Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Nol 1255
Het wil er bij een nuchter lezer maar niet
zoo dadel y k in, dat een zoo groote armoede
heerscht in een gezin, als hier geschilderd,
?waar man en vrouw en drie volwassen voor
kinderen op de fabriek werken, dus geld in
brengen. We vragen dan voor controle welke
fabrieksarbeid dat wel mag zijn. En zie, dit
verzwijgt ons de heer v. Bekeren, wat weer
niet wegneemt, dat er mooie gedeelten in zijn
werk zy'n. Toch geloof ik, dat zijn kracht
meer in een ander genre schuilt.
De socialistisch gevoelde frazen als directe
uitingen van den auteur zelf, [doen daar ter
plaatse, aan 't eind van de schets, waar wij er
ineens voor komen te staan, ook wel een
weinig vreemd aan!
Verder een gedichtenreeks van Frans Buyens;
eenige miniatuurtjes, niet zoo pittig als de
vorigen, ^an W. van Doorn; een vervolg van
de novelle Marieke van Nijmegen door Lode
Baekelmans, en tot slot een beoordeeling van
Ed. Verburgh over Zola's Travail".
. VAN HULZEN.
NIEUWE UITGAVEN.
De leteekenis der hydrotherapie. Ban voor
dracht door dr. DA.NIÜL DB NIET. Groningen,
P. Noordhoff.
Gedenkschriften van GIJSBERT JAN VAN
HARDENBROEK, heer van Bergenstein, Look
horst, 's Heeraartsberg, Bergambacht en
Ammerstol, president der Utrechtsche ridderschap.
gedeputeerde ter generaliteits- vergadering enz.
(1747?1787) uitgegeven en toegelicht door
dr. F. J. L. KKaMEB, deel I, 1747?1780.
Amsterdam, Johannes Muller.
«Nationale Vrouwenraad van Nederland."
Tieeede Algemeene Vergadering op 10 en 11
April 1901, in het gebouw Eensgezindheid te
Amsterdam. Dordrecht, Firma H. R. van Eik.
Middel Nederlandsche dichtkunst, proeve van
behandeling door F. W. DRIJVER. Gent, A.
Siffar.
Kleine Bibliotheek voor mewjes. Om in de
vacantie te lezen, verzameld en bewerkt door
A. C. KUIPEB, schrijfster van een «Hollandsch
meisje op een Engelache Kostschool" enz.
Haarlem, De Erven Loopjes.
Inhoud van Tijdschriften.
Weekblad toor privaatrecht, notaris-ambt en
registratie. No, 1645 Twee-en-dertigste jaar
gang. Feestnummer ter gelegenheid van het
50-jarig bestaan der Broederschap van
Candidaat-Notarissen in Nederland en zyne Koloniën :
Bijdragen van H. C. Snethlage, mr. E. L.
Achterberg, Evert J. van Gorkom, mr. M. L.
van Goudoever, prof. mr. H. J. Hamaker,
prof. mr. Josephus Jitta, prof. mr. W. L. P. A.
Molengraaff, mr. A. J. B. Rijke, prof. mr. P. A.
Tichelaar, mr. F. van der Tuuk, Alfred
Vanisterbeek, Thora. A. Goddard, prof. mr. J.
F. Houwing, prof. mr. N. F. K. Land, mr. J.
A. Levy, mr. J. Limburg, Chs. Miaeroy, prof.
mr. M. W. F. Treub, H. M. J. Wattel en
mr. H. L Drncker.
Eigen Ruard. No. 28: Mijn Indisch album,
door S. Kalff, I. Het stoombootverkeer
tusschen Bukhuizen en Stavoren, door C. J. Lust,
met afbeeldingen. (Slot ) Stemmingsdagen te
Amsterdam, door V., met afbeeldingen.
Maria Staart-II, Prinses van Oranje, 1662
1695, door Jonkvr. A. van Hogendorp, II.
Rügen in de Oostzee als zomerverblijf, door
J. K. Koch Jzn., met afbeeldingen. (Slot.)
Verscheidenheid. Feuilleton.
HIIIIIIIIIIIIIIIUimiMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIfMHIUIHKfMIlfmflMIKIfHIftM
Een betond en Tertetelijt tijdgenoot.
Met Lissone op reis ...
De Maatschappij tot redding van drenkelingen
schenkt medailles aan menschenredders.
