DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. ; 1237 Reclame-Bonwerï, In ,het Witte Huis" te Rotterdam stelde ik belang, omdat ik weten wilde hoe een Atnericauisme het doen zou op Hollandschen hodem. 't Was bij het uitkomen van de Hoofdsteeg, tegen den avond, dat ik dit bouwwerk voor 't eerst zag. De lantaarns en de wirikellichten brandden reeds, maar de lucht was nog vol mat rossig licht. Miju eerste indruk was gunstiger dan ik mij dien had voorgesteld. Boven de huizen van de Gelderschekade staken overhoeks de bovenste drie verdiepingen van het Witte Huis uit, bekroond door een groot, hoog, donkergetint dak, waarachter ik drie dakverdiepingen kon onderscheiden. Er was niets in de massaverhoudingen dat me deed denken aan die Amerikaansclie tage stapels, die veel te hoog voor het grondvlak, een regelmatige optassing zijn van gelijkvormige verdiepingen, en die eindigen met de bovenste verdieping, die door een horizontaal dakvlak afgesloten, zich in niets van de anderen onder scheidt en botweg het bouwwerk afsluit. Bij het Witte Huis was dat anders; het leek mij bij dat schemerlicht dadelijk goed van massa en het maakte tegen den avondhemel een goed jirofiel. De gevels eindigden niet v!ak, maar in tuiten en ia erkertorens die afstaken tegen de hooge kap. Op de vier hoeken van het dak stonden groote vlaggestokken die het profiel nog verlevendigden. De verhouding tusschen grondvlak en opstand was Hollandsch en niet Amerikaanse!), en hoewel de bouw zelf in haar lijnen tegen de lucht uitkomend beslist een leclamekarakter toonden, deed het gehetl mij niet onaangenaam aan. * * * Den volgenden dag ben ik het nauwkeuriger paan bezien. Het gebouw staat aan drie zijden l vrij, daar waar de Wijnhaven en de Wijnstraat tindigen op. de Gelderschekade. Het hetft tien verdiepingen. Gelijkstraats zijn winkels, en de toegangen naar het Luis en naar de kantoorlokalen; daarboven zijn zes ver diepingen van geüjke indeeling; de zevende verdieping ligt achter de geveltuiten op de grens van gevelmuur en kap; de bovenste drie verdiepingen liggen in de kap zelve. De gevelverdeeling is zeer regelmatig, mis schien ietwat droog. Zij is voor drie der gevel vlakken dezelfde: 'n middentravcc van vier ramen breedte, en aan beide zijden daarvan 'u zijtravéf van twee ramen. De middentravéc is afgesloten door een tuit, de zijtraveeën door horizonta'e borstweringen. Boven de twee hoekingangen naar de winkels gelijkslraats ontspringen erkers kleine aan gebouwde hoektorens die uitsteken boven de borstwering der zevende verdieping en eindigen in torenvormige afdekkingen. De indruk van het geheel is rustig gebleven wat ook daaraan te danken is, dat niet alle vensterdammen even smal zijn, maar dat tusschen de smalle dammen ook twee breede voorkomen die de vertikale vlakverdeeling der compositie kracht bijzetten. De kleur is niet onverdienstelijk; de muren der gelijkstraatsche en der eerste verdieping zijn van hardsteen en vormen 'n broede grauwe onderstreep; daarboven van de tweede tot aan de zevende verdiepingen a groot vlak van witte verglaasde steenen; het dak is belegd met 'n donker bruin-paarsgtkleurde pan, die door hare tegenstelling met het witte gevelvlak, dit laatste sterk hausseert. Tusschen de witts gevelsteenen is eenige speling gebracht met blauw-, geel- en groen ver glaasde baksteenen, doch in hoofdzaak met roode. Het ware beter geweest uitsluitend met roode te schakeeren, doch daar de andere kleuren uiterst spaarzaam voorkomen is de zwakheid der kleurencompositie niet opvallend bij de overheersching van het wit in 't groote gevel vlak. De versiering is niet bizonder. He.t beeld houwwerk op de eerste tage met figuren die landbouw, nijverheid, handel, zeevaart, vooruit gang en arbeid voorstellen is niet meer dan middelmatig; de consoles die de erkers dragen en sommige omlijstingen der ingangen zijn nagemaakt Amerikaansch. Ook herinner ik mij een tochtdeur bestaande uit glasplaten en ge bogen houten regels, meer