De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1901 30 juni pagina 4

30 juni 1901 – pagina 4

Dit is een ingescande tekst.

DEAMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. 1253 zagen reeds hoe echter ook de eerste niet zuiver aan de graat is en doorspekt wordt met allerlei woorden en uitdrukkingen, die niet passen in den mond van menschen uit deze volksklasse; zoo b.v. ook waar de inwonende nicht onophoudelijk spreekt van »tante" en «tantelief", waar door geheel Nederland hy deze klasse van men schen »mui" of »meu" gezegd wordt. Op een paar passages, waar het meer geldt dan woorden, wil ik nog even wjjzen. Vooreerst waar Kniertje 't dorp niet meer durft doorgaan, omdat haar zoon met de politie aan boord is gebracht en jam mert over »die schande, die schande !" Zulk een gevoeligheid is reeds ongewoon bij de jammerlijke ellende die er heerscht in haar gezin, maar is ondenkbaar, waar haar andere zoon pas uit de gevangenis is ontslagen en zjjn Atjeh-medaille over de straat slingert. Van hetzelfde gehalte is de uitroep van Kniertje, dat het ongeboren kind van haar nicht »nou der eenige hoop is." »En nou zal over 'n paar maanden ook nog »z'n kind tot m'n last kome!" dit of een dergelijke jammerklacht zou uit haar mond een natuurlyke ontboezeming zyn geweest. Alles te zamen genomen blijft er dus van dit spel van de zee" op het stuk van reali teit niet veel over, zal men zeggen, en na het bovenstaande meen ik, dat daarop een bevesti gend antwoord niet mag ontbreken. En toch.... ik herhaal wat ik in den aan vang als vaststaande heb vooropgezet, het stuk heeft den indruk gemaakt van een schets uit het volksleven, aan de werkelijkheid ontleend ! Dit effect is dus verkregen, niettegenstaande deze ergelyke fouten tegen de realiteit, doch dan rijst de vraag: was het wel noodig, dat het restje van zuivere realiteit zóó grof, zóó stuitend, zóó walgelijk werd afgebeeld, als hier is geschied, met de platste vloeken, de onbeschofste uitdrukkingen, de grove praat jes, zooals z\j in het drama zijn afgedrukt. Men versta taij wel, ik zelf heb met opzet het stuk niet gezien, omdat ik door het spel der vertooners den indruk, dien ook by aandach tige lezing het geheel moet maken, niet hebwillen doen wijzigen; van verschillende zyden ook is my te kennen gegeven, dat bij de vertooning dit terugstootende eener door gaande onbeschaafde omgeving niet is gevoeld, doch juist dan ook is de werkelijkheid niet weer gegeven en hebben de tooneelspelers iets an ders gegeven dan de auteur heeft geschreven en ook blijkens zijne bewoordingen heeft bedoeld. Die half dronken matrozen met hun liefje op de knie, de wauwelende buurvrouwen, levende van den eenen dag in den anderen zonder vaste toekomst en onder mannen uit het armhuis met allerlei lichaamskwalen zijn onder elkaar zoo ruw mogelyk en slingeren elkaar de ge meenste uitdrukkingen in het gelaat zonder het zich zelf bewust te zijn, zij zetten als het glas niet bij de hand is de jïneverflasch aan den mond, 't gebruik van een zakdoek is hun onbekend en zy kauwen hun tabakspruimen nog soms onder het eten; niemand zal er ooit vragen zooals Kniertje den pruim weg te leg gen, ze spuwen zonder nadenken onder 't praten op den grond, waar het trouwens min der in 't oog valt, omdat in hun woningen altijd een steenen vloer ligt. Wanneer zulke armoedige, onooglijke toe standen beschreven worden en realiteit als eisch wordt gesteld, mogen zulke handelingen niet achterwege blyren of verzacht worden. Ik herinner mrj in Voerman Henschel den stalknecht, die in de keuken een emmer water komt halen, met opgestroopte hemdsmouwen en op klompen; het stalluchtje en de natte sporen, die zulk een man uit de vuile stal komende in de werkelijkheid achterlaat ont braken echter, evenzoo de reuk van jenever en de dikke tabakswalm in de kroeg, waarde vechtparty plaats vindt; een paar glaasjes en een bescheiden rookwolkje uit de py'p van