Historisch Archief 1877-1940
DEAMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
1253
zagen reeds hoe echter ook de eerste niet zuiver
aan de graat is en doorspekt wordt met allerlei
woorden en uitdrukkingen, die niet passen in
den mond van menschen uit deze volksklasse;
zoo b.v. ook waar de inwonende nicht
onophoudelijk spreekt van »tante" en «tantelief", waar
door geheel Nederland hy deze klasse van men
schen »mui" of »meu" gezegd wordt. Op een paar
passages, waar het meer geldt dan woorden, wil
ik nog even wjjzen. Vooreerst waar Kniertje 't
dorp niet meer durft doorgaan, omdat haar zoon
met de politie aan boord is gebracht en jam
mert over »die schande, die schande !" Zulk
een gevoeligheid is reeds ongewoon bij
de jammerlijke ellende die er heerscht in
haar gezin, maar is ondenkbaar, waar haar
andere zoon pas uit de gevangenis is ontslagen
en zjjn Atjeh-medaille over de straat slingert.
Van hetzelfde gehalte is de uitroep van Kniertje,
dat het ongeboren kind van haar nicht »nou
der eenige hoop is."
»En nou zal over 'n paar maanden ook nog
»z'n kind tot m'n last kome!" dit of een
dergelijke jammerklacht zou uit haar mond een
natuurlyke ontboezeming zyn geweest.
Alles te zamen genomen blijft er dus van
dit spel van de zee" op het stuk van reali
teit niet veel over, zal men zeggen, en na het
bovenstaande meen ik, dat daarop een bevesti
gend antwoord niet mag ontbreken.
En toch.... ik herhaal wat ik in den aan
vang als vaststaande heb vooropgezet, het stuk
heeft den indruk gemaakt van een schets uit
het volksleven, aan de werkelijkheid ontleend !
Dit effect is dus verkregen, niettegenstaande
deze ergelyke fouten tegen de realiteit, doch
dan rijst de vraag: was het wel noodig, dat
het restje van zuivere realiteit zóó grof, zóó
stuitend, zóó walgelijk werd afgebeeld, als
hier is geschied, met de platste vloeken, de
onbeschofste uitdrukkingen, de grove praat
jes, zooals z\j in het drama zijn afgedrukt.
Men versta taij wel, ik zelf heb met opzet het
stuk niet gezien, omdat ik door het spel der
vertooners den indruk, dien ook by aandach
tige lezing het geheel moet maken, niet
hebwillen doen wijzigen; van verschillende
zyden ook is my te kennen gegeven, dat bij
de vertooning dit terugstootende eener door
gaande onbeschaafde omgeving niet is gevoeld,
doch juist dan ook is de werkelijkheid niet weer
gegeven en hebben de tooneelspelers iets an
ders gegeven dan de auteur heeft geschreven
en ook blijkens zijne bewoordingen heeft bedoeld.
Die half dronken matrozen met hun liefje op
de knie, de wauwelende buurvrouwen, levende
van den eenen dag in den anderen zonder vaste
toekomst en onder mannen uit het armhuis
met allerlei lichaamskwalen zijn onder elkaar
zoo ruw mogelyk en slingeren elkaar de ge
meenste uitdrukkingen in het gelaat zonder
het zich zelf bewust te zijn, zij zetten als het
glas niet bij de hand is de jïneverflasch aan
den mond, 't gebruik van een zakdoek is hun
onbekend en zy kauwen hun tabakspruimen
nog soms onder het eten; niemand zal er ooit
vragen zooals Kniertje den pruim weg te leg
gen, ze spuwen zonder nadenken onder 't
praten op den grond, waar het trouwens min
der in 't oog valt, omdat in hun woningen
altijd een steenen vloer ligt.
Wanneer zulke armoedige, onooglijke toe
standen beschreven worden en realiteit als
eisch wordt gesteld, mogen zulke handelingen
niet achterwege blyren of verzacht worden.
Ik herinner mrj in Voerman Henschel den
stalknecht, die in de keuken een emmer water
komt halen, met opgestroopte hemdsmouwen
en op klompen; het stalluchtje en de natte
sporen, die zulk een man uit de vuile stal
komende in de werkelijkheid achterlaat ont
braken echter, evenzoo de reuk van jenever
en de dikke tabakswalm in de kroeg, waarde
vechtparty plaats vindt; een paar glaasjes en
een bescheiden rookwolkje uit de py'p van een
der bezoekers waren echter voldoende om den
indruk der herberg te voltooien, doch waartoe
was het dan noodig juist de woorden van
een paar vloekende ruziemakers precies na te
bootsen l
Hebben nu de tooneelspelers in Op Hoop
van Zegen verzachtende uitdrukkingen gebe
zigd, schokkende en vuile woorden weggemof
feld of slechts ten deele weergegeven, dan
hebben zjj een gecastreerde editie van het werk
op het tooneel gebracht en tevens het bewy's
geleverd, dat die verregaande grofheid en
realiteit in woorden niet noodig is, evenmin
als zy wordt gevergd ter bevrediging van de
andere zintuigen, waarmede wij waarnemingen
der werkelijkheid doen.
