No, 1203 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. tionoaris voorlichting ia! kunnen «even omtrent de reorganisatie en uitbreiding van net bouwtoeiicht,, en, mochten deze nog niet in werking zijn getreden, zal k nonen adnseer«n omtrent d« aanhangige cancept-verorderingeB." En daarop stellen B. en W. voor zulk een hoofdinspecteur te benoemen op een jaarwedde' van f 4000 tot ? 6000. En het waren a de missive tot bege leiding van het rapport a de voordracht om een hoofdinspecteur te benoemen, die op de agenda der raadszitting van heden stonden. * * Het debat dat op het einde der verga dering over beide stukken volgden, miste, na alles wat er toch vroeger gebeurd was, eiken zweem van passie. Bij de missive voerde alleen de heer Kruseman het woord, die, zonder in de bijionderheden der straf zaak te willen treden, uit de vrijspraak van den beklaagde afleidde, dat men zich njet veel moest voorstellen van de inter ventie van den strafrechter, waar het de beteugeling der «uitspattingen van de revo lutiebouw" betrof. Hij concludeerde daar uit, dat de gemeente alles moest doen om te zorgen dat de huizenbouw in Am sterdam zoo solide mogelijk was. De ge beurtenissen toch, die plaats hadden gehad, en eeuigen tijd geleden zoo/.eer de aandacht trokken, stonden niet alleen, maar wel in verband met algemeene toestanden. Het gevolg daarvan was, dat zij elk oogenblik weer konden gebeuren. Dit en de feiten die ter processe waren gebleken deden hem nogmaals op de spoedige behandeling van de nieuwe bouwverordening aandringen. Bij de voordracht om een hoofdinspec teur aan te stellen, waa het vooral de heer Heineken, die het woord voerde. Hij had er geen bezwaar tegen, om tot hoofd van het bouwtoezicht iemand te benoemen, die n aan de eischen van wetenschappelijke bekwaamheid kon voldoen n de noodige practische ervaring bezat, maar hij achtte het voor deze noodig, dat hij voor het oogenblik, waar dat hoofd als organiseerende persoonlijkheid zou moeten optreden, door niet een besluit van den gemeenteraad zou gelimiteerd zijn, en dit zou het geval wezen, wanneer de voordracht »met de toelichting1' ongewijzigd zou worden aan genomen. De heer Kruseman drong er op aan, dat de oproeping voor het ambt zoo alge meen mogelijk zou zijn, opdat deze aan leiding zou kunnen geven tot een alge meene sollicitatie. Hij had voor zichzelf niet het flauwste vermoeden in welke richting gewerkt zou worden, maar wel wenschte hij, dat de keuae zoo ruim moge lijk zou kunnen zijn. Op dit punt werd de heer Kruseman door den wethouder Blooker gerustgesteld. Den heer Heineken wees hij er echter op, dat er op bet oogenblik was een hoofd van het bouwtoezicht en nu was de be doeling der voordracht om boven den tegenwoordigen ambtenaar een hoofdamb tenaar te benoemen. Daar ook de voorzitter in dien geest sprak, herinnerde de heer Heineken aan de zinsnede in de toelichting: »B. en W. denken er daarom niet aan, dezen ambte naar van zijn functfe te ontheffen," daar aan nu denkt de heer Heinekea ook niet maar daardoor werd toch de positie van een ambtenaar verzekerd en kwam dus het aanstaande hoofd van het bouwtoe zicht voor een voldongen feit te staan. Dit nu achtte hij voor de aanstaande organisatie van het bouwtoezicht niet wenschelijk en daarom diende hij het vol gende amendement in: lltllllltlUllltfIHIimfllllllUillfHMlIIIIH ia Vrij naar het Dtiitsch. (Slot.) Bij onze aankomst in de kerk waren wij niet weinig verbaasd te zien, dat er nog niets vjor den doop geread wa<, niettegenstaande wij om 6 unr besteld waren ea het nu minstens half zeven was. Stiptheid is EU juist geen karakter trek van de Russen, zoodat ook hun spreekwoord zegt: Dadelyk over een uur". De kerk was heelemaal leeg, met