DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1233 die, starend in het wrange leven van nu. zonder ideaal in 't hart, zyn blikken niet uit kon zenden in den zonne-dag en de eeuw die komen gaat, zij ? Zoo was onze literaire kunst verschemerend in vaag en weifelend-brandend licht Maar hoor, nieuwa stemmen klinken aan : Eduard Verburgh en S.ijn Streuvels, Schepers en Frans Ba&tiaanse Verburgh, die, na eenigo jaren de alweer blykbaar onbevoegde kritiek verschalkt te hebben, (immers, men had bet uit het werkzelf kunnen en moéten voelen) nu onlangs zyn pseudoniem Walraedt van Roijen bekend heeft gemaakt, en wiens zeldzaam vol-ledige schoon niet altyd sympathieke flguuruit-én-stuk zich thans in de volle grootte van z'n machtig talent aanschouwen laat; Styn Streuvels,de oer-sterke Vlaming,de krach tige ryke dichter-in-proza, die in zyn breedvoort-stuwende beelden-reeksen, doorwaaid van natuur-geur en overgoten van levend licht, my by-wylen den eeuwig-jongen zanger der verste oudheid: Homeroa herinnert, zij beiden zijn waardiger dragers onzer prozakunst, zij mogen haar voeren tot de komende eeuw, in optocht van beelden en geschal van krachtige woordenpracht! Schepers en Bistiaanse, is hun, om te volgen in den schoonen stoet, de Poëzie toe-vertrouwd ? Laten we dit nagaan, waarde lezer. Wellicht wacht ons dan nog 'n verrassing, waarvan we niet hadden durven dróó-nen. * * ?xDe namen Sshepers «n Bistiaanse waren ons niet onbekend. Van Schepers hadden we al jaren lang in .,de Nieuwe (ïid&" fragmenten gslezen van een epos, wel niet overweldigend van beelden-en-taal-macht, maar zuiver en van een kalme gelukkige schoonheid, te goed, leek 't ons toe, voor de plaats, waar men ze vond. Van Bastiaanse imaal vijf gedichten, (ik meen in December '98) en volkomen in den toon van 't tydschnfi?ver velende rijmelarijen met veel gemaakts en veel dwaasheden. En, op dit vyfial abominabele verzekes steunende, krijgt toen deze nieuwe »Frans" 't in z'n hoofd, »du hrut de sa?', met een onverklaarbare venijnigheid Verwey te lyf te gaan (in de Kroniek), ongepast heid, die ons nog-al belachelijk en ergerlyk was voorgekomen. Zooveel dus als we hoopten van Schepers, zoo weinig verwachtten we van Bastiaanse, en in deze weinig-gunstige stemming ontvingen we z'n bundeltje Natuur en. L°,ven. Maar laten we nu nooit meer bevooroordeeld zijn, en nooit meer afgaan op 'n enkel on gunstig bericht, want nu ik dit boekje gelezen heb, o;rst koelijes en me dwingend tot een zfkere welwillende gezindheid, die den kritikus past, spoedig belangstellend, daarna met een waardeering die al grooter werd, zoo met'n uitroep tusschen 't lezen door »maar dat is uitstekend", tot al verder lezend en al meer me verdiepend in den vollen teederen ot machtig-hartstochtelijken klank, die uit deze verzen op-wuivend en op-laaiend m'n hoofd om-woei, ik gevoerd werd door de dauwige nevelen eener stij^e/de ontroering tot de goudene hemel-diepten van ononderbroken be wondering, nu heb ik slechts te zeggen, nede rig, met gedempte stem, waarin m'n ontroering nog natrilt: «leze verzsn zijn de