een der bezoekers waren echter voldoende om den indruk der herberg te voltooien, doch waartoe was het dan noodig juist de woorden van een paar vloekende ruziemakers precies na te bootsen l Hebben nu de tooneelspelers in Op Hoop van Zegen verzachtende uitdrukkingen gebe zigd, schokkende en vuile woorden weggemof feld of slechts ten deele weergegeven, dan hebben zjj een gecastreerde editie van het werk op het tooneel gebracht en tevens het bewy's geleverd, dat die verregaande grofheid en realiteit in woorden niet noodig is, evenmin als zy wordt gevergd ter bevrediging van de andere zintuigen, waarmede wij waarnemingen der werkelijkheid doen. De beantwoording der bovengestelde vragen volgt thans van zelf. Realisme op het tooneel is niet mogelijk, omdat toch alty'd slechts een enkel zintuig met eenige volkomenheid kan worden bevredigd; zy is ook niet noodig, omdat de indruk der werkelijkheid kan ver kregen worden ook zonder zulk eene angst vallige nabootsing ; dit is van toepassing zoowel op de toestanden als op de woorden en uit drukkingen, die gebezigd worden. Het is de groote kunst van den tooneelschrij ver deze zoo te kiezen, dat de kern en den inhoud worde weergegeven zonder het schoonheidsgevoel van lezer, hoorder en toeschouwer te kwetsen. E. Een zeldzame brutaliteit In het TtveemaandeUjksch Tijdschrift van Maart, dat ik eerst nu meer op mijn gemak kan doorlezen, komt een artikel voor van den heer Frits vaa Kaalte, getiteld Taaivorming, dat bovenstaande qualiflcatie ten volle ver dient. De heer van Kaalte toch geeft op iedere bladzyde de duidelijkste bewijzen, dat hij nog niet de eerste beginselen van de moderne taal wetenschap kent. Dit in een vaktijdschrift te gaan betoogen zou geheel overbodig zijn voor het groote publiek echter kunnen de fantasie tjes van den heer van Kaalte aardig schynen, het groote publiek wil ik daarom waarschuwen. Alle onderdeelen te weerleggen zou meer werk vorderen dan de dwaasheden van den schrijver waard zijn, daarom wil ik slechts terloops wyzen op de speciaal uitgevonden taal Pankriet en de geheel willekeurige, be weringen, dat de indo-germaansche de meest ontwikkelde taalstam is en de germaansche de belangrijkste afdeeling daarvan, dat lat. venio, hetzelfde woord als ons Jcomen, tot de familie van waaien gebracht wordt en dergelyken. Prachtig wordt het eerst, als de heer v. R aan de woorden, beginnende met sommige letters, bepaalde beteekenis gaat toekennen. De b wordt gevormd door de lippen op elkaar te leggen «n dan vaneen te doen wy'ken. Daarom, zegt de heer van Kaalte, hebben woorden met 6 beginnend de beteekenis byeen, naar elkander (men zou eer verwachten vaneen.'). Dit is om 3 redenen onzin: lo kan men tal van woorden met volkomen tegengestelden zin vinden (bar sten, breken enz.); 2o is de hollandsche b een indo-gerraaansche bh; 3o zouden dan letters als p, k, t, die op overeenkomstige wijze ge vormd worden deze zelfde beteekenis moeten hebben. Op dezelfde bladzijde vindt de heer v. R. het «verrassend", dat in de verschillende indogermaansche talen het pera. voornaamwoord van de eerste persoon een m heeft. Als de heer v. R. half zoo veel van taaistudie wist als een student van 't eerste jaar, zou hij weten, dat dit niet verrassend is, doch niet anders moge lyk zou zy'n: m voor een klinker blijft alty'd m, behalve misschien in 2 of 3 woorden. Evenzoo is het met moeder: begint dit woord in n indo-germ. taal met m, dat moet het in alle anderea zoo zy'n. Komisch is ook de verklaring van si als een plotseling onderbroken beweging eu dus (!) iets actiefs. Maar sk en sp (om van verbin dingen, die niet voor aan een woord staan, niet te spreken), zy'n dat geen plotseling onder broken bewegingen? Het lijkt heusch wel wat op Bilderdyk's afleiding van rust! Bij de behandeling van de / wordt geheel genegeerd, dat r, m, n, s, f, enz. evengoed lang kunnen worden aangehouden, bovendien dat zeer vaak een letter voor