Haarlem, geldt dit keer de karakterschets. De heer Netscher heeft gele genheid gevonden, behalve Van Eedens vele werkzaamheden, ook de West-Indische Ten toonstelling in den ruime te beschreven, wat met vele illustraties is voorzien. Dit opstel kan dus aan ny'verheidekringen worden aan bevolen. G. VAN HULZEN. Müenspiesel-lepnde voortgezet in de 16de eenw, In het volksboek is Uilenspiegel de vrooly'ke schalk, die elkeen by den neus neemt en grootheid noch geleerdheid ontziet, maar wiens grappen en kwinkslagen den negentiendeeeuwschen lezer nauwelijks meer bekoren. Charles de Coster heeft de Uilenspiegel-legende voortgezet in de zestiende eeuw en zijn hoofd persoon opgevoerd tot schitterend symbool van e vryheidsliefde van den armen vernuftigen Vlaming, lijdend met het onderdrukte volk en daarvoor optredend als wreker. La légende et les aventwes héroïques, joyeuses et glorieuses d'ülenspiegel et de Lamme Goedzak au pays de Flandres et ailleurs is al van 1867; de vlaamsche vertaling van R. Delbecq (voor het proza) en Johan (voor de poëzie) is bijna dertig jaar jonger. In 1896 verscheen te Gent: De legende en de heldhaftige, vroolijke en roemrylke daden van Uilenspiegel en Lamme Goedzak in Vlaanderenland en elders.De fransche uitgave werd opgeluisterd door 32 etsen van 19 talent volle kunstenaars; de vertaling 1) heeft 42 platen van J. Gondry. Charles Theodoor Hendrik de Coster werd den 20 Augustus 1827 te München geboren. Zyn vader was intendant van graaf Charles Mercy d'Argenteau, aartsbisschop van Tyr, die peter van den knaap werd en hem de markiezin Henriette de la Tour Dupin, vrouw van den franschen gezant te Turijn, tot meter gaf. Zyne eerste opvoeding was zeer aristocratisch. Doch na korten tijd veranderde dit alles. Zijne ouders verlieten München en gingen naar Brussel en vervolgens naar Yperen, waar zijn vader stierf. Intusschen was Charles op eene kostschool te Etterbeek geplaatst. Van daar trad hij in het college Saint-Michel" en men hoopte dat hy' priester zou worden. In 1850 komt hy aan de hoogeschool te Leuven, waar hy' het diploma van candidaat in de letteren behaalt. Na een leven van tegenspoed en onbegrepen arbeid biedt men hem in 1856 eene plaats als makelaar in wy'nen aan. Hij weigert. Liefde voor het wakkere vlaamsche volk dry'tt hem tot het schry'ven van zy'n meesterwerk. Hy doet daartoe verscheidene reizen door Zeeland en Vlaanderen. Doch zy'n succes verschaft hem weinig stoffelijk voordeel en veelal leeft hij in armoede. Als de regeering hem een tiental jaren voor zijn dood eene betrekking verschaft, is het te laat. Want zy'ne benoeming verwekt een storm onder zy'ne schuldeischers, die beslag leggen op zijn tractement en hunne prooi niet meer loslaten. De schry'ver stierf in de diepste ellende, den 7 Mei 1879. Het gemeentebestuur van Eisene huldigde den 22 Juli 1894 zijne nagedachtenis door een eenvoudig gedenkteeken. Het leven der zestiende eeuw is in den roman van De Coster. Vreeselyk woedt de inquisitie over het land; brandmerken, pijnigen, verminken, radbraken, verdrinken, hangen, wor gen, verbranden zy'n aan de orde van den dag. Doch van ketters, die den brandstapel bestijgen als gingen sy ter spele" (Anna