schoonste, o gelukkig klein land bij de zee, dat dézen zoon voortbracht, deze verzen zijn de verrukkendste van die gedurende tien lange j aren in uw gezegende taal geschreven zijn". En zulk een rustige zekerheid is in deze nu-onveranderlijk-gevormde meenirg; als menschen, die elkander eerst niet mogen lyden, alleen elkanders onaangenaamheden en fouten zien, dan daar-door-heen tot vriendschap en liefde komen, die dan vast is en onverbreeklijk, wijl ze, niet op vluchtige emotie gebouwd, gekomi-n is als langs een ruw-steenige weg tot welig paradijs, zoo moet een bewondering, die groeide door daaraan-tegengesteld voor oordeel heen, wel zeer standvastig en gegrond wezen. En hoe is nu tevens de donkere wolk van het voorocrJeel wég-geschoven en op-geklaard in den openen hemel. Want by had dus wél het recht, een ander dichter op soms bij dien ongetwijfeld vóór komende stroefheid en gewrongenheid te wijzen ; en die vijf slechte verzen in de Nieuwe Gids . .. had blijkbaar niet de dichter-zelf uitgekocht, want twee ervan komen in dezen bundel al niet meer voor ; de drie overige ... zijn voorts j list di(- vier bladzyden van de honderd, welke 't boekje er bevat, die niet te loven zijn. Want zoo er nog hier of daar een kleinigheid van mindere geslaagdheid schuilt, 't is een enkele regel, gedachteloo-i aan de pen ont- glipt. Ik noem b.v. op blz 75 het lichteiijk-bombastische: itit'l krans t'/itt paas'^u rn rol'>jncR de goutlrülu'-ieht der xoa verschijnen." Op blz. DG het ongeziene, onzinnige: iJii't donker luud yaat eenzaam oitdi'r >/t parelmoeren hurt-ont. Zeggen we nu nog, dat (blz. GO) Waar aan Jeu- woud-zoom tintelt ecu goud slroom." even herinnert aan Boutens': \\ :iai* nld een \vond-bloem. . . . in den iroud-ruem. .. .'"' dan is zijn werk, als woord- en vers-kunst, verder wel bijna volmaakt zuiver te noem n. Want o, welk een weelderige schat van tijiiverglijdend en machtig-stoer woord, van teedere melodie en bedwelmend gezang, van kalmhelder natuur-zien en fel-inslaande ssnsatie, van wónder-kleurige en geurige fantasie en hel-verstarde of zacht 't leven ó/er-droomende sycnboliek, is ons in dit kostbare boekje ge schonken ! En dan, tusschen al onze bewondering door, zijn we onzen dichter weer even een vriende lijk knikjo verschuldigd, een handdrukje on gemerkt: over metrum behoeven we niet eens te praten ; dit is steeds vlekkeloos van dood karkas tot de levende gestalte van een schoon bewegend rhythme omgezet 3). Afwijkingen in metrum komen hier immer het rnythme ten goede; zoo in »Tuin der lusten" (blz. 18), waarin de regel ,,een <ieur als van rro«\vi,'U/'j/'keu veiy/^,/-de" juist door 't ontbreken van vijf regelmatigaanwandelende jamben, dieper van accent, zwaarder van bedwelming wordt. En in »Ka nsteeken" (blz. 1)9), waar, tusschen 5 jambige, het zes-jambige vers: en -sinils de seheunende barbaren heüeuredeu." teweegbrengt, dat men, aan alle regelen een gelijken klink-tijd gunnende, den draf der barbaren sneller hoort. Grammatisch-lange volzinnen, in korte vers regels uitgezongen, werden menigmaal opge stuwd tot dien breed-golvenden zang, als men hij de klassieken, 'in Ilooft's reyen, vindt. Zoo (blz. 36) deze schoone regelen uit «Herrijzenis", verzen van zwaar-deinende melodie en diep-zingenden klank: '/.'j ~il/il!. lat!'