Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WE E KB L A D,, V O O R NEDERLAND.
No. 1205
vakken: plant- dierkunde, delfstof kunde, natuur.
kunde, scheikunde en als een aanhangsel van
dierkunde anatomie en physiologie van den
mensen en in Pruissen wordt ook nog gezond
heidsleer behandeld. In werkelijkheid staan de
3 laatste vakken slechts op papier, want de
t\jd die men er aan besteedt is zoo bespottelijk
miniem, dat aan een ernstige behandeling van
dat rak niet gedacht kon worden en men het
net 200 goed van den rooster kon afvoeren.
Dat geschiedt op de bevoorrechte onderwijs
inrichting voor jongens. Hoe het gesteld is op
de ten achter gestelde meisjesscholen behoef
ik niet te vragen.
Zoolang de Regeering dit vak niet in be
scherming neemt, zullen wij te vergeefs op
verbetering hopen. Daarom moet een ieder
in zijn kring werken voor de invoering van een
systematisch en voldoend onderricht in het
menschelyke lichaam en de gezondheidsleer op
alle scholen van af het yolkschool tot op het
gymnasium. Dit onderwys moet alleen door
artsen worden gegeven, omdat de arts uit een
bron van kennis ervaring put, terw\jl de leek
slechts het theoretisch aangeleerde kan terug
geven.
Intusschen blijft den individu, die het ern
stig meent met z\jn plichten jegens zich zelf,
zqn familieleden en pleegkinderen en't publiek
niets anders ovei als de taak, door de school
verzuimd, door zelf-studie te vervullen. Want
n ding is zeker. Die kennis w noodig \oor
eene verstandige levenswijze, en die in on
wetendheid volhardt, zal vroeg of laat en dikwyls
er bitter voor moeten boeten.
En 't allermeest geldt dit de vrouw en niet
alleen om de plaats die z\j in het gezin be
kleedt en haar invloed op de levenswijze van
alle familie-leden, maar omdat zij het
moeieIjjkste standpunt inneemt voor het behoud van
haar eigen gezondheid. Van de wieg af wordt
tegen de gezondheid der vrouw gezondigd.
Van hare eerste schreden af loopt zij aan den
leiband van vooroordeelen en van
omstandigdigheden, die haar in alles tot een wezen van
den 2den rang stempelen. Oneindig meer dan
den jongen wordt haar te kort gedaan in voeding,
beweging en rust. De eerste misdaad aan haar
gepleegd is de Meeding. Reeds het kleine
meisje kan zich niet zoo vr\j bewegen als haar
broer. De kleederen laten dat niet toe; die
zjjn van lichte stof vervaardigd en scheuren
eerder als jongenkleederen, z\j moeten dus
ontzien worden. Spoedig komt daarby het on
zalige idee van fatsoenlijkheid," dat het meisje
een dwangbuis aandoet en elke natuurlijke
lichaamsbeweging als ongepast" veroordeelt.
Terwijl de jongen op zyn weg naar school
rent, met zijn kameraden stoeit en worstelt,
stapt het meisje heel netjes en deftig erheen.
Op de gymnastiekles mag zij meestal die oefe
ningen niet meemaken, waarbij het gebruik
van een korte broek noodzakelijk is.
Openbare gymnastieklocalen bestaan voor
haar niet, van alle andere lichaamsoefeningen,
die haar broer doet, is zij eveneens zoo niet
in theorie dan toch zeker in de praktyk uit
gesloten.
Zy begeleidt hem zelden of nooit op zy'ne
groote wandelingen in de vry'e middaguren,
zelden of nooit gaat ze met hem roeien of
balspelen, 't Is al veel als zy zwemmen mag, en
ook daartoe vindt z\\ niet altyd gelegenheid,
terwijl die voor haar broer altyd bestaat. Zoo
gewent zy zich aan t'huis zitten, waartoe zij
volgens de traditie behoort, en daar houdt zij
zich bezig met vrouwelijke huiselijke bezigheden,
met naaien, haken, borduren, breien, alsof er
tegenwoordig geen machines daarvoor bestaan;
met allerlei dilettantisme in de kunst, dat
tot niets leidt dan den tyd te dooden en de
smaak voor ware kunst te bederven; met
muziek, meest zonder eenig talent of smaak,
tot wanhoop van de buren, met
romannetjeslezen, waardoor zy den lust verliest tot dege
lijker lectuur, in de eerste plaats echter met
haar toilet, met honderd overtollige, smakelooze
en kostbare prullen, waarmee het hoofd van
zoo'n arm schepsel vervuld is, in plaats van
met gezonde natuurlijke en krachtige gedachten.