de l is weggevallen en bijv. luid in een oorspronkelijker vorm klewtos klonk. En de schryver zal toch niet willen beweren dat de beteekenis van de woor den op hollandschen bodem is ontstaan ? Even zoo is het met /l; in sommige, romaansehe, woorden staat deze voor bhl, in sommige voor pi, ook wel voor bhr tl. Het onwelluidende (?) van de sch wordt in verband gebracht me', een ongunstige beteekenis ongelukkig dat sch, voor sk staat, een klank die evenals de «actieve" si een «plotseling afgebroken beweging" is ! In het eindigen op klinkers van vrouwennamen is ook geen diepe zin gelegen: indogerm. gingen vele mannelyke woorden uit op een korten klinker, vele vrouwelijke op een langen. De korte klmker verdween vaak, ter wijl de lange in vele talen verkort werd. In het Nederlandsch verdwenen beiden in den regel: germaansche eigennamen op a zy'n een voudig verlatiniseerd! Hoogst onwetenscbappelyk is de bewering, dat hoogduitsch staat tot de andere germaansche talen, als deze tot Griekscb, Sankriet enz. Geheel nieuw is het te hooren dat r en l dikwy'ls «afwisselen" met nasalen, ook van den overgang van b of p in 10 zou ik wel eens voorbeelden willen zien. De kroon wordt op het werk gezet als de heer van Raalte plechtig komt verzekeren : «Deze taal verschijnselen noemt men klankverschuiving (ook wel Grimm's wet, naar den ontdekker der [sic !] klankwetten)". Dus zelfs wat de wet van Grimm is weet de heer van Rialte niet, ook niet wat men onder klankverschuiving verstaat! En dat wil het publiek komen inlichten, steunend op een obs cuur duitsch boekje en geurend met talen, waarvan hy blykbaarniets kent! 't Is wel brutaal. Ik heb my nooit bizonder op vergelykende taaistudie toegelegd, maar wie een maand in het vak college heeft geloopen weet er genoeg van om te zien dat wat de heer van Raalte opdischt eenvoudig onzin is. Als de schrijver Streitberg's Urgermanische Grammuttk eens in keek zou hij dat misschien zelf gaan begrypen. Wanneer de redactie van het TweemaandeIvjksch. die niet van elk vak op de hoogte kan zijn, den raad van een taalkundige had inge roepen, zou dit artikel nooit haar tijdschrift zyn binnengedrongen. Delft. J. A. N. KNUTTEL. «IIIMIIIMIIimillllMmmilmtUIIHItltMlmlIIIHimimilllllllMtlllffflHimi Briefen uit utrecht, door JAN VAN 'T STICHT. Een lid van het studentencorps zelf heeft het al ergens geschreven, en ik mag het hem dus wel nazeggen : de maskerade der studenten wekte, och, zoo weinig belangstelling bij het publiek. De toeschouwers voelden nu Jetterlyk niemendal voor Karel VII, Jeanne d'Arc en andere groote figuren uit het begin der 15e eeuw. Men keek er naar, vond dat de harnas sen mooi schitterden in het zonlicht, de costumes zeer kleurrijk waren maar dat die 15e eeuwers toch wel een heel ander slag van menschen moeten geweest zyn dan de aristo cratische studenten van onzen tijd om zied in die wapenrustingen op hun gemak te gevoelen en te bewegen. Overigens bleef de overgroote menigte, die zich overal langs den weg ge schaard had verwonderlijk kalm. Zij liet den stoet voorbijtrekken als een begrafenis en eerst, zoo zegt de in den aanhef genoemde student, later in den middag, als de Hollander, zooals bekend is, door het gebruik van de goddelyke bitter in het Hollandsche eleaie.it verzeild raakt, gaat het alweer beter en hier en daar laat zich de een of andere dronkaard tot een kreet van enthousiasme verleiden." Ik vind het zeer te betreuren dat de stu dent" hier inderdaad de waarheid schrijtt, want de deelnemers aan den optocht hadden waar lijk beter verdiend. Het is toch werkelijk geen kleinigheid om daar van half een tot half negen des avonds te paard te zitten of te wandelen door de stad en dan na een paar uur rust tot diep in den nacht dat spelletje te herhalen l Zelfs de pers die, als haute nouveautévoor Utrecht, meereed achter aan den stoet, waar zij een onovertrefbaar gezicht had op de ruggen der paarden en muzikanten der