DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1241 ETENSCHAP De Batflimr etfinscliap pen op de Gymnasia. Het leerplan der tegenwoordige Gymnasia heeft veel overeenkomst met dat der oude Latijnsche scholen. Niettegeustaande algemeen erkend wordt, dat de natuurwetenschappen zich reusachtig uitgebreid hebben, en de ervaricg ook in ons land geleerd heeft, dat zij bij uitstek geschikt zijn voor propxtieutische studiën, toch blijven zij nog steeds eeu zeer geringe plaats innemen in de leerprogramma's der Gymnasia. Een oogenblik scheen het, alsof hierin een gunstige keer zou komen. Bij de debatten over de Staatsbegrooting in 1897 in de beide Kamers der Staten-Generaal, maakte de Minister van Binnenlandsche Zaken plannen bekend tot wijzi ging van de wet en de koninklijke besluiten regelend het Hooger Onderwijs, waarin behalve de geruchtmakende mededeeling, dat het Grieksch facultatief zou gesteld worden, ook een belofte scheen te liegen voor een minder stiefmoederlijke behandeling der natuurwetenschappen op de Gymnasia. Op initiatief van de leeraren van het Tielsch Gymnasium, zijn er toen twee adressen met een memorie van toelichting aan de Regeering gezonden, onderteekend door vele profes soren en leeraren (het adres A werd door 178 en het adres B door 111 personen onderteekend). Het eerste adres bevatte het verzoek, om het Grieksch niet facultatief te stellen, het tweede was een poging tot betere regeling van het gymnasiaal onderwijs, in hoofdzaak betoogende dat het een onafwijsbare eisch des tijds is, dat aan de studie der natuurwetenschappen een ruimere plaats in het leerplan ingeruimd worde, wanneer het Gymnasium ook in de toekomst Wijven zai de inrichting, waar zij, die zich later aan de beoefening der wetenschap zullen wijden, hunne opleiding ontvangen." Er is een wetsontwerp in dien geest aan de senaten der verschillende universiteiten gezon den, om hun advies in te winnen, maar verder heeft men er niet van geboord. Het is hier niet de plaats om uitvoerig de gemaakte plannen te bespreken, maar toch geloof ik, dat het hoogst wenschelijk is bij vernieuwing de aandacht te vestigen op bet feit, dat er geen volledige aan sluiting tusschen het gymnasiaal en academisch onderwijs is voor de toekomstige medici en natuurphilosophen. Ik wil beginnen met in het kort in herinnering te brengen, hoe het onderwijs in de natuur wetenschappen nu geregeld is. Als hekend onderstel ik, dat de leerlingen in de 5de en 6de klasse gesplitst worden in een A-afdeeling, de aanstaande juridische, theologische en litterarische studenten, en in een B-afdeeling, de a.s. medische en philosophische studenten. Zij volgen meestal gezamenlijk de lessen, maar alleen voor enkele vakken hebben de afdeelingen afzonderlijke uren. In de beide laagste klassen wordt in de natuurlijke historie les gegeven en later alleen in de B-afdeeling van de 5de en 6de klasse. Daar er twee jaren verloopen zonder dat de kennis van de plant- en dier kunde onderhouden wordt, is het onderwijs in de hoogste klassen voor het grootste gedeelte een herhaling vac wat in de beide laagste klassen gegeven werd. De scheikunde wordt uitsluitend aan de Bafdeeling onderwezen, de natuurkunde daaren tegen aan allen in de beide hoogste klassen. Bovendien bepaalt de wet, dat er n uur meer in het bijzonder voor de leerlicgen der Bafdeeling bestemd zal worden voor een meer wetenschappelijke behandeling van de algemeene eigenschappen der l'chamen, de grondbeginselen der mechanica, de leer der zwaartekracht en de leer der warmte". Men boude evenwel hierbij in het oog, dat in geen dezer vakken eind examen afgenomen wordt. Men ziet, dat de regeling van het