!' -fl.l/y /?? "ttt'r't'r/ t'tlljL', H',t't/ sfe>'r i/n .v/iw /irtntifl male ^nniécll^jk l)e ~i!i-rt'ii i/n/rt'ii eau tint l.ii',1. En hoe wei-gevormd ook van met fijn overleg in de evenmatige klank-vloeiing der op-een volgende verzen door-een-geschikte zinsdeelen, deze regelen: (blz. 29) weeaend mei beklag Tot God, die dulden kun dat y.óó droef ieJen Ui: wezens, die Hij opriep om den da;j .IVs Leven^. zw;r,tr van tranen, avin aan lach, Naar Zijnen uil. onwetend door te treden." Wie in zóó lenige gemakkelijkheid zóó een voudig een veelvoudige zin in zóó vollen klank weet ta componeeren, heeft z'n techniek tot een hoog plan van volmaking opgevoerd. Het sonnet, struikelblok voor velen in dezen tij ],waarin het onophoudelijk gebruik ervan min of meer met dichter-fitsoen schijnt samen te gaan,en dat dan ook door van 't Hoog en Boutens b.v. trouw is verminkt, schoon de heeren, minder eenvoudig dan dezen zooveel knapperen nieuwen dichter het netjes in vier- en drieregelige strofen verdeeld, drukken lieten, het sonnet is bij Bastiaanse terug-geleid tot z'n oorspronkelijke bedoeling Zooals Kloos 't aangaf in z'n Inleiding tot Jacques Perk 4), en op onvolprezene wijze in praktijk bracht, zooals Verwey het diepste wezen ervan uit voerig ontleedde 5), zóó heeft Bastiaanse het klinkdicht begrepen. Gebruikt hy 'ns het 1-jambig sonnet, veelvuldig door de Franschen toegepast, bij ons liefst en terecht ver meden om z'n te korte regels, die n door een tévaak herhaald rijm hinderen, n 't vol uit-zwieren der melodie in de terzinen strem men, het zijn juist déze eigenschappen, die bij voor dat oogenblik noodig heeft. Zie b.v. het tweede der sonnetten »Dood", gruwelijk in z'n schoonheid, ko/t en star, met dat helhamerende rijm, dat hier den scherp-smartelijken indruk versterkt juist met z'n felle slag. Wendt bij het minder rijm-zware z. g. Shakespeare-sonnet aan, hij toont ons, dat niet de uiterlijk-zichtbare maar de inwendig bewegende rhythmische eigenschappen ook in dézen dichtvorm de hoofdzaak zijn. Hoor maar in «Verleden" b.v., niet door het rijm bepaald, niet door den overigens zeer aan te beveienen op-en-neer-wijkenden druk getoond, ra de breedere kwatrijnen, stil de terzinen zich p-hett'jn, en berustigd, klaar uitzingen .... Dec. 1900. C. S. (Slot volgt). 1) Verzen van Frans Bastiaanse. S. L. van Looy, Amsterdam. ?2) Door mij uitvoerig aangetoond in De Arbeid 1« jr,?. No. 12. 3) O/er het nu toch wel algemeen-begrepen onderscheid tusschen metrum en rhythme is 't dunkt me, overbodig, nog verder uit te weiden. ?1) Zie «Veertien j-iar Literatuur Geschiede nis", 23 druk, blz. 21 5) De Xicnwe Gids, Ie jrg., 2e deel, blz. G7. Wie wat meer van het sonnet, z'n ontstaan en z'n eigenschappen weten wil, leze vooral deze uitnemende studie. Tijdschriften. Het «Tijdschrift voor Geschiedenis, Land- en Volkenkunde" opent zijn zestienden jaargang met een artikel over «Cornelis van Aerssen van Sommelsdijk, Gouverneur van Suriname 1083?1(588'', die eigenaardige figuur uit onze geschiedenis. Niet geheel juist wordt hy hier voorgesteld als »geboren uit een oud-adellijk geslacht" met Multatuli kunnen wij opmer ken, dat do staart van 's mans waren naam z\ju burgerlijke afkomst verraadt, al noemde dan ook reeds zijn grootvader zich bij voorkeur Sommelsdyk en ook zeer vermoedelijk ten onrechte doet de schrijver het voorkomen alsof Cornelis van Aerssen uit aversie tegen het hofleven zich liet benoemen tot Gouverneur der Kolonie Suriname. Doch hoe dit zij, en hoe weinig sympathiek de kleinzoon van Oldebarneveldt's aartsvijand overigens ons toeschijnt, als gouverneur van »de West" heeft hij ten volle recht op erkenning en dankbaarheid. Hy toch is een der eersten geweest, die begreep wat er van Suriname te maken was en die er de hand aan de ploeg wist te slaan, terwijl hij als regent in vele opzichten zijn ty'd verre vooruit was. Of is hij het niet geweest goed protestant van huis uit en in Suriname zich steeds een religieus man toonende die naar aanleiding van de klach ten by de Staten tegen hem ingebracht over het toelaten van roomsen katholieke priesters aan die zich zoo hoogvoölende en zich hoogmogend noemende heeren schreef: »de Catholycke hier gedogende can haere Godtsdienst niet worden geweigert zonder de wreetste tirannye, van welcke tirarinye wy altyd Romen hebben gereprocheert". Heel eigenaardig volgt op de levensschets van dezen verlichten zeventiende-eeuwer eene by'drage van Dr. te Lintum over de Galdersche onverdraagzaamheid in de 181 eeuw, bij name over die telkens mislukte pogingen van de katho lieken te Winterswijk om een ei<;en kerk. Earst '95 zou de lang begeerde godsdienstvry'heil brengen zelfs de toezegging van ? 25CO, »ze-"e tweeduizend vijfhonderd gul dens", aan en drostelijken landschrijver »tot voldoening van salaris, reiskosten als anders, mitsgaders tot voldoening van zoodanige douceuren of belooningen als aan anderen, die ter deezer zake behulpelijk zijn geweest... zonder daaromtrent ooit rekening te vorderen" zelfs die douceur kon ondanks vele requesten de roomtc'igezinde Winterswijkers niet helpen aan een eigen kerkgebouw. F. A B. BOEKAANKONDIGING Studiën over N^derl. namenkunde, door Jou. WIXKXER. Haarlem, H. D. jeenk Willink & Zoon. »De Namenkunde vormt een belangrijk onderdeel van de Taalkunde in haren groutsten omvang en staat tevens in menigvuldige be trekking tot Geschiedenis en Volkenkunde." Mei deze woorden leidt de schrijver, wiens naam door vroegere werken over hetzelfde onderwerp algemeen bekend is, zijn boek, gedeeltelijk een herdruk van in tydschriften Tradsmark KOLBEWEIJ & COKBIÈRE Groot Beddenmagazijn. J. F. CWPERS, Westeinde 37, /&&& DEN HAAG.-; / 'N, AmcriK. lariigoniiims. Franco levering. Telepltoon 571. \\ ?m^s^ THE GRESHAM. Levensverzekering-Maatschappij te LONDEN. OPGERICHT IN 1848. Nederlandschs Afdeeling: AMSTERDAM SPUI 23?27. )| Directeur: M. J D E L L. hland 31 December 1899. Actief ? 88,46!) 977, Jaarlijksche inkomsten 15,40-,746. Uitbetaald aan de verzekerden, . 191,757,672. PHILIPPONA KETELAAR, HOF L H rKStJUXCMER, MALYEBSTRAAT 196, AM8TEBDAH. SPECIALE INRIGETINa voor het mrurcUgen van volledige Uitzetten en Luiermanden. Op aanvraag worden prijsopgaven en modellen franco toegezonden. Eerste Nederl. Verzekering-Maatschappij op het Leven, tegen Invaliditeit en Ongelukken, 1 gevestigd te 's-Qravenhage, Kneuterdijk ir. Directeuren: Jhr. Mr. W. S1X en Mr. A. F. K. HARTOGÏ. Adjunct-Directeur: F. DEURINK. j Bijkantoren: te Amsterdam, Uircchtschestraat h'>ek Il;mbrandtp!ein; te Rotterdam, Grflderschestraat, Plan C Xo. 4. Volteekend Maatschappelijk Kapitaal f 1,500,000.?| tteserveii en Zekerheidsfondsen ultimo 1899 . . . ? 5,7-10,138.70 waarop 20 pCt. is gestort. ' ; Bezittingen ultimo 1899 6,005,342.08 Tegen ongevallen met doodelijken afloop, ultimo 1899 32,945,696.19 a invaliditeit, gevolg van ongevallen, , 36,741,943.28 Verzekerd Kapitaal op liet Leven, uit. 1899. Verzekerde rente Ontvangsten over 1899 Groote collectie Wiegen, Kinderledekanten , Luiermanden, Baliytafelljes, IJabylmscnles, etc. etc Vraagt geïllustreerde catalogus, Handels- en Fabrieksmerken. Alle formaliteiten ge vordert bij het j deponeeren van Handels- en Fabrieksmerken worden kosteloos door ons ver licht, wanneer wij met de drukwerken der verpakkingen en Etiquetten mede worden belast. J03. V AS DUS & Co. Lithographen, A.MSTERDAM. wegens op handen zijnde; verplaatsing. j Am Cylindre Bureau Eiken gepolit. 128X77 c M. f65. Am. Bureau Ministre Eiken gepolit. 137X76 cM. f54. Pitch-pine Linnenkast 130X200X^8 cM. f40. Eiken bijzettafeltje f 2.75. Ridder tafelt] e f 4 Foto's op aanvrage. Firma J. S. J. DIETZ, Afd. Meubileering, 329 Prinsengracht, Amsterdam. Kraepelien en Holm's | SalmiatPasiillBs. algemeen erkend als het beste middel bij Hoest en Verkoud heid. Het is een slijmoplossend en verzachtend middel bij u'tnemendheid. Verkrijgbaar bij de meeste Apothekers en Drogisten. Prijs per fleschje 20 Cts. F* Alleen echt in vierkante flescbjes, voorzien van etiquet, waarop de handteekening van KRAEI'ELIEN & HOLM, Xeist, Hofleveranciers. A. c3hröcler & Co, A M S TERDAM. 32 Leidschestraat 34. inp, Vraag J*i'ïjM'OHra«»t. «^.???\/»l !"*[?" «HIJ»»' "LI» «Bil ???!>?"%. l""l\«" M^Mtt^l*BlKAnL«Bl>%|mB^.«BI< f "*> ?r-;.: :.ïL L ^Oü, ;i Pédicure BIJLsVlER.1 SDTGBL 159. l l Gehcele vcrwijdcriag van Likdoorns enz. \ Consult iederen werkdag van 2 tot 5 uur. Ook aan huis te ontbieden. w w w r ? ? , dd Kcizcrsgrachl TA.NnA.HTS. U Plantage Mlüiilaan 80. ssssnisasaKKsearyaxsssnassaKmaeaaxxa^ Verschenen: V O R Hl E M. HAND D O K K V O 011 DAMES door JOHANNA VAN WOUDE. Prijs ingenniiid ./' 1.90; in prachtbsuid ./' 2.50; gebonden in satijn y'2.90; in ge matteerden band ?3.50. Uitgave van VAN IIOLKEJIi & WAREXDOKF, te Amsterdam. Verzckering-fflaalscliappij HOLÖA". Damrak 74, Amsterdam. Werkkrachtverzekering. Onontbeerlijk voor wie van zijn beroep afhankelijk is. Uitkeermg bi] ziekten, ongelukken, organische ge breken. Niets uitgesloten. Wed, F. flrma T. d. BERGH & Cie Delicieuse Muisjes Rookvleesch. SCI10WE <& C0., Am^tcrclnm.