Historisch Archief 1877-1940
No. 1200
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
NIEUWE UITGAVEN.
Uitgaven van J. B. Wolters, Groningen:
Beknopte geschiedenis van de opvoeding en
het onderwijs, vooral in Nederland (Punt D
van het programma voor de hoofdakte) door
H. SCHEEPSTKA en W. WALSTRA, 2e druk.
Fan de Schelde tot de Weichsel.
Nederlandsche dialecten in dicht en ondicht. Afl. 1.
De kinderen op het land. Een natuurlijke
geschiedenis van het jaar, leesboek voor het
vierde en vijfde leerjaar, door H. W. HEUVEL,
2e stukje.
Projectieleer en hare toepassing op de praktijk
voor schoolonderwys en eigen studie, door F. Lz.
BERGHUIS.
De gemeentewet, regelende de zamenstelling,
inrichting en bevoegdheid der gemeentebestu
ren, door Mr. W. C. I. J. CREMERS, vy'fde
vermeerderde druk. Slotaflevering.
De Beginselen van het Hoogduitsch, door
H. M. LEOPOLD, 2e deel.
Bibliotheca Batava scriptorum graecorum
et romanorum, curantibus K. Kuiper, J. 8.
Speyer, J. van Wageningen. Desiderüerasmi
roterodami colloquia familiaria. Florilegium in
usum gymnasiorum composuit N. J. SINGELS.
Letterkundig Maandschrift, onder leiding
van F. A. C. RUIJSOH, 3e jaargang, 2e afl.
Juni 1900. Den Haag, M. van der Beek.
EOBEET FRUIN'S verspreide geschriften. Afl. 9.
Den Haag, Martinus Ny'hoff.
Moeder Wassink, Amsterdamsche schets, door
AKHA KOTJBERT met portret van den schrijfster.
Amsterdam, Uitgevers-Maatschappy »Elsevier".
Het leven in Nederlandsch-Indië, door B.
VETH. Amsterdam, F. N. van Kampen & Zoon.
Album Thijs Maris, door L. VAN DEYSSEL.
Haarlem, H. Kleinmann & Cie.
Hygiënische Maden, No. 6, 15 Juni 1900, 2e
jaargang. Amsterdam, F. van Rossen.
De Schenking van Konstantyn, door J. H.
MARONIER, 2e druk. Leeuwarden, Me\jer &
Schaafsma.
Godsdienst of bijgeloof ?, een bijdrage tot de
karakteristiek van het Ultramontanisme, door
graaf PAUL VAN HOENSBKOECH. Amsterdam, G.
van der Hooft.
Het Hypnotisméin den Oorlog of het vreemde
gedrag der dappere strijders van voorheen,
verklaard en toegelicht, door M. METTIUS.
Kampen, J. H. Kok.
Geïllustreerd weekblad voor fotografie. Apel
doorn, Laurens Hansma.
Berichten en mededeelmgen der vereeniging
van leeraren aan inrichtingen van middelbaar
onderwijs. Leeuwarden, Coöperatieve
Handelsdrukkerij.
Waarom uit De Bruin in de gerangenis 1
Ken woord aan het Nederlandsche volk, door
Ook een DE BRUIN. Drukkerij »Vrede", Den
Haag.
De Oorlog in Zuid-Afrika. De strijd tusschen
Engeland en de verbonden Boeren-Republieken
Transvaal en Oranje-Vrystaat, in zy'n verloop
geschetst door L. PENNING. Rotterdam, D. A.
Daamen.
Lux. Geïllustreerd tydschrift voor fotografie.
Hoofdredacteur J. R. A. Schouten. Uitgave
der Boek-, Kunst- & Handelsdrukkerij voor
heen Gebroeders Binger, Amsterdam.
Inhoud van Tijdschriften.
Eigen Haard No. 25: Bergaf! door Louise B.
B. (Slot). Om en in Tubbergen, II, met
afbeeldingen naar photo's van den heer D. J.
Boom. De Zilveren Bal van den Ned.
Kaatsbond, door W. Westra, met afbeelding.
Herdenking. Bij het standbeeld van Frans
Hals, door Jer». de Vries, met afbeelding.
Eene episode uit den Atjeh-oorlog. (Slot).
De huisjes tegen de Vleeschhal te Haarlem,
met afbeelding naar eene teekening van W.
O. J. Nieuwenkamp. Het nieuwste portret
van President Krnger, met afbeelding.
Varnde Liute, II. Verscheidenheid.