Byns) verne men wy in dezen roman maar weinig, wel van slachtofiers, die hun feilen haat uitschreeuwen tegen Karel V en meer nog tegen Philips II, den dierenbeul en menschenplager, den man die nooit lachte. Het by'geloof, in dienst der inquisitie is in zy'ne volle kracht; de droomenfantasie van den heksensabbat uit de middel eeuwen wordt volkomen werkelijkheid in de figuur der arme Katelyne, krankzinnig gemaakt door onverdiende foltering. Doch te midden van alle ellende verloochent het vlaamsche volk zy'n b!y'den, luchthartigen geest niet en zoo weerspiegelt deze historische roman, dit heldendicht in proza, waarin het bloed zoo 1) Gent, Em. Claeys, Van Eyckstraat 6. rykelyk vloeit als het bier, het leven der zestiende eeuw als een kermis rondom een brandstapel. Den veertienden van Bloeimaendt" (1535), dus verhaalt Brandt in zyne Historie der Beformatie, heeft men eenige gevangenen op een vleeschbanck het herte uit de borst gesne den, in 't aensicht geworpen, de lichaemen gevierendeelt, de stukken op de stadspoorten gehangen en de hoofden op staken geset." En in datzelfde boek vertelt hy' van e en trijp werker te Doornik, die een geestelyke, terwijl deze de mis bediende, de hostie ontrukte en er den voet op zette. Was dit in de oogen der katholieken een afschuwelijke daad, de straf, die er op volgde, was er zeker aan gevenredigd: Men sleepte den man op een horden, de mondt met een y'ser geslooten, naer de markt. Daer wierdt sijn rechterhandt en voet tusschen twee gloeijende ijsers, vol scherpe punten, geknelt en geschroeit, tot dat se haer gedaente verlooren en stompen wierden. Men tornde hem de tong uit den halse, en omdat hij echter, met het gekrijsch en geluidt, dat hij slaen kon, tot Godt riep, wierdt sijn mondt weer geslooten." Daarna werd de onge lukkige boven een klein vunrlangzaam geroosterd. Uilenspiegel treedt op als wreker der arme slachtoffers onverschrokken en lachend om der menschen dwaasheden en gebreken. De zestiende eeuw was een tijd van groote, machtige harts tochten ; te midden van al die gevoelsmenschen leeft Uilenspiegel, vertegenwoordigend het gezond verstand. Een valsche aanbrenger voerde zijn vader in de handen der beulen en Uilenspiegel reist door Vlaanderen, Zeeland, Holland, want de assche van Klaas klopt op zy'n hart". Zy'ne moeder kwijnt van verdriet en sterft tengevolge van de foltering, haar aangedaan omdat zy' een fortuin voor haar zoon wil bewaren. Doch daar is UilenspiegePs vriend, Lamme Goedzak, die recht door het leven stapt alsof het alles was, goed en eerlijk te zijn; daar is Nele, de dochter van Kately'ne, die in heel haar leven maar n enkelen man bemint waar ziet men zulke dingen! Beiden wekken onze sympathie. Anders de spaaneche huurlingen en de monniken, die het gemeen verbranden, Gilline, spionneerster in dienst der inquisitie, de gierige vischverkooper aanklager en weerwolf (door Uilenspiegel te gelegener ty'd ontmaskerd), anders de edelman die 's nachts den duivel speelt, om eene onnoozele te verleiden, anders Philips II, die, geld noodig hebbende, de heilige beelden in de kerken doet breken, ten einde een opstand te beteugelen, waarvan hy de wijze aanstoker was. Voor de ketters is de