By eenvoudiger families worden de meisjes tot
nuttiger dingen gebezigd, zy poetst en verstelt,
maar het resultaat is toch weer hetzelfde: zij
blvjft thuis en hare spieren verzwakken uit
gebrek aan lichaamsoefening. Gedurende de
geheele periode, dat zy ontwend is aan lichaams
beweging, hebben zich de gevolgen daarvan
hoe langer hoe meer doen gelden. Die geen
lichaamsbeweging maakt, kry'gt geen honger.
Het meisje eet niet half zooveel als de jongen.
Eerst maakt ze te weinig beweging, daarna
neemt ze te weinig voedsel.
Daarmee gaat dikwijls, om verschillende
redenen, gebrek aan rust gepaard.
Eerst wordt zy niet op tyd naar bed gezonden,
daarna gewent zy zich telkens langer op te
blijven omdat zij nog wat schoolwerk heeft af
te maken, een roman te lezen, een brief te
schrijven, enfin telkens is er een nieuwe aan
leiding er voor. Soms is ook het ziekelijk
overdrevene plichtgevoel der vrouw, waardoor zij de
behoeften van haar eigen lichaam ignoreert,
zoodra er iets noodzakelyks of schijnbaar
noodzakelijks moet worden afgedaan, 's Morgens
kan zy niet blijven liggen, en zoo komt ze
telkens een of meer uren nachtrust te kort.
Zoo groeit byna elk jong meisje pp met minder
voeding, minder beweging en minder rust als
haar broer, en oneindig minder dan haar lichaam
eiscbt om zich gezond te ontwikkelen. Zoo
wordt zy tot het huwelyk en tot het moeder
schap voorbereid en dikwyls ook tegely'Kertyd
voor 't een of ander beroep. Met een verzwakt
lichaam en een oppervlakkigen geest komt zij
te staan voor een taak, waarvoor de mensch al
zy'n krachten moet inspannen. Is het dus een
wonder, wanneer het bly'kt dat de vrouw niet
opgewassen is voor hare taak, wanneer een
schrikbarend groot percentage van vrouwen na
jarenlangen strijd met plichten, die hare krachten
te boven gingen, voor den ty'd gebroken zy'n?
Ook hier is zij het slachtoffer van onwetend
heid, die haar van kindsbeen af vervolgd heeft.
De catastrophe komt niet plotseling, en is ook
niet altyd het direkte gevolg van verkeerde
levenswyze in de jeugd, maar 't is een gevolg
van de nu hoogere eisenen die van hare krachten
gevorderd worden in het huwelyk gevoegd by
een ongezonde levenswijze. Ook in het huwelijk
verwaarloost zij voeding, lichaamsbeweging en
rust, wanneer zy het wat druk heeft, oneindig
meer nog als in hare meisjeejaren, en daarbij
brengt zy kinderen ter wereld, die ze zoogt
en verpleegt, ze draagt een vroeger nooit ge
kende zorgenlast, werkt meer dan zy ooit te j
voren deed en merkt niet dat zy dag in dag
uit iets van haar kapitaal aan kracht inboet,
dat haar werkkracht langzamerhand afneemt,
dat de eetlust minder wordt, de prikkelbaar
heid toeneemt, de lust tot lichaamsbeweging
vergaat, dat zij vaker dan voorheen kleine
storingen in haar gestel waarneemt, hoofd-,
kiespyn, katarrhen dat die kwalen telkens langer
aanhouden, totdat eindelyk met een zware be
valling, typhus, longontsteking, zenuwziekte,
influenza, die ze niet dan langzaam of heelemaal
niet te bovenkomt de dag der afrekening aan
breekt. Maar meestal weet men niet wat de
oorzaak is van deze catastrophe. Men beschul
digt den dokter den aard der ziekte niet tijdig
te hebben ingezien, in plaats van te begrijpen
dat men jarenlang systematisch aan zy'n eigen
ondergang gewerkt heeft. Dat alles had ver
meden kunnen worden, wanneer de vrouw de
hoeveelheid voeding, beweging en rust gehad
had, die tot instandhouding harer gezondheid
noodzakelijk was. 't Is waar dat het ons zwaar
valt iets te begrijpen, wat wij niet zien, en de
meesten onzer kunnen 't niet van zich ver
krijgen aan een toekomst te gelooven, wier
langzaam naderen wij in 't geheel niet waar
nemen. Daarom wordt er niets gedaan om het
gevaar af te weren, tot dat wy te midden van
dat gevaar zijn, en dan is het meestal te laat.