veldartillerie, kon het maar een paar uur uithouden, ofschoon zij haar troon tijdelijk in een gemakkelijk rijtuig had opgeslagen, en trok zich toen in haar gewone minder feestelijke tenten terug. Het interessantste van den geheelen dag was het oogenblik der pauzeering in Tivoli. In de groote zaal, die prachtig gedecoreerd is niet als gewoonlijk met allerlei groen zooals een spoorwegwachtkamer bij een bezoek der Koningin maar door kunstig schilder werk langs alle wanden in een fraaie gothieke zaal is herschapen, waren de tafels gerangschikt voor de deelnemers aan de maskerade. En het moet gezegd worden wat de student" aan de toeschouwers verwijt: dat zij eerst door de goddelijke bitter in hun element geraakten, mag van deze deelnemers aan den optocht niet gezegd worden. Zij waren zelfs onrust barend kalm; doch toen zij de zware wapen rustingen voor een deel hadden afgelegd en aan den disch plaats genomen, aten zij met een eetlust, die slechts overtroffen werd door dien der anonymi en agenten van politie die in een andere zaal den inwendigen mensch versterkten. Inmiddels ging het in de stad luidruchtig, maar hoogst ordely'k toe. Vrooly'ke troepen, voorafgegaan door Oempahs, trokken zingend door de straten, waar overal de illu minatie was ontstoken en het ging er zoo lustig toe als men slechts verwachten mocht. Behalve de versieringen van de woningen der hoofdpersonen van den optocht, die hoe kost baar ook, niet altijd even gelukkig ontworpen en uitgevoerd waren, trokken vooral drie decoraties de aandicht. Ia de eerste plaats het administratiegebouw van den Staatsspoor weg, dat door een verlichting om de venste s van onder tot boven met gloeilampjes een werkelijk tooverachtig effect maakte, hetwelk nog verhoogd werd door electrisch zoeklicht dat van het nevenstaand gebouw telkens een bundel stralen op de saamgepakte menigte in dea omtrek wierp. Voorts in de Choorstraat bij den antiquaar Frenkel. Daar was eene versiering aangebracht zoo geheel in stijl, als men slechts verwachten van deze gebroeders, die erkende deskundigen, door hunne vele reizen in het buitenland, hunnen smaak hebben ontwikkeld. De geheele gevel plat met groen bedekt, diende als achtergrond van een decoratie met porceleinen schalen, antieke koperen lantarens, perzische tapijten enz. En beneden in de breede winkelkast, was een uit stalling van kostbare waaiers, een Saxisch beeldje dat het Vivat Academie omhoog stak, zilveren kandelaars, zeldzame biscuit-pendule en antieke portretten, zoo fijn en smaakvol gerangschikt, dat den geheelen da$ vreemdelingen het huis bezochten en den heeren Frenkel hun welver diend compliment kwamen brengen. Niet minder belangstelling vond Peek en Cloppenburg, die de breede werf vóór zyn groot magazyn in een grasveld herschapen had waarop eene ruime grot de verblyfplaats van kabouter mannetjes stond. Uit die grot stroomde het water in een lager liggenden vijver in welken een eendvogel met hare jongen rustig zwom. Twee kaboutermannetjes: een op deu oever, de ander in een kleine kano in de gracht, wuiven elkaar een hartroerend vaarwel toe. Ook deze decoratie zal evenals de beide evecgenoemde in de herinnering blijven voortleven van allen, die haar bewonderden. Ook zij getuigde van goeden smaak, schoone opvatting en... van een ruime beurs! Voorts trekt nog zeer de aandacht eene verlichting op de Plompetorengracht van de electro-technische-mechaimche industrie der firma J. W. H. Uijtenbogaert. Een draaiende zon om het UtrecQtsche wapen, met een rand van letters, schrijvende het tegenwoordig hier alles overheerschende sol justitiae illustra nos. Boven de gracht prijkt met zilveren letters in electrisch licht de spreuk: Licht is leven. De beide masten der zijden in bloemen- en electrische kleuren geven aan het geheel een phantastisch aanzien, dat eiken voorbijganger dringt daar een oogenblik te verwijlen. Ik zou nog haast vergeten te melden dat Coers een