De Maatschappij »Tot Nut van't Algemeen"
vereert medailles aan dienende geesten, die
25 jaar eerlijk en trouw in dienstbaarheid
hebben doorgebracht.
Waar is de maatschappij die meer doet dan
deze beide maatschappijen! ... de maatschappij,
die aan een man, welke thans 25 jaar hon
derdtallen menschen gered heeft uit het leven
van sleur en alledaagschheid, aan een man,
welke die honderdtallen naar-redding-snakken
den, als dienende geest en toch als aller heer en
leider, geleid heeft de wereld in, de wereld door,
en hen terug gebracht heeft naar eigen huis en
haard, »sain et sauf", dankbaar en voldaan,
verruimd van blik en opgewekt van geest!
Zulk eene maatschappij zou nog gesticht
moeten worden. Zy' bestaat niet. Zonder zulk
eene maatschappij smake de heer Lissone in
zich zelf de voldoening voor wat hy sinds 25
jaar geweest is voor hokvaste Nederlanders.
Lissone heeft 25 jaar het reizen aangemoedigd
en gemakkelijk gemaakt. Hy heeft plannen
ontworpen, beschrijving van vreemde landen
en volkeren gegeven bescheidenlijk noemde
hij zich dan als auteur: BeUy , de te volgen
wegen bepaald, de hotels uitgekozen, de schoon
heid van landschap, van berg en dal, van zeeën
en rivieren getoond en een wandelcursus in
kunstgeschiedenis gegeven in de musea van
geheel Europa, bovenal in Rome, de stad der
steden.
Lissone heeft niet nagevolgd de reisbureaus
in Duitschiand, Engeland of Amerika. Zijn
reisbureau is geworden, is ontstaan uit een
bodendienst, die bij had op Londen. Langza
merhand heeft het overbrengen van menschen
in plaats van zaken zich uitgebreid. In den
aanvang voerde hy' de menschen naar Wight,
Londen, Parijs en niet veel verder.
En thans voert Lissone, wie willen, de wereld
door, de wereld in, de wereld om, in den
zomer en in den winter, in den hei fat en in
de lente. Slechts, gedurende den oorlog tusschen
Engeland en Transvaal, niet meer naar Londen,
zijne eerste liefde. Daarvoor is de liefde voor
zijne stamverwanten (e sterk.'
's Zomers leidt hij, geregeld iedere week,
heirscharen naar Noorwegen. Steeds bedacht
op afwisseling, gaan nu nieuwe reizen naar en
door Thuringen, naar Mecklenburg, naar Rus
land, enz.
»Met Lissone op reis!"... dat geeft velen
de verzekering binnen zekeren tyd geregeld al
te zien wat een reis merkwaardigs oplevert, te
reizen met de beste reisgelegenheden, en te
wonen in de beste hotels, zonder zorg, zonder
tijdvermorsing, volgens vast plan en op gezellen
tyd. Men stapt te Amsterdam, of waar in het
land ook, in de trein, Lissone ontvangt den
reiziger, die zich met niets meer heeft te be
moeien, met geen plaatskaarten, met geen
pakkaadje, letterlijk met niets. . . hy' werpt zich
in de armen van Lissone en hij gaat met hem
de wereld door, zeker en veilig als een kieken
bij de klokhen.
Niemand heeft te vreezen in gezelschap te
komen, dat hem niet past, Lissone heeft er
door bepalingen in voorzien, dat zij, die bij het
reisgezelschap niet passen, beleefdelijk worden
geweigerd.
Daarom kunnen jonge en minder jonge dames
zich veilig by' het gezelschap van Lissone
aansluiten.
Vroeger moesten dames en onbereisden,
blooden en bedeesden thuis blijven. Door
Lissone zeggen ze huis en hof vaarwel en
komen dankbaar en voldaan, minder bloode,
minder bedeesd in 't Vaderland terug.
De steeds-reizenden vertrouwen zich even
gaarne aan Lissone toe, omdat ze met al de
»soesa" dan niet van noode hebben.
Ze hebben slechts naar het bureau van Lissone
te Amsterdam te gaan, hun doel kenbaar te
maken, het zilver en goud voor de reis neer
te leggen, en ter bepaalder tijd aan 't station
te zy'n. ... en zy gaan waarheen zy willen,
beschermd en beschut, verzorgd en behoed.