onderwijs in de natuurlijke historie zeer onvoldoende is. Aan een zoo belangrijk vak als natuurkunde wordt heel weinig tijd besteed, aan scheikunde slechts n uur. Voor de B-afdeeling is het in dat ne uur niet mogelijk om een voldoend aantal vraagstukken te maken, en toch wordt dit algemeen als de eenige manier beschouwd om de grondbeginselen der mechanica aan leer lingen duidelijk te maken. Aan practischwerkeu, de eenige manier, volgens velen, om scheikunde te leeren, kan niet gedacht worden. De wet gaat bovendien voor, met deze vakken als weinig belangrijk aan leerlingen, ouders en voogden voor te stellen, door in geen dezer vakken eind-examen te doen afnemen. Het valt den leeraar dan ook uiterst moeilijk om de belangstelling voor die vakken bij den leerling gaande te houden. Te meer wordt dit het geval in de Gde klasse, waar de leerling- door de oude talen bijna geheel in beslag wordt ge nomen, en het dreigend spook van het gevreesde eind-examen hem overal vervolgt. Niet van belang ontbloot is het hier op te merken, hoe dus drieërlei soort studenten de colleges van de faculteit der wis- en natuur kunde bevolken. Ten eerste zij, die geregeld het Gymnasium hebben afgeloopen. Ze hebben de laatste twee jaren wel lessen in natuur- en scheikunde en natuurlijke historie gehad, maar hebben deze vakken in meerdere of mindere mate verwaar loosd. Ten tweede, zij, die zich aan het staatsexamen of een daarmee gelijk gesteld examen onder worpen hebben. Men kan in den regel onder stellen, dat zij niet de minste notie van de natuurwetenschappen hebben, daar zij in den laatsten tijd al hun aandacht aan de examen' vakken hebben moeten geven. Ten derde, zij, die het eindexamen aan een Hoogere Burgerschool afgelegd hebben, en nu voor medicus of pharmaceut gaan studeeren. Hebben zij een aanvullingsexamen Latijn en Grieksch gedaan, dan kunnen ze worden toege laten tot de examens en promoties in de facul teit en der Genees- en der Wis- en Natuurkunde. In hooge mate hebbeu zij, die na de invoering van de wet op het Hooger Onderwijs van '70 student geworden zijn, de nadeelige gevolgen van de onvoldoende voorbereiding in de na tuurkundige vakken op het gymnasium on dervonden, tenzij zij op de eene of andere wijze er voor gezorgd hadden, dat zij be hoorlijk onderlegd aan de academie kwa men. Zoo is het in kleinere plaatsen somtijds de gewoonte, dat de gymnasiasten der 6d3 klasse als toehoorders der 4de klasse der Hoogere Burgerschool de lessen in natuur en scheikunde volgen. In groote plaatsen zijn bepaalde vacantie-cursussen voor dit doel op gericht, liet behoeft geen betoog dat dergelijke maatregelen de toestand wel bier en daar kunnen verhelpen, maar als onvoldoende lap middelen ten eenen male te verwerpen zijn. Immers het verderfelijk systeem blijft. Telken jare zullen vele jonge studenten tot de teleur stellende ervaring komen, dat ze niettegenstaande al hun geploeter de colleges nauwelijks volgen kunnen, dat hun de handen, verkeerd staan bij het zgn. practisch werken in de scheikunde, dat ze brekebeenen zijn vergeleken met de vroegere Hoogere Burgerscholieren. Het eerste jaar gaat voor de meeste der oud-gymnasiasten onder de medische studenten voorbij, zonder dat zij hun eerste examen doen, terwijl de oud-leerlingen der Hoogere Burger school, of zij die tijdens hun gymnasiumtijd lessen in de natuur- en scheikunde genomen hebben, wel hun eerste examen afleggen. Ook in de faculteit der wis- en natuurkunde leggen de oud-leerlingen der Hoogere Burgerschool in het algemeen hun eerste examen een jaar eerder af dan zij, die een aymnasiale opleiding ont vingen. Gelukkig leert de ervaring van sommige hoogleeraren