ongekend succes behaald heeft een succes dat hem zeker meer zal aanmoe digen om alle tegenkanting met spot en hoon te blijven bejegenen met de uitvoering door het a cappella koor van door hem verzamelde liederen. De uitvoering werd druk bezocht, er werd goed gezongen en veel toegejuicht. Automobiel-tocht door Merlai. Aan een brief die esn der niedttoerende chauffeurs aau zijn wederhelft schreef en die ons (althans voor het grootste gedeelte) onder de oogen kwam, outleenen we het volgende. A"a s'avonds in Ut.rechl aangekomen te zijn, en ons bij Gertzsch van al het noodige aau smeer en gas-stof te Lebben voorzien, zetten wij koers naar de Bilt alwaar we den nacht voor onze eerste dagreis zouden doorbrengen. ?viet zonder een voorafgaand vermakelijk inci dent met een hotelhouder, die blijkbaar in de nooit gekende drukte zijne verphciitingen ver gat na te komen en aau ieder behalve aau de vooruit gereserveerden" zijne slaapplaatsen afstuud, btvouden wij on?, na een rustigeu nacht ouder het dak van eeu rijksveldwachter door gebracht, fr.scli ais hüeutjes aau deii starr. Reeds dadelijk viel de practische regeling van ous comitéop, want ii la, minute vertrokken we en ieder werd //op zijn plaats gezet" door kleine paaltjes met onze nummers er op. Trots het vroege uur een nieuwsgierige drom kijkers, vooral wielrijiiers van beider geslacht. De wenschen //goeJe reis" eu ,/veel succes" klonken door de frissclie juorgeulucht ea mengdeu zich met het zware toetergeluid onzer siguaalhoorus. In weinige minuten hadden we ons al wat geprepa reerd eu Iv. bracht al wat orde in ons rijtuig door nog vergeten pakjes en iustrumenteu een stormvrij plekje te verzekeren en de broodjes uit te pakken. Laat ik er bijzeggen, dat ik nooit met zoo'u permanenten eetlust gegeten heb als gedurende dien vierdaagschen toer eu zoo . . . veel tusschen <> uur 's morgeus en dat uur 's avonds, want al kachelden wij onze 20 kilometertjes per uur netjes af, op een goed ge construeerde tuf tuf als de mijne, viel Let uitsterst gemakkelijk met n hand te stureu eu met de andere het noodige in de kraag te splitsen. Tot Apeldoorn weet je reeds de details vaa miju tour lot daar. Ik had er net de gelegen heid je nog het eeii eu ander te vertellen eu je attent te maken op de verschillende \veglocomotieven, die nog doorsuorreu moesten. Je zult wei dat ro de bakbeest gezien hebben van Baron de S.-irclaes, die met zij u Pauhard Lsvassor uit Antwerpen kwam ; het was verre weg de grootste en ezat de meeste //chevaux", ?21 meeu ik. Eeu mooie kar was ook die jachtwagen van Peugeot die G passagiers //aan boord" had eu door den heer Verwty werd gereden. Een uurtje na Apeldoorn karden we Deventer door eu waren voor controle-tijd te Enschedé. Hoe wel ik mijne gelimiteerde suelheid uiet over trad, was ik tocii verrast de vierde aangeko mene te zijn; voor mij stonden slechts de lijne Pauhard van Stokvis, de Mors, zoo vlug van vorm en lijnen, van Aertuys en mijn zustertouneau'ije Darrac. In Enschede ging het met den Commissaris van Politie voorop, de stad door naar ons teutoonstelliugslocaal, waar we dien avond een heel geanimeerd concert bijwoonden. Alweer werden we ondergebracht bij een hotel houder, wien blijkbaar door de ongekende drukte wat in het hoofd was geslagen, want de man begon ons bij eeu bestelde //nightcap", bestaande uit eeuige potjes bier en toddie, te vragen, of we eigenlijk niet liever limonade wilden hebben, daar hij »geheel onthouder" zijnde, dit deugd zaam spoor ook zoo gaarne door anderen zag volgen. De tweede dag, was ons voorspeld, zou de zwaarste zijn, niet zoo zeer om de te verslinden kilometers, dan wel om de qualiteit van eeu stuk weg en nauwelijks waren we dan ook Hellendoorn gepasseerd door heel nauwe straatjes met een plaveisel als versteende eierschalen, of een weg deed zich voor, onbereidbaar voor rijwielen, onbewandelbaar bijna en die een vermakelijke puzzle opleverde voor