Het bureau van Lissone aan den Singel by'
de Torensluis te Amsterdam, is een kijkje waard.
Een openbare en aanschouwelijke les in
aardrijkskunde, in land- en volkenkunde ont
vangt men daar, als men z'n oogen slechts
openzet. Landkaarten, wereldbollen, fotografiën
uit heel de werald, reisboeken, spoorkaarten
enz. enz.
De dochters van Lissone kennen alle reis
gelegenheden en routes uit 't hoofd.
Spoorkaartjes en rondreisbiljetten naar alle richtingen
verstrekken zy'; andere dames benevens heeren
werken plannen uit en voeren correspondentie,
HtTSJES
De schoone wascL
Naar het Duitsch, van OLAF RAU.
De schoone wasch !" Voor wien klinkt dat
woord niet heerlijk ! Wie denkt daarby niet
aan een zachten, fijnen geur van stijfsel en
strijkijzerdamp I
Het is midden in het seizoen. Op de pro
menade by' de Kurmuziek wemelt het van
elegante heeren en dames, van lichte parasols
en buitensporige hoeden, van hoogklinkende
namen. En overal glimt en flikkert de schoone
wasch" aan den hals van heeren als onbe
rispelijk gesteven boorden, verblindend witte
overhemden en dito manchetten. Onder den
zoom van de japonnen komen de geborduurde
onderrokken te voorschijn. Honderde
kleedingstukken worden wekelijks uit de hotels gebracht
naar eene plaats, vanwaar ze weer met nieuwen
glans, alsof zij eene verjongingskuur hebben
ondergaan, terugkomen n.l. naar de wasch
inrichting.
Willen wij eens een kijkje gaan nemen in
die tooverwerkplaats ? Het is 24 graden R
aumur in de schaduw. De straten zijn als
uitDe dag" begint in de waschinrichting om
5 uur en eindigt meestal eerst om 2 uur, dik
wijls wordt het ook 3 uur 's nachts. Als de
meisjes om l uur in bed liggen, zeggen zy',
dat zij eens kunnen uitslapen.
's Morgens om 5 uur ratelt de wekker. Na
toilet gemaakt te hebben de meisjes dragen
over den rok slechts een boezelaar met lange
mouwen en tot aan den hals gesloten in plaats
van eene blouse beginnen de werkzaam
heden. De tafels worden afgestoft, de ijzers
met zand schoon gemaakt, het zwarte bord,
waarop het ontvangen waschgoed aangeteekend
is, wordt bestudeerd. De briefjes zijn in het
Fransch, Russisch, Engelsch en Italiaansch
geschreven en het kost moeite, voordat men
er een overzicht van heeft. Om zes uur wordt
er koffie gedronken. Dan begint het werk.
De brievenbesteller geeft een paar geïllustreerde
briefkaarten af, die vliegensvlug gelezen wor
den. Een onderdrukt gegichel komt van den
kant, waar Rosel staat, de tweede strijkster,
een forsch gebouwd meisje uit München. De
eerste strijkster kijkt haar minachtend aan.
Zij is uit eene kleine stad, opgegroeid in eene
degelijke omgeving. Zy is verloofd en heeft
zich nu voor n seizoen, dat van April tot
September duurt, hier verhuurd, om het
kapitaaltje voor haar uitzet bestemd, vlugger te
vergrooten. 2 Mark per dag maken 60 in de
Karikatuur-teekeningen. No. i.
Hulde aan Z. M. den Koning van de Sport, C. A. A. Dudok de Wit.
vertrouwbare gidsen ontvangen er hunne instruc
ties. Lissone komt er even uit Afrika thuis om
naar Amerika te gaan en geeft z'n bevelen;
Lissone de zoon, terug uit Noorwegen, verfriacht
er even 't geheugen door te bladeren in eene
kunstgeschiedenis en dan weer naar Italië,
naar Rome; reislustigen, ouden en jongen,
komen en gaan er. Het is er een wereld in
't klein, een eeuwige lofzang van den bekenden
Jurriaan: »Als iemand verre reizen doet, dan
kan hij wat verhalen".
En dat al is geworden uit een klein begin.
Omdat bij al het doen eerlijkheid, goede trouw
en Hollandsche degelijkheid hebben voorgezeten,
heeft deze zaak zich zoo krachtig ontwikkeld
en is voor het reizend publiek onmisbaar
geworder.