uitzonde ring van een paar metselaars, die heiig waren de kerk van binnen te wiiten. De versche kalklucht en de ondragahjke hitte dreven ons spoedig de kerk uit, en zoo wachtten wij de komst van den pope geiuldig af. Wy hadden tijd genoeg een buk in 't rond te werpen. Zoo als de meesten der russische dorpss erken, was ook dL-ze op eene hoogte gebouwd en overzag men van hier uit het gansche dorp, dat met de verspreid liggende nut strooien daken be dekte hutten, de onregelmatige tuintjes, waar van slanke, wiegelonde zonnebloemen het voor naamste sieraad uitmaakten, en de patriarchale waterput een schilderachtig geheel vormde ... Maar o wonder l daar verschijnt de koster, zuchtend ondar den last van een g; oot zilveren doopbekken, dat hij uit de woning van den pope gehaald had; achter hem een jongen eveneens met kerksieraden beladen en achter dezen op een eerbiedigen afstand de priester ^elf, her kenbaar aan het lange, togavormige kleed en het golvende hoofdtiaar en baard. Nu moesten ?wügoed- of kwaadschiks weer de benauwde, warme kerk in, waar onderwijl de oude Marja (de baker) het kind uit zijn vermomming ontbolsterd had. Het lag nu in zijn hemdje op de nieuwe stof, die wij liet ten geschenke hadien gegeven, en die bij den doop door den priester zou worden gezegend. Ik had nog even den tijd om den priester toe te fluisteren ons terecht te wijzen, indien wij iets veikeerds mochten doen, toen Marja mij de kleine in de armen legde. Mijn leerling Dimitri en ik namen onze plaatsen vóór het altaar in, de oude baker een schrede achter ons, de jonge vader vlak bg de deur, alsof hij zich over het geheele geval schaamde; anders was er niemand, behalve de »De gemeenteraad enz. besluit B. en W. uit te noodigen den raad voor te stellen: lo. aan het hoofd van het bouwtoezicht te plaatsen een ambtenaar op een bezol diging van ?4000 a ?6000; 2o. daarom trent een aanbeveling aan den raad te doen. Terecht wees toen de wethouder Blooker er op dat de heer Heineken aan zijn voorstel een conclusie had verbonden, lijnrecht in strijd met die van B. en W. De hoofiambtenaar zou dan volkomen vrij zijn, en dit nu wilden B en W. niet. De heer Daniël Schut omschreef daarna de bedoeling van B. en W. vrij plastisch. »Hier staat een paal zeggen deze," zeide hij, »maar daaraan mag de nieuwe hoofd ambtenaar niet raken," en nu waarschuwde hij er voor, dat deze paal voor bekwame mannen, voor »enkele eminente liefheb bers," een hinderpaal zou wezen om te solliciteeren; en toen kwam de heer Serrurier met de vrij ernstige mededeeling, dat in de commissie van bijstand wa« besloten *dat de nieuwe hoofdambtenaar niet ge bonden behoefde te zijn door of aan be staande personen of zaken." De heer Zeehandelaar was ditmaal niet zoo groot een enfant terrible als tevoren. Hij ging geheel en al mémet den heer Heineben. Vast moest echter staan, dat later de benoemde hoofdambtenaar niet zou kunnen zeggen: »ik kon de organisatie niet zoo volkomen maken als ik wilde omdat ik was gebonden aan zekeren ambtenaar." En toen ging het op een stemmen en daarbij zag men het zonderlinge verschijn sel het was toch nog niet laat dat, waar bij de stemming over een vorige voor dracht 31 stemmen waren uitgebracht, thans maar 20 raadsleden in de zaal waren, die met 21 tegen 5 stemmen onder de laatsten die van drie wethou ders zich met het amendement-Heineken vereenigden. Wat is er nu feitelijk gebeurd? Het eigenlijke voorstel van B. en W. luidde: »De Gemeenteraad enz. besluit B. en W. uil te noodigen een aanbeveling in te dienen voor de vervulling der betrekking van Hoofd-Inspecteur van het Gemeente lijk Bouwtoezicht onder bepaling dat aan deze betrekking een jaarwedde zal worden verbonden van f4000 -?0000." Het