onze auto's. Juist hadden we voor ons de ^Mastodont" onder de medetoerende tufs, die van den baron de Serclaes, die met zijn logge roode Panhard niet de minste notitie scheen te nemen van de ettelijke voetendiepe wagensporen ea waterplassen, het spitspuntig nieuw grint of 't mul hei-zand. Als een ander tijdbeeld bleek alweder hier, hoe macht en kracht het kleine en middelmatige overtrof, want van de 15 col lega's die in onze serie waren vertrokken, trof ik er meer dan de helft aan die door den abnorm slechten weg kleine ongevallen hadden gekregen, aan banden vooral, en sommigen ook aan den motor. Toch zouden m. i. de gevolgen vermeden kunnen zijn, als mijne collega's wat behoed zamer hadden gezocht en uitgekeken naar grasranden, waarheen mijne voiturette zich gewillig deed sturen, 't Ging wel eens scherp langs slootkant en boomen, maar door met groote attentie de gevaarlijkste grintlagen te mijden en de oogen goed de kost te geven, had ik met wat onmisbare veine (die bij pneumatische ban den zoo noodig is), de satisfactie mijn karretje heelhuids en zonder stoppen door dat ,verhangnisvolle" gedeelte heen te brengen. Gelukkig, bet kleine leed was spoedig vergeten en voort ging het in wat sneller tempo, om den achter stand" wat bij te werken en arriveerden wij, na Ommerschans met al zijn bruingekielde »en haie" opgestelde stoute jongens uit het bekende in stituut te zijn voorbijgesnord, //safe" in Hoogeveen, alwaar we het noodig vonden den motor eens een momentje rust te geven en wat water, olie en benzine bij te vullen. Wat hadden we daar een alleraardigste ontvangst! Langs die breede vaart, met zijn vaak op doek gebrachte kijkjes van eenvoudig gelijnde huisjes met scheepjes en zwaar geboomte, stond heel Hoogeveen opgesteld, van af de schoolkinderen tot de notabelen, werden we met zakdoekjes en vlaggetjes toegewuifd en als we onder de ter onzer eer uitgestoken vroolijk wapperende driekleur doorsnorden, dan gingen de chauffeurs-pe'ten af en juichte de menigte^ hoera! Ja zelfs op een hoek wierpen vriendelijke handjes mooie fnssche rozen in ons rijtuig. Alle eer dus aan Hoogeveen, dat ons het aangenaamst souvenir gaf van den geheelen vierdaag che tocht. Een uur later waren we vol verrukking over een heerlijk Drentsch landschap; toen we dicht bij Zuidlareu een onafzienbare hei overstaken langs een kaarsrechte!! weg, waarop niet veel te sturen viel, voelden we ons plotseling machtig aangegrepen door dat onbeschrijfelijk grootsehe van een Dreutsche hei, met haai diep paarschblauwe plaggen eu sobere dennenboschjes, overwelfd door een heerlijke Hol landsche lucht, zwaar van kleur en compositie, Hoe vredig leken die kudde schaapjes met hun arme Drentsche herder en den bezorgden mageren zwarten hond, die als oen politieman het publiek, nu zijne kudde, uit het spoor jaagde onzer brutaal voortsuuiveude machine. Welk een contrast in die omgeving ! Nog een 15 kilometer voor Assen ontmoetten we twee arme knaapjes, waarvan een op bloote voetjes door de warme hei tippelde. Zeker zouder de gevolgen van hun vraag te overwegen riepen ze ons toe met drein1 achende monden: mogen we meer" en ruim den tijd hebbende, vonüen we er een genoegen in, die twee dakloozen in onze tonneau te zetten, hen onder liet genot te stellen van eeu paar door ons versmade broodjes en ze tot kort voor ASSUL mee te nemen. Waarlijk er selieen door het overstelpende dier grootsehe omgeving een snaartje van gevoel iu ous te zijn gaan trillen, eu liet zien der blije, onthutste gezichten dier twee jouge bedelaars, toen we ze met bun bedeluapjes kort voor Asseu (hunne bestemming) op deu straatweg deden uitstappen, was voor ons toen waardevoller dan de aanblik van een gei'ortuueerdeu barou die lui, iu een oiatanten reuzen-auto gezeten, ous op dat moment voorbijsnelde. In Assen hadden we den avond ouzer aan komst een fraai concert, waar de elite uit dat vrooiijke plaatsje was saamgekumeü. Als