Feuilleton.
IMI1MIMIIMMIIIIIII
DAMEjSf.
De Internationale Vrouwenraad op fle
Parijscne Tentoonstelling.
Wat de Parijsche Tentoonstelling van dezen
zomer met al hare opgehoopte schatten het
meest belangrijk maakt, dat zyn wel de con
gressen, de internationale vooral. Daar zal
uiting worden gegeven aan zooveel dat alom
in de gemoederen trilt en werkt; daar zullen
vragen worden gesteld, oplossingen gezocht en
zooal geene antwoorden gegeven, dan toch
T inlichtingen worden verstrekt, vergelijkingen
gemaakt en kennis vermeerderd. Wie vóór nu
twee jaren de congressen op onze Tentoon
stelling van Vrouwenarbeid medeleefde en daar
zijnen geestelijken gezichtskring zag verwijden,
bij nadere kennismaking met personen en zaken
z\jn waardeeringsvermogen voelde stijgen, ja
zijne vatbaarheid om lief te hebben toenemen,
zal zeker met belangstelling, zij het dan ook
slechts van verre, kennis nemen van de twee
congressen, meer bepaaldelijk den werkkring
en den maatschappely'ken toestand der vrouw
betreffende, die dezen zoaaer op de tentoon
stelling te Parijs zullen worden gehouden. Het
eerste, dat loópen zal van 18?23 Juni e.k.
heeft tot onderwerp: Arbeid en Instellingen
van Vrouwen" en is verdeeld in vy'f sectiën:
1. Philanthropie en Staathuishoudkunde; 2.
Wetten en openbare zedelijkheid; 3. Opvoeding;
4. Vrouwenarbeid; 5. Letteren, kunst en weten
schap.
Het tweede congres, dat meer byzonder zal
zijn gewijd aan den Rechtstoestand der Vrouw"
zal van den 5en tot den 8en September bijeen
komen en heeft een uiterst belangrijk pro
gramma in z\jn beschrijvingsbrief aangegeven.
Allereerst wordt in dien brief gewezen op het
merkwaardige feit, dat dit congres geenszins
de eerste internationale samenkomst van femi
nisten binnen Frankrijk is reeds vier malen
in de laatste twintig jaren had daar eene
plaats maar dat thans eene dergelijke
samenkomst is bijeengeroepen, officieel erkend
en bekrachtigd door de Regeering der Repu
bliek, die haar eene plaats gaf in hare zalen
tusschen de andere onder haar patronaat belegde
vergaderingen. Dit is een feit, dat wel duidelijk
aantoont, hoe groot eind weegs in de laatste
jaren reeds is afgelegd.
De commissie van voorbereiding van dit
congres, waaronder wij vele ook hier te lande
welbekende namen vinden, als die van Mme
Féresse Déraismes, présidente de la sociétépour
l'amélioration du sort de la femme, Marguérite
Durand, directrice van de Fronde, Mme Marie
Martin, directrice van het Journal de la Femme,
Jëanne Chauvin, die den doctorstitel in de
rechten verwierf, en andere meer, stelt als
punten van behandeling voorop: gelijkheid van
loon bij gelijkheid van arbeid, gelijkheid van
moraal voor den man en voor de vrouw, alsook
voor beiden gelijkheid van burgerlijke rechten.
Overwegende, dat de vrouw voor de wet nog
altijd eene minderjarige is, dat zij, ongehuwd
zijnde, nog menigen hinderpaal vindt in den
onvermijdelijken strijd om het dagelijksch brood,
zich, welke ook hare bekwaamheid zij, een loon
ziet uitkeeren kleiner dan den man onder
gelijke omstandigheden zoude worden uitbe
taald, en als zij gehuwd is, haar vermogen
zoowel als de opbrengst van haren arbeid het
eigendom zijn van haren echtgenoot, meent de
commissie, dat gelijk loon voor gelijken arbeid
slechts een eisch van billijkheid is, en even
eens slechts billijk het verlangen, dat vrouwen,
cijnsbair aan den fiscus en verantwoordelijk
voor hare daden tegenover de wet, zullen
worden gehoord by de samenstelling der wetten,
waardoor z?j zullen worden bestuurd. Te onder
zoeken langs welken weg hieraan kan worden
voldaan, acht de commissie eene zaak wel
waardig de aandacht van wetgevers, van staat
huishoudkundigen, van allen, wier verlangen
uitgaat naar recht en verbetering. Daarom
noodigt zij met aandrang tot dit congres allen,
die belangstellen in de toekomst van het
menschelijk geslacht en hoopt, dat die uitnoodiging
gehoor zal vinden binnen Frankrijk en daar
buiten. 1)
Ook daarbuiten. Want de vragen door de
commissie in behandeling gebracht, klinken hier
en ginds, klinken overal. Zy zijn geen bran
dende vragen in Frankrijk alleen. Zij trekken
de aandacht allerwege en vele moeielykheden
waren lichter te effenen, veel kwaad ware sneller
overwonnen, indien de vrouwen van de eene
natie aan die van de andere mededeeling wil
den doen van hetgeen door haar in die richting
werd voorbereid en gewerkt, op welke uitkomsten
zij mogen bogen, welke proefnemingen zij als
mislukt moesten opgeven, welke middelen zy
ondoeltreffend hebben bevonden. Het is juist
bij vragen als deze, dat de internationale soli
dariteit der volken sterk tot bewustzijn komt,
dat men leert beseffen, dat de ware belangen
van de verschillende groepen der menschheid
niet met elkander in strijd kunnen zy'n, maar
dat de hoogste belangen altijd samenvallen.