De beantwoording der bovengestelde vragen
volgt thans van zelf. Realisme op het tooneel
is niet mogelijk, omdat toch alty'd slechts een
enkel zintuig met eenige volkomenheid kan
worden bevredigd; zy is ook niet noodig,
omdat de indruk der werkelijkheid kan ver
kregen worden ook zonder zulk eene angst
vallige nabootsing ; dit is van toepassing zoowel
op de toestanden als op de woorden en uit
drukkingen, die gebezigd worden. Het is de
groote kunst van den tooneelschrij ver deze zoo
te kiezen, dat de kern en den inhoud worde
weergegeven zonder het schoonheidsgevoel van
lezer, hoorder en toeschouwer te kwetsen.
E.
Een zeldzame brutaliteit
In het TtveemaandeUjksch Tijdschrift van
Maart, dat ik eerst nu meer op mijn gemak
kan doorlezen, komt een artikel voor van den
heer Frits vaa Kaalte, getiteld Taaivorming,
dat bovenstaande qualiflcatie ten volle ver
dient. De heer van Kaalte toch geeft op iedere
bladzyde de duidelijkste bewijzen, dat hij nog
niet de eerste beginselen van de moderne taal
wetenschap kent. Dit in een vaktijdschrift te
gaan betoogen zou geheel overbodig zijn voor
het groote publiek echter kunnen de fantasie
tjes van den heer van Kaalte aardig schynen,
het groote publiek wil ik daarom waarschuwen.
Alle onderdeelen te weerleggen zou meer
werk vorderen dan de dwaasheden van den
schrijver waard zijn, daarom wil ik slechts
terloops wyzen op de speciaal uitgevonden
taal Pankriet en de geheel willekeurige, be
weringen, dat de indo-germaansche de meest
ontwikkelde taalstam is en de germaansche de
belangrijkste afdeeling daarvan, dat lat. venio,
hetzelfde woord als ons Jcomen, tot de familie
van waaien gebracht wordt en dergelyken.
Prachtig wordt het eerst, als de heer v. R aan
de woorden, beginnende met sommige letters,
bepaalde beteekenis gaat toekennen. De b wordt
gevormd door de lippen op elkaar te leggen
«n dan vaneen te doen wy'ken. Daarom, zegt
de heer van Kaalte, hebben woorden met 6
beginnend de beteekenis byeen, naar elkander
(men zou eer verwachten vaneen.'). Dit is om
3 redenen onzin: lo kan men tal van woorden
met volkomen tegengestelden zin vinden (bar
sten, breken enz.); 2o is de hollandsche b een
indo-gerraaansche bh; 3o zouden dan letters
als p, k, t, die op overeenkomstige wijze ge
vormd worden deze zelfde beteekenis moeten
hebben.
Op dezelfde bladzijde vindt de heer v. R.
het «verrassend", dat in de verschillende
indogermaansche talen het pera. voornaamwoord van
de eerste persoon een m heeft. Als de heer
v. R. half zoo veel van taaistudie wist als een
student van 't eerste jaar, zou hij weten, dat
dit niet verrassend is, doch niet anders moge
lyk zou zy'n: m voor een klinker blijft alty'd
m, behalve misschien in 2 of 3 woorden.
Evenzoo is het met moeder: begint dit woord
in n indo-germ. taal met m, dat moet het
in alle anderea zoo zy'n.
Komisch is ook de verklaring van si als een
plotseling onderbroken beweging eu dus (!)
iets actiefs. Maar sk en sp (om van verbin
dingen, die niet voor aan een woord staan, niet
te spreken), zy'n dat geen plotseling onder
broken bewegingen? Het lijkt heusch wel wat
op Bilderdyk's afleiding van rust!
Bij de behandeling van de / wordt geheel
genegeerd, dat r, m, n, s, f, enz. evengoed lang
kunnen worden aangehouden, bovendien dat
zeer vaak een letter voor de l is weggevallen
en bijv. luid in een oorspronkelijker vorm
klewtos klonk. En de schryver zal toch niet
willen beweren dat de beteekenis van de woor
den op hollandschen bodem is ontstaan ? Even
zoo is het met /l; in sommige, romaansehe,
woorden staat deze voor bhl, in sommige voor
pi, ook wel voor bhr tl. Het onwelluidende (?)
van de sch wordt in verband gebracht me', een
ongunstige beteekenis ongelukkig dat sch,
voor sk staat, een klank die evenals de «actieve"
si een «plotseling afgebroken beweging" is !