ooit eea provinciestad op dezen tociit ons meeviel, ja verre alle verwachtingen overtrof, was het wel Assen. Een flink aangelegd straten-net, goed modern gebouwde huizeu e u winkels, lange lanen eu boulevards eu dan, direct grenzend aan het beste stadsdeel, eeu oud uitgestrekt woud, htt Sterrebosch, dat het mee >te overeen komst heeft met ons veel genoemd Haagsche boach. Het was dan ook daar, dat in etne enceinte de stafmuziek het voorbedoelde concert gaf, dat ook zeker voor onze muzitkkeuners den toets kou doorstaan. Het was aldaar, dat we eeu merkwaardig groote hoeveelheid aller aardigste Assener jonge dames zagen, die iu de leeftijd van swect seveuteen" frissche vroolijkheid uiting gaven door bij de slotmarche rond de muziektent te hossen t u te hollen.... Eindelijk kouden we weer eens tot eeu ver standig uurtje uitslapen, want we hadden voor liet traject Asseu?Leeuwarden maar een bO kilometers ruim te dekken cu moesten dus eerst half elf vertrekken. Of er eeuigeu van gebruik maakten dieu avond te voren eeus een extra grogje te drinken, ik kan het je niet verklaren, doch de vermoedens rusten zwaar op het vrooiijke troepje chauffeurs, die ik i;e middernacht als spelbrekers in et hotel Somer achterliet. Eeu 15 kilometer na ons vertrek uit Assea, doorkruisten we Groningen, waar ook al weer de beste politiemaatregelen genomen waren. Weer verdrong zich een welgezinde bevolking om de tufs 1e zien voorbijkomen en daar v; e dieu dag in de eerste afdeeliug wareii vertrokken en dus eeu van de eerste rijtuigen waren die passeerden, ging er menig oeraalje op uit de menigte die dacht, dat iiet een wedstrijd gold Oüi er liet eerste te ziju. Kort na Groningen zagen we plotseling eeu roode vlag, het sein voor ons om te stoppen. Twee blauwgekielde vrinden met Water staat" op hunne petten, vonden het noodzakelijk, ouze papieren" te inspecteereu eu onze wagens te begluren of aan de voorschriften was vol daan, waarop we na uitdeelmg van eenige rookstokkeu door konden karren. Mocie b. schaduwde kaarsrechte wegen, door zonnige weilanden met Priesch rundvee, brachten ons lang voor het contió'e-uur een paar mijlen van Leeuwarden. Eerst onze rijtuigen wat presentabel gemaakt. Wat een aardig tooneeltje cm die heeren chauffeurs, voor zoover ze geen knechtjes met zich voerden, zich uaar de sloot te zien begeven en daar in hunne hemdsmouwen water te zien putten ter opkuapping van hunne gewillige motorpaarden; en wat een vrooiijke drukte toen de groote Denz aan eeue eenvou dige boerin kort daarop les gaf iu het bakken vau 00 spiegeleieren met ham, die sueller dan ze gebakken waren, door de kelen gingen der altijd hongerige chauffeurs. Dat ouze notaris toen bij die gelegenheid eene flinke Friesche deern op zijn sehoot kreeg, was heusch ... per ongeluk (!) Zoo gingen we weer in opgewekte stemming Frieslands hoofdstad in eu werden daar zeer netjes in de Manege opgeborgen, het mooiste tentoonstellingslocaal van den tocht. Ook het hotel de Nieuwe Doelen liet niets te wenschen over; mooie kamers en een uitmuntend geserveerd diner. Wat Leeuwarden nog meer voor gezellïgs te genieten gaf, ik mag het werkelijk niet zeggen, daar ik met zorg werkte om voor onzen laatsten grooten dag een groote hoeveelheid benzine in te slaan en mij er op prepareerde om 5 uur in den nacht bij mijae machine te zijn, een zware dobber" voor de nachtpitten, die lang na middernacht nog bezig waren hun dorst te lesschen, na de keurige paling van de ^Nieuwe Doelen". Om half zes stonden we den laatsten dag aan den start, werkelijk we voelden ons heel frisch in dat vroege morgenuur eii de dekens kwamen ons ditmaal best te pas. 