Het gestel is by kleine beetjes ondermijnd ge
worden, totdat het eindelijk in elkaar stort,
zoodat herstel moeielijk, ja zelfs onmogelijk
wordt. Gestel beteekent niets anders dan de
gesteldheid van het lichaam, zooals zy' in den
loop van het geheele leven, reeds voor de ge
boorte in den moederschoot en na de geboorte
zich gevormd heeft. Die gesteldheid moet dus
blijkbaar afhangen van het oorspronkelijke
bouwmateriaal, dat wij van de ouders hebben
meegekregen en van het overige bouwmateriaal
dat wij na de geboorte daarbij gebruikt heb
ben. Steentje voor steentje wordt het lichaam
in elkander gezet door deze tweeërlei bouw
stoffen. De s t een en kunnen goed of slecht of
gemengd zy'n. Men kan van de ouders zeer
goede steenen hebben ontvangen, maar tot den
verderen opbouw zulke slechte steenen hebben
gebruikt, dat het geheele gebouw niet deugt.
Omgekeerd kan men door goede bouwstoffen
een slecht begonnen gebouw redden. Maar
?wanneer wy jarenlang met slechte steenen ge
bouwd hebben, kunnen wy, dat spreekt van
zelf, deze slechte steenen niet in een oogwenk
door betere vervangen en wanneer het geheele
gebouw of een groot gedeelte daarvan bestaat
uit slechte steenen, moet het met der tyd in
storten. Of het gerepareerd kan worden zal
afhangen van de mindere of meerdere mate
der schade, dus van den graad en den duur
der geleden ontbering aan voeding, beweging
en rust.
(Slot volgt). E. K.-H.
BOEKAANKONDIGING.
Eene Zij", door THEKÈSB VAN AKENSBEEG.
Uitgegeven te Utrecht door A. W. Brinco
& Zoon.
Een braaf verhaal. Geheel en al
braveHendriksoort. Ook in den stijl. «Indien ik
bespeurd hadde." >Doe dat, mijn Waarde,'1
zegt een burgemeester tot een huisknecht die
hem een boodschap bracht van den baron Van
Randwyck, »en dan zal ik intusschen hier in
het dorp bekend maken, met welke zending
gij heden tot mij gekomen zy't." De brave
Hendrik kry'gt zyn brave Hendrika. De dorre
heide met haar ruwe bevolking werkt even
gewillig méom hem tot een model-landheer
te maken als de hemel om hem op het juiste
oogenblik aan de rechte »Zy'" te helpen, door
eventjes de typhus te baat te nemen ter w
gruiming van eene andere, eene sta-in-den-weg.
't Gaat alles van een leien-dakje. 't Is een
door en door braaf boek. De hartstochten staan
er met de liefde van vader, moeder, zuster,
heer, bediende, arbeiders onder de tucht der
kalme voornaamheid, wier mond zich wel kan
plooien tot plechtig zegenen, niet tot vloeken.
Wie een onvertogen woord vindt in het heele
verhaal is een onuitstaanbare zedefilister.
Deventer. W. ZAALBERG.
NIEUWE UITGAVEN.
Godsdienst of bijgeloof? Een bijdrage tot
de karakteristiek van het Ultramontanisme,
door GRAAF PAUL VAN HOENSBBPECH. Amster
dam, G. van der Hoogt.
Mr. S. J. BLAUPOT TEN CATE en P. LABAN,
De Leerplichtwet, Ie gedeelte. Groningen, J. B.
Wolters.
Zyn Vader, door CHHISTINE FRIS. No. 126
van Warendorf's Novellen Bibliotheek. Amster
dam, Van Holkema & Warendorf.
Noord en Zuid, tijdschrift ten dienste van
onderwijzers bij de studie der Ned. taal en
letterkunde, XXIIe jaargang, No. 4.
Culemborg, Blom & Olivierse.
Mr. S. VAN HOUTEN. Nieuwe staatkundige
brieven, No. 14, 21 Juli 1900. Den Haag,
firma Moutpn & Co.
Handleiding bij het onderwys in de plant
kunde, door Dr. H. W. HEINSIUS, Ie deel met
24 gekleurde platen en 239 afbeeldingen in
den tekst. Leiden, A. W. Sijthoff.
Trademark
THEE - E. BRANDSMA.
Trademarlt
KOLDEf EU & COBBIÖtE,
»ft LKIDSOH
*" -AJMSTKIJKIJAJVI. »«.
Groot Beddenmagazgn.
Groote collectie Wiegen,
Kinderledekanten, Luiermanden,
Babytafeltjes, Babybascnles, etc.
etc. Vraagt geïllustreerde catalogus,
J. F. CITOS,
Westeinde 37,
-DEN HAAG.
Speciale inrichting voor
reparatiën.