In het eindigen op klinkers van
vrouwennamen is ook geen diepe zin gelegen:
indogerm. gingen vele mannelyke woorden uit op
een korten klinker, vele vrouwelijke op een
langen. De korte klmker verdween vaak, ter
wijl de lange in vele talen verkort werd. In
het Nederlandsch verdwenen beiden in den
regel: germaansche eigennamen op a zy'n een
voudig verlatiniseerd!
Hoogst onwetenscbappelyk is de bewering,
dat hoogduitsch staat tot de andere germaansche
talen, als deze tot Griekscb, Sankriet enz.
Geheel nieuw is het te hooren dat r en l
dikwy'ls «afwisselen" met nasalen, ook van
den overgang van b of p in 10 zou ik wel eens
voorbeelden willen zien. De kroon wordt op
het werk gezet als de heer van Raalte plechtig
komt verzekeren : «Deze taal verschijnselen noemt
men klankverschuiving (ook wel Grimm's wet,
naar den ontdekker der [sic !] klankwetten)".
Dus zelfs wat de wet van Grimm is weet de
heer van Rialte niet, ook niet wat men onder
klankverschuiving verstaat! En dat wil het
publiek komen inlichten, steunend op een obs
cuur duitsch boekje en geurend met talen,
waarvan hy blykbaarniets kent! 't Is wel brutaal.
Ik heb my nooit bizonder op vergelykende
taaistudie toegelegd, maar wie een maand in
het vak college heeft geloopen weet er genoeg
van om te zien dat wat de heer van Raalte
opdischt eenvoudig onzin is. Als de schrijver
Streitberg's Urgermanische Grammuttk eens in
keek zou hij dat misschien zelf gaan begrypen.
Wanneer de redactie van het
TweemaandeIvjksch. die niet van elk vak op de hoogte kan
zijn, den raad van een taalkundige had inge
roepen, zou dit artikel nooit haar tijdschrift
zyn binnengedrongen.
Delft. J. A. N. KNUTTEL.
«IIIMIIIMIIimillllMmmilmtUIIHItltMlmlIIIHimimilllllllMtlllffflHimi
Briefen uit utrecht,
door JAN VAN 'T STICHT.
Een lid van het studentencorps zelf heeft
het al ergens geschreven, en ik mag het hem
dus wel nazeggen : de maskerade der studenten
wekte, och, zoo weinig belangstelling bij het
publiek. De toeschouwers voelden nu Jetterlyk
niemendal voor Karel VII, Jeanne d'Arc en
andere groote figuren uit het begin der 15e
eeuw. Men keek er naar, vond dat de harnas
sen mooi schitterden in het zonlicht, de
costumes zeer kleurrijk waren maar dat die
15e eeuwers toch wel een heel ander slag van
menschen moeten geweest zyn dan de aristo
cratische studenten van onzen tijd om zied in
die wapenrustingen op hun gemak te gevoelen
en te bewegen. Overigens bleef de overgroote
menigte, die zich overal langs den weg ge
schaard had verwonderlijk kalm. Zij liet den
stoet voorbijtrekken als een begrafenis en eerst,
zoo zegt de in den aanhef genoemde student,
later in den middag, als de Hollander, zooals
bekend is, door het gebruik van de goddelyke
bitter in het Hollandsche eleaie.it verzeild
raakt, gaat het alweer beter en hier en daar
laat zich de een of andere dronkaard tot een
kreet van enthousiasme verleiden."
Ik vind het zeer te betreuren dat de stu
dent" hier inderdaad de waarheid schrijtt, want
de deelnemers aan den optocht hadden waar
lijk beter verdiend. Het is toch werkelijk geen
kleinigheid om daar van half een tot half
negen des avonds te paard te zitten of te
wandelen door de stad en dan na een paar
uur rust tot diep in den nacht dat spelletje
te herhalen l Zelfs de pers die, als haute
nouveautévoor Utrecht, meereed achter aan
den stoet, waar zij een onovertrefbaar gezicht
had op de ruggen der paarden en muzikanten
der veldartillerie, kon het maar een paar uur
uithouden, ofschoon zij haar troon tijdelijk in
een gemakkelijk rijtuig had opgeslagen, en trok
zich toen in haar gewone minder feestelijke
tenten terug.