modern dan mooi. * Van het inwendige heb ik niet veel gezien daar het niet toegestaan werd er te circuleeren. Door een ingebouwde plaats gelegen aan den vierden- of achtergevel werd h'.t trappenhuis verlicht. Terzijde van de trap is een lift waar in ik de verschillende verdiepingen passeerde. Onder het dakvlak was een photographisch atelier en een koffiehuis aangebracht. Boven op het dakvlak staat men te midden van groote hangende letters, gevormd uit dikke trommels van gebogen zink of van hoekig verguld plaatijzer. Aan de achterzijde der let ters staande las ik in spiegelbeeld woorden en namen van firma's als: Sanders zeep, Eau de Cologne, Quaker Ga*, Bingham en Co., Fabri kanten der Eenhoornrijwielen, enzoovoorts. De letters zijn aangebracht tegen het hekwerk dat het dakvlak omheind. Boven op de kap is weer 'n platform en daarboven nog 'n belvédère. * * Van hieruit had ik 'n heerlijk uitzicht over de stad, 'n echte Hollandsche stad, 'n handelstad aan 't water. Ann de eene zijde de rivier met haar sterke bocht waarin de stoomschepen voor anker lagen, en daarachter het Noorder eiland, de Koningshaven en Feijenoord ; onder me en aan de andere zijde de Oude-, de Nieuwe-, de Wijn-, de Scheepmakeishaven en het Haring vliet vol binnenvaarder.», iedere haven een glan zende hemelweerspiegelende lichtstreep tusscken de zware massa's der huizenrijen, waarin de roode en blauwzwarte daakjes nog eventjes kleurden, afstekend als diep paarsblauwe toon tegen de dikke grauwe lucht. 't Was mistig weer, de horizon was niet te zien. Naar 't Oosten was de lucht vaalgrijs, maar naar 't Westen, dik gelig, met warme gele vlekken van bijna doorbrekende zon. Tegen die lucht profileerden de kerken der stad hun toren ??en dakmassa's blauwend tegen den geligen achtergrond. Boven aües stak de Laurentiuskerk zijn stompen toren massief in de lucht en heerlijk zuivere contours werden gevormd door de lange onversierde lijnen van het kerkdak dat slechts daar waar de beuken elkaar snijden, onderbroken is door een klein kruistorentje. 't Deed me goed staande te nidlen van al die hangende reuzenletters eens een stuk werk te zien van echte kunst; 't deed me goed de groote fatsoenlijkheid van dat gothische werk van hinraf weder in me op te kunnen nemen, om dat bij alles wat ik goeds zou knnnen zeggen van het bouwwerk dat onder mijn voeten lag, mij n ding steeds onaangenaam aandeed en me onvoldaan liet, te weten: het gemis aan distinctie. Want juist dit gebrek is het euvel waaraan elk reclamewerk lijdt en dat toch elk reclamewerk vertoonen zal, ja vertoonen moet, wil het aan zijn doel beantwoorden, maar waardoor het dan ook altijd van 'n kunstwerk zeer deugdelijk zal gescheiden blijven. * * # Toen ben ik nog wat langs de havens gaan loopen om te zien, hoe het, Witte Huis profi leerde boven de stad. Telkens zag ik het bovendeel uitsteken hoog boven de oude huizen der grachtjes. Geen enkele maal heeft het effect van dit bouwwerk noch wat profiel, noch wat kleur, noch wat massa betreft me geërgerd. De gelukkige verhouding tusschen grondvlak en opstand gepaard aan de hooge, hellende kap en de eenvoudige tegenstelling der hoofdkleuren, maken dit voorbeeld van een verhollandscht Americanisme tot een gunstig type van dit soort reclamewerk. 't Is alleen de soort die mij nooit bevredigen zal door de eigenschap die juist haar karakter uitmaakt: gemis aan distintie. J. E. VAN DEK PlïK. Hillegom, 15 Febr. 1901. Marioline, door DIRK DE VQS, met teekeningen van Eu. v. QVFEL. Uitgave van De Vos en v. d. Groen, Antwerpen. De Vlamingen zijn aangelegd voor kunst. Ze voelen de dingen teer, verzorgen de détails nauwkeurig, en weten, ook al is 't geheel barok, er nog wat aparts van te maken. Er zit iets artistieke aan hun w?rk, ook aan hun boeken. Verwonderen bthoeft ons dit niet. Zij staan toch op den bodem van een kunstkultuur, die zooveel ouder en rijper ie dan de onze. De Vlaamsche steden waren reeds tot ontwikkeling en bloei toen Holland nog moest