No. 1200 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. NIEUWE UITGAVEN. Uitgaven van J. B. Wolters, Groningen: Beknopte geschiedenis van de opvoeding en het onderwijs, vooral in Nederland (Punt D van het programma voor de hoofdakte) door H. SCHEEPSTKA en W. WALSTRA, 2e druk. Fan de Schelde tot de Weichsel. Nederlandsche dialecten in dicht en ondicht. Afl. 1. De kinderen op het land. Een natuurlijke geschiedenis van het jaar, leesboek voor het vierde en vijfde leerjaar, door H. W. HEUVEL, 2e stukje. Projectieleer en hare toepassing op de praktijk voor schoolonderwys en eigen studie, door F. Lz. BERGHUIS. De gemeentewet, regelende de zamenstelling, inrichting en bevoegdheid der gemeentebestu ren, door Mr. W. C. I. J. CREMERS, vy'fde vermeerderde druk. Slotaflevering. De Beginselen van het Hoogduitsch, door H. M. LEOPOLD, 2e deel. Bibliotheca Batava scriptorum graecorum et romanorum, curantibus K. Kuiper, J. 8. Speyer, J. van Wageningen. Desiderüerasmi roterodami colloquia familiaria. Florilegium in usum gymnasiorum composuit N. J. SINGELS. Letterkundig Maandschrift, onder leiding van F. A. C. RUIJSOH, 3e jaargang, 2e afl. Juni 1900. Den Haag, M. van der Beek. EOBEET FRUIN'S verspreide geschriften. Afl. 9. Den Haag, Martinus Ny'hoff. Moeder Wassink, Amsterdamsche schets, door AKHA KOTJBERT met portret van den schrijfster. Amsterdam, Uitgevers-Maatschappy »Elsevier". Het leven in Nederlandsch-Indië, door B. VETH. Amsterdam, F. N. van Kampen & Zoon. Album Thijs Maris, door L. VAN DEYSSEL. Haarlem, H. Kleinmann & Cie. Hygiënische Maden, No. 6, 15 Juni 1900, 2e jaargang. Amsterdam, F. van Rossen. De Schenking van Konstantyn, door J. H. MARONIER, 2e druk. Leeuwarden, Me\jer & Schaafsma. Godsdienst of bijgeloof ?, een bijdrage tot de karakteristiek van het Ultramontanisme, door graaf PAUL VAN HOENSBKOECH. Amsterdam, G. van der Hooft. Het Hypnotisméin den Oorlog of het vreemde gedrag der dappere strijders van voorheen, verklaard en toegelicht, door M. METTIUS. Kampen, J. H. Kok. Geïllustreerd weekblad voor fotografie. Apel doorn, Laurens Hansma. Berichten en mededeelmgen der vereeniging van leeraren aan inrichtingen van middelbaar onderwijs. Leeuwarden, Coöperatieve Handelsdrukkerij. Waarom uit De Bruin in de gerangenis 1 Ken woord aan het Nederlandsche volk, door Ook een DE BRUIN. Drukkerij »Vrede", Den Haag. De Oorlog in Zuid-Afrika. De strijd tusschen Engeland en de verbonden Boeren-Republieken Transvaal en Oranje-Vrystaat, in zy'n verloop geschetst door L. PENNING. Rotterdam, D. A. Daamen. Lux. Geïllustreerd tydschrift voor fotografie. Hoofdredacteur J. R. A. Schouten. Uitgave der Boek-, Kunst- & Handelsdrukkerij voor heen Gebroeders Binger, Amsterdam. Inhoud van Tijdschriften. Eigen Haard No. 25: Bergaf! door Louise B. B. (Slot). Om en in Tubbergen, II, met afbeeldingen naar photo's van den heer D. J. Boom. De Zilveren Bal van den Ned. Kaatsbond, door W. Westra, met afbeelding. Herdenking. Bij het standbeeld van Frans Hals, door Jer». de Vries, met afbeelding. Eene episode uit den Atjeh-oorlog. (Slot). De huisjes tegen de Vleeschhal te Haarlem, met afbeelding naar eene teekening van W. O. J. Nieuwenkamp. Het nieuwste portret van President Krnger, met afbeelding. Varnde Liute, II. Verscheidenheid. Feuilleton. IMI1MIMIIMMIIIIIII DAMEjSf. De Internationale Vrouwenraad op fle Parijscne Tentoonstelling. Wat de Parijsche Tentoonstelling van dezen zomer met al hare opgehoopte schatten het meest belangrijk maakt, dat zyn wel de con gressen, de internationale vooral. Daar zal uiting worden gegeven aan zooveel dat alom in de gemoederen trilt en werkt; daar zullen vragen worden gesteld, oplossingen gezocht en zooal geene antwoorden gegeven, dan toch T inlichtingen