DE AMSTERDAMMER WE E KB L A D,, V O O R NEDERLAND. No. 1205 vakken: plant- dierkunde, delfstof kunde, natuur. kunde, scheikunde en als een aanhangsel van dierkunde anatomie en physiologie van den mensen en in Pruissen wordt ook nog gezond heidsleer behandeld. In werkelijkheid staan de 3 laatste vakken slechts op papier, want de t\jd die men er aan besteedt is zoo bespottelijk miniem, dat aan een ernstige behandeling van dat rak niet gedacht kon worden en men het net 200 goed van den rooster kon afvoeren. Dat geschiedt op de bevoorrechte onderwijs inrichting voor jongens. Hoe het gesteld is op de ten achter gestelde meisjesscholen behoef ik niet te vragen. Zoolang de Regeering dit vak niet in be scherming neemt, zullen wij te vergeefs op verbetering hopen. Daarom moet een ieder in zijn kring werken voor de invoering van een systematisch en voldoend onderricht in het menschelyke lichaam en de gezondheidsleer op alle scholen van af het yolkschool tot op het gymnasium. Dit onderwys moet alleen door artsen worden gegeven, omdat de arts uit een bron van kennis ervaring put, terw\jl de leek slechts het theoretisch aangeleerde kan terug geven. Intusschen blijft den individu, die het ern stig meent met z\jn plichten jegens zich zelf, zqn familieleden en pleegkinderen en't publiek niets anders ovei als de taak, door de school verzuimd, door zelf-studie te vervullen. Want n ding is zeker. Die kennis w noodig \oor eene verstandige levenswijze, en die in on wetendheid volhardt, zal vroeg of laat en dikwyls er bitter voor moeten boeten. En 't allermeest geldt dit de vrouw en niet alleen om de plaats die z\j in het gezin be kleedt en haar invloed op de levenswijze van alle familie-leden, maar omdat zij het moeieIjjkste standpunt inneemt voor het behoud van haar eigen gezondheid. Van de wieg af wordt tegen de gezondheid der vrouw gezondigd. Van hare eerste schreden af loopt zij aan den leiband van vooroordeelen en van omstandigdigheden, die haar in alles tot een wezen van den 2den rang stempelen. Oneindig meer dan den jongen wordt haar te kort gedaan in voeding, beweging en rust. De eerste misdaad aan haar gepleegd is de Meeding. Reeds het kleine meisje kan zich niet zoo vr\j bewegen als haar broer. De kleederen laten dat niet toe; die zjjn van lichte stof vervaardigd en scheuren eerder als jongenkleederen, z\j moeten dus ontzien worden. Spoedig komt daarby het on zalige idee van fatsoenlijkheid," dat het meisje een dwangbuis aandoet en elke natuurlijke lichaamsbeweging als ongepast" veroordeelt. Terwijl de jongen op zyn weg naar school rent, met zijn kameraden stoeit en worstelt, stapt het meisje heel netjes en deftig erheen. Op de gymnastiekles mag zij meestal die oefe ningen niet meemaken, waarbij het gebruik van een korte broek noodzakelijk is. Openbare gymnastieklocalen bestaan voor haar niet, van alle andere lichaamsoefeningen, die haar broer doet, is zij eveneens zoo niet in theorie dan toch zeker in de praktyk uit gesloten. Zy begeleidt hem zelden of nooit op zy'ne groote wandelingen in de vry'e middaguren, zelden of nooit gaat ze met hem roeien of balspelen, 't Is al veel als zy zwemmen mag, en ook daartoe vindt z\\ niet altyd gelegenheid, terwijl die voor haar broer altyd bestaat. Zoo gewent zy zich aan t'huis zitten, waartoe zij volgens de traditie behoort, en daar houdt zij zich bezig met vrouwelijke huiselijke bezigheden, met naaien, haken, borduren, breien, alsof er tegenwoordig geen machines daarvoor bestaan; met allerlei dilettantisme in de kunst, dat tot niets leidt dan den tyd te dooden en de smaak voor ware kunst te bederven; met muziek, meest zonder eenig talent of smaak, tot wanhoop van de buren, met romannetjeslezen, waardoor zy den lust verliest tot dege lijker lectuur, in de eerste plaats echter met haar toilet, met honderd overtollige, smakelooze en kostbare prullen, waarmee het hoofd van zoo'n arm schepsel vervuld is, in plaats van met gezonde natuurlijke en krachtige gedachten. By eenvoudiger families worden de meisjes tot nuttiger dingen gebezigd, zy poetst en verstelt, maar het resultaat is toch weer hetzelfde: zij blvjft thuis en hare spieren verzwakken uit gebrek aan lichaamsoefening. Gedurende de geheele periode, dat zy ontwend is aan lichaams beweging, hebben zich de gevolgen daarvan hoe langer hoe meer doen gelden. Die geen lichaamsbeweging maakt, kry'gt geen honger. Het meisje eet niet half zooveel als de jongen. Eerst maakt ze te weinig beweging, daarna neemt ze te weinig voedsel. Daarmee gaat dikwijls, om verschillende redenen, gebrek aan rust gepaard. Eerst wordt zy niet op tyd naar bed gezonden, daarna gewent zy zich telkens langer op te blijven omdat zij nog wat schoolwerk heeft af te maken, een roman te lezen, een brief te schrijven, enfin telkens is er een nieuwe aan leiding er voor. Soms is ook het ziekelijk overdrevene plichtgevoel der vrouw, waardoor zij de behoeften van haar eigen lichaam ignoreert, zoodra er iets noodzakelyks of schijnbaar noodzakelijks moet worden afgedaan, 's Morgens kan zy niet blijven liggen, en zoo komt ze telkens een of meer uren nachtrust te kort. Zoo groeit byna elk jong meisje pp met minder voeding, minder beweging en minder rust als haar broer, en oneindig minder dan haar lichaam eiscbt om zich gezond te ontwikkelen. Zoo wordt zy tot het huwelyk en tot het moeder schap voorbereid en dikwyls ook tegely'Kertyd voor 't een of ander beroep. Met een verzwakt lichaam en een oppervlakkigen geest komt zij te staan voor een taak, waarvoor de mensch al zy'n krachten moet inspannen. Is het dus een wonder, wanneer het bly'kt dat de vrouw niet opgewassen is voor hare taak, wanneer een schrikbarend groot percentage van vrouwen na jarenlangen strijd met plichten, die hare krachten te boven gingen, voor den ty'd gebroken zy'n? Ook hier is zij het slachtoffer van onwetend heid, die haar van kindsbeen af vervolgd heeft. De catastrophe komt niet plotseling, en is ook niet altyd het direkte gevolg van verkeerde levenswyze in de jeugd, maar 't is een gevolg van de nu hoogere eisenen die van hare krachten gevorderd worden in het huwelyk gevoegd by een ongezonde levenswijze. Ook in het huwelijk verwaarloost zij voeding, lichaamsbeweging en rust, wanneer zy het wat druk heeft, oneindig meer nog als in hare meisjeejaren, en daarbij brengt zy kinderen ter wereld, die ze zoogt en verpleegt, ze draagt een vroeger nooit ge kende zorgenlast, werkt meer dan zy ooit te j voren deed en merkt niet dat zy dag in dag uit iets van haar kapitaal aan kracht inboet, dat haar werkkracht langzamerhand afneemt, dat de eetlust minder wordt, de prikkelbaar heid toeneemt, de lust tot lichaamsbeweging vergaat, dat zij vaker dan voorheen kleine storingen in haar gestel waarneemt, hoofd-, kiespyn, katarrhen dat die kwalen telkens langer aanhouden, totdat eindelyk met een zware be valling, typhus, longontsteking, zenuwziekte, influenza, die ze niet dan langzaam of heelemaal niet te bovenkomt de dag der afrekening aan breekt. Maar meestal weet men niet wat de oorzaak is van deze catastrophe. Men beschul digt den dokter den aard der ziekte niet tijdig te hebben ingezien, in plaats van te begrijpen dat men jarenlang systematisch aan zy'n eigen ondergang gewerkt heeft. Dat alles had ver meden kunnen worden, wanneer de vrouw de hoeveelheid voeding, beweging en rust gehad had, die tot instandhouding harer gezondheid noodzakelijk was. 