opkomen en tegenover den nuchteren zin onzer voor vaderen gesteld, waren ze ook meer prachtlievend. De loop der wereldgebeurtenissen heeft deze kunstontwikkeling gestuit maar niet vernietigd, misschien wel door de innerlijke zwakte der bewoners zelf, die een hang voor 't schoone en kostbare bleven behouden. Vlaanderen als gewest overheerscht, in handel overvleugeld, dommelde in, legde zich te slapen. En juist dat indommelen heeft het volk be hoed voor geheelen ondergang. Evenals onder de asch de sintels blijven doorgloeien, die in open lucht snel zouden verteeren, bleef diep in den Vlaming gloren het droomen en ver wachten, het mystieke gevoelen, ook een zucht tot romantiek en andere eigenschappen aan der kunst 's hoogsten kant verwant en al kwam dit alles nu niet meer tot uiting, toch be waarde het voor al te gemakkelijke vergroving. Terwijl Vlaanderen onderging, schynbaar geheel gedoofd, werd Holland kloek en groot, beheerschte de wereld. Het kreeg zijn t\jd en na dien, deelde het, zy 't ook op andere wijze, het lot van Vlaanderen. Niet bedolven onder asch maar verbleekt en vergaan door wind en weer, gedeeltelijk ook door dezelfde oorzaken als Vlaanderen: den te grooten rijkdom ineens, wat verzwakt en ontaart, maar hoofdzakelijk door klein burgerlijk begrip verging de impuls tot het groote, de macht werd gebroken en wat in wezen bleef leefde tam en braaf, bleekte weg als heel ons deftig klein bewegen. Maar restte bij den Vlaming de vonk, in ons hield vast de kiem, die, hoe ook versplitterd, toch weer opschiet als de bodera vruchtbaar blijft. Wel gelukkig het ras, wat in zgn twee takken kan herleven, waar andere volkeren ten ondergaan, twee stronken, die elkaar nu zullen kunnen voeden, de stam doen groeien tot een groot sterk leven. Volgens het verloop hier aangegeven, moesten het de Vlamingen zijn, toen her-bloei begon, die de schors kwamen breken. En 't scheen ook wel eens zoo te zijn. Maar ach, 't bleef meest uiterlijkheid, pronk en praal, een ware dilettanterij, gevolg van vastgeklemd zitten in een opgedrongen en daardoor valsche bescha ving, de Fransche aanhang, waarin geen kern zat en ook geen. kern kwam voor 't eigen bloed. Het was onze nuchtere geest, in vele opzich ten soms tot schade, maar die toch ook leidt tot kritisch observeeren en 't snelle nemen van 't goede, wat hier voorging en over het peuterend, aanstellerig kunstgedoe der Vlamen heen, het eerst kwam tot gedeien, den nieuwen we? vermocht af te palen. Thans blaast ook de wind over Vlaanderen's land de b\jna gedoofde sintels tot vlammen en wat daar kan ontstaan, zal ons Nederlanders dwingen tot een nog grooter inspannen. Een in alle opzichten wel gelukkig dagen! Tot voor een paar jaar was heel de litteraire beweging in Vlaanderen nog dileHanterjj, de en kelen die in 't Fransch schreven er buiten ge laten. Het schrijven er niet, of zoo goed als niet, betaald, niet als bestaansvoorwaarde aan gekeken. Wie een boek gaf, of in een tjjdschrift medewerkte, deed het uit liefde; het materieele bleef buiten rekening. Dit nu is heel mooi en rein, het ideaal zullen velen zeggen, 't Ly'kt althans mooi, maar met niet te ontkomen gevolg, dat alleen menschen van tijd en geld zich aan de kunst kunnen geven en al willen we nu eens aannemen, dat in de geldbezittende kringen de kunst ook het hoogste borrelt, een stelling die nog be denkingen medebrengt, zoo blijtt de kring waaruit kunstenaars kunnen voortkomen en hiermede de voortgebrachte kunst, maar zeer beperkt. Een ander gevolg is, dat het aanleiding geeft tot het vormen van klubjes en koterietjes, tot het zich beter en hooger en edeler voelen, omdat men zoogenaamd kunstenaar is. Onder dit werken om der kunstenwille alleen, d.i. zonder geldelijke honoreering, ligt niet weinig ydelheid ten grondslag en is het nu bekend, dat menschen zeer gevoelig zy'n, waar het hun beurs betreft, in nog grooter mate wordt dit het geval als ydelheid den boventoon heeft. De \jdelheid, ach ja, van zich gedrukt te