worden verstrekt, vergelijkingen gemaakt en kennis vermeerderd. Wie vóór nu twee jaren de congressen op onze Tentoon stelling van Vrouwenarbeid medeleefde en daar zijnen geestelijken gezichtskring zag verwijden, bij nadere kennismaking met personen en zaken z\jn waardeeringsvermogen voelde stijgen, ja zijne vatbaarheid om lief te hebben toenemen, zal zeker met belangstelling, zij het dan ook slechts van verre, kennis nemen van de twee congressen, meer bepaaldelijk den werkkring en den maatschappely'ken toestand der vrouw betreffende, die dezen zoaaer op de tentoon stelling te Parijs zullen worden gehouden. Het eerste, dat loópen zal van 18?23 Juni e.k. heeft tot onderwerp: Arbeid en Instellingen van Vrouwen" en is verdeeld in vy'f sectiën: 1. Philanthropie en Staathuishoudkunde; 2. Wetten en openbare zedelijkheid; 3. Opvoeding; 4. Vrouwenarbeid; 5. Letteren, kunst en weten schap. Het tweede congres, dat meer byzonder zal zijn gewijd aan den Rechtstoestand der Vrouw" zal van den 5en tot den 8en September bijeen komen en heeft een uiterst belangrijk pro gramma in z\jn beschrijvingsbrief aangegeven. Allereerst wordt in dien brief gewezen op het merkwaardige feit, dat dit congres geenszins de eerste internationale samenkomst van femi nisten binnen Frankrijk is reeds vier malen in de laatste twintig jaren had daar eene plaats maar dat thans eene dergelijke samenkomst is bijeengeroepen, officieel erkend en bekrachtigd door de Regeering der Repu bliek, die haar eene plaats gaf in hare zalen tusschen de andere onder haar patronaat belegde vergaderingen. Dit is een feit, dat wel duidelijk aantoont, hoe groot eind weegs in de laatste jaren reeds is afgelegd. De commissie van voorbereiding van dit congres, waaronder wij vele ook hier te lande welbekende namen vinden, als die van Mme Féresse Déraismes, présidente de la sociétépour l'amélioration du sort de la femme, Marguérite Durand, directrice van de Fronde, Mme Marie Martin, directrice van het Journal de la Femme, Jëanne Chauvin, die den doctorstitel in de rechten verwierf, en andere meer, stelt als punten van behandeling voorop: gelijkheid van loon bij gelijkheid van arbeid, gelijkheid van moraal voor den man en voor de vrouw, alsook voor beiden gelijkheid van burgerlijke rechten. Overwegende, dat de vrouw voor de wet nog altijd eene minderjarige is, dat zij, ongehuwd zijnde, nog menigen hinderpaal vindt in den onvermijdelijken strijd om het dagelijksch brood, zich, welke ook hare bekwaamheid zij, een loon ziet uitkeeren kleiner dan den man onder gelijke omstandigheden zoude worden uitbe taald, en als zij gehuwd is, haar vermogen zoowel als de opbrengst van haren arbeid het eigendom zijn van haren echtgenoot, meent de commissie, dat gelijk loon voor gelijken arbeid slechts een eisch van billijkheid is, en even eens slechts billijk het verlangen, dat vrouwen, cijnsbair aan den fiscus en verantwoordelijk voor hare daden tegenover de wet, zullen worden gehoord by de samenstelling der wetten, waardoor z?j zullen worden bestuurd. Te onder zoeken langs welken weg hieraan kan worden voldaan, acht de commissie eene zaak wel waardig de aandacht van wetgevers, van staat huishoudkundigen, van allen, wier verlangen uitgaat naar recht en verbetering. Daarom noodigt zij met aandrang tot dit congres allen, die belangstellen in de toekomst van het menschelijk geslacht en hoopt, dat die uitnoodiging gehoor zal vinden binnen Frankrijk en daar buiten. 1) Ook daarbuiten. Want de vragen door de commissie in behandeling gebracht, klinken hier en ginds, klinken overal. Zy zijn geen bran dende vragen in Frankrijk alleen. Zij trekken de aandacht allerwege en vele moeielykheden waren lichter te effenen, veel kwaad ware sneller overwonnen, indien de vrouwen van de eene natie aan die van de andere mededeeling wil den doen van hetgeen door haar in die richting werd voorbereid en gewerkt, op welke uitkomsten zij mogen bogen, welke proefnemingen zij als mislukt moesten opgeven, welke middelen zy ondoeltreffend hebben bevonden. Het is juist bij vragen als deze, dat de internationale soli dariteit der volken sterk tot bewustzijn komt, dat men leert beseffen, dat de ware belangen van de verschillende groepen der menschheid niet met elkander in strijd kunnen zy'n, maar dat de hoogste belangen altijd samenvallen. Het is deze gedachte, welke het leidende beginsel is van alle Vrouwenraden, die het Hoofdbestuur van den Internationalen Vrouwen raad heeft doen wenschen gehoor te geven aan het verzoek door de Fransche vrouwen tot hen gericht, om zich op deze congressen te doen vertegenwoordigen. Men wilde zelfs meer dan dat. Zoo mogelijk wilde men gedurende de drie volgende zomermaanden een vast bureau openen te Parijs, in de meening, dat daar juist thans de noodige krachten bijeen zijn om te komen tot de oprichting van eenen Nationalen Vrouwenraad in Frankrijk. Nog altijd wordt deze gemist onder die negen Nationale Vrou wenraden, welke te samen de kern vormen 1) Voor deelneming melde men zich aan bij Mme Marguérite Durand, sécrétaire générale de la commission d'organisatitm du congres inter national de la condition et des droits des femmes. van den Internationalen Vrouwenraad, die eens alle volken hoopt te omvatten. Gelukkig, dat ons Nederland tot dit eerste negental behoort. De oprichting echter van een informatie-bureau,zooals de presidente van den Internationalen Raad, Mrs. May Wright Sewall, het zich denkt: namelijk eene plaats van samenkomst, waar vrouwen van alle landen met elkander in kennis kunnen worden gebracht en in de gelegenheid worden gesteld tot onderlinge bespreking van de verschillende bewegingen van onzen ty'd, gaat met groote kosten gepaard. Met warme dankbaarheid werd daarom de steun van de Re geering der Vereenigde Staten aanvaard, die in haar Paviljoen op hef tentoonstellingsterrein de noodige localiteit beschikbaar stelde en van verschillende zijden kwamen ook de noodige gelden in. Holland is hierbij niet achterge bleven. Op de vergadering van het Hoofdbe stuur van den Internationalen Raad op 25 Juni a. s. kan mevrouw de douairière Klerck?van Hogendorp, presidente van den Nederlandschen Nationalen Raad, eene belanrijke gift over brengen, afkomstig van bijdragen van drie der aangesloten vereenigingen hier te lande en van n belangstellend particulier. Dat niet nog meerderen dit voorbeel<$rplgden is zeker wel toe te schrijven aan het feit, dat het doel en het werken van den Internationalen Vrouwen Raad nog weinig bekend zyn en niet altijd goed worden begrepen. En toch als weg bereider van de komende eenheid der volken heeft h\j zulk eene grootsche, zulk eene ver hevene roeping. Er is een tyd geweest," zoo spreekt Mrs. Sewall, de sympathieke oprichtster van den Bond, er is een tijd geweest, dat de verschillende landstreken van de wereld geheel afgezonderd lagen, eenzaam en alleen, afge scheiden van alle overige door onoverkoombare bergruggen, doer onbegaanbare woestijnen, door onafzienbare zeeën, door onoverbrugde stroomen, door ondoordringbare wouden, waar nog geen pad gebaand was. Door zijn vernuft, zy'ne vindingrijkheid, zy'n ondernemingsgeest heeft de mensch al die kloven overbrugd, en thans zijn door middel van tunnels, van bruggen, van spoorbanen,van trans-atlantische scheepvaart, van electrische kabels alle afstanden te niet ge daan, alle scheidsmuren geslecht en al die aard rijkskundige eenheden vereenigd tot n groot ge heel. Maar waartoe, vraagt zij, ook die landstreken tot elkander gebracht, zoo niet het einddoel is de geestelijke eenheid der volken mogelijk te maken? Het is de geestelijke eenheid van volkeren der wereld, die het wezen, de kern is van den Internationalen Vrouwenraad. Daar voor arbeidt hij, daarnaar streeft hij ...." 1). Zijn algemeen beginsel, zooals dat staat afge drukt aan het hoofd zijner statuten, luidt als volgt: Wij vrouwen van alle Natiën, vast overtuigd dat het heil der menschheid zal worden be vorderd door meer eenheid van gedachten, streven en sympathie en dat eene georgani seerde vrouwenbeweging het welzijn van huis gezin en staat 't meest zal ten goede komen, sluiten bij dezen een verbond om samen te werken ten einde toepassing te verkrijgen in zeden, wetten en maatschappij van den Gulden Regel: Doe anderen, wat gy wilt dat zij u doen." Te dien einde wil de Raad een middel van gemeenschap zijn tusschen vrouwenverenigingen in alle landen, om door eenheid en aansluiting versnippering van krachten te voorkomen en het vormen van eene menigte vereenigingen voor hetzelfde doel, onwetend en onaf hankelijk van elkander, te ontraden en overbodig te maken. Door zijnen invloed en zijnen rijkdom aan nauwkeurig verzamelde gegevens kan hij veel bydragen om gemeentelijke, provinciale en nationale wetgevende lichamen van dienst te zyn by herziening en uitvoering van die wetten, die betrekking hebben op vrouwen,-kinderen en huisgezin. Een middelpunt wenscht hy' te vormen voor de vrouwen van alle volkeren, die wenschen voor anderen te leven en de wereld een weinig beter achter te laten, dan zij by hare geboorte was; haar gelegenheid verschaffen om hare kennis uit te breiden, haar vertrouwen in eigen arbeid te versterken en haar begrip van dien van anderen te verbeteren door uit wisseling van meeningen en persoonlijke kennis making. En hun, die meenen mochten, dat de Vrouwen raden zóó uitsluitend den werkkring der vrouw bedoelen, dat zij niet beseffen, dat haar arbeid eerst ten volle loonend wordt in samenwerking met den man hun, die vreezen mochten, dat het vereenigingsleven der vrouw afbreuk zal doen aan het gezin, hun willen wy ten slotte nog herinneren de schoone woorden van Lady Aberdeen in hare openingsrede van de vijfjaarlyksche samenkomst van den Inter nationalen Raad ten vorigen jare te Londen gehouden. Wy houden vast", sprak deze toen, aan de overtuiging, dat de eerste taak der vrouw ligt in haar gezin. Het gezin is de maat staf, waarnaar zy zal worden geoordeeld. Het gezin bepaalt de waarde, de kracht n van haar n van haar volk. Met het gezin staat of valt de Staat. Maar allen haken wij naar een beter en gelukkiger land en wil dat niet met andere woorden zeggen: een land met een beter, gelukkiger, oprechter, reiner en heiliger huiselyk leven ? Een huiselijk leven in gezinnen, waar allen deelachtig zyn hun geboorterecht van gezondheid naar lichaam en ziel; waar de omstandigheden niet zooals nu maar al te dikwy'ls een verhindering zyn om te leven zy'n leven in waarheid en reinheid; waar vernuft en vindingrijkheid den huisarbeid hebben ver licht; waar de opvoeding kweeken zal in den man en in de vrouw, zelfkennis, zelfverlooche ning, zelfeerbiediging en zelf beheersching, waar men zyne rechten zal vergeten om slechts aan zy'ne plichten te denken; waar het bittere van familiebanden niet geacht zal worden om hun 1) Report of Councils Transactions. 1899. zoet. En de kinderen van die komende dagen zullen in die gezinnen opgroeien tot betere ouders, tot betere burgers van den Staat, tot betere mannen en vrouwen. Als ouders zullen zij wyzer van begrip zijn en liefdevoller in toewijding; als burgers warmer in vaderlandsliefde en dieper door drongen van het besef hunner persoonlijke verantwoordelijkheid; als mannen envrouw e n zullen zij ijveriger zyn in den dienst der gemeenschap, dankbaarder voor de schoonheid en blijdschap des levens, beslister en stand vastiger in zyn stry'd, zyn smarten en zyne verzoekingen, vol van dieper eerbied en krach tiger geloof in de dingen, die van de Eeuwig heid zyn. Dat is de toekomst, waarvoor wij willen arbeiden. Moge God daartoe met ons wezen." JOHANNA NABEH, Afgevaardigde voor Nederland van het pers-comitévan den Internationalen Vrouwenraad. De Freflerifia Bremer-vereeniging inStocïnolm. Nog een paar maanden en dan zal het beslist zijn of Marie Jungius' uitstekend plan hier in de naaste toekomst verwerkelijkt zal worden. 't Is daarom misschien van belang te wijzen op het volkomen succes en de uitmuntende resultaten, die een dergelijke inrichting in het buitenland heeft. Reeds vroeger schreef ik, dat er in Finland een bureau voor arbeid van vrouwen bestaat, maar veel uitgebreider is de werkkring van de Frederika Bremer-vereeniging in Zweden. Na reeds jaren lang het gemis gevoeld te hebben aan samenwerking van alle vereeni gingen voor vrouwenbelangen, besloot men in 1885 een vereeniging te stichten, die een levende herinnering zou zijn aan Frederika Bremer, de begaafde baanbreekster van de vrouwenbeweging in Zweden. Daar men overtuigd was, dat het belang en de ontwikkeling der vrouwen onafscheidelijk aan dat der mannen verbonden is, en haar ontwikkeling de heele maatschappij ten goede komt, besloot men, dat het doel van deze vereeniging zou zijn, door samenwerking van mannen zoowel als vrouwen, de ontwikke ling der vrouwen op zedelijk, intellectueel en economisch gebied te bevorderen. Onafhankelijk van alle klasseyerschil zoowel als van de politieke en religieuse partyen, zou deze vereeniging vry en zelfstandig werken met al de goede krachten uit alle verschillende kringen, die belangstelling voor de zaak gevoelden. Het bestuur van deze ver eeniging bestaat dan ook uit mannen zoowel als vrouwen, terwyl de leden over het heele land zijn verspreid. 't Eerste werk van de nieuwe vereeniging was een kantoor te openen, een middenpunt voor allen arbeid voor vrouwen. Dit kantoor, aanvankelijk in kleine lokalen gehuisvest, werd telkens en telkens uitgebreid, een uitstekend teeken, dat het aan zijn doel beantwoordt. Ontelbaar zijn de dames die door bemiddeling van dit kantoor jaarlijks een be trekking kry'gen als onderwijzeres, huishoudster, in een zaak of op een kantoor enz. Verder geeft dit kantoor ook (evenals juffrouw Jungius in haar plan beoogt) alle mogelijke inlichtin gen en raad aan iedereen, die dat noodig heeft, niet alleen op economisch, jurisdisch en hygiënisch gebied, waarvoor talrijke deskun digen aan de vereeniging verbonden zijn, maar ook raadt en ondersteunt het bestuur de ouders en opvoeders zooveel mogelyk bij de opvoeding en keuze van beroep hunner dochters. Verder zorgt de vereeniging ook voor ziekenverpleegsters, zoowel in de stad als op het land. Zooals men weet bezitten de vrouwen in Zweden reeds jarenlang communaal stemrecht, evenals ze zelf ook gekozen kunnen worden tot leden van schoolcommissies, van 't arm bestuur en den kerkeraad. Talrijk zijn dan ook de vrouwen die in deze besturen zitting hebben. Da Frederika Bremer-vereeniging steunt en wekt zooveel mogelyk de belang stelling der vrouwen voor gemeentelijke zaken. Nu onlangs heeft de vereeniging een ver zoekschrift aan den koning ingediend om politiek stemrecht voor vrouwen. Het verzoek betreft voorloopig alleen de zelfstandige, belastingbetalende vrouwen, die ook reeds communaal stemrecht bezitten. Hoewel er nog niet veel kans bestaat, dat dit verzoek direkt ingewilligd wordt, meent »Dagny", het orgaan van de vereeniging, toch, dat het niet lang zal duren, dat zoo'n gewichtig vraagstuk, trots de vele moeilijkheden daaraan verbonden, spoedig tot een gelukkige oplossing wordt gebracht. De meeste bestuursleden nemen ook zit ting in de comité's, die voor verschillende doeleinden gevormd zy'n; zoo bezit de vereeni ging een ziekenkas met het doel onderwijze ressen en andere arbeidende vrouwen in gelijke positie in geval van ziekte hulp te verschaffen; een fonds om jonge meisjes by hun verdere studie thuis met inlichtingen en raad bij te staan. Vele bekwame leeraars en leeraressen staan de vereeniging by voor dit doel. In de overtuiging dat uitspanningslektuur een grooten invloed op de vorming van het karakter der kinderen heeft, bemoeit de ver eeniging zich ook met kinderboeken, en zorgt een bepaald comitévoor aanbevelenswaardige boeken en worden nu en dan prijzen uitgeloofd voor de beste kinderboeken. Dank zij het streven van de Frederika BremerForbund werd ook de eerste tuinbouwschool voor vrouwen in Zweden opgericht en ont vingen verschillende leerlingen, die later als kweeker een goed bestaan vonden, ondersteu ning by' hun studie. Jaarlijks trekken talrijke arme Zweedsche meisjes uit hun land, om in 't buitenland, vooral ook in Denemarken, een plaats als dienstmeisje te zoeken. Hun positie was vroeger zeer slecht, maar die is veel verbeterd door de zorgen van de vereeniging. Zoo ziet men dat deze in werkelijk heid geen verschil maakt in stand, maar helpt, raadt en steunt, waar ze kan. In 1888 is men begonnen een fonds te stichten om meisjes by' hun vakstudie ' te helpen, ze be kwaam te maken om later een zelfstan dige positie in te nemen. Al heel spoedig was het benoodigde kapitaal aanwezig en kry' gen jaarlijks vele meisjes een ondersteuning uit dit fonds. Dit is nog lang niet alles wat de Frederika Bremer-Forbund uitwerkt. Oneindig veel in vloed heeft deze vereeniging uitgeoefend op de verbetering van de maatschappelijke positie van de vrouwen; de voordrachten die 's winters gehouden worden, werken veel daartoe mee. (Ook in Zweden bestaat evenals in heel Skandinavie het aardige en navolgingswaardige ge bruik, dat de leden van de vereeniging ook na den voordracht een ty'd lang in gezelligen kout bijeen blijven. Ook wordt er vaak na een voordracht door de verschillende leden gemu siceerd of gereciteerd, Dat is een uitstekend middel om de leden tot elkaar te brengen, verschil in stand te doen vergeten, en een innigen band tusschen alle leden tot stand te brengen.) Dit is een zeer kort overzicht van de ver schillende werkzaamheden van de vereeniging, en wat ze in 't verleden verricht heeft. De vele uitstekende krachten, die haar ten dienste staan, de sympathie, die ze by vele van Zwedens eminentste mannen en vrouwen gevonden heeft, zyn een waarborg, dat deze vereeniging, ook in de toekomst een waren zegen voor alle arbeidende vrouwen zal zy'n. Nu ik een en ander van de Frederika BremerForbund verteld heb, is het zeker hier ook wel op zyn plaats een woord te wijden aan de nagedachtenis van een der stichtsters en be stuursleden van deze vereeniging, die nu onlangs plotseling overleden is in den bloei van haar jaren. Dr. Ellen Fries was de eerste vrouwelijke dokter in de philosofie in Zweden, ze was rektor aan de Ahlinkaschool in Stockholm en arbeidde tot haar dood voor het welzijn van deze school. Dr. Ellen Fries was in alle opzichten een hoogstaande vrouw. Ze heeft talrijke belangrijke historische werken geschreven, maar dat was niet genoeg voor haar onvermoeibaren arbeid zaamheid. Ze beschouwde de ontwikkeling der vrouwen als een van 's levens opgaven. Ijverig nam ze dan ' ook deel in alle bewegingen op sociaal, politiek, literair en pedagogisch gebied. Ze was een van de stichtsters van de Frederika Bremer-vereeniging, zoowel als van den Natio nalen Vrouwenraad in Zweden. Bij haar dood heeft een anonieme gever een fonds opgericht voor vrouwelijke historici, dat Ellen Fries' naam zal dragen. Zweden en vooral de Zweedsche vrouwen hebben een belangrijk verlies geleden door den dood van deze begaafde, onvermoeibare vrouw. B. NORT. ?llltllllllllllllllMlllllllllllllllllttllllll CIMvdw. IIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilHHHIIHIllMIIIMIIIIHINNI Haarlem in feestdosch. Mevrouw Krüger. Onverantwoordelijke huwelijken. Handdruk en gezondheid. Een hoog-blyde, een overgetely'ke dag was 14 Juni j.l. voor Haarlem en voor allen die zich derwaarts gespoed hadden. Met de Oranje-traditie als zou 'Spaarne's bloemenstad niet in gunst en eere staan by het vorstenhuis, is gebroken. Wilhelmina de jeugdige, de betooverendliefelyke vorstin komt gaarne in Haarlem; de autoriteiten der stad en al haar bewoners stralen van vreugde zoodra de koningin in hun midden verschijnt. Alles droeg er toe by de hooggespannen verwachting niet te leur te stellen. De smeltheete dagen, waar wy bewoners der lage landen over 't algemeen zoo kwalijk tegen kunnen, waren op dien gedenkwaardigen veertienden Juni overgegaan in een milde temperatuur dank zij een opwekkend briesje. Een helder zonnetje gloorde door de woelig-drukke straten; overal wapperden de frissche kleuren van onze vlag; liefkozend gleden de zonnestralen langs bloemenversieringen en smaakvolle winkelPrompt op tyd l'exactitude est la politesse des rois (Maxime de Louis XVIII) verscheen Wilhelmina, vergezeld als alty'd van haar moeder.;_pnze koningin betrad met haar gevolg het keurige paviljoen geplaatst recht tegenover het te onthullen standbeeld van Frans Hals.} Koningin Wilhelmina droeg een licht zee groen toilette; haar moeder was gekleed in licht lila moirézijde; zóó goed harmonieerden die twee tinten dat zy voor de toeschouwers een zachte oogenstreeling waren. ? Fier en toch innemend stond zy daar, onze geëerbiedigde vorstin, met kalme waardigheid luisterend naar de lange rede van den voor zitter van de feestcommissie!) Negen minuten duurde deze monoloog. Negen minuten\\... Koningin zyn brengt lusten en lasten.) Onbewegelijk stond zy; het lieve trotsche kopje een weinig achterwaarts, de rechterhand schuin over de linker, zoodat de rechterarm van schouder tot pols een onberispelijk zuivere lyn beschreef. l Eindeli/jk! mocht zy aan het koord trekken en viel het doek dat het standbeeld nog voor onze oogen had verborgen.) Geen schetterende fanfares van het muziek corps op de tribune, geen breedaanzwellende, forsch opklimmende hoera's van de toeschou wers. Stemmige muziek; uiterst fatsoenlijke, tamme vreugdekreten. Onvervalscht nationaal: kalm, afgemeten, deftig, bezadigd. Wat zou de snaaksche, lustige zeventiende-eeuwsche schilder zelf onbedaarlyk gelachen hebben om die kille vprmely'kheid \ Een pittig liedeken, een vrooly'ke rondedans uitgevoerd om het voetstuk van zyn beeld waren hem liever geweest. By ons is Jan alty'd beducht dat vriend Piet en Klaas het gek zullen vinden wanneer hy zijn blijdschap uitdavert. De vele vreem delingen, Belgen, Franschen, Dnitschers en Italianen, zullen in hun land teruggekeerd voor de zooveelste maal kunnen vertellen, dat die beste, brave, goeie Hollanders veel deftigheid maar weinig geestdrift aan den dag leggen. Met gratie legde Wilhelmina een lauwer krans met rood, wit en blauwe linten aan den voet van het zoo even plechtstatig onthulde baeld. \De kunstzin van ons volk kan zonder nadeelige gevolgen nog een beetje worden ontwikkeld. Toen ik, na afloop der feestelijke onthulling, schuifel-voetend door het dichte ge drang ging, hoorde ik een «nette" burgerjuffrouw zeggen: »Wat een drukkie voor zoo'n dronken schilder! As een gewone schilder z'n eigen bedrinkt wordt-ie naar 't beroo gebracht!" l * * -^ * Mevrouw Krüger, «Tante Sanna" zooals zy in Transvaal genoemd wordt, barstte in snikken uit toen de nederlaag der Engelschen bij Spionkop, haar werd voorgelezen dooj haar kleindochter, Nettie Eloff. Die 600 lyken van jonge mannen op het kopje gevonden, verstijfd en badend in hun eigen en elkanders bloed, jammerly'k gestorven zonder eenige hulp of troostrijke woorden, wekten haar diepe deernis. In hartstochtelijke bewoordingen liet msvrouw Krüger zich uit over het verdriet der moeders over de smarttranen, die zouden vloeien langs de wangen van zooveel vrouwen, wanneer het wreede bericht van den dood harer lievelingen haar zou bereiken. Van mevrouw Krüger zelf waren op dat oogenblik 4 zonen, (J schoonzoons en drie- en-dertig kleinzoons onder de wapenen. »*.* Gaandeweg komt men in het goede spoor. Of wij het nog zullen beleven? Voorspellen durf ik 't niet; wel vurig wenschen. Er be hoorde een wet te worden gemaakt, door niemand te ontduiken, dat er geen huwelijk mocht gesloten worden tusschen menschen lijdend aan een ongeneeslijk euvel of met booze kiemen erfelijk belast. Man en vrouw moesten aan den ambtenaar van den burgerlijken stand een verplichtend attest voorleggen, waarin verklaard werd dat na een streng medisch onderzoek was gebleken dat de aspirant-echtelingen volkomen gezond en niet erfelyk belast waren. Wat heillooze jammertooneelen van weg kwijnende mannen en vrouwen, van rampzalige stumpertjes, die nimmer uit het Nirwana hadden mogen komen, zouden ons bespaard worden. In de Académie de Médecine heeft professor Pinard naar aanleiding van een ernstige studie van dokter Cazalis, nog eens met heiligen ernst en diepe verontwaardiging gesproken over de onverantwoordelijke, niet mensehwaardige hu welijken die gedachteloos worden aangegaan. Tegen die wandaad verheffen beide geleerden krachtig hun stem. Moge die niet langer zyn als van een roepende in de woestij u! * * * Ieder weet wat de Génestet van den handdruk heeft gezegd. In het maandblad van dr. Van Hamel Roos en Harmens lezen we het volgende: »Van de vroegste tijden af, is het een vaste gewoonte van den geneesheer geweest, om zijn patiënt by zijn bezoek direct de hand te vatten en den pols te voelen. Nog in deze dagen zou een doktor, die deze voorbereiding tot het onderzoek verzuimde te nemen, het vertrouwen van vele zyner patiënten verliezen. Het is natuurlijk geen formaliteit doch een plicht, die vervuld moet worden, om de juiste voorschriften te kunnen geven. Volgens het Journal d'Hygiène zou de ge neesheer deze handeling zeer geschikt kunnen vervangen, door den patiënt by het binnen komen terstond de hand te bieden, want uit diens handdruk zou de meer of mindere ernst der ongesteldheid duidelijk blijken. De hand druk van een gezond mensch is vrij, opgewekt; dikwerf ruw. De handdruk die slap en zonder druk wordt gegeven, verraadt weinig lichaamsof geestkracht. Is de handdruk kort en zenuw achtig, zoo heeft men met een levendig en prikkelbaar temperament te doen. De hand die zich lydelyk en krachteloos aanbiedt, verraadt nagenoeg alty'd een ziekelyken toestand. De geneeskundigen zouden dus in den hand druk een hulpmiddel te meer kunnen vinden, om hun het maken eener diagnose te verge makkelijken." CAPRICE. Victoriawater. Ten bewyze dat het hier te lande zoo gunstig bekende Victoriawater uit de Bron te Oberlahnstein ook in Duitschland zeer goed staat aangeschreven, kan dienen dat het op de on langs te Duisburg gehouden kookkunsttentoon stelling werd bekroond met de gouden medaille als eerste prijs. F" O S C O, £t£in.g:e:n.?i£i JOOL v o r f r issolxendo d r «t n.