Paepsche mis ver vloekte afgoderije", Rome de hoere van Babyion; zijn de clercken bot" van 't rot des Duijvels", de cloosters en conventen" tenten der Sodomiten boos", de monnicken seer devoot" mestverckens". Dat is de toon, die in de oude Geuzenliederen heerscht. Zoo worden de mon niken aan de kaak gesteld, wier preektrant Erasmus heeft gehekeld: hun overdreven gebarerspel, het verwringen hunner gelaatstrekken hun geschreeuw, hoe zy eene preek over de liefde aanvangen met den Ny'l, eene leerrede over de vasten met de teekenen van den dieren riem, een sermoen over het geloof met de quadratuur van den cirkel. Diezelfde Erasmus durfde spotten met aflaat en bedevaart. Mochten anderen willen sterven voor hun geloof, hy wilde liever leven voor het zijne! Hooren wij nu De Coster. Te dien tijde kwamen twee premonstratenzerbroeders te Damme aflaten verkoopen. Boven hunne monnikspij hadden zij een schoon fijn hemde, met kant afgeleid. Aan de deur van de'kerke, als het helder weder was. en onder 't portaal, als het regen achtig weder was, hingen zij hun tarief uit; daarin gaven zij voor zes duiten, voor een oortje, een half pond parisis, voor zeven, voor twaalf karolusgulden, honderd, tweehonderd, driehonderd, vierhonderd jaar aflaat, en, naar volgens de prijzen, halven aflaat en vollen aflaat en de vergeving van de afschuwelijkste schelmstukken, ja, zelfs van ontuchtige begeerten ten opzichte van de Heilige Maagd gekoesterd te hebben. Maar dat kostte zeventiea gulden. Aan de klanten die hen betaalden, stelden zy kleine stukjes perkament ter hand op dewelke het cy'fer van de jaren aflaat geschreven was. En daaronder stond het opschrift: Is er iemand die niet en wil zijn Gebraeden ofte geroosterd fijn, Bij duizend jaer in 't vaegevuer, Of' in de helle voor allen duer, Hy coope de aflaten maer De gratiën ende kwijtscheldingen te gaer Voor ietswat geld ende goed: God hem dan het loonen moet. En er kwamen koopers uit tien uren in 't ronde. Een van de goede broeders preekte dikwijls voor het volk; hij had roode kaken en eene driedubbele kin. Ongelukkige! sprak hij, een of anderen zy'ner toehoorders beziende; ongelukkige! daar zijt gij in de hel Ie l Het vuur verbrandt u wreedely'k: men legt u te koken in een ketel vol olie, waarin men oliekoekjes voor Astarte bakt; gij zy't niets meer dan een worst in Lucifers panne, een hamelbout in die van Gielgirot, den grooten duivel, want men snijdt u eerst aan stukken! Zie nu dien grooten zondaar, die de aflaten versmaadde; hij is 't, hij is 't, zijn goddeloos lichaam, zijn vermaledijd lichaam is vaneengekookt tot eene brij. En met welke saus l sulfer, pek en teer! En al die arme zondaren worden alzoo opgegeten om opnieuw tot hunne smarte in 't leven te komen. En daar zy'n gedurig tranen en tandengeknars. Ontferm U onzer, genadige God l Ja, daar ligt zij in de helle, arme verdoemde, al die smarten te lijden. Als men voor u maar enen denier gaf, zoudt gij bereids verlichting aan de rech terhand gevoelen; met nog een halven denier er by', waren uwe twee handen uit het vuur. Maar de rest van uw lichaam ? Voor n gulden slechts zou de dauw des aflaats op u nedervallen. O, verkwikkende koelte! En, in tien dagen, in