dat de oud-gymnasiasten later niet voor de oud-Hoogere Burgerscholieren behoeven onder te doen. Onder deze omstandigheden is het niet te verwonderen dat er al menige stem opgegaan is, om in de opleiding der a.s. medici en pliilosophen verbetering te brengen. In de allereerste plaats noem ik den algemeen erkenden eisch om aan degenen die met goed gevolg het eindexamen van een H. B. S. hebben afgelegd, het recht te geven op examen en promotie in de faculteiten der Genees- en der Wis- en Natuurkunde. Wanneer men de gunstige resul taten nagaat, die de Hoogere Burgerscholen opleveren, ook aan de Universiteit, dan moet men toegeven dat het gewenscht is oud-leerlingen der Hoogere Burgerscholen niet alleen tot de examens maar ook tot de promotie toe te laten. Nu zijn zij verplicht een vrij zwaar aanvullings examen in het Latijn en Grieksch te doen. Het valt zeker niet te ontkennen, dat zij, die onder zulke omstandigheden in de klassieke oudheid ingeleid worden, in het algemeen minder be grijpen van het doel, waarmede de oude talen geleerd worden, dan de meeste van hen, die den geregelden gymnasialen gang volgen; men bereikt hier niet, wat men beoogt. Ock zal wel nie mand wenschelijk vinden dat iemand, die door en tijdens zijn voorbereidende studiën lust heeft gekregen in de exacte vakken, voor hij tot de akademische examens kan worden toegelaten, moet toonen zijn sporen verdiend te hebben in een zoo afwijkend gebied van studie als dat der klassieke talen; daarom bepleiten velen een verlicht examen in Latijn en Grieksch, te meer omdat zij al blijken gaven, door hun eindexamen aan de Hoogere Burgerschool van voldoende voorbereidende studie. Maar dan eischt ook de billijkheid, dat men ook aan de andere categorieën een gemakkelijken toegang tot de academie opent. Maar hiermee lost men de kwestie voor de gymnasia niet op : indien het gymnasium heet op te leiden voor academische studie, is het dan billijk om daar, waar men voor de A-leerlingen zoo zorgt, dat ze hun voorbereidende studie aan het gymnasium kunnen voltooien, aan de B-leer lingen dit voorrecht te onthouden? Men doet de gymnasia onrecht, wanneer deze slechts een voldoende opleiding geven aan een deel der a. s. studenten. Zooals begrijpelijk is, ontbreekt het ook hier ] niet aan personen, die bijna geheel den toestand Trademarjt THEE - E. BRANDSMA. Tradem&rlc KOLDïf BJ & COBBIIBE, A L K I D H C! H K S T K,, iw Groot Beddenmagazijn. Telephoon JVo. 1752. Groote collectie Wiegen, Kinderledekanten, Luiermanden Babytafeltjes, Babybascnles, etc. etc. Vraagt geïllustreerde catalogus, J.F. Westeinde 87, -DEN HAAG.Piano's, Aracrik. Harmoniums. Franco levering. Telephoon 571. 1FSSS Verzekering-Maa Damrak 74, Amsterdam. Werkkracht verzeker i n g. Onontbeerlijk roor wie van zijn beroep afhankelijk v > i§' Uitkeering bij ziekten, ongelukkeu, organische gebreken. Niets uitgesloten. PHILIPPONA KETELAAR, JETOFKJB r JBJL4 JTCJWJR. KALTEBSTRAAT 1«6, AMSTERBASt SPECIALE INRICHTING »oor h«t vervaardigen van volledige Uitzetten en Luiermanden Op aanvraag worden prijsopgaven en modellen franco toegesonden. * Eerste Nederï. Verzekering-Maatschappij op hef Leven, tegen Invaliditeit en Ongelukken, gevestigd te 's-Qravenhage, Kneuterdyk n. Directeur: Jhr. Mr. W. SIX. Adjunct-Directeur: P. DEURINK, Bykantoren: te Amsterdam, Utrechtschestraat hoek Rembrandtplein; te Rotterdam, Gelderecbestraat, Plan C No. 4. Volteekend Maatschappelijk Kapitaal f 1,500,000.?jReserven en Zekerheidsfondsen ultimo 1899 . . . waarop 20 pCt. is gestort. j Bezittingen ultimo 1899 Verzekerd Kapitaal op het Leven, uit. 1899. . . 17,633.647.19 j Tegen ongevallen met doodelijkenafloop,ultimo 1899 Verzekerde rente Ontvangsten over 1899, 511,543.30 1,656,578.86 invaliditeit, gevolg van ongevallen, ? 5,740,138.70 , 6,005,342.08 32,945,696.19 , 36,741,943.28 l TA-NHARTS. Plantage Middenlaan 86. Het doel van het Populair Geïllustreerd Maandschrift DE NATUUR, waarvan (hans de 21e jaargang verschynt, is liet beschaafd publiek op populaire en onderhoudende wijze pp de boogie te honden met het nieuwste en belangrijkste op natuur wetenschappelijk gebied. De prijs ia per jaargang ? 5.2O. Ook verscheen de 2e herziene druk van HET WETBOEK VOOR IEDEREEN, Verzameling, bevattende: de Grondwet, het Burgerlijk Wetboek, de Kieswet, de Gemeentewet, de Wet op de Grondbelasting, de Wet op de Personeele Belasting, de Wet op de Vermogensbelasting, de Wet op de Bedrijfsbelasting, de Wet op het recht van Vereeniging en Vergadering, de Faüiissementswet, de Wet op het recht van Successie, de Zegelwet, de Wet op de Fabrieks- en Handelsmerken, de Arbeidswet, de Wet op de Kamer van Arbeid, uitgegeven onder toezicht van Mr. M. SfAVTA* 8^" De prijs van deze met duidelijke letter gedrukte verzameling is, ge bonden in linnen band, slechts ? l .25. Uitgave van J. G. BROESE, te Utrecht. Cologne parfin Arnhem. Wed. F. firma v. d. BERGH & Cie. Biljartballen Ie qualiteit Ivoor met garantie; alsmede Lakens, Queuen, Pommeranzen en verdere Siljnrt-Artikelen, n-gros by A. OVERES, 's-Hertogenbosch. Koopt oude ballen tegen hoogen prijs. THE GRESHAM. Levensverzekering-Maatschappij te LONDEN. OPGERICHT m 1848. Nederlandsche Afdeeling: AMSTERDAM SPUI 23?27. Directeur: M. J D E L L. Stand 31 December 1899. Actief ? 88,465.977, Jaarbjksche inkomsten 15,406,746. Uitbetaald aan de verzekerden. . 191,757,672 SIMPLEX RIJWIELEN t nel Vitelbamlen. Nederlandsch fabrikaat. zal U wegens op handen zijnde verplaatsing. Am. Cylindre Bureau Eiken gepolit. 1^8)<77 cM. f65. Am. Bureau Bimstre Eiken f-vpolit. I:'.7x7fi oM f54. j Pitch-pine Linnenkast ! l:!OX2i»0 X-iS elf. f40. i Eiken bijzettafeltje f 2.75. j Riddertafeltje f4. Foto's op aanvrage. Firma J. S, J. DIE T 2, Afd. MeubJleering, 329 Prinsengracht, Amsterdam. Delicieuse Muisjes Rookvleesch. */ 8CS1OWE & "., Amsterdam. Handels- en Pabrieksmerken. Alle formaliteiten gevorderd bij het deponeeren van Handels- en Fabrieksmerken worden kosteloos door ons ver richt, wanneer wij met de drukwerken der verpakkingen en Etiquetten mede worden belast. JOS. V AS DIAS & Co. Lithographen, AMSTERDAM. la (Reine. 733 Keizersgracht 733 AMSTERDAM. A. Schröder & Go. A. MS TE R D A. M. 32 Leidsehestraat 34. Npeeialiteit Centrale Hypotheekbank ^ Kantoor: Witte Hui*.. I)e Bank sluit op billijke voorwaarden geldlecningen onder eerste hypothct'air verband. Nadere inlichtingen te bekomen ten kantore der Bank. I> e Oirectie. B. S. EUKBSHEl.tt. Jl. G. F. L i\GI.OIS V ATS OEN BERGH. Kraepelien en Holm's Salffliat-Paslilles algemeen erkend als het beste middel bij Hoest en Verkondbeid. Het is een slijmoplossend en verzachtend middel bij uitne mendheid. Verkrijgbaar bij de meeste Apothekers en Drogisten. Prijs per fleschje 20 Cts, F* Alleen echt in vierkante fleschjes, voorzien van etiquet, waarop de handteekening van KRAEPELIEN & HOLM, Zeist, Hofleveranciers. Eer. knap, slank meisje is geëngageerd met iemand die buitengewoon corpulent is. Op een oogenblik dat haar twaalf jarig broertje een berisping van haar krijgt, omdat ze hem heeft zien vechten roept broerlief sarcastisch uit: O, was jy die dame, die naar me stond te kyken, dat wist ik niet. De jongens hebben wel gezegd, dat er een dame met een ballon captif aan haar zy, me weggeroepen had, maar ik kon onmogelyk denken, dat jy' en je gelant dat waren !