Het interessantste van den geheelen dag
was het oogenblik der pauzeering in Tivoli.
In de groote zaal, die prachtig gedecoreerd
is niet als gewoonlijk met allerlei groen
zooals een spoorwegwachtkamer bij een bezoek
der Koningin maar door kunstig schilder
werk langs alle wanden in een fraaie gothieke
zaal is herschapen, waren de tafels gerangschikt
voor de deelnemers aan de maskerade.
En het moet gezegd worden wat de student"
aan de toeschouwers verwijt: dat zij eerst door
de goddelijke bitter in hun element geraakten,
mag van deze deelnemers aan den optocht
niet gezegd worden. Zij waren zelfs onrust
barend kalm; doch toen zij de zware wapen
rustingen voor een deel hadden afgelegd en
aan den disch plaats genomen, aten zij met
een eetlust, die slechts overtroffen werd door
dien der anonymi en agenten van politie die
in een andere zaal den inwendigen mensch
versterkten. Inmiddels ging het in de stad
luidruchtig, maar hoogst ordely'k toe. Vrooly'ke
troepen, voorafgegaan door Oempahs, trokken
zingend door de straten, waar overal de illu
minatie was ontstoken en het ging er zoo
lustig toe als men slechts verwachten mocht.
Behalve de versieringen van de woningen
der hoofdpersonen van den optocht, die hoe kost
baar ook, niet altijd even gelukkig ontworpen
en uitgevoerd waren, trokken vooral drie
decoraties de aandicht. Ia de eerste plaats
het administratiegebouw van den Staatsspoor
weg, dat door een verlichting om de venste s
van onder tot boven met gloeilampjes een
werkelijk tooverachtig effect maakte, hetwelk nog
verhoogd werd door electrisch zoeklicht dat van
het nevenstaand gebouw telkens een bundel
stralen op de saamgepakte menigte in dea
omtrek wierp. Voorts in de Choorstraat bij den
antiquaar Frenkel.
Daar was eene versiering aangebracht zoo
geheel in stijl, als men slechts verwachten van
deze gebroeders, die erkende deskundigen, door
hunne vele reizen in het buitenland, hunnen
smaak hebben ontwikkeld. De geheele gevel plat
met groen bedekt, diende als achtergrond van
een decoratie met porceleinen schalen, antieke
koperen lantarens, perzische tapijten enz. En
beneden in de breede winkelkast, was een uit
stalling van kostbare waaiers, een Saxisch beeldje
dat het Vivat Academie omhoog stak, zilveren
kandelaars, zeldzame biscuit-pendule en antieke
portretten, zoo fijn en smaakvol gerangschikt,
dat den geheelen da$ vreemdelingen het huis
bezochten en den heeren Frenkel hun welver
diend compliment kwamen brengen.
Niet minder belangstelling vond Peek en
Cloppenburg, die de breede werf vóór zyn groot
magazyn in een grasveld herschapen had waarop
eene ruime grot de verblyfplaats van kabouter
mannetjes stond. Uit die grot stroomde het
water in een lager liggenden vijver in welken
een eendvogel met hare jongen rustig zwom.
Twee kaboutermannetjes: een op deu oever, de
ander in een kleine kano in de gracht, wuiven
elkaar een hartroerend vaarwel toe. Ook deze
decoratie zal evenals de beide evecgenoemde
in de herinnering blijven voortleven van allen,
die haar bewonderden. Ook zij getuigde van
goeden smaak, schoone opvatting en... van
een ruime beurs!
Voorts trekt nog zeer de aandacht eene
verlichting op de Plompetorengracht van de
electro-technische-mechaimche industrie der
firma J. W. H. Uijtenbogaert. Een draaiende
zon om het UtrecQtsche wapen, met een rand
van letters, schrijvende het tegenwoordig hier
alles overheerschende sol justitiae illustra nos.
Boven de gracht prijkt met zilveren letters in
electrisch licht de spreuk: Licht is leven.
De beide masten der zijden in bloemen- en
electrische kleuren geven aan het geheel een
phantastisch aanzien, dat eiken voorbijganger
dringt daar een oogenblik te verwijlen.
Ik zou nog haast vergeten te melden dat
Coers een ongekend succes behaald heeft
een succes dat hem zeker meer zal aanmoe
digen om alle tegenkanting met spot en hoon
te blijven bejegenen met de uitvoering door
het a cappella koor van door hem verzamelde
liederen. De uitvoering werd druk bezocht, er
werd goed gezongen en veel toegejuicht.
Automobiel-tocht door Merlai.
Aan een brief die esn der niedttoerende
chauffeurs aau zijn wederhelft schreef en die
ons (althans voor het grootste gedeelte) onder
de oogen kwam, outleenen we het volgende.
A"a s'avonds in Ut.rechl aangekomen te zijn,
en ons bij Gertzsch van al het noodige aau
smeer en gas-stof te Lebben voorzien, zetten
wij koers naar de Bilt alwaar we den nacht
voor onze eerste dagreis zouden doorbrengen.
?viet zonder een voorafgaand vermakelijk inci
dent met een hotelhouder, die blijkbaar in de
nooit gekende drukte zijne verphciitingen ver
gat na te komen en aau ieder behalve aau de
vooruit gereserveerden" zijne slaapplaatsen
afstuud, btvouden wij on?, na een rustigeu nacht
ouder het dak van eeu rijksveldwachter door
gebracht, fr.scli ais hüeutjes aau deii starr.
Reeds dadelijk viel de practische regeling van
ous comitéop, want ii la, minute vertrokken we
en ieder werd //op zijn plaats gezet" door kleine
paaltjes met onze nummers er op. Trots het
vroege uur een nieuwsgierige drom kijkers, vooral
wielrijiiers van beider geslacht. De wenschen
//goeJe reis" eu ,/veel succes" klonken door de
frissclie juorgeulucht ea mengdeu zich met het
zware toetergeluid onzer siguaalhoorus. In
weinige minuten hadden we ons al wat geprepa
reerd eu Iv. bracht al wat orde in ons rijtuig
door nog vergeten pakjes en iustrumenteu een
stormvrij plekje te verzekeren en de broodjes
uit te pakken. Laat ik er bijzeggen, dat ik
nooit met zoo'u permanenten eetlust gegeten heb
als gedurende dien vierdaagschen toer eu zoo . . .
veel tusschen <> uur 's morgeus en dat uur
's avonds, want al kachelden wij onze 20
kilometertjes per uur netjes af, op een goed ge
construeerde tuf tuf als de mijne, viel Let
uitsterst gemakkelijk met n hand te stureu
eu met de andere het noodige in de kraag te
splitsen. Tot Apeldoorn weet je reeds de details
vaa miju tour lot daar. Ik had er net de gelegen
heid je nog het eeii eu ander te vertellen eu
je attent te maken op de verschillende
\veglocomotieven, die nog doorsuorreu moesten.
Je zult wei dat ro de bakbeest gezien hebben
van Baron de S.-irclaes, die met zij u Pauhard
Lsvassor uit Antwerpen kwam ; het was verre
weg de grootste en ezat de meeste //chevaux",
?21 meeu ik. Eeu mooie kar was ook die
jachtwagen van Peugeot die G passagiers //aan boord"
had eu door den heer Verwty werd gereden. Een
uurtje na Apeldoorn karden we Deventer door
eu waren voor controle-tijd te Enschedé. Hoe
wel ik mijne gelimiteerde suelheid uiet over
trad, was ik tocii verrast de vierde aangeko
mene te zijn; voor mij stonden slechts de lijne
Pauhard van Stokvis, de Mors, zoo vlug van
vorm en lijnen, van Aertuys en mijn
zustertouneau'ije Darrac. In Enschede ging het met
den Commissaris van Politie voorop, de stad door
naar ons teutoonstelliugslocaal, waar we dien
avond een heel geanimeerd concert bijwoonden.
Alweer werden we ondergebracht bij een hotel
houder, wien blijkbaar door de ongekende drukte
wat in het hoofd was geslagen, want de man
begon ons bij eeu bestelde //nightcap", bestaande
uit eeuige potjes bier en toddie, te vragen, of
we eigenlijk niet liever limonade wilden hebben,
daar hij »geheel onthouder" zijnde, dit deugd
zaam spoor ook zoo gaarne door anderen zag
volgen.
De tweede dag, was ons voorspeld, zou de
zwaarste zijn, niet zoo zeer om de te verslinden
kilometers, dan wel om de qualiteit van eeu stuk
weg en nauwelijks waren we dan ook
Hellendoorn gepasseerd door heel nauwe straatjes met
een plaveisel als versteende eierschalen, of een
weg deed zich voor, onbereidbaar voor rijwielen,
onbewandelbaar bijna en die een vermakelijke
puzzle opleverde voor onze auto's. Juist hadden we
voor ons de ^Mastodont" onder de medetoerende
tufs, die van den baron de Serclaes, die met zijn
logge roode Panhard niet de minste notitie scheen
te nemen van de ettelijke voetendiepe wagensporen
ea waterplassen, het spitspuntig nieuw grint of
't mul hei-zand. Als een ander tijdbeeld bleek
alweder hier, hoe macht en kracht het kleine
en middelmatige overtrof, want van de 15 col
lega's die in onze serie waren vertrokken, trof
ik er meer dan de helft aan die door den abnorm
slechten weg kleine ongevallen hadden gekregen,
aan banden vooral, en sommigen ook aan den
motor. Toch zouden m. i. de gevolgen vermeden
kunnen zijn, als mijne collega's wat behoed
zamer hadden gezocht en uitgekeken naar
grasranden, waarheen mijne voiturette zich gewillig
deed sturen, 't Ging wel eens scherp langs
slootkant en boomen, maar door met groote
attentie de gevaarlijkste grintlagen te mijden en
de oogen goed de kost te geven, had ik met
wat onmisbare veine (die bij pneumatische ban
den zoo noodig is), de satisfactie mijn karretje
heelhuids en zonder stoppen door dat
,verhangnisvolle" gedeelte heen te brengen. Gelukkig,
bet kleine leed was spoedig vergeten en voort
ging het in wat sneller tempo, om den achter
stand" wat bij te werken en arriveerden wij, na
Ommerschans met al zijn bruingekielde »en haie"
opgestelde stoute jongens uit het bekende in
stituut te zijn voorbijgesnord, //safe" in
Hoogeveen, alwaar we het noodig vonden den motor
eens een momentje rust te geven en wat water,
olie en benzine bij te vullen. Wat hadden we
daar een alleraardigste ontvangst! Langs die
breede vaart, met zijn vaak op doek gebrachte
kijkjes van eenvoudig gelijnde huisjes met
scheepjes en zwaar geboomte, stond heel
Hoogeveen opgesteld, van af de schoolkinderen tot
de notabelen, werden we met zakdoekjes en
vlaggetjes toegewuifd en als we onder de ter onzer
eer uitgestoken vroolijk wapperende driekleur
doorsnorden, dan gingen de chauffeurs-pe'ten af
en juichte de menigte^ hoera! Ja zelfs op
een hoek wierpen vriendelijke handjes mooie
fnssche rozen in ons rijtuig. Alle eer dus aan
Hoogeveen, dat ons het aangenaamst souvenir
gaf van den geheelen vierdaag che tocht.
Een uur later waren we vol verrukking over
een heerlijk Drentsch landschap; toen we dicht
bij Zuidlareu een onafzienbare hei overstaken
langs een kaarsrechte!! weg, waarop niet veel
te sturen viel, voelden we ons plotseling
machtig aangegrepen door dat onbeschrijfelijk
grootsehe van een Dreutsche hei, met haai
diep paarschblauwe plaggen eu sobere
dennenboschjes, overwelfd door een heerlijke Hol
landsche lucht, zwaar van kleur en compositie,
Hoe vredig leken die kudde schaapjes met
hun arme Drentsche herder en den bezorgden
mageren zwarten hond, die als oen politieman
het publiek, nu zijne kudde, uit het spoor
jaagde onzer brutaal voortsuuiveude machine.
Welk een contrast in die omgeving !
Nog een 15 kilometer voor Assen ontmoetten
we twee arme knaapjes, waarvan een op bloote
voetjes door de warme hei tippelde. Zeker
zouder de gevolgen van hun vraag te overwegen
riepen ze ons toe met drein1 achende monden:
mogen we meer" en ruim den tijd hebbende,
vonüen we er een genoegen in, die twee
dakloozen in onze tonneau te zetten, hen onder
liet genot te stellen van eeu paar door ons
versmade broodjes en ze tot kort voor ASSUL
mee te nemen. Waarlijk er selieen door het
overstelpende dier grootsehe omgeving een
snaartje van gevoel iu ous te zijn gaan trillen,
eu liet zien der blije, onthutste gezichten dier
twee jouge bedelaars, toen we ze met bun
bedeluapjes kort voor Asseu (hunne bestemming)
op deu straatweg deden uitstappen, was voor
ons toen waardevoller dan de aanblik van een
gei'ortuueerdeu barou die lui, iu een oiatanten
reuzen-auto gezeten, ous op dat moment
voorbijsnelde.
In Assen hadden we den avond ouzer aan
komst een fraai concert, waar de elite uit dat
vrooiijke plaatsje was saamgekumeü. Als ooit
eea provinciestad op dezen tociit ons meeviel,
ja verre alle verwachtingen overtrof, was het
wel Assen. Een flink aangelegd straten-net,
goed modern gebouwde huizeu e u winkels, lange
lanen eu boulevards eu dan, direct grenzend
aan het beste stadsdeel, eeu oud uitgestrekt
woud, htt Sterrebosch, dat het mee >te overeen
komst heeft met ons veel genoemd Haagsche
boach. Het was dan ook daar, dat in etne
enceinte de stafmuziek het voorbedoelde concert
gaf, dat ook zeker voor onze muzitkkeuners
den toets kou doorstaan. Het was aldaar, dat
we eeu merkwaardig groote hoeveelheid aller
aardigste Assener jonge dames zagen, die iu
de leeftijd van swect seveuteen" frissche
vroolijkheid uiting gaven door bij de slotmarche
rond de muziektent te hossen t u te hollen....
Eindelijk kouden we weer eens tot eeu ver
standig uurtje uitslapen, want we hadden voor
liet traject Asseu?Leeuwarden maar een bO
kilometers ruim te dekken cu moesten dus
eerst half elf vertrekken. Of er eeuigeu van
gebruik maakten dieu avond te voren eeus een
extra grogje te drinken, ik kan het je niet
verklaren, doch de vermoedens rusten zwaar
op het vrooiijke troepje chauffeurs, die ik i;e
middernacht als spelbrekers in et hotel Somer
achterliet.
Eeu 15 kilometer na ons vertrek uit Assea,
doorkruisten we Groningen, waar ook al weer
de beste politiemaatregelen genomen waren.
Weer verdrong zich een welgezinde bevolking
om de tufs 1e zien voorbijkomen en daar v; e
dieu dag in de eerste afdeeliug wareii vertrokken
en dus eeu van de eerste rijtuigen waren die
passeerden, ging er menig oeraalje op uit de
menigte die dacht, dat iiet een wedstrijd gold
Oüi er liet eerste te ziju. Kort na Groningen
zagen we plotseling eeu roode vlag, het sein
voor ons om te stoppen.
Twee blauwgekielde vrinden met Water
staat" op hunne petten, vonden het noodzakelijk,
ouze papieren" te inspecteereu eu onze wagens
te begluren of aan de voorschriften was vol
daan, waarop we na uitdeelmg van eenige
rookstokkeu door konden karren. Mocie
b. schaduwde kaarsrechte wegen, door zonnige
weilanden met Priesch rundvee, brachten ons lang
voor het contió'e-uur een paar mijlen van
Leeuwarden. Eerst onze rijtuigen wat
presentabel gemaakt. Wat een aardig tooneeltje cm
die heeren chauffeurs, voor zoover ze geen
knechtjes met zich voerden, zich uaar de sloot
te zien begeven en daar in hunne hemdsmouwen
water te zien putten ter opkuapping van hunne
gewillige motorpaarden; en wat een vrooiijke
drukte toen de groote Denz aan eeue eenvou
dige boerin kort daarop les gaf iu het bakken
vau 00 spiegeleieren met ham, die sueller dan
ze gebakken waren, door de kelen gingen der
altijd hongerige chauffeurs. Dat ouze notaris
toen bij die gelegenheid eene flinke Friesche
deern op zijn sehoot kreeg, was heusch ... per
ongeluk (!)
Zoo gingen we weer in opgewekte stemming
Frieslands hoofdstad in eu werden daar zeer
netjes in de Manege opgeborgen, het mooiste
tentoonstellingslocaal van den tocht. Ook het
hotel de Nieuwe Doelen liet niets te wenschen
over; mooie kamers en een uitmuntend geserveerd
diner. Wat Leeuwarden nog meer voor gezellïgs
te genieten gaf, ik mag het werkelijk niet
zeggen, daar ik met zorg werkte om voor onzen
laatsten grooten dag een groote hoeveelheid
benzine in te slaan en mij er op prepareerde
om 5 uur in den nacht bij mijae machine te
zijn, een zware dobber" voor de nachtpitten,
die lang na middernacht nog bezig waren hun
dorst te lesschen, na de keurige paling van de
^Nieuwe Doelen".
Om half zes stonden we den laatsten dag aan
den start, werkelijk we voelden ons heel frisch
in dat vroege morgenuur eii de dekens kwamen
ons ditmaal best te pas. 't Was of er bizonder
veel gang in zat en onze carburateur scheen
prachtig met die ochtendstilte te harmonieeren.
We hadden kennis gekregen, dat in de provincie
Overijsel streng de band zou worden gehouden
aan de veroorloofde snelheid van 20 kilometer
en het was of de chauffeurs zoo snel mogelijk
die zwaar gecontroleerde grenzen wenschten te
bereiken. Zoo gingen we flink door tot Steen
wijk, dat we tegeu 10 uur bereikten en waar
we wat mond- en motorvoorraad insloegen.
Wederom troffen we prachtige wegen aan, vooral
toen we een 15 kilometer van Leeuwarden af
waren. Toch scheen voor ons nog u momentje
van spanning weggelegd. Op een tamelijk smalle
weg, kort na het overgaan van een
spoor-overweg, hadden we een groote Peugeot voor ons.
Plots zagen we dat rijtuig een scnerpe wending
maken en toen doemde een hoog gevaarte op,
wat een boerenwagen met op hol zijnde paarden.
bleek. Snel naderde dit onheil op een weg,
nauwelijks breed genoeg om elkaar
stapvoetsrijdend te passeeren en daar de weg links be
grensd was door een breede sloot en eeu rij
knoestige boomen en rechts door een steil
oploopende grasberm van eenige voeten hoog, was
het moment voor chauffeur en passagier nu niet
direct aangenaam. We reden onze 20 kilometer
per uur en vrij snel moest ik een besluit nemen.
Mijn plan was gemaakt, doch grensde aan het
wanhopige. Snel naderde de boereukar, wild
slingerend van rechts naar links, nog een 10 meter
afstand en toen klonk het snel tot miju passagier :
Hou je vast kerel ! ' Bom, bom, het was geschied,
mijn voitlurette was gewillig den hoogen grasberm
opgestormd en stootte, hoewel met verminderde
suelheid, uu ontzettend op het ongelijke gras.
De kar was echter vosrbij eu voor ous dus het
gevaar geweken, doch nu moesten wij weer op
onzen straatweg terug, wat met een paar hevige
stooten geschiedde. Arooit had ik gejacht dat
mijn rijtuigje dezen obstakel-ren ongedeerd had
kunnen meemaken, maar ze bleek niets ie heb
ben geledeu. We mochten uu zeker van geluk
spreken.
Een visioen dat mij nog steeds vervolgt, was
de doorrit van Staphorst, met zijn sterk gety
peerd ras van verbaasde mentchjes. Wat aardige
kopjes troffdu \vc aan onder die strooblonde
vrouwen niet de streng zestiende eeuwsche ge
laatstrekken en kleedmg en hoe stupéfait gluur
den de stoere mannen naar het voor heu zeker
geheel nieuw vervoermiddel ! Ze zagen eerst ons
en dan elkander aan.
Voorzichtig werd Overijssel genomen, tot we
in haar hoofdstad de goede zorgen ouzer
regeImgscommissie ten top zagen gevoerd. Aau elke
straat was een witte vlag met onze Ciub-iuitialen
wat ons deu weg al heel gemakkelijk maakte,
hoewel booze tongen mompelden dat men ons
moedwillig zig-zag wat door Zwolle Lcsft laten
toeren, waarvan ik echter niets aanneem.
Aau het Katerveer stonden we een 20 minu
ten later heel gezellig m t drie andere rijtuigen
op de pont eu toeu was Overij-el m :t zijn
strenge controleurs achtsr ons. Door uet heer
lijke Gelderland heen hadden we weer een
40 cents per regel.
IIIIIIIHMIIIlllllllllllllMIIIIIIIMIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIimlIIIIIII
Hoofiil-IDeuöt
Dr. JAEGER'S OBIG.
EoFiaal-folarlliÉii.
K. F. DBÜSCHLE-BENGEK,
Amsterdam, Kalverstr. 157.
Eenig specialiteit in deze
artikelen in geheel Nederl.
KAMSTRA's Matrassen-, Bedden- en
Slaapkamer-Meubelfabriek, Sneek.
BED DER TOEKOMST met 10 jaar garan
tie. Leverde sedert IS'JG pi. m. TOOG
stellen. Geïllustreerde Prijscourant
gratisHonderden bewijzen van tevredenheid. ?
Specialiteit in ENGELSCHE LEDIKANTEN.
Piano- en Muziekhandel
H. RAHR, te utrecht.
Opgericht 1S3
Trhphoon No. 443.
Amerikaansche, Duitsclie en
Fransche
PIANINO'S en ORGELS.
Groote keuze in :
H UU R l» I A tf O ' S.
Oude instrumenten worden ingeruild.
Reparatiën worden in de Fabriek ten spoedigste
uitgevoerd. Gelegenheid tot stemmen in en
buiten abonnement.
GRAND MAHA1EK.
Cordon Jaunc & Rouge.
LIQUEIR ROYALE.
Agents-GenerauxB.A.RIPPING&Co.,Amsterd.
ECHT
VICTORIAWATER.
Piano-, Oriel- en MnzieltaniM
HEYROOS «& KALSHOYEir,
Arnhem, Koningsplein.
VLEUGELS en PIANINO'S in Koop en in Huur.
Repareeren Stemmen*?Ruilen.
Au Otapn (TOr,
100?102 Kalverstr.
peeren (Hoeden
specialiteit.