honderd dagen, in duizend j aar, naar gelang dat men betaald, geen gebraad, geen oliekoekje meer l En als 't voor u niet is, zondaar, liggen er soms geen vrienden of magen van u, geen gade of geen liefje in de gruwelijke diepte des vuurs ? . En, dit zeggende, stiet de monnik met den elleboog tegen den broeder, die met een zilveren schotel naast hem stond. En de broeder sloeg de oogen neer op dat teeken en schudde devótelijk den schotel om het geld byeen te roepen Koopt aflaten, my'ne broeders, men heeft er tegen alle prijzen, tegen dukaten, tegen gouden florijnen, Engelsche souvereins! Kopermunt wordt niet versmaad. Koopt! koopt! alhier is de heilige winkel; armen en ry'ken worden gediend, maar krediet geeft men niet, my'ne broeders, want koopen en niet didelijk betalen is eene misdaad in de oogen van den Heer. Guldens, dukaten, daalders, oortjes, stuivers en déniers vallen in den schotel als hagelsteenen. Klaas, Uilenspiegel's vader betaalt een gulden voor tien duizend jaar aflaat, en de broeders trekken verder om elders hunne aflaten aan den man te brengen. Ook Lamme Goedzak is een karakter uit de zestiende eeuw, tijd van bittere ellende, maar ook eeuw van vermaak voor het jonge nederlandsche volk, dat in eten en drinken en dansen schadeloosstelling zocht en vond voor al de rampen, die de inquisitie bracht. Ontzaglijke hoeveelheden spijs en drank werden gebruikt bij de maaltijden, by bruiloften en uitvaarten, nog wel bij de uitvaart van een priester. Er bestonden damesgilden, om gezamenlijk maaltijcten te houden met allerlei bepalingen aan gaande den rijkdom der spyzen, de zilveren bekers en het toedrinken der gildezusters. Van wedstryden in het drinken hoort men niet zelden. Van Mander deelt daarvan een paar staaltjes mede in zijn Schilder-boeck. Frans Floris was bekend als een geweldig drinker. Zijne vermaardheid in dezen maakte andere groote suypeniers" afgunstig. Op een dag kreeg hij bezoek van zes Brusselaars dapper ruyme swelghkelen", die naar Antwerpen geTrademark THEE - E. BRANDSMA. Trademark KOyiïHJ & COBBtöRE, AJttHTKKUAJM. Groot Beddenmagazijn. :^t-^iGroote collectie Wiegen, Kinderledekanten, Luiermanden, Babytafeltjes, Babybascules, etc. etc. Vraagt geïllustreerde-catalogus, Een der eerste en grootste Linnenfabrieken voor Fronts, Boor den en Manchetten, zoekt een bekwamen met het vak bekenden vertegenwoordiger. FRIEDRICH VON LOM, Rodewisch in Sachsen. ANARIEVOGELS, eerste en beste adres. De edelste zangers kunt gy per post naar alle plaatsen in Europa bestellen. Pry'scourant gratis. W. GöNNIKE, St. Andreasberg i/Harz. SAM, PICKWICK PUNCH systeem P.J.A.CHRISPIJN's Sam. Pickw. Punch is prima kwaliteit en veel waterhoudende punch van Eum. Fabriek: Boomsloot, Amsterd. BI U ARTS. Geen beter, solider en goedkooper adres dan by J. ELSENBURC, N. Z. Voorburgwal 177. TELEFOON ADRES No. 2699. 167 KALVERSTRAAT 167. ?WED. w. VAN DER HULST, Hofleverancier» l ir*;*:nieten»*: COLLECTIE Luxe en Fantaisie Artikelen. Engelsche en Weener Lederwaren. Struisveeren en Fantaisie Waaiers. 167 KALVERSTRAAT, AMSTERDAM, PH1LIPPONA KETELAAR, KALVEKSTHAAT 16 «, A M H T E R I» A M SPECIALE INRICHTING voor hst vervaardigen vun volledige Uitzetten en Luiermanden* Op aanvrat prijsopgaven en modellen franco t-oegeionden. Eerste Nederl. Verzekering-Maatschappij op het Leven, tegen Invaliditeit en Ongelukken, gevestigd te 's-Qravenhage, Kneuterdjjk n. Directeuren: Jhr. Mr. W. SIX en Mr. A. F. K. HARTOGH. Adjunct-Directeur: P. DEURINK, By'kantoren: te Amsterdam, Utrechtschestraat hoek Rembrandtplein; te Jïotterdam, Gelderschestraat, Plan C No. 4. Volteekend Maatschappelijk Kapitaal .... waarop 20 pCt. is gestort. Verzekerd Kapitaal op het Leven, uit. 1898. Verzekerde rente Ontvangsten over 1898 ? 1,500,000. , 16,717,290.28 469,260.01 1,519,902.59 Reserven en Zekerheidsfondsen ultimo 1898 ... ? 5,083,683.57 Bezittingen ultimo 1898 5,371,226.81 Tegen ongevallen met doodelijken afloop, ultimo 1898 38,171,666.59 a invaliditeit, gevolg van ongevallen, , 41,984,463.28 Advies en in Financiëele- Handels- en Parti culiere Administratie. D. STIGTER, Amsterdam, Alexanderkade 4. Door Geneesh. algemeen aanbevolen. Met Eere-Diploma en Goud Bekroonde PRAEPABATEN VAN I qpfiphp de meest krachtige en versterkende KINA-WIJN l_dl UL/1IC tegen zwakte, zoowel bij kinderen als volwassenen, gebrek aan eetlust, slechte spijsvertering, zenuwhoofdpijn, ter verster king na ziekte of kraambed, koorts en hare gevolgen. QUINA-LAROCHE FERRUGIXEUX in het bijzonder tegen Bloedgebrek, Bleekzncht. kwalen van Kritischen leeftijd, enz. Verkrijgbaar in flacons a ? 1.90 en ? l?. voedzaam, versterkend, aangenaam van smaak, voor dagelijks gebruik, vooral voor kinderen, zwakken en klierachtige gestellen zeer aan te bevelen. Als geneeskrachtige drank bij stoornissen der spijsverteringsorganen en diarrhée, ook voor zuigelingen en kleine kinderen. Prijs p. bus a % Kgr. ?1.70, a % Kgr. ? O 90, a Ya Kgr. ?0.50. Chemisch Mail/oiiil/ar Speciaal voor Kindervoeding. In bussen a >z zuivere l"CIM>Ulr%ei K«r. ?0.90, 1A Kgr. ?0.50, % Kgr. ?0.25. Acthmn Pinnrotton ^e' ro°ken eener halve Cigarette is voldoende nolllllia Uiycll eilüll ter bestrijding van de hevigste aanvallen van Asthma etc. In doosjes a ?0.80 en ?0.50. Tamarinde Bonbons IRUIT, PURAGATIEF, tegen verstopping, l dlliai IIIUC UUIlUUIId Aambeien, Migraine, Congesties etc., vooral ook als laxans voor kinderen, bewijzen de Tamarinde Bonbons van KRAEPELIEN & HOLM belangryke diensten, daar de vorm voor het kind begeerlijk en de smaak aangenaam is. Prijs per doosje ?0.90 en ?0.50. algemeen erkend als bet BESTE huismiddel bij Hoest, Verkoud heid en Keelpijn, het is een slijmoplossend en verzachtend middel by uitnemendheid, uitsluitend in D flescbjes ver krijgbaar. Prijs ?0.20 per flescbje. De Preaparaten van KRAEPELIEN &HOLM te Zeist, zyn allen voorzien van etiquetten, waarop de naam en liandteekening en verkrijg baar bij de meeste Apothekers en Drogisten. KBAEPELIEN & HOLM, Hofleveranciers, Zeist. KLIMAAT-KUUROORD in Zuid-Duitsch Tirol. Seizoen: September-Juni. Doorgaande (Slaap-) wagens van Wee n en, München Leipzig, Berlijn en Budapest Uitstekende Herfst-, Winter- en Voorjaars verblijfplaats. Heerly'k gelegen. Vooral voor ziek ten van de ademhalingswerktuigen, der zenuwen- en huidziekten. OEHTL'sche Terrainouren. Pneumatische kamer. Inhaleeringen van geperste lucht naar MATUIEU. Soolenzerstaubungen, Mine raalwater en Medicamenten-inhalatie. Ozonen Lignosulfit inhalatien. Compl. badinrichting. Koolzure baden, Traubenour, Molken- en Mineraalwaterkuren. Strenge handhaving van alle bevolen hygiënische en prophylaktische maatregelen, j Goede scholen. Godsdienst: katholiek, luthersch, russisch, engelsch en Israëlitisch. Theater, concerten, sportvelden, rijclub, heerenclub, wandelwegen. Bezocht door: 12.000 kurgasten, 10.000 touristen. Prospectus gratis. HET BESTUUR V/H KUUROORD. Eerste Nederlandsche Hypotheekbriefbank, gevestigd te 's-Gravenhage, Lange Vijverberg 9. Directeuren : J. ROOSENBURG & G. H. BIERMAN. De Bank geeft 4 pCt. Algemeene Hypotlieekforieven uit tegen den koers van 100 pCt. in stukken van ? 1000.?, ? 500.?en / 100., (interest l Januari en l Juli). Door de overeenkomst, die de Bank heeft gesloten met het Algemeen Administratie- en Trustkantoor" te Rotterdam, worden de houders van Algemeene Hypotheekbrieven onder meer gewaarborgd: dat de Bank geen hooger bedrag aan Hypotheekbrieven kan uitgeven of in omloop J/ouden, dan de tot dekking daarvan strekkende waarden; dat de Hijp. inschrijvingen ronder mede werking van het Algemeen Administratie- en Trustkantoor niet mogen worden geroyeerd; en dat, wanneer de Bank hare verplichtingen niet nakomt, zij, zonder hun recht tegen de Bank te verliezen, een uitsluitend recht krijgen op de Hyp. vorderingen waartegenover Al g. Hyp. brieven zijn uitgegeven. Prospectussen en nadere inlichtingen zijn te bekomen bij den Agent, den heer Mr. J. C. BOAS, advocaat en procureur, Doelenstraat 9, te Amsterdam. 4 pCt. Algemeene Hypotheekbrieven zijn verkrijgbaar, en Coupons zy'n betaal baar bij de heeren CRAMERÜS & THEIJSE, te Amsterdam. Zeep zal U bevallen. Hontbereiding tegen bederf. H. LENSINK, Arnhem, levert pasklaar gekyaniseerd (rot- en zwamvrij) Rasterwerken Schuttingen, Broeibakken, Vloeren, Vloerribben, enz. enz. Benig- zeker werkend reuk- en kleurloos middel. Attesten ter inzage. (Jeheele pijnlooze verwjjdering van Likdoorns. Voor belanghebbenden aanbevelingen ter inzage. Spreekuur iederen werkdag van 9 tot 12 uur en van 2 tot 5 uur. WILLEM BIJLIYiER, PEDICURE. Singel 159. Verzekering-Maatschappij HOLDA". Pamrak 74, Amsterdam. Werkkracht verzeker i n g. Een verzekering die dengene die door ziekte of ongeluk tot werkeloosheid gedwongen is, zijn inkomen waarborgt. Omvat ZIEKTEN, ONGELUKKEN, ORGANISCHE GEBREKEN. Verschenen bij J. M. SCHALEKAMP, B u i k s l o o t. OUD AMSTERDAM 2 deelcn met 77 platen en 3 kaarten in prachtbandcn ?15. Proeve van bewerking met plaat, inhoud en omslag by iederen Boek handelaar gratis verkrijgbaar. Portretten-Bogaerts in Olieverf kleur en. De grootste waarborg: Onze Portretten mogen niet behouden worden, indien de gelykenis niet volkomen bevredigt. Uitvoering in moderne Kunst-richting op verlangen. Wij leveren een onvergankelijk, volkomend gelykend, in olieverf geschilderd Portret naar elke photografie. |HF" H.H. Kunstschilders, die hunne Portretten, naar de natuur afwerken in hun eigen Kunst-richting, besparen tijd door ons te belasten met de eerste uitvoering naar photografie. Pry'scourant gratis op aanvraag. H. BOGAERTS * Co., Boxtel.