DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1220 f» l t -i Amsterdam in de zeventiende Een?. Sedert ik in dit blad een aankondiging gaf van het eerste deel van 't standaard-plaatwerk over oud Amsterdam, heeft de uitgaaf der firma Van Stockum groote vorderingen gemaakt. Nauwelijks had de in Amsterdams historie als geconfijte D. C. Meijer Jr. de pen nedérgelegd en het deel Groei en Bloei der Stad voltooid, of successievelijk verschenen van de hand des heeren dr. G. W. Kernkamp, Regeering en His torie en laatstelijk Huiselijk en Maatschappelijk Leven, door prof. dr. G. Kalft'. Men ziet, beide onderdeelen van het kapitale werk werden aan de beste handen toevertrouwd. Dr. Kernkamp had zich juist verdiept in de geheime geschie denissen der Amsterdamsche .Regeering, door de uitgave der papieren van den schout Bontemantel, ondernomen door het Historisch Genootschap te Utrecht; dr. Kalff was de aangewezen man, om ons in bet maatschappelijk en Huiselijk leven der voorvaderen in te wijden, dank zij zijn studieën op het gebied van het Volkslied, ons Tooneel en de zeden en gewoonten, ook in andere letterkundige uitingen geopen baard. Men behoeft niet Amsterdammer te zijn, om in dit prachtplaatwerk belang te kunnen stellen, want Amsterdam was toen nog meer dan nu de hartader van Nederland en het brandpunt der beschaving, kunst en letteren. De geduchte invloed der stad lag wel voor een groot deel in haar geld, maar niet geheel. Reeds Eruin heeft geschreven: het bezit van vermogen is niet voldoende: het moet ook doelmatig worden aangewend. Werkelijk heeft Amsterdam het voorrecht gehad een regeeriugsvorm te bezitten, waarin zijn macht behoorlijk samengevat en iu handen van weinigen gesteld werd, en tevens het geluk, dat die weinigen dikwerf voor hunne taak uitmuntend geschikt en hoogst bekwame staatslieden waren". Om die reden leidt dr. Kernkamp zijn boek in met een grondige uiteen zetting van den sttdelijken regeeringsvorm, alvo rens over te gaan tot de historie der stad. Door de openbaarmaking van velerlei gedenk schriften en andere bronnen, die Jan Wagenaar nog niet bekend waren, spreekt het van zelf, dat vele sluiers thans zijn opgelicht, waardoor een voller licht op de geschiedenis kan vallen. Wagenaar moge om de getrouwheid en nauw keurigheid van zijn werk een waardeerbare bron voor de geschiedenis van 'Amsterdam blijven, de mensch van onzen tijd is gesteld op een ?meer modernen vorm; hij houdt van onderhoudend en beknopt; alleen de geschiedkundige van professie kan er in onzen haastigen tijd nog toe komen zijn Wagenaar door te werken. Het boek, waaraan thans met zooveel toewijding door verschillende specialiteiten gearbeid wordt, is een werk dat gelezen zal worden en ook op zichtbare, aangename wijze zal stichten door de talrijke prenten en portretten, die het versieren. En die illustraties zijn niet fantasieën door het brein van den nazaat bedacht, doch fraaie reproducties van gelijktijdige uitingen. Boven dien geven de cartouches waarin de titels ge drukt staan, de decoratieve hoofdletters, kop en staartstukken een aardig beeld van onzen toenmaligen smaak en stijl. In een vorige aankondiging wees ik er bier reeds op, dat, wanneer weldra Amsterdam in de Zeventiende Eeuw," ons glorietijdperk, voltooid zal zijn, de bezitter in dat boekwerk niet alleen een boeiende historie van Amsterdam zal bezitten, maar een prentenkabinet van groote aantrekkelijkheid, dat zelfs niet voor duizenden guldens in de oorspronkelijke exemplaren te verzamelen zou