167 Kalverstraat 169
La plus belle collection:
OmbrelleS'-Entoutcas.
VVE W. VAN DER HULST,
Faufnifteur de la cour.
169 tt al verstr aat, Amsterdam.
PHIL1PPONA KETELAAR,
aOFM, J3 VKMJilVCMKIt.
KALTERÜTRAAT 166, AMSTERDAM.
SPECIALE INRICHTING voor het vervaardigen van volledige
uitzetten en Luiermanden.
Op aanvraag worden prijsopgaven en modellen franco toegezonden.
Eerste Nederl. Verzekering-Maatschappij op het Leven, tegen Invaliditeit en Ongelukken,
gevestigd te 's-Qravenhage, Kneuterdyk n. Directeuren: Jhr. Mr. W. SIX en Mr. A. F. K. HARTOGH. Adjunct-Directeur: P. DEUEINK.
Bijkantoren: te Amsterdam, Utrechtschestraat hoek Ejèmbrandtplein; te Rotterdam, Gelderschestraat, Plan C No. 4.
Yolteekend Maatschappelijk Kapitaal ?
1,500,000.waarop 20 pCt. is gestort.
Verzekerd Kapitaal op het Leven, uit. 1898.
Verzekerde rente
Ontvangsten over 1898
16,717,290.28
469,260.01
1,519,902.59
. ? 5,083,683.57
. 5,371,226.81
Tegen ongevallen met doodelijken afloop, ultimo 1898 38,171,666.59
Reserven en Zekerheidsfondsen ultimo 1898
Bezittingen ultimo 1898
invaliditeit, gevolg van ongevallen,
, 41,984,463.28
'I
TANDARTS.
Plantage Middenlaan 86.
J. F. ClYPERS,
Westeinde 37,
-DEN HAAG.
Verhuren van Piano's, Am.
Harmoniums, door geheel
Nederland.
lERCURIUS^
|BRAND-EN|
INBRAAK
VERZEKERING
WILLEM BIJLMER,
PED1CUEK
Singel 159.
Raiicale mm m Likdoorns.
Spreekuur iederen werkdag van 9 tot
12 uur en van 2 tot 5 uur.
Verzekering-Maatschappij HOLDA".
Damrak 74, Amsterdam.
Werkkracht verzeker i n g.
Een verzekering die dengene die door ziekte of ongeluk tot
werkeloosheid gedwongen is, zijn inkomen waarborgt.
Omvat ZIEKTEN, ONGELUKKEN, ORGANISCHE GEBREKEN.
J. F. ClllPERS,
Westeinde 37,
-DEN HAAG.
Piano's en
Salonvleugels.
CACAO m CHOCOLADE
is PRIMA Amsterdam.
DAMES
RIJWIELEN:
?1OO.
ISO.
165.
19O.
HEEREN
RIJ WIELEN t
/1OO.
12O.
155.
180.
Veen's Geconcentreerde,
In deze specialiteit der firma VEEN
concentreer en zich de edelste
bestanddeelen tot de heerlijkste fijnste
Waterchocolaad. Zuiver, krachtig, geurig, gezond.
Vraagt s. v. p. uw leveranciers onze fabrikaten.
OT.
Stoom-, Cacao- en Chocoladefabriek Nederland",
Sneek, Hofleveranciers.
THE GRESHAM.
Levensverzekering-Maatschappij te LONDEN.
OPGERICHT IN 1848.
Nederlandsche Afdeeling: AMSTERDAM SPUI 23?27.
Directeur: M. JÜDELL.
Stand 31 December 1899.
Actief ? 88,465,977,
Jaarlijksche inkomsten 15,40^,746.
Uitbetaald aan de verzekerden. ; 191,757,672.
Naaffll.TenDjY&I|AlAitertaiii.
Artikelen voor Ziekenverpleging.
Kantoor, Fabriek en Hootdmagazgc:
KOKISf 188, o/d Nederlalidsche Bank. (Telephoon 18S4.)
Sportcorsetten.
Worden desverlangd op zicht gezonden.
zal U bevallen,
Geïllustreerde catalogus op aanvrage.
Eau
de Cologne
Haarwaters
ARNHEM. Parfumerieën
Wed. F. RIITGERS,
firma T. d. BERGH & Cie.
HELMERS, SCHIPPERHEIJN & C».
Vijzelstraat MOS, Amsterdam,
leveren onder garantie
rood koperen Geijsers met geémaill. Badkuipen
tegen scherp concurreerende
ZWITSERSCHE
m j s nu K.
Wit-, Bont-, Wol-Wasscherg.
Gordgnen-Wasscherg.
Chemische Wasscherg.
Uitstoomerg.