Het is deze gedachte, welke het leidende
beginsel is van alle Vrouwenraden, die het
Hoofdbestuur van den Internationalen Vrouwen
raad heeft doen wenschen gehoor te geven aan
het verzoek door de Fransche vrouwen tot hen
gericht, om zich op deze congressen te doen
vertegenwoordigen. Men wilde zelfs meer dan
dat. Zoo mogelijk wilde men gedurende de
drie volgende zomermaanden een vast bureau
openen te Parijs, in de meening, dat daar juist
thans de noodige krachten bijeen zijn om te
komen tot de oprichting van eenen Nationalen
Vrouwenraad in Frankrijk. Nog altijd wordt
deze gemist onder die negen Nationale Vrou
wenraden, welke te samen de kern vormen
1) Voor deelneming melde men zich aan bij
Mme Marguérite Durand, sécrétaire générale de
la commission d'organisatitm du congres inter
national de la condition et des droits des femmes.
van den Internationalen Vrouwenraad, die eens
alle volken hoopt te omvatten. Gelukkig, dat
ons Nederland tot dit eerste negental behoort.
De oprichting echter van een
informatie-bureau,zooals de presidente van den Internationalen
Raad, Mrs. May Wright Sewall, het zich denkt:
namelijk eene plaats van samenkomst, waar
vrouwen van alle landen met elkander in kennis
kunnen worden gebracht en in de gelegenheid
worden gesteld tot onderlinge bespreking van
de verschillende bewegingen van onzen ty'd,
gaat met groote kosten gepaard. Met warme
dankbaarheid werd daarom de steun van de Re
geering der Vereenigde Staten aanvaard, die
in haar Paviljoen op hef tentoonstellingsterrein
de noodige localiteit beschikbaar stelde en van
verschillende zijden kwamen ook de noodige
gelden in. Holland is hierbij niet achterge
bleven. Op de vergadering van het Hoofdbe
stuur van den Internationalen Raad op 25 Juni
a. s. kan mevrouw de douairière Klerck?van
Hogendorp, presidente van den Nederlandschen
Nationalen Raad, eene belanrijke gift over
brengen, afkomstig van bijdragen van drie der
aangesloten vereenigingen hier te lande en
van n belangstellend particulier.
Dat niet nog meerderen dit voorbeel<$rplgden
is zeker wel toe te schrijven aan het feit, dat
het doel en het werken van den Internationalen
Vrouwen Raad nog weinig bekend zyn en niet
altijd goed worden begrepen. En toch als weg
bereider van de komende eenheid der volken
heeft h\j zulk eene grootsche, zulk eene ver
hevene roeping. Er is een tyd geweest," zoo
spreekt Mrs. Sewall, de sympathieke oprichtster
van den Bond, er is een tijd geweest, dat de
verschillende landstreken van de wereld geheel
afgezonderd lagen, eenzaam en alleen, afge
scheiden van alle overige door onoverkoombare
bergruggen, doer onbegaanbare woestijnen,
door onafzienbare zeeën, door onoverbrugde
stroomen, door ondoordringbare wouden, waar
nog geen pad gebaand was. Door zijn vernuft,
zy'ne vindingrijkheid, zy'n ondernemingsgeest
heeft de mensch al die kloven overbrugd, en
thans zijn door middel van tunnels, van bruggen,
van spoorbanen,van trans-atlantische scheepvaart,
van electrische kabels alle afstanden te niet ge
daan, alle scheidsmuren geslecht en al die aard
rijkskundige eenheden vereenigd tot n groot ge
heel. Maar waartoe, vraagt zij, ook die landstreken
tot elkander gebracht, zoo niet het einddoel is de
geestelijke eenheid der volken mogelijk te
maken? Het is de geestelijke eenheid van
volkeren der wereld, die het wezen, de kern
is van den Internationalen Vrouwenraad. Daar
voor arbeidt hij, daarnaar streeft hij ...." 1).
Zijn algemeen beginsel, zooals dat staat afge
drukt aan het hoofd zijner statuten, luidt als
volgt:
Wij vrouwen van alle Natiën, vast overtuigd
dat het heil der menschheid zal worden be
vorderd door meer eenheid van gedachten,
streven en sympathie en dat eene georgani
seerde vrouwenbeweging het welzijn van huis
gezin en staat 't meest zal ten goede komen,
sluiten bij dezen een verbond om samen te
werken ten einde toepassing te verkrijgen in
zeden, wetten en maatschappij van den Gulden
Regel: Doe anderen, wat gy wilt dat zij u
doen."
Te dien einde wil de Raad een middel van
gemeenschap zijn tusschen vrouwenverenigingen
in alle landen, om door eenheid en aansluiting
versnippering van krachten te voorkomen en
het vormen van eene menigte vereenigingen
voor hetzelfde doel, onwetend en onaf hankelijk
van elkander, te ontraden en overbodig te
maken. Door zijnen invloed en zijnen rijkdom
aan nauwkeurig verzamelde gegevens kan hij
veel bydragen om gemeentelijke, provinciale en
nationale wetgevende lichamen van dienst te
zyn by herziening en uitvoering van die wetten,
die betrekking hebben op vrouwen,-kinderen
en huisgezin. Een middelpunt wenscht hy' te
vormen voor de vrouwen van alle volkeren, die
wenschen voor anderen te leven en de wereld
een weinig beter achter te laten, dan zij by
hare geboorte was; haar gelegenheid verschaffen
om hare kennis uit te breiden, haar vertrouwen
in eigen arbeid te versterken en haar begrip
van dien van anderen te verbeteren door uit
wisseling van meeningen en persoonlijke kennis
making.
En hun, die meenen mochten, dat de Vrouwen
raden zóó uitsluitend den werkkring der vrouw
bedoelen, dat zij niet beseffen, dat haar arbeid
eerst ten volle loonend wordt in samenwerking
met den man hun, die vreezen mochten,
dat het vereenigingsleven der vrouw afbreuk
zal doen aan het gezin, hun willen wy ten
slotte nog herinneren de schoone woorden
van Lady Aberdeen in hare openingsrede van
de vijfjaarlyksche samenkomst van den Inter
nationalen Raad ten vorigen jare te Londen
gehouden. Wy houden vast", sprak deze toen,
aan de overtuiging, dat de eerste taak der
vrouw ligt in haar gezin. Het gezin is de maat
staf, waarnaar zy zal worden geoordeeld. Het
gezin bepaalt de waarde, de kracht n van
haar n van haar volk. Met het gezin staat of
valt de Staat. Maar allen haken wij naar een
beter en gelukkiger land en wil dat niet met
andere woorden zeggen: een land met een
beter, gelukkiger, oprechter, reiner en heiliger
huiselyk leven ? Een huiselijk leven in gezinnen,
waar allen deelachtig zyn hun geboorterecht
van gezondheid naar lichaam en ziel; waar de
omstandigheden niet zooals nu maar al te
dikwy'ls een verhindering zyn om te leven zy'n
leven in waarheid en reinheid; waar vernuft
en vindingrijkheid den huisarbeid hebben ver
licht; waar de opvoeding kweeken zal in den
man en in de vrouw, zelfkennis, zelfverlooche
ning, zelfeerbiediging en zelf beheersching, waar
men zyne rechten zal vergeten om slechts aan
zy'ne plichten te denken; waar het bittere van
familiebanden niet geacht zal worden om hun
1) Report of Councils Transactions. 1899.
zoet. En de kinderen van die komende dagen
zullen in die gezinnen opgroeien tot betere
ouders, tot betere burgers van den Staat, tot
betere mannen en vrouwen.
Als ouders zullen zij wyzer van begrip
zijn en liefdevoller in toewijding; als burgers
warmer in vaderlandsliefde en dieper door
drongen van het besef hunner persoonlijke
verantwoordelijkheid; als mannen
envrouw e n zullen zij ijveriger zyn in den dienst der
gemeenschap, dankbaarder voor de schoonheid
en blijdschap des levens, beslister en stand
vastiger in zyn stry'd, zyn smarten en zyne
verzoekingen, vol van dieper eerbied en krach
tiger geloof in de dingen, die van de Eeuwig
heid zyn.
Dat is de toekomst, waarvoor wij willen
arbeiden.
Moge God daartoe met ons wezen."
JOHANNA NABEH,
Afgevaardigde voor Nederland van het
pers-comitévan den Internationalen
Vrouwenraad.
De Freflerifia Bremer-vereeniging inStocïnolm.
Nog een paar maanden en dan zal het beslist
zijn of Marie Jungius' uitstekend plan hier in
de naaste toekomst verwerkelijkt zal worden.
't Is daarom misschien van belang te wijzen
op het volkomen succes en de uitmuntende
resultaten, die een dergelijke inrichting in het
buitenland heeft.
Reeds vroeger schreef ik, dat er in Finland
een bureau voor arbeid van vrouwen bestaat,
maar veel uitgebreider is de werkkring van
de Frederika Bremer-vereeniging in Zweden.
Na reeds jaren lang het gemis gevoeld te
hebben aan samenwerking van alle vereeni
gingen voor vrouwenbelangen, besloot men in
1885 een vereeniging te stichten, die een
levende herinnering zou zijn aan Frederika
Bremer, de begaafde baanbreekster van de
vrouwenbeweging in Zweden.
Daar men overtuigd was, dat het belang en
de ontwikkeling der vrouwen onafscheidelijk
aan dat der mannen verbonden is, en haar
ontwikkeling de heele maatschappij ten goede
komt, besloot men, dat het doel van deze
vereeniging zou zijn, door samenwerking van
mannen zoowel als vrouwen, de ontwikke
ling der vrouwen op zedelijk, intellectueel en
economisch gebied te bevorderen.
Onafhankelijk van alle klasseyerschil zoowel
als van de politieke en religieuse partyen,
zou deze vereeniging vry en zelfstandig
werken met al de goede krachten uit alle
verschillende kringen, die belangstelling voor
de zaak gevoelden. Het bestuur van deze ver
eeniging bestaat dan ook uit mannen zoowel
als vrouwen, terwyl de leden over het heele
land zijn verspreid.
't Eerste werk van de nieuwe vereeniging
was een kantoor te openen, een middenpunt
voor allen arbeid voor vrouwen.
Dit kantoor, aanvankelijk in kleine lokalen
gehuisvest, werd telkens en telkens uitgebreid,
een uitstekend teeken, dat het aan zijn doel
beantwoordt. Ontelbaar zijn de dames die door
bemiddeling van dit kantoor jaarlijks een be
trekking kry'gen als onderwijzeres, huishoudster,
in een zaak of op een kantoor enz. Verder
geeft dit kantoor ook (evenals juffrouw Jungius
in haar plan beoogt) alle mogelijke inlichtin
gen en raad aan iedereen, die dat noodig
heeft, niet alleen op economisch, jurisdisch en
hygiënisch gebied, waarvoor talrijke deskun
digen aan de vereeniging verbonden zijn, maar
ook raadt en ondersteunt het bestuur de ouders
en opvoeders zooveel mogelyk bij de opvoeding
en keuze van beroep hunner dochters. Verder
zorgt de vereeniging ook voor
ziekenverpleegsters, zoowel in de stad als op het land.
Zooals men weet bezitten de vrouwen in
Zweden reeds jarenlang communaal stemrecht,
evenals ze zelf ook gekozen kunnen worden
tot leden van schoolcommissies, van 't arm
bestuur en den kerkeraad. Talrijk zijn dan
ook de vrouwen die in deze besturen zitting
hebben. Da Frederika Bremer-vereeniging
steunt en wekt zooveel mogelyk de belang
stelling der vrouwen voor gemeentelijke zaken.
Nu onlangs heeft de vereeniging een ver
zoekschrift aan den koning ingediend om
politiek stemrecht voor vrouwen. Het verzoek
betreft voorloopig alleen de zelfstandige,
belastingbetalende vrouwen, die ook reeds
communaal stemrecht bezitten. Hoewel er nog
niet veel kans bestaat, dat dit verzoek direkt
ingewilligd wordt, meent »Dagny", het orgaan
van de vereeniging, toch, dat het niet lang zal
duren, dat zoo'n gewichtig vraagstuk, trots de
vele moeilijkheden daaraan verbonden, spoedig
tot een gelukkige oplossing wordt gebracht.
De meeste bestuursleden nemen ook zit
ting in de comité's, die voor verschillende
doeleinden gevormd zy'n; zoo bezit de vereeni
ging een ziekenkas met het doel onderwijze
ressen en andere arbeidende vrouwen in gelijke
positie in geval van ziekte hulp te verschaffen;
een fonds om jonge meisjes by hun verdere
studie thuis met inlichtingen en raad bij te
staan. Vele bekwame leeraars en leeraressen
staan de vereeniging by voor dit doel.
In de overtuiging dat uitspanningslektuur
een grooten invloed op de vorming van het
karakter der kinderen heeft, bemoeit de ver
eeniging zich ook met kinderboeken, en zorgt
een bepaald comitévoor aanbevelenswaardige
boeken en worden nu en dan prijzen uitgeloofd
voor de beste kinderboeken.
Dank zij het streven van de Frederika
BremerForbund werd ook de eerste tuinbouwschool
voor vrouwen in Zweden opgericht en ont
vingen verschillende leerlingen, die later als
kweeker een goed bestaan vonden, ondersteu
ning by' hun studie.
Jaarlijks trekken talrijke arme Zweedsche
meisjes uit hun land, om in 't buitenland,
vooral ook in Denemarken, een plaats als
dienstmeisje te zoeken. Hun positie was vroeger
zeer slecht, maar die is veel verbeterd door
de zorgen van de vereeniging.
Zoo ziet men dat deze in werkelijk
heid geen verschil maakt in stand, maar
helpt, raadt en steunt, waar ze kan. In 1888
is men begonnen een fonds te stichten om
meisjes by' hun vakstudie ' te helpen, ze be
kwaam te maken om later een zelfstan
dige positie in te nemen. Al heel spoedig
was het benoodigde kapitaal aanwezig en kry'
gen jaarlijks vele meisjes een ondersteuning
uit dit fonds.
Dit is nog lang niet alles wat de Frederika
Bremer-Forbund uitwerkt. Oneindig veel in
vloed heeft deze vereeniging uitgeoefend op
de verbetering van de maatschappelijke positie
van de vrouwen; de voordrachten die 's winters
gehouden worden, werken veel daartoe mee.
(Ook in Zweden bestaat evenals in heel
Skandinavie het aardige en navolgingswaardige ge
bruik, dat de leden van de vereeniging ook na
den voordracht een ty'd lang in gezelligen
kout bijeen blijven. Ook wordt er vaak na een
voordracht door de verschillende leden gemu
siceerd of gereciteerd, Dat is een uitstekend
middel om de leden tot elkaar te brengen,
verschil in stand te doen vergeten, en een
innigen band tusschen alle leden tot stand te
brengen.)
Dit is een zeer kort overzicht van de ver
schillende werkzaamheden van de vereeniging,
en wat ze in 't verleden verricht heeft. De
vele uitstekende krachten, die haar ten dienste
staan, de sympathie, die ze by vele van Zwedens
eminentste mannen en vrouwen gevonden heeft,
zyn een waarborg, dat deze vereeniging, ook
in de toekomst een waren zegen voor alle
arbeidende vrouwen zal zy'n.
Nu ik een en ander van de Frederika
BremerForbund verteld heb, is het zeker hier ook
wel op zyn plaats een woord te wijden aan de
nagedachtenis van een der stichtsters en be
stuursleden van deze vereeniging, die nu onlangs
plotseling overleden is in den bloei van haar
jaren.
Dr. Ellen Fries was de eerste vrouwelijke
dokter in de philosofie in Zweden, ze was rektor
aan de Ahlinkaschool in Stockholm en arbeidde
tot haar dood voor het welzijn van deze school.
Dr. Ellen Fries was in alle opzichten een
hoogstaande vrouw. Ze heeft talrijke belangrijke
historische werken geschreven, maar dat was
niet genoeg voor haar onvermoeibaren arbeid
zaamheid. Ze beschouwde de ontwikkeling der
vrouwen als een van 's levens opgaven. Ijverig
nam ze dan ' ook deel in alle bewegingen op
sociaal, politiek, literair en pedagogisch gebied.
Ze was een van de stichtsters van de Frederika
Bremer-vereeniging, zoowel als van den Natio
nalen Vrouwenraad in Zweden.