zijn. Gelukkig, dat de firma Yan Stockum nog juist bij tijds haar grootsche onderneming op touw heeft gezet. Hoeveel moeite en nasporing zou het thans al niet kosten, om reproducties te verkrijgen van de unieke teekeningen der verzamelingen Splitgerber en Wurfbain, pas onlangs ouder den hamer gekomen en naar wijd en zijd verspreid. Was het eerste gedeelte door den heer D. C. Meijer Jr. als een galerij van topograpbisehe af beeldingen, waarin men de verschillende uit breidingen en hervormingen der stad kon nagaan, het boek van dr. Kernkamp is een ware »nationalportrait-Gallery," bevattende een overvloed van afbeeldingen onzer groote mannen van staat en stad, gegraveerd door onze beroemdste plaatsnijders naar onze grootste schilders. Ik noem er een paar: direct naar het schilderij is P. C. Hooft door Van der Voort, P. D. Hasselaer, Reinier Pauw, door Matham naar J. van Ravesteijn, J. D. de Graeff naar Goltzius, de ontvanger J. Uittenbogaert naar de ets van Rembrandt, R. R. Pauw naar Matham, J. C, van Neck naar J. de Gheijn, de vier Burgemeesters naar het pittige schilderij van Thomas de Keijser, J. C. Geelvinck naar Janssens van Geulen, Laurens Redel naar Van der Voort, G. P. Schaep naar eeu penteekening van Bailly, G. C. Pancras, C. de Graeff naar Elias Pickenoy, C. Bicker, N. Tulp naar Van Dalen, H. D. Spieghel naar Munnikhuizen, A. de Graeff, naar de marmeren buste van Quellinus, P. de Groot, H. H. Hooft naar Mierevelt, G. Valckenier naar Matbam, C. van Beuningen naar Netscher, J. Hudde naar Van Musscher, N. Witsen naar Schenk, J. Appelman naar J. Victors, J. Six naar Rem brandt, Van Oldenbarnevelt, Hugo de Groot, de Munstersche Vrede naar Terburgs beroemd schilderij in Londen, Cats naar Mierevelt, Jan de Wit naar Lambert Visscher; dit alles in een paar afleveringen, waar ook contemporaire af beeldingen van feesten, intochten, vuurwerken, admiraalzeilen, terechtstellingen, uitgereikte ge schenken, medailles, euz. enz. Van belangrijke regeeringsbesluiten, proclamaties, bladen uit ge denkschriften worden facsimiles gegeven. De portretten zij a genomen naar de oor spronkelijke schilderijen of naar uitmuntende staten van gravures, die zich o. a. bevinden in de portefeuilles der verzamelaars mr. S. van Geijn, D. C. Meijer, R. W. P. de Vries. Vooral treft mij een reproductie van de heerlijke zwarte kunstplaat van Blotelingh, voorstellende De Ruijter, uit de verzameling Van Gijn. Zij nam een eereplaats in op de tentoonstelling van het Neierlandsche Zeewezen. Voor het bezit van een dergelijke plaat in het oorpronkelijk zou men dieper in de beurs moeten tasten, dan voor het gansche plaatwerk over Amsterdam. Wilde ik een aanmerking op de reproducties maken, dan zou het deze zijn: het fraaie papier voor de uitgave gekozen leent zich uitmuntend voor de meeste platen, maar onder de portretten loopt wel eens een enkele gravure, die op ruwer papier meer in karakter weergegeven zou zijn. De gladheid vaa liet papier geeft wel eens iets weekelijks aan enkeier graveertrant. Maar het gebruik van verschillend papier zou zeker groote verhooging van kosten en moeilijkheid bij de uitgaaf hebben veroorzaakt. Breed over den inhoud van dr. Kernkamps geschiedboek uitwijden zal ik niet. Mededeeling van den Inhoud" kan den lezer genoeg over tuigen, hoeveel belangrijks en lezenswaardigs in de 252 folio bladen te viuden is: REGEEKIKG. De wording van den regee ringsvorm. Hoe Amsterdam in de zeventiende eeuw geregeerd werd. De Huishouding. De Rechtspraak. De