amendement-Heineken laat den titel van Hoofd-Inspecteur vervallen maar vraagt de benoeming van een Hoofd. Dit wordt met overgroote meerderheid aan genomen, waaruit wij niet anders kunnen concludeeren, dan dat volgens de meerder heid der leden het bouwtoezicht thans geen hoofd heeft, of dat de raad te kennen wilde geven, dat hij een ander hoofd ver langde. Men is dus en dat is de. cardo quaestionis op het voorstel van B. en \V. ingegaan, echter onder voorbehoud, dat men niet de toelichting accepteerde. We hebben van de tafel van het Dagelijksch Bestuur niet gehoord een herhaling van de verklaring in de zitting vati 21 Maart jl. afgelegd: «nagegaan zal worden wat de gevolgen van deze stemming zijn." En toch lag in het niet-accepteereii der appreciatie van den inspecteur van het bouwtoezicbt, neergelegd m de toelichting der voordracht, feitelijK een herhaling der verklaring, door de meerderheid van den raad in de zitting van 21 Maart jl. gegeven, en bevestigd in die van 28 Maart jl., dat zij weigerde de missives van B. en \Y. eu de desbetreffende stukken omtrent de ramp in de Pieter Nieuwlandstraat, voor kennisgeving aan te Lemen en dus de con clusie goed te keuren. metselaars ea eenige dorpskinde.-en op bloote voeten. Da koster hief op eentonige wijs een psalm aan en de plechtigheid nam een aaiiviLg. l moet bskeiiuen dat het volgende balt uurtje tot de onpleizierigs.e rnyns levens behjort. ilet wurmpje, dat ik op de armen droeg, schreeuwde wel niet, ma*r hec spartelde op een verschrikkalyke manier. Ik stond doodsangsten uit dat ik et kind zou la en vaüen. Waarschijnlijk voelde het zich niet op zijn gemak bij mij, die geen. slag had kleine kinderen te dragen; in allen gevalle legde het een hardnekkige woelig heid aan den dag. Af en toe wierp iüMirja een. om hulp smeekenden blik toe, maar te vergeefs. Ook kon ik mijn aandacht niet onverdeeld op het morjieltjd vestigen, want ik moest letten op hetgeen de priester zei, om ham op net juiste oogenblik te antwoorden. Die duobele taak viel mij haa^t te zwaar, en Dimitri moest de vertwrjteUng op mijn gezicht hebben gelezen, wa;it fluisterend vroeg hy, of h i/j de kleine ook vau my zou overnemen. Kiudeiijtc had de pries ter de lange voorpreek geë.udigd. Hy nam het kind, dat door Marja in uen wip van zijn hemdje ontda*n wai en doopte het driemaal in lauw doopwater, waarbij hij heel handig neus, mond en ooren toehield. Desondanks begon hit kind vervaarlijk te niezen en scieen vol strekt niet ingei.omen met deze ba werking, wat hem ook niet kwalijk was te nemen. Nadat hij vlug was afgedroogd, hing de priester hem het kruisje om. Daarop werd hij m naam van den heiligen geest op voorhoofd, oogen, mond, ooren, handpalmen en voetzolen met gewijde olie gezalfd en hem een korreltje zout op de tong gelegd. Dit laatste scheen hem diep te kreuken, hij brak in een jammerlijk geschrei uit, dat hij tot aan het einde van den doop met pathetische volharding voortzette. Njg kwam er geeii eiiid aan zijn martelaarschap. Nu deed de priester waarlijk een poging hem van zijn beetje haar te berooven dour met een schaar drie vlokjes van het achterhoofd af' te knippen (een symbolische handeling, waarvan de beteekenis mij onbekend is gebleven). Nu reikte Marja Dimitri en mij ieder de twee punten van een grooten witten doek, legde het kind zonder verdere ceremonie er in en in deze geïmproviseerde wieg moesten wij het driemaal om het altaar ronddragen. Alleen zij, die dit zelfde hebben doorgemaakt, kunnen zich een denkbeeld vormen van het huiveringwekkende van deze vijf minuten. Ook deze gingen ge lukkig voorbij. Met verlichte harten wendden wij op bevel des priesters het altaar den rug Feitelijk is men dus langs een omweg gekomen, om in deze te verklaren en te doen, wat men wilde ... karakter toont dit echter niet. Woensdagavond. SECANS. MniwIlMMMIIflIIINIMUIMHMMMIIIIIMMMIln Sociale DG Cooseratie en ds ArMtalieffepi. ') i. Ds coöperatie heeft, ala midlel tot verbe'ering der economische positie van die leden der samenleving die te ver van het vuur zitten orn zich. naar behr>oren te warmen, op een heele historie te wijzen. Ea op een historie rijk aan afwisseling ook, vooral afwisseling ten opzichte van de gunst waarin ze bij de arbeiders stond. En nu blijkens de brochure, die de aan leiding dezer bespreking is, de nederlandsche arbeidersbeweging een zeer bepaald en ook theoretisch overdacht standpunt ten harer opzichte wil gaan innemen is het nagaan vau die afwisseling in de historie en van de historie iti die afwisseling niet van belang ontbloot. De coöparatie het tezamen zich in spannen van een aantal personen die onder den druk zitten van het stelsel onzer pro ductie, teneinde eenigermate aan dien druk te ontkomen moest zich wel op zeer ver schillende wijzen vertoonen, om de een voudige reden, dat er heel wat soorten van personen onder den druk zitten, en er ook heel wat soorten van druk zijn, of liever, dat dezelfde druk op heel wat verschillende wii'.en wordt gevoeld. Wanneer de kleinburger de schoenmakersbaas, de kleine bakker, of wie ge maar wilt in den knel komt door de groote fabrieken, die hem, doordat zij goedkooper leveren, juist het grootste contingent zijner klanten, de arbeiders, ontrooven, dan is zijn vrees eene voor hetgeen hij nog heeft, dan is zijn eeoig streven het behouden van zijn schamel bezit. Maar wanneer de arbei der door het fabriek stelsel wordt uitge mergeld in een te langen werktijd voor een loon, waarvan hij amper met zijn pezin kan bestaan, dan is zijn streven niet ge richt op een behouden immers hij heeft niets dan ellende maar naar een ver krijgen, naar een verbetering. De arbeider kaïi slechts iets winnen, de kleinburger kan niets dan verliezen, bij elke stap, die de samenleving verder zet op den weg der ont wikkeling en het is zeer natuurlijk, dat beiden anders denken over de wijze waarop zij zich moeten verzetten tegen, den druk dien het productiestelsel op hen uitoefent. En even natuurlijk, dat zij als ware het bij instinct elkanders methodtn wantrouwen. Da coöperatie is daarvan een voorbeeld. Maar ze is ook een voorbeeld van het feit dat zich evenzeer voordoet, dat de eene klasse leert van de andere en op hare wijze overneemt wat de audere met succes ge bruikt. Kleinburgerdom en proletariaat staan toch wederom op den maatschappelijken ladder te dicht bij elkander om zulk een over-en- weer- werking tusschen beide niet heel natuurlijk te viuden. De coöperatie stamt uit het klein burgerlijk socialisme, dat in Engeland een der uitingen, was van het verzet tegen het nieuw systeem dat duizenden en duizenden, die het voorheen zoo kwaad nog niet hadden met een plotselhigen ondergang bsdreigde. liet was een behoudend verzet zoolang die groote aibeidersmassa, die groote hoeveel heid proletariers er nog niet was, welke in het eerste kwart van deze eeuw opsengehoopt werd in de centia der grootindustrie, in Midden- en Noord Engeland. liet was evenzeer een verzet, dat niet werd geleid door een diep en volkomen besef' van hel peen gebeurde, het was de eenvoudige refL-x beweging van niet verder strekking dau het oogenblik, gericht tegen do oogenblikkelijke bedreiging, die van den dagelijkschen leverancier. Gezamenlijke inkuop toe, om in naam van het kind den duivel en al zijn werken" te bezweren Atrizjan" fik bezweer) en driemaal daarbij op den gro.id te spuwen. Dit eiscbte het russiscae gebruik. Njinja had ons bet onvermijdelijke \an deze handeling