Trademark THEE - E. BB ANDSMA. Trademarlc KOLDEWEIJ & CORBttRE Li K l D HO H Groot Beddenmagazjjn. Telephoon So. 1752. Groote collectie Wiegen, Kinderledekanten, Luiermanden Babytafeltjes, Babybascnles, etc. etc. Vraagt geïllustreerde catalogus, .E. TANDARTS. Plante Middenlaan 86. Verzekering-Maatschappij HOLDA". Daiarak 74, Amsterdam. Werkkracht verzeker i n g. Een verzekering die dengene die door ziekte of ongeluk tot werkeloosheid gedwongen, is,, zijn inkomen waarborgt. Omvat ZIEKTEN, ^ONGELUKKEN, ORGANISCHE GEBREKEN. P11ILIPPONA KETELAAR, KA&VEBSTRAAT 166, AMSTERDAM, SPECIALE INBICHTINQ voor bat vervaardigen van volledige Uitzetten en luiermanden. Op aanvraag worden prijsopgaven «n modellen franco toegesonden. Eerste Nederl. Verzekering-Maatschappij op het Leven, tegen Invaliditeit en Ongelukken, gevestigd te 's-Gravenhage, Kneuterdjjk u. Directeur: Jhr. Mr. W. SIX. Adjunct-Directeur: P. DEURINK. Bykantoren: te Amsterdam, Utrechtschestraat hoek Rembrandtplein; te Eotterdam, Gelderscbestraat, Plan C No. 4. Volteekend Maatschappelijk Kapitaal .... waarop 20 pCt. is gestort. Verzekerd Kapitaal op het Leven, uit. 1899. Verzekerde rente Ontvangsten over 1899 ? 1,500,000.?j Reserven en Zekerheidsfondsen ultimo 1899 Bezittingen ultimo 1899 17,633.647.19 511,543.30 1,656,578.86 Tegen ongevallen met doodelijken afloop, ultimo 1899 invaliditeit, gevolg van ongevallen, ? 5,740,138.70 , 6,005,3-42.08 32,945,696.19 , 36,741,943.28 Handels- en Fabrieksmerken. Alle formaliteiten gevordert bij het deponeeren van Handels- en Fabrieks merken worden kosteloos door ons ver richt, wanneer wij met de drukwerken der verpakkingen en Etiquetten mede worden belast. JOS. VAS DIAS & Go. Lithographen, AMSTERDAM. Schröder & Co. AMSTERDAM. 32 Leidschestraat 34. Specialiteit Vraag Prijscourant. ZIJN DE L1KEUKEN Anisette, Curario, Chartreuse, Citroen. Maratquin. Pe^ico, enz. ifCurig en l'riscli DE LIMONADES Ananas, Chiraasappel, C troen, Erambozen, Vanille, etc. Zuiver en goedkoop DE DRANKEN als AVPC, Cognac, Puin, Kir-ch, Meiwijn, Bisschop, e. a. eenvoudig en gemakkelijk bereid met E Hebe Essences, i a 30 Ct. per fleschje, tiij f> fi franco, i! Zendt tot proef t ostw. ? 1.50 ol |'l meer aan de fabriek ij HEBE" te Deventer. 1; Verkoopers rabat. Geen depots. |! Succes buitengewoon. = THE GRESHAM. Levensverzekering-Maatschappij te LONDEN. OPGERICHT IN 1848. Nederlandsche Afdeeling: AMSTERDAM SPUI 23?27. Directeur: M. JU DELL. Stand 31 December. 18!)9. Actief ? 88,465977, JaarUjksche Inkomsten . 15,40",746. Uitbetaald aan de verzekerden. i 191,757,672. Wed. F. firma v. d. B£RtiH & Cie. uisjes Rookvleesch. RCifiOWIE «& C0., Amsterdam. nOFFOTOGRAAF. Jalerij 48, achter het Paleis voor Volksvlijt. DAGELIJKS gelegenheid tot photografeeren. - VERUKüTliXÜEN NAAR OUDE PORTRETTEN ZEER BILLIJK. Kraepelien en Holm's SalmialPasiilles. algemeen erkend als het beste middel bij Hoest en Verkou«Ilieiil. Het is een slijmoplossend en verzachtend middel bij uitne mendheid. Verkrijgbaar bij de meeste Apothekers en Drogisten. Prijs per fleschje 20 Cts. Alleen echt in vierkante fleschjes, voorzien van etiquet, waarop de handteekening van KRAEPELIEN & HOLM, Zeist, Hofleveranciers. fèraveur <§apetier da 733 Keizersgracht 733 AMSTERDAM. Ook een jubilee. Patiënt (van een chloroformiaeering ontwakend): Heeft u alle twee myn tanden getrokken 'l Tandarts: Neen, vrindje, nog maar n. Dit was toevallig de duizendste tand, die ik in myn leven al getrokken heb en nu heb ik ter eere daarvan eerst een flescb wyn met m\jn technicus ge dronken l ! wegens op handen zijnde verplaatsing. Am. Cylindre Bureau Eiken gepolit. 128X" cM. f65. Am. Bureau Ministre Eiken gepolit. 137X7G cM. f54. Pitch-pine Linnenkast 130X200 X <1S cM. f40. Eiken bijzettafeltje f2.75. Riddertafeltje f 4 Foto's op aanvraye. Firma J. S, J, DIE TZ, Afd. Meubileerlng, 329 Prinsengracht, Amsterdam. J. F. ClYPERS, Westeinde 87, -DEN HAAG.Piano'», Amerih. Harmoniums. Franco levering. Telephoon 571.