Vroedschap. Burgemeesteren. De trap der ambten; Patriciaat en Burgerij. Schutterij, Garnizoen, Ruiter- en Ratelwacht. Het Poorfeschap. HISTORIE. Calvinisten en Libertijnen. Am sterdams verzet tegen de staatkunde der Oranjes. De tijd van Jan de Witt. Amsterdam en Willem III. Op velen, vooral op hen, die door een boek werk in de eerste plaats ^geamuseerd" willen worden, zal de pas voltooide afdeeling van //Am sterdam in de Zeventiende Eeuw" een nog boeien der indruk maken, dan de voorafgegane topographische en strikt historische hoofdstukken. De laatste afdeeling, Huiselijk en Maatschappe lijk Leven," is, zooals gezegd, behandeld door prof. dr. G. Kalff te Utrecht. De. hoofdstukken zijn. getiteld: //Huiselijk leven en onderling ver keer. Kleeding en voorkomen. Geboorte, Opvoe ding, Kinderleven. Vrijen en trouwen. Begraven. Spelen en vermaken. De lagere standen." Maar die titels geven nog weinig te kennen de groote ver scheidenheid van onderwerpen in de 128 helder gedrukte kapitale bladzijden te vinden. Om daar over te kunnen oordeelen sla men een blik op de allerinteressautste atlas van zedenprenten over den inhoud verdeeld, zeer heldere reproducties van in den regel meesterlijke platen door de bloem van onze oude graveurs en teekenaars. De verzamelingen van onze eerste liefhebbers heb ben hier weer bijdragen geleverd. Ik noem slechts de portefeuilles der heeren Van Stolk, S. van Gijn, R. W. P. de Vries. Daar de stalen der gekozen platen meestal voortreffelijk waren kouden de afdrukken naar verhouding zijn. Welk een genot verschaft alleen de beschou wing dier prenten reeds. Wat bazen, vol talent en volkshumor, waren die voorouders toch! Daar het niet mogelijk is uit te wijden over den inhoud van Kalffs monographie, zal de ver melding van eenige versieringen een doelmatige vingerwijzing zijn: huisgeziu aan tafel daar Cl. J. Visscher; notariskantoor; kantoor van een advokaat; naar schoolgaande kinderen; dienstboden in den keuken; middagmaal, unieke teekening; kraamkamer, naar Saenredam; naai ster; vastenavond-vermomming; titel vaneen der meest gebruikte kookboeken; theevisite; bezoek aan den in 1629 gestranden walvisch, naar de kostbare prent van Kittenstein; tal van costuumprenteu; tooneelen uit markt- en volksleven; vertrekken der huizen; kinderspelen; bakermatten en kinderbehandeling ; vlieger-opla ten; dans- en muziekpartijen; scherm-, rij- en dansscholen; pandverbeuren; raketten en kolven; het te pnjk zitten der bruid"; verscheidene bruiloften; mommerijen, vastenavondpret, het rondgaan met de ster, de Pinksterbloem; hu welijks- en begrafenispenningen; lijkstatiën; tal van oude karossen en koetswagens; bar bierswinkels; wijzen van groeten; senerades; triktrakken; het leven buiten, lusthoven, fon teinen en doolhoven; kaartspelen; allerlei water en ijsvermaak; eentabagie; tal van volksspelen; kermissen; bij den kok; bedelaars en straattypen; kroegen en herbergen; rommelpotspelers en reizende speellieden; vagebonden en een bedelaarsslemppartij. Alleen reeas de aandachtige beschouwing dier prenten geeft ons een interessant kijkje op de zeden eu gewoonten onzer stoere voor ouders. Vol Sehnsucht naar het kleurvolle ver leden, kan men niet anders, dan in de verzuch ting van dr. Kalff deelen: voor meer uiterlijke beschaving moesten de Amsterdammers, en met ben ons gansche volk, een deel hunner vroegere kracht missen." Behartigenswaard is de inleiding tot Kalffs monographie, waar hij nagaat wat wij betreffende de wetenschap der zeden en gewoonten ver schuldigd zijn aan schrijvers, die vroeger het pad bewandelden en als bet ware wegwijzers Tradeinark THEE - E. BRANDSMA. Trademark Slaapkamer-Ameublementen in Pitch pin-, Noten-, Eiken- en Mahoniehout. *«l WIT GELAKTE MEUBELEN Eng: genre. 9» Franco levering door geheel Nederland. Het zekerste en beste bewijs, dat een fabrikaat zuiver eerste klas is, is wel, dat het als zoodanig door onbekende Jury's bekroond wordt: Parijs . . 1900 Zilveren Medaille. Amsterdam 1895 Gouden Antwerpen 1894 Gouden Antwerpen 1885 Gouden en Zilveren Medaille. Amsterdam 1883 Zilveren Medaille. Arnhem . 1879 Bronzen Verbeteringen worden steeds aangebracht, getuige ons Burgers' kaniradwiel; veranderingen, welke geen verbeteringen inhouden, worden zooveel mogelijk vermeden. Zend uwe orders op aan de fabriek, filialen, agentschappen of depots en güzult over de uitvoering tevreden zyn. EERSTE NEDERLANDSCHE RIJWIELFABRIEK Directenr: H. BURGERS, Derenter. Hofleverancier. Parfumerieën ^** ?VT^^^V H^l "MB 1 Arnhem. Wed. F. RUTGEKS, firma T. d. BERGH & Cie. Verzekering-Maatschappij BOLDA". Damrak 74, Amsterdam. Werkkrachtverzekering. Omvat ZIEKTEN, ONGELUKKEN, ORGANISCHE GEBREKEN. Iemand verzekerde zich in December '97, kreeg in Juni '98 een oogziekte, waardoor h\j ongeneeslijk blind werd. Delicieuse Muisjes Rookvleesch. SCHOWE «t? C"., Amsterdam. C_ D. L_E LOR R Al N Faarnisteur de la Cour, 167 Kal verstraat, Amsterdam. S'empresse d'informer son honorable et distinguée clientèle qu'üvient de recevoir nne superbe collection de bronzes d'art, bronzes d'amateurs, d'étagères, cadres pour photographies, veritails riches et de fantaisie, buvards, portefeuilles, porte-monnaie, etuis a cigares et un choix considerable d'objets pour cadeaux-prix uiodérés. ZWITSERSCHE Wit-, Bont-, Wol-Wasscherfl. Gordijnen-Wasscherij. Chemische Wasscherj'. Uitstoomerij. CACAO m CHOCOLADE is PRIMA Amsterdam. GATZ Genna-Olie, de FIJNSTE Te koop voor /*1O Tafel. LeneroMp 1761-1842, ontbreekt Jaargang 1817. Brieven letter C, bureau van dit b!ad. Heden verschijnt by H. D TJEENK WILLINK & ZOON, te Haarlem MARIONETTEN DOOR W. VAN AMSTERDAM. INHOUD: De Brugwachter. De Straatjongen. De Majoor. De Hit.?31 Augusttus 1897. Picnie. Sam's Huwelijk. Een maneschijntje. Prijs ing. ?1.75; gel), ?2.25. PHILIPPONA KETELAAR, fournisseur de la Cour. KAJLVEKSTBAAT 166, AMSTERDAM. GRANDE SPECIALITE POUR & Layettes. Sur demande envoi franco de Devis et de modèles. TANDARTS. Plantage liddenlaan 86. Irerbeterde methode Dames Hoofdwassching, volgens systeem Silermo l ? 1.00. Ed. Van der Ven, l Coiftewr de Dames, 535, Keizers gracht 535, bij de Spiegelstraat. Inrichting uitsluitend voor Dames en Kinderen. Wachtkamer. Artistieke Haarwerken in alle mo dellen, nuancen en prijzen steeds voor radig. Serieuse bediening. S ILL l WJETJERIXG, Weteringschans soc, Amsterdam. Familiepension Ie rang. Fraaiste gedeelte der stad. Oamiddelijk by Ryks-Museum, Opera en Vondelpark. Pension p. dag, p. week of p. maand. Desverkiezende Bediening in eigen salons. HENRY J. BRUCE. DAMES RIJWIELEN: ? 100. ISO 1«5 190. HEEREN RIJWIELEN: / 100 , 120.155 180. A IJ R O K A. Groenten in blik. Gezond, zuiver, smakelijk. Vraagt uwen kruidenier! C= Hollando Beige in- en export. 111 PRINS HENDRIKKADE 141. - AMSTERDAM. AVijnen. VRAAGT PRIJSCOURANTEN. Honing- Chocolade. n ding is zeker, zal bevallen. v. Oldenkott & Zoonen AMSTERDAM. J <§apetier de '. la , 733 Keizersgracht 733 AMSTERDAM. J. F. CUYPERS, Westeinde 37, DEN HAAG.riano's, Amerik. Harmoniums. Franco levering.