Bij haar dood heeft een anonieme gever
een fonds opgericht voor vrouwelijke historici,
dat Ellen Fries' naam zal dragen.
Zweden en vooral de Zweedsche vrouwen
hebben een belangrijk verlies geleden door den
dood van deze begaafde, onvermoeibare vrouw.
B. NORT.
?llltllllllllllllllMlllllllllllllllllttllllll
CIMvdw.
IIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilHHHIIHIllMIIIMIIIIHINNI
Haarlem in feestdosch. Mevrouw Krüger.
Onverantwoordelijke huwelijken.
Handdruk en gezondheid.
Een hoog-blyde, een overgetely'ke dag was
14 Juni j.l. voor Haarlem en voor allen die
zich derwaarts gespoed hadden. Met de
Oranje-traditie als zou 'Spaarne's
bloemenstad niet in gunst en eere staan by het
vorstenhuis, is gebroken.
Wilhelmina de jeugdige, de
betooverendliefelyke vorstin komt gaarne in Haarlem; de
autoriteiten der stad en al haar bewoners
stralen van vreugde zoodra de koningin in
hun midden verschijnt.
Alles droeg er toe by de hooggespannen
verwachting niet te leur te stellen. De
smeltheete dagen, waar wy bewoners der lage landen
over 't algemeen zoo kwalijk tegen kunnen,
waren op dien gedenkwaardigen veertienden
Juni overgegaan in een milde temperatuur
dank zij een opwekkend briesje. Een helder
zonnetje gloorde door de woelig-drukke straten;
overal wapperden de frissche kleuren van onze
vlag; liefkozend gleden de zonnestralen langs
bloemenversieringen en smaakvolle
winkelPrompt op tyd l'exactitude est la politesse
des rois (Maxime de Louis XVIII) verscheen
Wilhelmina, vergezeld als alty'd van haar
moeder.;_pnze koningin betrad met haar gevolg
het keurige paviljoen geplaatst recht tegenover
het te onthullen standbeeld van Frans Hals.}
Koningin Wilhelmina droeg een licht zee
groen toilette; haar moeder was gekleed in
licht lila moirézijde; zóó goed harmonieerden
die twee tinten dat zy voor de toeschouwers
een zachte oogenstreeling waren.
? Fier en toch innemend stond zy daar, onze
geëerbiedigde vorstin, met kalme waardigheid
luisterend naar de lange rede van den voor
zitter van de feestcommissie!) Negen minuten
duurde deze monoloog. Negen minuten\\...
Koningin zyn brengt lusten en lasten.)
Onbewegelijk stond zy; het lieve trotsche
kopje een weinig achterwaarts, de rechterhand
schuin over de linker, zoodat de rechterarm
van schouder tot pols een onberispelijk zuivere
lyn beschreef.
l Eindeli/jk! mocht zy aan het koord trekken
en viel het doek dat het standbeeld nog voor
onze oogen had verborgen.)
Geen schetterende fanfares van het muziek
corps op de tribune, geen breedaanzwellende,
forsch opklimmende hoera's van de toeschou
wers. Stemmige muziek; uiterst fatsoenlijke,
tamme vreugdekreten. Onvervalscht nationaal:
kalm, afgemeten, deftig, bezadigd. Wat zou
de snaaksche, lustige zeventiende-eeuwsche
schilder zelf onbedaarlyk gelachen hebben om
die kille vprmely'kheid \
Een pittig liedeken, een vrooly'ke rondedans
uitgevoerd om het voetstuk van zyn beeld
waren hem liever geweest.
By ons is Jan alty'd beducht dat vriend
Piet en Klaas het gek zullen vinden wanneer
hy zijn blijdschap uitdavert. De vele vreem
delingen, Belgen, Franschen, Dnitschers en
Italianen, zullen in hun land teruggekeerd voor
de zooveelste maal kunnen vertellen, dat die
beste, brave, goeie Hollanders veel deftigheid
maar weinig geestdrift aan den dag leggen.
Met gratie legde Wilhelmina een lauwer
krans met rood, wit en blauwe linten aan den
voet van het zoo even plechtstatig onthulde
baeld.
\De kunstzin van ons volk kan zonder
nadeelige gevolgen nog een beetje worden
ontwikkeld. Toen ik, na afloop der feestelijke
onthulling, schuifel-voetend door het dichte ge
drang ging, hoorde ik een «nette" burgerjuffrouw
zeggen: »Wat een drukkie voor zoo'n dronken
schilder! As een gewone schilder z'n eigen
bedrinkt wordt-ie naar 't beroo gebracht!" l
* * -^
*
Mevrouw Krüger, «Tante Sanna" zooals zy
in Transvaal genoemd wordt, barstte in snikken
uit toen de nederlaag der Engelschen bij
Spionkop, haar werd voorgelezen dooj haar
kleindochter, Nettie Eloff. Die 600 lyken van
jonge mannen op het kopje gevonden, verstijfd
en badend in hun eigen en elkanders bloed,
jammerly'k gestorven zonder eenige hulp of
troostrijke woorden, wekten haar diepe deernis.
In hartstochtelijke bewoordingen liet msvrouw
Krüger zich uit over het verdriet der moeders
over de smarttranen, die zouden vloeien langs
de wangen van zooveel vrouwen, wanneer het
wreede bericht van den dood harer lievelingen
haar zou bereiken. Van mevrouw Krüger zelf
waren op dat oogenblik 4 zonen, (J schoonzoons
en drie- en-dertig kleinzoons onder de wapenen.
»*.*
Gaandeweg komt men in het goede spoor.
Of wij het nog zullen beleven? Voorspellen
durf ik 't niet; wel vurig wenschen. Er be
hoorde een wet te worden gemaakt, door
niemand te ontduiken, dat er geen huwelijk
mocht gesloten worden tusschen menschen
lijdend aan een ongeneeslijk euvel of met booze
kiemen erfelijk belast.
Man en vrouw moesten aan den ambtenaar
van den burgerlijken stand een verplichtend
attest voorleggen, waarin verklaard werd dat
na een streng medisch onderzoek was gebleken
dat de aspirant-echtelingen volkomen gezond
en niet erfelyk belast waren.
Wat heillooze jammertooneelen van weg
kwijnende mannen en vrouwen, van rampzalige
stumpertjes, die nimmer uit het Nirwana
hadden mogen komen, zouden ons bespaard
worden.
In de Académie de Médecine heeft professor
Pinard naar aanleiding van een ernstige studie
van dokter Cazalis, nog eens met heiligen ernst
en diepe verontwaardiging gesproken over de
onverantwoordelijke, niet mensehwaardige hu
welijken die gedachteloos worden aangegaan.
Tegen die wandaad verheffen beide geleerden
krachtig hun stem. Moge die niet langer zyn
als van een roepende in de woestij u!
* *
*
Ieder weet wat de Génestet van den handdruk
heeft gezegd. In het maandblad van dr. Van
Hamel Roos en Harmens lezen we het volgende:
»Van de vroegste tijden af, is het een vaste
gewoonte van den geneesheer geweest, om zijn
patiënt by zijn bezoek direct de hand te
vatten en den pols te voelen. Nog in deze
dagen zou een doktor, die deze voorbereiding
tot het onderzoek verzuimde te nemen, het
vertrouwen van vele zyner patiënten verliezen.
Het is natuurlijk geen formaliteit doch een
plicht, die vervuld moet worden, om de juiste
voorschriften te kunnen geven.
Volgens het Journal d'Hygiène zou de ge
neesheer deze handeling zeer geschikt kunnen
vervangen, door den patiënt by het binnen
komen terstond de hand te bieden, want uit
diens handdruk zou de meer of mindere ernst
der ongesteldheid duidelijk blijken. De hand
druk van een gezond mensch is vrij, opgewekt;
dikwerf ruw. De handdruk die slap en zonder
druk wordt gegeven, verraadt weinig
lichaamsof geestkracht. Is de handdruk kort en zenuw
achtig, zoo heeft men met een levendig en
prikkelbaar temperament te doen.
De hand die zich lydelyk en krachteloos
aanbiedt, verraadt nagenoeg alty'd een
ziekelyken toestand.
De geneeskundigen zouden dus in den hand
druk een hulpmiddel te meer kunnen vinden,
om hun het maken eener diagnose te verge
makkelijken."
CAPRICE.
Victoriawater.
Ten bewyze dat het hier te lande zoo gunstig
bekende Victoriawater uit de Bron te
Oberlahnstein ook in Duitschland zeer goed staat
aangeschreven, kan dienen dat het op de on
langs te Duisburg gehouden kookkunsttentoon
stelling werd bekroond met de gouden medaille
als eerste prijs.
F" O S C O, £t£in.g:e:n.?i£i JOOL v o r f r issolxendo d r «t n.