't Is waar dat het ons zwaar valt iets te begrijpen, wat wij niet zien, en de meesten onzer kunnen 't niet van zich ver krijgen aan een toekomst te gelooven, wier langzaam naderen wij in 't geheel niet waar nemen. Daarom wordt er niets gedaan om het gevaar af te weren, tot dat wy te midden van dat gevaar zijn, en dan is het meestal te laat. Het gestel is by kleine beetjes ondermijnd ge worden, totdat het eindelijk in elkaar stort, zoodat herstel moeielijk, ja zelfs onmogelijk wordt. Gestel beteekent niets anders dan de gesteldheid van het lichaam, zooals zy' in den loop van het geheele leven, reeds voor de ge boorte in den moederschoot en na de geboorte zich gevormd heeft. Die gesteldheid moet dus blijkbaar afhangen van het oorspronkelijke bouwmateriaal, dat wij van de ouders hebben meegekregen en van het overige bouwmateriaal dat wij na de geboorte daarbij gebruikt heb ben. Steentje voor steentje wordt het lichaam in elkander gezet door deze tweeërlei bouw stoffen. De s t een en kunnen goed of slecht of gemengd zy'n. Men kan van de ouders zeer goede steenen hebben ontvangen, maar tot den verderen opbouw zulke slechte steenen hebben gebruikt, dat het geheele gebouw niet deugt. Omgekeerd kan men door goede bouwstoffen een slecht begonnen gebouw redden. Maar ?wanneer wy jarenlang met slechte steenen ge bouwd hebben, kunnen wy, dat spreekt van zelf, deze slechte steenen niet in een oogwenk door betere vervangen en wanneer het geheele gebouw of een groot gedeelte daarvan bestaat uit slechte steenen, moet het met der tyd in storten. Of het gerepareerd kan worden zal afhangen van de mindere of meerdere mate der schade, dus van den graad en den duur der geleden ontbering aan voeding, beweging en rust. (Slot volgt). E. K.-H. BOEKAANKONDIGING. Eene Zij", door THEKÈSB VAN AKENSBEEG. Uitgegeven te Utrecht door A. W. Brinco & Zoon. Een braaf verhaal. Geheel en al braveHendriksoort. Ook in den stijl. «Indien ik bespeurd hadde." >Doe dat, mijn Waarde,'1 zegt een burgemeester tot een huisknecht die hem een boodschap bracht van den baron Van Randwyck, »en dan zal ik intusschen hier in het dorp bekend maken, met welke zending gij heden tot mij gekomen zy't." De brave Hendrik kry'gt zyn brave Hendrika. De dorre heide met haar ruwe bevolking werkt even gewillig méom hem tot een model-landheer te maken als de hemel om hem op het juiste oogenblik aan de rechte »Zy'" te helpen, door eventjes de typhus te baat te nemen ter w gruiming van eene andere, eene sta-in-den-weg. 't Gaat alles van een leien-dakje. 't Is een door en door braaf boek. De hartstochten staan er met de liefde van vader, moeder, zuster, heer, bediende, arbeiders onder de tucht der kalme voornaamheid, wier mond zich wel kan plooien tot plechtig zegenen, niet tot vloeken. Wie een onvertogen woord vindt in het heele verhaal is een onuitstaanbare zedefilister. Deventer. W. ZAALBERG. NIEUWE UITGAVEN. Godsdienst of bijgeloof? Een bijdrage tot de karakteristiek van het Ultramontanisme, door GRAAF PAUL VAN HOENSBBPECH. Amster dam, G. van der Hoogt. Mr. S. J. BLAUPOT TEN CATE en P. LABAN, De Leerplichtwet, Ie gedeelte. Groningen, J. B. Wolters. Zyn Vader, door CHHISTINE FRIS. No. 126 van Warendorf's Novellen Bibliotheek. Amster dam, Van Holkema & Warendorf. Noord en Zuid, tijdschrift ten dienste van onderwijzers bij de studie der Ned. taal en letterkunde, XXIIe jaargang, No. 4. Culemborg, Blom & Olivierse. Mr. S. VAN HOUTEN. Nieuwe staatkundige brieven, No. 14, 21 Juli 1900. Den Haag, firma Moutpn & Co. Handleiding bij het onderwys in de plant kunde, door Dr. H. W. HEINSIUS, Ie deel met 24 gekleurde platen en 239 afbeeldingen in den tekst. Leiden, A. W. Sijthoff. Trademark THEE - E. BRANDSMA. Trademarlt KOLDEf EU & COBBIÖtE, »ft LKIDSOH *" -AJMSTKIJKIJAJVI. »«. Groot Beddenmagazgn. Groote collectie Wiegen, Kinderledekanten, Luiermanden, Babytafeltjes, Babybascnles, etc. etc. Vraagt geïllustreerde catalogus, J. F. CITOS, Westeinde 37, -DEN HAAG. Speciale inrichting voor reparatiën. 167 Kalverstraat 169 La plus belle collection: OmbrelleS'-Entoutcas. VVE W. VAN DER HULST, Faufnifteur de la cour. 169 tt al verstr aat, Amsterdam. PHIL1PPONA KETELAAR, aOFM, J3 VKMJilVCMKIt. KALTERÜTRAAT 166, AMSTERDAM. SPECIALE INRICHTING voor het vervaardigen van volledige uitzetten en Luiermanden. Op aanvraag worden prijsopgaven en modellen franco toegezonden. Eerste Nederl. Verzekering-Maatschappij op het Leven, tegen Invaliditeit en Ongelukken, gevestigd te 's-Qravenhage, Kneuterdyk n. Directeuren: Jhr. Mr. W. SIX en Mr. A. F. K. HARTOGH. Adjunct-Directeur: P. DEUEINK. Bijkantoren: te Amsterdam, Utrechtschestraat hoek Ejèmbrandtplein; te Rotterdam, Gelderschestraat, Plan C No. 4. Yolteekend Maatschappelijk Kapitaal ? 1,500,000.waarop 20 pCt. is gestort. Verzekerd Kapitaal op het Leven, uit. 1898. Verzekerde rente Ontvangsten over 1898 16,717,290.28 469,260.01 1,519,902.59 . ? 5,083,683.57 . 5,371,226.81 Tegen ongevallen met doodelijken afloop, ultimo 1898 38,171,666.59 Reserven en Zekerheidsfondsen ultimo 1898 Bezittingen ultimo 1898 invaliditeit, gevolg van ongevallen, , 41,984,463.28 'I TANDARTS. Plantage Middenlaan 86. J. F. ClYPERS, Westeinde 37, -DEN HAAG. Verhuren van Piano's, Am. Harmoniums, door geheel Nederland. lERCURIUS^ |BRAND-EN| INBRAAK VERZEKERING WILLEM BIJLMER, PED1CUEK Singel 159. Raiicale mm m Likdoorns. Spreekuur iederen werkdag van 9 tot 12 uur en van 2 tot 5 uur. Verzekering-Maatschappij HOLDA". Damrak 74, Amsterdam. Werkkracht verzeker i n g. Een verzekering die dengene die door ziekte of ongeluk tot werkeloosheid gedwongen is, zijn inkomen waarborgt. Omvat ZIEKTEN, ONGELUKKEN, ORGANISCHE GEBREKEN. J. F. ClllPERS, Westeinde 37, -DEN HAAG. Piano's en Salonvleugels. CACAO m CHOCOLADE is PRIMA Amsterdam. DAMES RIJWIELEN: ?1OO. ISO. 165. 19O. HEEREN RIJ WIELEN t /1OO. 12O. 155. 180. Veen's Geconcentreerde, In deze specialiteit der firma VEEN concentreer en zich de edelste bestanddeelen tot de heerlijkste fijnste Waterchocolaad. Zuiver, krachtig, geurig, gezond. Vraagt s. v. p. uw leveranciers onze fabrikaten. OT. Stoom-, Cacao- en Chocoladefabriek Nederland", Sneek, Hofleveranciers. THE GRESHAM. Levensverzekering-Maatschappij te LONDEN. OPGERICHT IN 1848. Nederlandsche Afdeeling: AMSTERDAM SPUI 23?27. Directeur: M. JÜDELL. Stand 31 December 1899. Actief ? 88,465,977, Jaarlijksche inkomsten 15,40^,746. Uitbetaald aan de verzekerden. ; 191,757,672. Naaffll.TenDjY&I|AlAitertaiii. Artikelen voor Ziekenverpleging. Kantoor, Fabriek en Hootdmagazgc: KOKISf 188, o/d Nederlalidsche Bank. (Telephoon 18S4.) Sportcorsetten. Worden desverlangd op zicht gezonden. zal U bevallen, Geïllustreerde catalogus op aanvrage. Eau de Cologne Haarwaters ARNHEM. Parfumerieën Wed. F. RIITGERS, firma T. d. BERGH & Cie. HELMERS, SCHIPPERHEIJN & C». Vijzelstraat MOS, Amsterdam, leveren onder garantie rood koperen Geijsers met geémaill. Badkuipen tegen scherp concurreerende ZWITSERSCHE m j s nu K. Wit-, Bont-, Wol-Wasscherg. Gordgnen-Wasscherg. Chemische Wasscherg. Uitstoomerg.