uitgelegd, maar op bet laatste oogen blik hadden wij baid^n, Diuiitri en ik, gewei feld het uit te voeren, tot Jat de priester zelf ons toi fluisterde: alsjeblii.fi, nu souwen". Daarmede was het glanspunt van. den doop bereikt. Nog een paar korie gebeden en toen kon ik e.ndelijk (0, met welk een dankbaar gevoel!) mijn kostbaren last in Mirja's handen overgeven. Zij o.itviug hem met een z_-genwensch, wa-irvaa zij een heelen voorraad scheen te hebben, want bij elke gelegenheid b v. bij het instappen iu het rijtuig, bij het binnen komen iu de k-'ik, wist zij er jn te pas te brengen. Wij wilden juist van den priester afscheid nemen, toen bij ons er aan herinnerde, dat wij als peetouders onze namen in het kerkregister moesten inschrijven. Het register was neg bij hem thu s; hy verzocht ons dus met hein mede te gaan om daar onze namen te teeksrien. Zonder nadenken nam ik de uitnoodiging aan L/p dat oogenblik vergat ik de russiscbe gastvrijheid, die het voor een zonde houdt een vreemdeling uit ziju huis te laten vertrekken, zonder hem iets te eten of te drinken te hebbe.i aangeboden. Nauwelijks waren wij in huis bij den priester of daar be gon 't: U zult toch een kopje thee bij ons blijven drinken?" Bedanken hielp niet, wij moesten ons in ons lot schikken. Terwijl wij op het koken van het water in de samowar (een russi.-che waterketel) wachtten, liet de beminnelyke jonge priestersvrouw ons met r.aaven trots haar buis zien: het salon" waarin oen menigte zelfgekweekte planten, onier welke een gummiboom, onze bijzondere bewondering uitlokte, de riet e eenvoudige eetkamer, tevens studeerkamer van den priester, de slaap kamer, enz. Wij zaten op heete kolen ; want wij wisten dat, men bij Stepan met ongeduld op ons wachtte voor het doopmaal. Onze eenige troost was, dat de priester ook tot bet feestmaal was uitgbLoodigd, en wij zonder hem toch niet hadden kunnen beginnen. Toen de thee ingeschonken werd, was die natuurlijk zoo gloeiend heet, dat wij bij de eerste poging onze kopjes zoo gauw mogelijk leeg te drinken, onze lippen deerlijk brandden. (In Rusland n!, wordt de thee zonder melk, inet citroenschijven gepresenteerd). Hoe gaarne had ik bet voorbeeld der russische boeren gevolgd, die hun tschai" uit schoteltjes en fabrikatie van enkele dingen van daaglijksche behoefte meel en brood vooral ziedaar den gewonen vorm der coöperatie dierdagen.die met eenige uitbreiding groeide tot de min of meer van alle benoodigdheden voorziene win kei bazaar. Verschijnselen van i dag, die weer te gronde gingen of over werden gebracht ir grootkapitalistische inrichtingen, maar die zonder twijfel geene illusies hadden van verbetering te brengen in het lot van anderen dan de direct aandaelhebbenden. Dit werd een weinig anders toen met de proletarisatie van den Engelschen arbeider de ellende in da industrie-districten de aan dacht trok van hen, die in nauwe aanra king met die ellende, de nawerking gevoe len der achttiende eeuwsche wijsbegeerte en der groote Fransche revolutie. De kleine burgerij verzet zich tegen wat haar naar beneden drukt, eenmaal beneden begint zij den strijd opnieuw, als arbeiders beweging, maar met alle herinneringen aan het klein bedrijf dat ze zoo juist verliet. .Esrst het jongere nieuwe geslacht heeft zelf standiger Jeeren deuken over wat er met hem gebeurde. Dat geeft aan den strijd legen de ellende een nieuwe uiting. Op die kentering staat de figuur van Robert O wen. Het utopisme van den klein burger vermengd met het revolutionaire van den arbeider. Uit het eerste komt voort de groote invloed, dien hij had op de coöpe ratieve beweging, uit het tweede die welken hij heeft ge >efend op het Chartisme. Wat Oiven van de coöperatie maakte evenwel was evenzeer met revolutionairisme door trokken, a's zijn revolutionaire bemoei ingen dat waren met de utopie. Voor hem was de coöperatie niet slechts een middel om het wat gemakkelijker te hebben in den strijd om het bestaan, maar ook om dien strijd zelf op te h(ffrfn,om »een maat schappij van broederliefde in vrede" te grond vesten, binnen de oude van concurentie en strijd en zoodoende deze zelve langzamerhaijd te vervangen. De coöperatie kreeg daardoor nog een tweede wijze van uiting. Ze werd niet alleen eene voor het gebruik, maar ook eene voor productie. De verbtuikscooperatie vervangt den tusscheubandt'laar eii zijn praktijken van vervalsching en in ieder geval duurder-taaking der waren, de productie coöpe ratie vervangt den ondernemer en zijn winst in het bedrijf. Dit laatste zette, vol gens O wen en zijn volgers het mes in het zieke vleesch zelf der maatschappij: het tastte het kapitalisme aan. Het deed dat zonder twijfel, maar het tasite het aan in den kapitalist, in den ondernemer die op zijde gedrongen werd door de democratie che bedrijfsregeling. Het fystetm-zelf, dat berust op het maken van een overschot uit den arbeid en van een trekken van winst uit de behoeften der verbruikers, bleef evenzeer onaangetast. En in dien meest ellendigen tijdvoorde Eugelsche arbeiders verlieten deze daarom meer en meer htt coöperatie-gebild, een oogenblik ruetzooveel moed en hoop betreden, om zich te begeven op dat gebied van de politieke beweging: het Cnartisme. Beide wijzen van coöperatie hadden gefaald hun de verlossing te geven waarop zij hoopten. Van de productieve kan mende verklaring reeds hierboven leztn uit het feit, dat deze inderdaad het stelsel niet in zijn kern aan tastte eii in dit tweede, dat toch nimmer ten dergelijke re^elii g van het bedrijf vruch'.eii kan af wet pen voor anderen dan zij die diiect detlhi-bhen aan dat bedrijf. Voor de consumptieve is de reden al even gemakkelijk te vinden. D^ze coöperatie ouders-telt toch in de allereerste plaats betaalkrachtige verbruikers. Hetgeen zij kan winnen komt voor. teil groot deel door de mogelijkheid \au groote bedragen a contant af te doen en eischt de contante betaling. En betaalkracht is nu niet juist de meest ken merkende eigenschap van de arbeideis! Daarom was het ledental der winkelvereenigingen zeer gemengd en beftund voor een groot deel uit kltine burgeis wier be langen met die der arbeiders vaak in botsing drinken: maar noblesse oblige". Zoo slurpten wij met doodsverachting en traren in de oogen de warme thee op. Op gevaar af'van onbeleefd te schijnen, gingen wij direct na de thee weg, rnair vóór het buis wachtte ons een nieuwe tegenspoed. Wat was er onderwijl van de stille dorpsstraat geworden? Gedurende onze afwezigheid had zij zich in een door storm bewogen stofzee veranderd waaruit hi-r en tlaar een paar dreigende ho rens, een paarJekop, een varkenssnuit opdoken. De thuiskomst der kudden l Het was hopeloos te wachten. Wij bevalen onze zielen den koet bier en nu ging het langzaam, voetje voor voetje, vo >rwaarts tegen den levenden stroom in. Gelukkig waren onze paarden aan iets dergelijks gewend ; bovendien had A!dm ze uit stekend in bedwang. .Hoerenkinderen op bloote voeten de jongens in linnen kielen en wijde, lange broeken, de mesjes in geborduurde hem den en korte rokken deden iiog ngen, met een groote zweep gewapend vóór ons rijtuig een weg te banen, waardoor de algemeene verwarri g nog toenam Alles liep duor elkander, de dieren verdrongen zich, brulden daarbij hst stof, dat in dikke wolken opdwarrelde. Eindelijk keerde Akim zich om: Ik zie het einde'' (van de kudde natuurlijk). En dat was ook zoo. Na verloop van twee minuten hadden wij den met zekeren trots stappenden, in lompen gohulden herder achter ons gelaten, maar de afstand, dien wij anders in drie minuten af legden, duurde dezen keer een kwartier. In Stepan's hut wilde men juist het eten opdoen, daar men alle hoop had opgegeven ons weer te zien. Bij ons binnentreden stonden alle aanwezigen op, zelfs Jelèna, die gekleed en wel op de bank bij den haard zat. De priester, die met ons in bet rijtuig was meegekomen, zegende van den drempel uit de aanwezigen ; men schoof dichter aaneep om ons de eereplaats aan tafel onder het heiligen beeld in te ruimen. Daarop volgde een kort gebed en het eten nam een aanvang. De baker bood mij eerst een glaasje zuivere wodka" (brandewijn) aan, om op de gezondheid van mijn petekind en van zijn moeder te drinken. Ik wist van Njarija, hoe gewichtig voor het verdere gedijen van het kind dit was in de oogen der boeren; ik paste dus wel op het niet te laten staan. Ik verslikte mij aan bet brandende vocht, overigens onder vond ik er geen nadeelige gevolgen van. Marja stak met welgevallen (ouder het uiten van een zegenwenscb) den roebel in den zak, dien ik haar met het ledige glas in de hand stopte. Bij dergelijke feestelijke gelegenheden moe men kwamen, waardoor de instellingen verliepen. De geschiedenis van de eerste dier O svenistische inrichtingen de Union shop te Brighton toont dit volkomen aan. Het doel was ten slotte te komen tot commu nisme. Ze begonnen evenwel meteen enkele winkel: «Beginnend met het bescheiden kapitaal van 5 pd. st. hadden zij in den loop van het eerste jaar. den wekelijkschen omzet doen stijgen tot 40 pd. st. Maar later hooren wij dat hun voorspoed bij het ophoopen van kapitaal, een oorzaak van tweedracht werd ; de meerderheid wenschte hun oorspronkelijke bedoeling te verwezen lijken en communisten Ie worden, terwijl een meer individualistische minderheid met hun aandeel in het kapitaal uittrok, en daar zij vooral visschers waren, zelf een visschersboot kocht voor 40 pd. st. ..." 2} In 1832 waren er bij de 4 of'500 van derge lijke winkels in Engeland, maar in dien zelfden tyd verdween die te Brightpn en in den loop van 1833 en ;34 verviel de geheele beweging 3). Slechts hier en daar hield zich een enkele staande, maar, zooals miss Potter zegt: »De geschiedenis der arbeidende klasse is in het volgende tiental jaren, tusschen '34 en '44, de geschiedenis van het Charti-me, afgewisseld met overbelan^rijke bladzijden uit de jaarboeken der Trade-Unions". De coöperatieve strooming was in de arbeidersbeweging in Engeland doodgeloopen. Maar ze was n iet dood voor het kleine burgerdom. Hier was het nitt te doen om het kapitalistisch stelsel op te heffen of omver te werpen, maar eenvoudig om het te verzachten, om den druk in bepaalde richting te verlichten. En van dien tijd af wordt de coöperatie een geliefkoosd denkbeeld van de uit die kla*se voort komende hervormers, die erin zien de ge leidelijke genezing der maatschappij door dat het allen deel doet hebben aan de voordeelen van het kapitalisme. En het is vooral de productieve coöperatie die door hen aan de arbeidersbeweging wordt aan bevolen, omdat deze het meest duidt lijk voor hunne oogen dit beweikstelligt: de demokratie in de werkplaats naast het ka pitalisme gehandhaafd in het bedrijf. De theorie werd daardoor, gezien van een ar beidersstandpunt, troebel, en de praktijk werd het zoodoende ook. Doch u a het verlonpen der Cbartistenbeweging keerde de Engelsche werkman weer terug tot het oude middel. Het is van dat oogenblik, dat de bekende sticht ing der Rochdale Pioneers dagteekeut. Een nieuwe consumptieve coöperatiebeweging, die zich steeds meer uitbreidde tot ze eigen fabrieken kon cxploiteeren, met eigen stoomvaartlijn de goederen kon halen en millioenen winst maakte. De arbeiders namen weder het middel der kleine burgerij over, om zichzelf te helpen, ui a ar zij pasten het toe met grooter s-olidariieitsgevoel en met een zekere indachtigheid aan de nood zakelijkheid, van dit middel vast te knoopen aan den strijd der vakvereenigit gen. De steun door de coöperatieve verbruiksvereenigingen aan de stakende arbeiders ge geven beloopt groote bedragen. Van de groote mijn werkersstaking in 1893 wordt bv.yeihaald:»MeeimaJen kramen ook den arbeiders hun plaatselijke verbruiksvereenigingen ten goede. Van de 24000 iu ij n arbeiders van Zuid-Yorkshire behooren zoowat 10000 tot d^ c( operatie te Barnsley die in Augustus haar half j aai lijksche divi denden verdeelde, gtnrdddd ?30 per lid; bovendien hadden nog vete andere mede leden ar.dere voidtringen bij de vt rteniging, die zij nu te gelde [naakten, en bovendien besloot deze vereeniging toen de nood zich zeer sterk deed gevoelen gedurpnde de volgende vier weken telkens ? 3000 aan de afdetlingen tot verdeeling onder de nood lijdende leden te zenden. In het geheel had deze coöperatie toen 2000 pd. st. eene andere die te Il'pley 1500 pd. st. uitgegeven voor ondersteuuiiig!>doeleiiidrn... Nog worde vermeld dat een auder te Mnnchesler een maal UOO pd. st. toezond". 4) Maar deze verschijnselen zijn bepaald nilllllilliiiitiiiiiiliii IIIIIIMIIIIIIU in Rusland met fooien om zich heen strooien als het ware. Voor het geringste dienstbetoon wordt op een natcbai" (tbi i) gerekend. Nu kwam Jelèa aan de beurt, 't Is nauwe lijks te gelooven,; maar bet volgerine is een feit: een rauwe komkommer, een stuk rogge brood en eveneens een glas w ó Ika werd de jonge moeder toebedeeld. En wee haar! wan neer zij iets laat staan. Elke ziekte, die het kind later inocnt krijgen, wordt onverbiddelijk toegeschreven aan dit gehrek aan piëteit. Ons maal bestond uit Kascha". (boekweitegort) gebraden kuikentjes en Kiessèl" een lekker zoet gerecht, gelijkend op gelei van vruchtensap; versche komkommers en roode biet werden als toespijzen rondgediend. De dranken bestonden uit wólka, kwas (een zuurachtige mousseerende wijn) en thfe, die bij geen enkel russifch maal ontbreken mig. Daarbij het heer lijke boerenbro3d rogge- zoowel als wittebrood, en tot dessert watermeloenea en pruimen. Wij aten uit houten schotels, maar het eten smaakte er niet minder om. Men had zelfs messen en vorken klaargelegd, ten minste voor ons, de eeregasteu de anderen deden het eenvou diger. De thee wordt uit glazen gedronken, waarbij men van tijd tot tijd een stukje suiker afbeet; theelepels kende men er niet Ka af loop van den maaltijd werden ons fijrie gebor duurde handdoeken gereikt om onze vingers er aan af' te vegen, eene gewoonte, die van oudsher dateert. Nu wij onzen plicht volbracht hadden, konden wij aan naar buismaan denken. Stepan's speech" om ons te danken voor de eer hem en zijn huis bewezen door ons bezoek, nam ons niet lang in beslag; mijn antwoord daarop kenmerkte zich door nog grootere beknoptheid. Wij namen van Jelèna afecheid zij was al half bewus teloos van moeheid de anderen begeleidden ons tot voor het huis. Daar zat Akim stijf op den bok, alsof hij al dien tijd zich niet ver roerd had maar zijn gelaat was iet of wat rood gekleurd en een vergenoegd lachje scheen aan te duiden, dat ook hij de voordeelen van een doopfeest wist te waardeeren. Alweer moesten wij onze handen voor een kus toe steken. Een laatste S Bógom" (met God) van de achterblijvenden, en met een zucht van ver lichting leunden wij achterover in de zachte kussens van het rijtuig en lieten de frissche avondlucht onze verhitte wangen afkoelen. Het tooverachtig russische schemerlicht om ringde ons, hier en daar schitterde een ster zoo reden wij huiswaarts.