't Was of er bizonder veel gang in zat en onze carburateur scheen prachtig met die ochtendstilte te harmonieeren. We hadden kennis gekregen, dat in de provincie Overijsel streng de band zou worden gehouden aan de veroorloofde snelheid van 20 kilometer en het was of de chauffeurs zoo snel mogelijk die zwaar gecontroleerde grenzen wenschten te bereiken. Zoo gingen we flink door tot Steen wijk, dat we tegeu 10 uur bereikten en waar we wat mond- en motorvoorraad insloegen. Wederom troffen we prachtige wegen aan, vooral toen we een 15 kilometer van Leeuwarden af waren. Toch scheen voor ons nog u momentje van spanning weggelegd. Op een tamelijk smalle weg, kort na het overgaan van een spoor-overweg, hadden we een groote Peugeot voor ons. Plots zagen we dat rijtuig een scnerpe wending maken en toen doemde een hoog gevaarte op, wat een boerenwagen met op hol zijnde paarden. bleek. Snel naderde dit onheil op een weg, nauwelijks breed genoeg om elkaar stapvoetsrijdend te passeeren en daar de weg links be grensd was door een breede sloot en eeu rij knoestige boomen en rechts door een steil oploopende grasberm van eenige voeten hoog, was het moment voor chauffeur en passagier nu niet direct aangenaam. We reden onze 20 kilometer per uur en vrij snel moest ik een besluit nemen. Mijn plan was gemaakt, doch grensde aan het wanhopige. Snel naderde de boereukar, wild slingerend van rechts naar links, nog een 10 meter afstand en toen klonk het snel tot miju passagier : Hou je vast kerel ! ' Bom, bom, het was geschied, mijn voitlurette was gewillig den hoogen grasberm opgestormd en stootte, hoewel met verminderde suelheid, uu ontzettend op het ongelijke gras. De kar was echter vosrbij eu voor ous dus het gevaar geweken, doch nu moesten wij weer op onzen straatweg terug, wat met een paar hevige stooten geschiedde. Arooit had ik gejacht dat mijn rijtuigje dezen obstakel-ren ongedeerd had kunnen meemaken, maar ze bleek niets ie heb ben geledeu. We mochten uu zeker van geluk spreken. Een visioen dat mij nog steeds vervolgt, was de doorrit van Staphorst, met zijn sterk gety peerd ras van verbaasde mentchjes. Wat aardige kopjes troffdu \vc aan onder die strooblonde vrouwen niet de streng zestiende eeuwsche ge laatstrekken en kleedmg en hoe stupéfait gluur den de stoere mannen naar het voor heu zeker geheel nieuw vervoermiddel ! Ze zagen eerst ons en dan elkander aan. Voorzichtig werd Overijssel genomen, tot we in haar hoofdstad de goede zorgen ouzer regeImgscommissie ten top zagen gevoerd. Aau elke straat was een witte vlag met onze Ciub-iuitialen wat ons deu weg al heel gemakkelijk maakte, hoewel booze tongen mompelden dat men ons moedwillig zig-zag wat door Zwolle Lcsft laten toeren, waarvan ik echter niets aanneem. Aau het Katerveer stonden we een 20 minu ten later heel gezellig m t drie andere rijtuigen op de pont eu toeu was Overij-el m :t zijn strenge controleurs achtsr ons. Door uet heer lijke Gelderland heen hadden we weer een 40 cents per regel. IIIIIIIHMIIIlllllllllllllMIIIIIIIMIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIimlIIIIIII Hoofiil-IDeuöt Dr. JAEGER'S OBIG. EoFiaal-folarlliÉii. K. F. DBÜSCHLE-BENGEK, Amsterdam, Kalverstr. 157. Eenig specialiteit in deze artikelen in geheel Nederl. KAMSTRA's Matrassen-, Bedden- en Slaapkamer-Meubelfabriek, Sneek. BED DER TOEKOMST met 10 jaar garan tie. Leverde sedert IS'JG pi. m. TOOG stellen. Geïllustreerde Prijscourant gratisHonderden bewijzen van tevredenheid. ? Specialiteit in ENGELSCHE LEDIKANTEN. Piano- en Muziekhandel H. RAHR, te utrecht. Opgericht 1S3 Trhphoon No. 443. Amerikaansche, Duitsclie en Fransche PIANINO'S en ORGELS. Groote keuze in : H UU R l» I A tf O ' S. Oude instrumenten worden ingeruild. Reparatiën worden in de Fabriek ten spoedigste uitgevoerd. Gelegenheid tot stemmen in en buiten abonnement. GRAND MAHA1EK. Cordon Jaunc & Rouge. LIQUEIR ROYALE. Agents-GenerauxB.A.RIPPING&Co.,Amsterd. ECHT VICTORIAWATER. Piano-, Oriel- en MnzieltaniM HEYROOS «& KALSHOYEir, Arnhem, Koningsplein. VLEUGELS en PIANINO'S in Koop en in Huur. Repareeren Stemmen*?Ruilen. Au Otapn (TOr, 100?102 Kalverstr. peeren (Hoeden specialiteit.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl