Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1233
gevraagd en hoe het er eigenlijk met de
maatschappij uitzag, die zulke vragen aan
de orde komen deed. Een (ypisch voorbeeld
voor Nederland is de Neder!. Vereeniging
van Werkgevers, die werd opgericht met
het uitgesproken doel de sociale wetgeving,
de wetgeving ten bate der arbeiders, zooveel
mogelijk te keeren, en dus als secretaris
iemand verkoos, die van die sociale wetge
ving op de hoogte, een studie gemaakt heeft
van de staathuishoudkunde en haar middelen
en gronden om deze te gebrul ken voor het door
de werkgevers beoogde dotl. Hier is de
wetenschap in directen dienst genomen als
wapen in den strijd texen de arbeider?.
Maar dat laat de we-tenschap zich niet altijd
doen. Haar beoefenaars vormen een klasse
op zich-zelf, die vaak de wetenschap om
haar zelve dienende, feiten materiaal en
duchtige bewerking ervan len besie geven,
die aan beide strijdende partijen den weg
tot begrijpen van de maatschappelijke ver
houdingen gemakkelijk maken.
Ea wanneer wij tegenwoordig over de
economie spreken, dan denken wij aan dien
enormen arbeid van feitelijken en
htati«tischen aard, die ons langzamerhand inwijdt
in het buitengewoon complex organisme,
dat onze samenleving is. Daar is vooral
van Duitïchen kant een massa consciëntieus
werk gedaan, waarvoor ons Hollanders een
groote eerbied past, ook al mogen wij voor
onszelf van oordeel zijn, dat in conclusies
en gebruikmakirg van dien ai beid, en
vooral daar, waar men aan de theoretische
uitwerking en filosofeering gaat, de onpar
tijdige, onbevangen zin wt-1 eens ver te
zoeken is.
Waar onder den invloed van dien drang
van anderen sociale arbeiden besiudeering
van de sociale quaestie bij de enkelen volgt,
daar breidt zich levens de kring dergenen
uit, die niet direct tot diepe studie kun
nende komen, toch deur een innerlijke be
hoefte aan rustgevende kennis en evenzeer
door welbegrepen belang, verlangen te
weten de elementaire begrippen der staat
huishoudkunde. Men moet tegenwoordig
iets van de economie weten. Als men telkens
gevoelig door de samenleving geduwd wordt
of op de teenen getrapt, steekt een ver
standig mensch de hand uit naar het boek,
dat hem over die samenleving iets leeren zal.
Zoo'n boekje nu is dat van Mr. Sloten
maker. De bescheidenheid van den titel
doet er niets meer van verwachten, dan wat
het geeft, maar dit geeft het dan ook
voldoerde: Zakelijk zonder droog, en syste
matisch zor.der al ie uitvoerig te zijn ; en
dit is, ook voor het onderwijsdoel, dat het
in de eercte plaats beoogt, van nietgerings
beteekem'?.
Het heeft zijn fouten. Wel niet zooveel
als het voor een paar jaar door Mr. Giel
vertaalde boekje van den Amerikaanschen
professor E'yv dat iets dergelijks wil', maar
het heeit er toch. Dd voornaamste is wel
en dit weegt vooral nogal wanneer men
het beziet met het oog op het onderwijs
dat het gedeelte: over/icht der geschiedenis
der staat.tiuislioudkun la vél te kort en te
oppervlakkig is. Het gebeele boekje had
trouwens historischer gekund, maar hier
had rnen tenminste kunnen doen gevoelen
hoe de staathuishoudkundige stelsels samen
hangen en dus wisstlen rnet den tijd en de
omstandigheden, en zou vooral een overzicht,
van den huidigen toestar d zeer nuttig
hebben kunnen zijn. Graag had ik daarvoor
de afdeelingen : munt- en geldwezen,
credieten bankwezen, flink wat bekort gezien.
Dit kan beter elders behandeld worden en
wat men vraagt van de staathuishoudkunde
is sociale, economie. Daarom deugt de kleine
Pierson niet meer voor moderne behoeften
en geven de meeste hoofdstukken van het
boekje van mr. S , dat nog al goed is bij
gewerkt, juist wat men wenscht.
Een handleiding tot beoefening van de
beginselen, zietdaar wat het is, maar daarom
is 't dan ook niet genoeg als men hier blijft
stilstaan. Den weg te wijzen om den beginner
c/'onil/clon
Sien, de ezel.
2) DCOK
J. F. DE WITT.
En r.iet alleen onzo oudste baarde soms
zorgen. Geen van ons viertal was volmaakt,
maar de kinderen hadden een groot ge'nk, zij
bezaten een moeder, b j wie een hart vol liefde
gepiard was aan een kracht!..en geest. Wat
zij voorschreef, werd door ied.reen met blij
gemoed gedaan, omdat men dan hoop had zich
in ds zon harer liefde te mogen koesteren, en
uit e'k voorschrift sprak een groot gevoel voor
rauwgezeiheid en orde, voor eerlijkh'-id en
goeden trouw, van eerbied voor het door den
mer.sch gewrochte en van hoogerha'd gescha
pene. l>at bleek tot in kleii i^heden toe.
Toen de kinderen nog heel kl in waren, was
moeder in het oprapen van gevallen speelgoed
onvermoeid. Of het vroeg was of laat, er mocht
geen speelgoed blijven slingeren. Moeder ruimde
alles o;i en later zorgde zij, dat dit geschiedde.
Moeder zorgde ook dat op de kinderkamer
alles een vaste plaats had. Sien kon daar eik
oogenblik onverwacht binnei komen, er zou
geen kom met vuil water staan als er geen
waschtijd was.
En welk een groot voordeel geeft dit aan
een gezin. Ik heb huishoudens ten gronde
zien gsai, omdat ma zei; Och, het doet er
i.iet toe, laat de kinderen spelen.'' Dan werd
niet to?gezien op een gebroken soldaat, en de
gebn ken soldaat werd een paard met diie
pnoten vergeef me den overgang en dan
volgde een pop zonder kop, een s:oei zonder
rug, een bo k zocdtr omslag De kwaal k!om
op tot de kopj .s en de schoteltjes, tot de schalen
en d- ksels en tot het Delftsch porcelein op
den schoorsteenmantel toe.
Och, het doet er niet toe!'' kan een vloek
worden van een gezin.
Hier is de leiding en het gezag eener moeder
van het grootste gewicht, omdat het kind met
die leidirg en dat gezag het eerste kennis
maakt. De man moet naar zijn werk, de vrouw
die met haar kindje op den arm in huis rond
gaat, het onschuldige snottje tegen haar warme
wang geleund, die vrouw heeft de macht in
handen om van het eerste oogenblik af dat
het kind gaat begrijpen, de eigenschapp'.n te
zaaien, welke later wellicht een richtsnoer aan
zijn leven zullen geven.
wat te orienteeren, dat kan dit bcr-kje echter
slechts ten eleele, omdat er aau ontbreekt
een, zij het ook maar zeer korte en beknopte
litteratuur-opgave aan het eind van elk
hoofdstuk of onderdeel. Dit ware voor mr.
S. een kleine moeite geweest en zou zijn
boekje nader gebracht hebben aan de wenscb.
van de velen, buiien den kring zijner leer
lingen, die het dus niet van hem hooren
kunnen, en wier belang en last hen drijit
in de richting van deze studie.
Hier en daar is het o:>k bepaald o"mis
baar. Namelijk waar de meer philosofische
vraagstukken ter sprake komen, van de
waarde en dergelijke, daar toch speelt, de
beknoptheid den schrijver parten en verliest
hij ook bedenkelijk dd or>j. ctiviteit, door j
hem elders vrijwel gehandhaafd. E-n op- i
gaafje van desnoods slech's de populaire l
werken over de socialistische waardeiheorie
moet en kan dit vergoeden.
Z io zijn er nog enkele kleinigheden. Bjv.
in wat over Marx gezegd wer.lt, is van het
rneest kenmerkende weggelaten, en zijn
bovendien een paar onjuistheden.
Maar over het algemeen krijgen wij hier
een Hollandsch boekje, dal voor hen, die
meeneri dat het de plicht is van elk lid
onzer samenleving, om iets te weten e>ver
staathuishoudkunde en meer bepaald over
sociale (conomie, werkelijk een bruikbare
handleiding is ter orientt-ering in dit waarlijk
moeilijk te overzien veld. En van de lezers,
die wij het toewsnsche;!, horen wij dat er
velen zullen zijn, die het niet bij deze opper
vlakkige orienttering zullen laten, maar
zich gedrongen zullen gevoelen om een
weg te zoeken, waarlangs zij zelven en de
samenleving gedreven worden naar een
mooier toekomst en metr geluk.
H.
't HerstelliDgsoord ?oor Onderwijzers
te Lmitert
Bij onderwijzers is erntt spel, en spel ernst
geworden.
Voor een wijle.
Zij spelen om een doel te bereiken. Is dat
doel bereikt, dan trekken zij zich hopen
we weder terug als gezellen van spelen en
keeren het dilettantisme den rug toe.
Een goed onderwijzer is beter dan een »<juaet
comediant".
Maar nu gaan zij spelen. Onderwijzers uit
Rotterdam komen Ziterdag lb' Kebruari a. s.
te Amsterdam in een der schouwburglokalen
in de Plantage eer.e voorstelling geven van een
middeleeuwsch kluchtspel. Zij hopen, dat het
Anasterdamsche publiek de vertooning in
grooten getale zal komen bijwonen, opdat ie
schatoewaarder zijnen schrijn kunne vullen
met vele stukken van «gouden rood".
E^nig en alleen om hel '!?(?:!.
Want de Rjtterdamsche n ,iiei vijvers is het
spel... middel; goud... duu. Gaud hebben
zij noodig, veel gouel, dat eenig en aileen
strekken zal ten bate van 't llcrstellingioord
mor Onderwijzers te Lmdenn.
Ieder zal den onderwijzer in dit nobele
streven willen schragen eri steunen. In het
schoon en op'ft'-rend loven der soholarchen
komt het vaak voor, dat zij door ziekte, uit
den aard hunner betrc-kkir.g ontstaande, bezocht
worden. Als er dan voor de bejochten eene
inrichting bestond, ver van school, ver van
stad, in gezor.der lucht en welige landouwen,
waar zij, zonder zorg voor den dag van morgen,
nieuwe gezondheid, vroegere veerkracht en
noodigen lust konden opdoen, om, hersteld,
weder te keeren, de blijJs en lastige jeugd
j nutte kennis en wetenschap toe te ienen en
haar op te leiden tot alle christelijke en
maatmMII'HMItltMIMIIII
Mijn vrouw was op dit punt zeer krachtig
van meening. Zij zou nooit toesta-in dat een
boek, al wat het maar eea gewoon prentenboek,
onachtzaam behandeld werd. Niemand zou hut
wa^en in haar nabijheid een boak
binnenstbuiten te vouwen om gemakkelijker te lezen,
noch het aandurven bruoJ mtt boter en een
courant tegelijk in handen te nemen.
Als een der kinderen eens bij ma w.;u wezen,
kon zij het kind op haar schout nemen en er
de beeldjes van den schoorsteen mee bekijken
als gold het de opleiding van een crriieus. Zij
! toOi.de hoe lij a het neusje gesneden wa^, w*t
een moeite hut t.ekos.t moest hebben .ie oortjes
zoo te vormen en zoo bracht zij naast kunst/in
eerbied voor het door rn ;nsc!ieiiha: den ge
wrochte aan.
En wee hem ' die eenig natuurlijk voedings
middel met onachtzaamheid aan va te. Als een
der kinderen riurksch of' hangerig teg n broo.l
| ot' groente, bah l zeidf, zette zy haa- oogen
! zoo groot mogelijk open en vro^: Weet jj
l wal, dat niauand groente of graan kan laten
| groc'ie:i dan CJjd alleen'/'' Er dat k'onk zoo
| diep ernstig en strer.g, dat niemand het waagde
tegen die zienswijze te zondigen.
Altijd bletf zij zich zelve gelijk. Slordig
geregen schoenen, ongenoegzaam gewasschen
banden, een ruw of onrein woord zij stond
steeds cp post om op de gejstelijk en sti '-;lijke
belangen van heel het huis toezicht te houden.
Ik heb haar wel eens gezegd, dat zij las iger
was dan een surgeanc van de wacht, en toen
begon zij gevleid te lachen. Z.j kon streng
zijn en hoog, die flinke krachtige vrouw, maar
wij, de kinderen en ik zorgden, niet uit vrees,
maar uit liefde, haar niet te grieven. Kn als
er een leed smartte, dan was de toevlucht voor
groot en klein bij hair in het hoekje van de
j canapéen als haar ernstige stem ons toesprak
i en zij met haar trouwe oogen ons b moedigend
i aankeek, dan viel van menig ernstig si lijnend
i geval, de zwarte sluier, welke het tot een donker
gekaarte maakte, en bisef er niets dan een
klein onaangenaamheid}*1, waar men gemakke
lijk over heenstappen kon.
Het is de/:e soort vrouwen, die het meest
met achting bainind worden.
En al mocht ik eei.s glimlachen als mijn
vrouw in allen ernst zeldp, dat een hond geen
ras behoefde te hebbon om mooi te zijn, en
dat men moest oppassen dat Sien, de ezel,
zich niet overwerkte, de eerbied, die ik in
mijn hart voor haar gevoelde, is met de jaren
steeds gegroeid en toen er een verwijden ig
tusschen ons dreigde te ontstaan, heb ik wel
diep leed geled.-n, maar mijn a:hting is nooit
gedaald.
schappelijke deugden, zou een schoon ideaal
werkelijkheid kunnen worden. Bijna is dit
ideaal bereikt. Doch niet volkomen. Kr ont
breekt nog het een. en ander aan. O.n dat
ontbrekende aan te vullen, doen de onderwijzers
een beroep op ieders steun.
Zij vragen geen liefdegaven, al zoudon giften
en schenkirgen hun niet onwelkom zijn.
Zj bieden den inwoners van Amsterdam op
den. reeds genoemde 10 len Februiri eene voor
stelling aan, tot welk een iegelijk toegang heeft
die een jrants koopt. De Ujtterdamsche onder
wijzers bidden en hopen, d;it hoogleeraren,
leeraren en onderwijzers, loeraresseri en onder
wijzeressen, studenten, leeriing»n van gymna
sium en hoogere burgerschool, roaar bovenal de
rijke A.iisierdamsche kooplui, om strijd hun
voorstelling komen bezoeken. De kooplui
zullen geen kat in den zak koopen ; (ta kun
stenaars «n geleerden, de klerken en scholieren
zullen geen se! a gevoelen in hun jagen naar
het hf-zit der vrije kunst on wetenschap.
Want de onderwijzers geven eene zeer
biz'jndere, eene hoogst belangwekkende
vertooi, ing. Zj brengen ten tooneele een
middeleeuwsea drama van \ójr GOU jaar, dat
uitmunt door rumteit, door eene schoonheid,
die het bewaard haeft als esne »rose van
soeter roke". II -ft is een »abe!" (e.rrstig) spel
van K inurett, itcuninci soi-'e vun CVe Hen.
Als echt mid. inleen w.ich dra"ia vangt het
aan met eeri gebed, ernstiger gez'gd dan het
gebed in den gemeei ter. ad ; korter dan het
gebed, waarmede in vroeger eeuw de beheerders
van de Desolate boeJelkamer hunne
werkza'inïheilen aanvirge", en met meerder eerbied
uitgesproken dan Hoogvliet hai,d=lt over het
gebed van Vader Abraham:
il ij heelt
ril is u.' . nunilijk l:nu'
tlutuüop /ijll zani;1.
Na het korte gebed begint terstond de
vertooning. De fabel er van is hoogst roman
tisch en geheel in den geest der middeleeuwen.
Het stuk liai.delt over een te vondelirg gelegd
koningskind, dat zoodoende aan den moord
ontkomt van een zijner verwanten, die een
verrader was. Dit kind, opgevoed en opge
bracht door een koningsdochter, en gekomen
tot den letfujd van te paren, wil niet huwen
vóór en aleer het zijne moeder en vader
gevonden heeft.
ll«t ntreve:\ gelukt hem. Zijne moeder verlost
hij uit de gevangenis, zijnen vader valt hij in
de armen, de verrader wordt opgehangen en
de tidre koningszoon huwt met da schoone
dochter. Hat huwelijk voorspelt een geluk
van vele juron.
Kiinrircit heeft de lit ilijkheid van een sprookje,
en is aandoenlijk om den eenvoud.
Gebonden aan tijd en plaats is het evenmin
als de latere stukken van Shakespeare zouden
worden. Het motief K-mortit vindt men zoowel
in S^akespearo's werken als in die van de
ouden.
Het zoeta en lielljke van J'^inorcit's taal is
nog htttzelf-le als in ds huidige
Zuid-Noderlandsche. K moreit lezende, hoort men eene
hedendaa^sche Zuid-Nsderlandsche schoone in
al haar beminnelijkheid de zoete taal spreken.
In de »l'jefj-ineilenkelders" te Antwerpen
en Brussel komt men nog drama's als Euiiortit
vertoonen. E 311 gansch zeldzaam genet. Het
teedere en lyrische, bovenal het aandoenlijke
strefclt er hel hart des volks, en hef komische
kittelt het zonderling. De volkshu.'iior dartelt er:
Sire l Em !-'g.:r van honderd duizend man
staat voor de poort van 't kasteel.
L'.at ze boven komen, in 't salon. Derge
lijke naivitait vindt men in 1^- moreit bij de
lezing van de tooneelaaoiwijzing den verrader
geldende: Robbreeltt Imnct men hier.
Laten de onderwijzers die tooneel wijzers
aai. wijzing niet versmaden, en Robbr-ecLt
werkelijk ophangen. Het behoort bij de oude
kunst. Den schijn van ophangen is niet zwaar
na te bootsen.
Als Robbrecht, die een verrader was, opge
hangen if, i-preekt Esmorrfit eene sententie
uit, waarop het middeleeuwsch publiek Amen
placht te zeggen. Dan was het stuk uit, de
menigte giüg de trap af, wat eten enej.rinken,
III.
Toen Sier, de ezel, nog een nieuwtje was,
waren d.; k ndercn en de kinderen van de buren
als een klomp vlieden om h«t beest heen, rnaar
het duurde niet zoo heel lang, of zij ko -den
zich met ezel en v/agen alleen niet meer ver
genoegen. Pd of ma, liet'i. beiden, moesten er
by komen om te zien hoc Sien liep, hoe hij
i at, hoe hij J onk en zoo kregen wij optochten
l van dm c/.elwagen vol kinderen, getrokken
i door Su'n, van n, g meer kinderen, volgende
i met pa, terwijl ma, die niet vrij van gezelheid
i bleet, met i'ips, den aamborstige!! hond,
achterI aan); WK in.
i Wij palrim lieerden zoo d.ior het dorp naar
h t dL'ii!jeni)0--cb, ot naar een zanderij in Je
! ht-id'. Dan gi.igen. de kinderen spelen, Sien
j werd uitgespannen en vader en moeder zochten
! een inoi.1 plekje uit onder de dci.nenboomen
l of aan den zo^,m van het kreupelhout. -Ma
1 had aliijd een handwerkje bij zich en pa een
sigaar en in do suite van dm zi-merdag zagen
w,j op hut t-pel toe, 'oosUidceiden de kinderen,
i wier karaktertrekken juLst bij het ongedwongen
spel het beste uitkomen.
j Oi,ze oii'Sbte was altijd vooraan, gaf altijd
j bevVuin, liet z'ch door zijn vriendin Truus een
boefje acKireercn, a.aar was ouk altijd
gocd1 harti,; geiten' om, als hij een goede plaats tad,
! voor een amur wat in te schikken; o. ze tweede
! was si eed-i op zijn post, maar maakte zich nooit
1 duik om, als hij uen. goede plaats had. ccn
betere te. krijgen, kleine zus bleek een bij
dehandje en diius, onze oudste dochter, kwam
altijd met een klein kind achteraan sjouwen.
Het waren in don eersten tijd heerlijke vrije
dajen. Ook vcor mij. Ik keek elan naar het
mo.itapijt, dat onze zitplaats als met fluweel
bckie^duC en dan i aar de kinderen, ik wees
rnija vrouw de bij.; >: derc vt'rnien van het mos
aar. bt,«k s>/in^ <ip haar verzoek een hoeveel
heid af orn thuis op bloempot:un te leggen;
dan weer wisselden wij met gedempte stem
onze opmerkingen. Dit mag een week ot drie
' geduurd hebben toen wij ons gezelschap ver
meerderd za,;en met ceu paar dames, ook in
het djip den zomer doorbrengende en die ons
v. rkl vroegen zich bij het vroolijke troepje 'e
n:oge-:i voegen.
j l-t hal een toestemmend antwoord gegeven,
maar had er la;er wat een spijt van.
Mijn vrouw hield zich natuurlijk nog al
bezig met de dames, waarvan de eene weduwe
en de andere r.ooic g-. bir.vd geweest wa>; en
zoo kreeg ik wel iets van een vijfde wiel aan
een wagen.
! Wij konden ons r.iet niet onzen ezelwagen
i vol jong goed vertoonen e,f de twee bedoelde
1 dames kwamen ergens te voorschijn en zij
en kwam terug om zich eene gezondheid te
lachen bij eene Sjtten ie.
De onderwijzers verlaten echter bij de zot
heid het middeleeuwsch tooneel. stappen drie
a vier eeuwen verder, en komen aan met het
kluchtspel van LingenJijk: D WixkunxtKnaurs.
Da geestigheid van dit spel ia te algemeen
bekend om er woorden aan te verspillen. Dit
nog willen we zeggen: Ds avond van den
l O Jen Februari in een der schouwburglokalen
in de Piantage te Amsterdam, belooft veel.
Meer dan goeds heeft men elders over de
vertoonirg gezegd, zooJut men zich niet behoeft
te troosten met het dichteiwoord: »En rekent
den uitslag niet, maar telt het doel alleen."
J. 11. R.
Muziek in de Hoofdstad.
Ean prachtig programma had de heer
Mengelberg .'51 Januari 1.1 saaorses^eld. Ia het
eerste deel Sühubert's»Unvollendete 'en
Diepenbrock's »Iiy;nne an die Nacht" voor orchtst
met alt-solo en in het tweede deel
aCharfreitagszauber" uit Parsifal van VVagner, (waarom laat
het program-boek Wanner in 1811 geboren
worden in plaats van 1813 ?) en Diepenbrock's
sAuferstehiings-l.yume" voor orchest met
sopraan-s(do.
Da beide Hymnes van Dippenbrock maakten
wederom een grooten indruk. liet orchest
was zekerder en ook nog schoener van
klank dan bij do r-erste uitvoering. Vooral
in de »Hy-ime an die Nacht'' wis alles
zóó subtit-1, dat mevrouw de Haan M.-\nifarges
thans zonder moeite en met groote duidelijk
heid hare partij kon voordragen; alleen de
lage noten werden misschien af en toe door
het orchest i-twat overstemd. Ik verbeeldde
mij echter ook dat in de orchestbeweiking
enkele wijzigingen waren aangebracht, waardoor
j:iist in die gedeelten waar de zangstem op
treedt, het orchest doorzichtiger van klank is
geworden, 't Is echter mogelijk dat ik mij
hierin vergis en dat deze me ning alleen
voortkomt uit een discreter spel van het orchest.
Mevrouw de Haan zorg hare Hymne met
heerlijk, warm geluid en magistrale voordracht.
Datzelfde valt ook te zeggen van mevrouw
Noordewier- Kcddii gius, die de AufVrstehungs
hymne op waarlijk grandiose wijze vertolkte.
l'iachtvol kloi.k haar machtig orgaan hoven de
golven van bet orchett uit en trift^nd was het
te bespeuren, hoe buitengt-woon schoon zij de
van elkander afwijkende stemmingen der ver
schillende stropht-n wist te karakteriseeren.
Da voorlaatste strophe o a. met hare bewegelijke
trioier figuren, gat'hiervan een schoon voorbeeld.
De heer Mei gelberg dirigeerde ditmaal,
zoodat de componist in de zaal zijne werken
betft kunnen hooren. Het publiek rustte echter
niet voordat Piepenbroek ra Mljop der
»Auferstehungsl.yinne" op het podium verscheen om
de hulde van de aanwezigen in ontvangst te
nemen.
Schubert's »Uiivollendete'' deed het ons thans
nog eens te meier betreurer, dat. deze >y nphonie
onvoltooid gebleven is. In Schubeit's hand
schrift vindt, men nog negen uïate.n als aanvang
van het Scherzo. Waarom de componist zijn
werk onvoltooid gelaten heeft is mooi'ij k te
' gisssn ; misschien wanhoopte deze zoo smadelijk
verguisde kunstenaar var; Gods genade aan oene
J uitvoering. En dan had hij wel gelijk ! In het
jaar 1822 zijn beide fragmenten gecomponeerd
l en in . . . . ls05 werden zij voor het eerst
uitl gevoerd. Is dit niet een onuitwischbare schande
i voor het toen levende geslacht 't Nog
zoo| veel te meer, daar men kon weten dat zij
bestonden en op Schubert reeds genoeg
zaam de aandacht gevestigd was door de uit
voering zijner C-iur symphonie in 18.'!S (tien
jaren na haar ontstaan) op instigatie van
Schumann. In tegenstelling met deze zonnige en
stralende C-dur symphor.ie is de
«Unvollendete" vervuld van een zacht, weemoedig
karakter, hetwelk zich vooral uit in de melodie
i van het eerste thema. Het tweede thema, door
.' de viülonceJJen ingezet en van een
buitenge| woon edel melodische houding, geeft meer den
indruk weer van resignatie. Hot Andante met
liepen mee op en hielden ons gezelschap tot
wij weer huiswaarts gingen.
Een keer ef wa ha i ik ze ouk aangesproken,
rnaar din waren zij zeer t nagetrokken. Eerst
als ik bij den ezelwagt'ii t.ing loop"ii, geraakten
de dames met mijn vrouw op dreef en kwamen
de iongen los. Mij : to: d echter die
achterafzetting riet zoo erg aan en toen het een
paar malen voorgevallen was, dat ik, om zoo
te zei'ge n, werd weggekekei), spr»k ik mijn
vrouw er over aan.
Kom," zei ze, r.ctm dat zoo hoog maar
niet op. 't Zijn een paar goeJe zielen, die
alleen elkaar hebben om toe te spreken. Laat
mij maar een uurtje met ze bubbelen. Tehuis
bemoei ik mij tocli weer niet jou en om je da
waarheid te zeggen, j.; springt zoo aardii; niet
al die kinderen om, dat iis best een !ue;J3
rnij'i rust kan nemen. Jij bent \oor je jiruu
vee! vlugger dan ik.'-'
Zoo hait gevlekl. half getroost, gaf ik toe.
Het werd nu byi.a een gewoonte, dat ik met
de groep kinderen voor uitging en ma met de
dames aditeraai kwam. Krch ouk hierin kwam
verandering.
Do da-nes Vrachten voor mijn vrouiv boeken
mede en i.iet alleen verdiepte zij zich daarin
's avonds, maar zij be-gi/n er over te [iraten
dat Let toch wel wat mal was. dat wij altijd
tezamen nu't dien eze-1 wagen u [trokken, liet
voortdurend verblijf in de open lacht werd
haar toch wel wat zwaar. Zy wilde, zeide zij,
gaarne eens tluis blijven. ]>aa: was zoo.'ucl
voor baar te duon, dat zij mij cent aiLion zou
kien trekke". IK.eh als iüdan met do kinderen
tchuin kwam. was m;t .veer ir; haar büek
verdiept.
Nu, ik had mijn vrouw steeds vertrouwd.
Haar l rieven en boeien had ik altijd met rust
gs'ia'.e:1. Al.- de kir.d>'rrn naar Lied waren, lazen
wij voel. Zij Jas e-en boek en ik be.-uije< rde
de couranten. V:oOt,or IAS ik mijn j>>pge '-,ri.uw
wel ter.s voor, maar .ater l.ad :k i iel. jsri'gt-ld
tijd cm dat te doev, óda las u ij xe l ten ge
dtelte, dat mij dan bij het hervation ilcr lectuur
vreemd was en zoo «aren wij er toe gekomen
eik voor oi.s 2??.-.>f 'e itv.n. ;-o:;is \vas mijn
vrouw zoo ftntuonM'ast over ecu boek, dat xij
er mt:a naast mij kiiam zitten eu uaj
\erzikcrde, dat ik tiit nu ook eens moest U;zjii eu
als ik in c!e couranten iets erg belangrijks
cpmcrkse. bracht ;k Laar er van np de hinkte.
1\V'a!. Zj overigens wens-.hle te lezen, liet ik
geheel aan kaar over.
Het viel mij echter op, dat zij mij i u geheel
buiien haar gej'achtengang sloot. N.et dat ik
nieuwsgierig wa.-, of er ook maar aan dacht
na te gaan, wat voor boeken zij in huis kreeg,
maar onz-i koperen bruiloft wa» reeds achler
den rug en als je nu zooveel jaren niet alleen
zijn wiegelende % maat heeft een eenigszins
pastoraal karakter. Het is eveneens buiten
gewoon welluidend. Ik vond het jammer dat
de heer Mergelberg het tempo zoo langzaam
nam. Voor mijn gevoel gaat dan een groot
gedeelte van de bekoring verloren. Afgeschei
den daarvan, was de uitvoering tot in het
kleirste onderdeel met de grootste nauwkeu
righeid verzorgd en schonk de klank van het
orehest op zich zelf reeds een groot genot.
E ver. een s zter schoon klonk het orchest in
Wagner's Parsifal-fragment. Hier echter viel
evenzeer het langzame tempo op. Vooral was
dit te beepeuren bij den aanhef' met het
l'arsifal-motief. Bij Wagner kan juist het
sLeitmotiv" met zijn sterk uitgesproken karakter
meestal als rorm gelden voor het tempo. Dit
echter daargelaten kan mpn niet anders dan
dankbaar zijn vcor het hoogst voorr ame pro
gramma en zijn exquisite uitvoering.
In den loop dezer week hebben zich nog
twee Russische kunstenaars in de kleine concert
zaal aan ons voorgesteld ; n.l. Alexander Siloti,
een der laatste en tevens meest bekende
leer40 cents per regel.
TRADEMARK
MARTELIS COGNAC,
Dit beroemde merk is
verkrijgbaai- bij alle Wijnkan delaars en
bij de vertegenwoordigers
Wünhandelaars te Amsterdam.
II ooftl-Depöt
VAN
Dr. JAfGEfi'S ORIG,
Honnaal-WÉrtih'eiL
K. F. DEUSCHLE-BENCKR,
Amsterdam, Kalverstr. 157.
Eenig specialiteit in de; e
artikelen in geheel Nede;J.
EGHTr
VICTORIAWATEft
FR [O K E & C°.
BlJSTE ADUES VOOIl
PAAMüen FöRTÜK. WJM
KEIZERSGRACHT IS, AMSTERDAM
Fiaco-, Qrpl- en
AEYBUOM 4
Arnhem, Koningsplein.
VLEUGELS en PIANJNÖ'S in Koop en in Huur.
Repareeren Stemmen Ruilen.
mmmiimiiiiiii
imiHiiiMitti
gelukkig en eendrachtig als echtelieden hebt
samengeleefd, doch elkaar ook s'eeds als goeds
kameraden h: bt beschouwd, dun ontstemt het
je als je vrouw met i uiten int gezin staande
personen zaken behandelt, waarvan jo in 't
geheel niet op de hoogte wordt gesleld. /(;0
ging het mij ahïian--, en ik vond, dat ik niet
EK «r zoo'u pretlic.e i huUkomst had als vroeger.
En hoe da ''ir gen in elkaar grijpen. De
kinderen gevoelden ook. dat er iets bez:g was
te veranderen.
Mijn vrouw !ia-I mot al hun Fpelief jes in het
bot-cli i.ooit iiui'yci'aan. Wij buiden zaten,
zoohls ik verteld beii. gewoon,iuk toe te kijker,
genoten \au de buitenlucht, van onze gezond
heid en van elkaar's'ege'.'.woordigheid. Ki; toch,
toen mijn vrouw thuu- bleef, was het alsof het
voor (ie kinderen in het bosch niet nv:er zoo
prettig was. Of mijn sten mir,g daarop invloed
iiad, weet ik mut. Ik merkte op, dat do
krr,deren in hun spreekwijze onaardiger werden.
Liep er vroeger en gekleurde tor os er het
mos, dan kwitiu iedereen kijken naar bet mooie
b.cs'j.1, iui hoorde ik :'emar,d ze.ji.2n: Hé,
daar kru'pt weer zoo'n akelig dier." Was liet
in de. eerste weken warm, dan hut-tte het:
(jatiw naar 't bo.-.ch, daar is hot koel,'' <n wij
s'ap'en er il rik (.-p at; rui wtr<! er geklaag.l,
dat m n. zeo'a eind in die afschuwelijke bi'te
moest loopen, voor m n een boom zag. Keerden
v.ij vroeger zingend te nu', zoodat wij t'nis
waren voor «ij h'.-.t' wisten, nu werd er gekib
beld om een plaats in den f/e-lwa,eii, en
gingen vriei den of vriendinnetjes met lange
ontevreden ge-zich 'jes naar huis. E a ik, arme
bi'Ckeiiruan, ik miüte el en tact orn den
oi7gewensciiten geest, die in ons cluljo drei^c'e
binnen te dringen een tot h'er!oe en iiiec
vorder toe te roepen.
Eindelijk wendde ik mij fot mijn vro.iw,
n:aar ;-.i\ antwoordde eenijj-zins dlirra,it: Do
l'.irnjerciïzuilen t:.ch heusch motiten leeren wat
op zich zeil te slaan. '/. j worden te groot ora
alfijil l.ij ma tt- ^ijn. Kn ik wil o. k nog wel
Avat aan mijn eigen leven hebben.'"
i it antwoord kioi,k ndj uit den mond mijner
vrouw zoo vreemd loe, dat ik zonder verder
iets te zeggen na mijn kamer ging en n.ija
schrijftafel gir.g ordenen. Ik miste eeu boek
uit de boekeiibiandatrd, het was het Burgerlijk
Wftljov'k.
liort verbaasd was ik, toen ik van de meid,
die ik vroeg of zij iets verlegd had, uurst
verr.cmen dat het groene booi.j.; door mevrouw
waa wegg< haald en op haar schrijfiafol was
blijven liggen, fk begreep nu welko g< est
over mijn vrouw was gekomen: het was da
geest der >roLiwenbewè.ging en belde oude
dames hadden dien aan haar medegcdeoL'.
(Wordt ce volgd).