De stichter van die zaak, de heer Lisaone
heeft duizenden Nederlanders aan zich verplicht
die zonder hem, nooit iets van de wereld
zouden hebben gezien, Tüans, nu hij 25 jaar
die zaak geleid heeft, mag hij wel openlijk
erkend worden niet alleen als een bekend,
maar bovenal als een verdienstelijk tijdgenoot.
J. II. II.
gestorven. Aan de vensters van de hotels laat
men de jalousieën neer. De groote wereld klaagt
over de verschrikkelijke hitte en trekt zich in
koele, halfdonkere kamers terug, om in trage
rust den dag door te brengen, opdat zij's avonds
weer frisch zullen zijn, om zich te kunnen
amuseeren.
In de waschinrichting bemerkt men wel de
hitte, maar van rust merkt men niets. In de
wasehkaraer staar, de drie vrouwen aan de
waachtobbe. Het zweet staat haar in dikke
drujjpels op het voorhoofd, maar zij werken
vlug en flink door. De eene bewerkt een sta
peltje goed met een borstel, de tweede spoelt,
de derde is bezig in eene kuip, waaruit een
verdachte, scherpe lucht opstijgt: het is de
bleekerij", waaruit de vuilste stukken hagel
wit te voorschijn komen.
Daar naast is de strijkkamer. Drie strijksters
en de eigenares van de inrichting zijn aan
strijkplanken bezig. De eigenares, eene flinke
vrouw van in de vijftig, strijkt alleen
onderof costuumrokken. Akelig vlug vliegt het ijzer
over de groote oppervlakten.
De eerste" strijkster moet voor het overige
gesteven goed zorgen. Zij verdient het meest:
2 Mark per dag, behalve kost en inwoning.
De ,tweede" strijkster, die alleen de onge
steven stukken strijkt, krijgt slechts anderhalve
Mark per dag. De derde'' brengt het goed
tevens rond en krijgt door de dikwijls tllnke
tooien heel wat in handen, ofschoon zij niet
eens l Mark per dag verdient.
maand en 'MQ Mark in zes maanden. En
daarvoir werkt zij dag aan dag van 's morgens
i fi tot 's nachts 2 of 3 uur. De eerste strijkster
voelt zich ver verheven boven Rosel en hare
honderd minnarijtjes.
Deze ziet den minachtenden blik wel: Wat
zal ik je zeggeu, Marie ?'' vraagt zij lachend.
Dat kunt ga bij ons zooveel zien. Wat zou
ik beginnen met mijn onnoozele markje per
dag, dat ik 's winters in de waschinrichting te
München, waar ik strijk, verdien ? Laat mij
mijn gang gaan, daar doet ieder zooals ik !
Maar wat is het vandaag verschrikkelyk warm !
Wat zou ik blij zijn, als het al September was.
Dan zou ik ook reeds een mooien hoop geld
bij elkaar hebben."
En voor dat lieve geld staat zij dag aan
dag aan de strijkplank van 's morgens 5 tot
den anderen morgen. Voor een 270 mark, die
zoo menig elegante heer, wiens goed zij strijkt,
zoo menige schitterende vrouw van de wereld
voor een of ander bagatel in. een enkel
oogenblik uitgeeft.
De voeding is goed en krachtig. Ook krijgen
de meisjes 's nachts eene of andere verversching
en als het zeer laat wordt, eene kleine
loonsverhooging. Maar ach ! De slaap verlangt dik
wijls zijne rechten. Zij staan om zoo te zeggen
te slapen, met het ijzer, dat nog machinaal
heen en weer gaat, in de hand. En ondanks
het krachtige voedsel worden de wangen bleek
en smal.
Het regent!"
Geen enkele badgast verheugt er zich over.
Onder het personeel in de waschinrichting
he_erscht vreugde. Met koele regendagen is er
minder werk. De lichte sportcostumes en blouses
blijven dan in huis, evenals de geborduurde
onderrokken. Dan is er kans om 12 uur
naar bed te gaan en vlug nog eene briefkaart
te schrijven of eene japon te verstellen.
Zondag in de wascbinrichting ! Er wordt een
uur later gewerkt. De meiejes dragen blouses
en witte schorten. Dat is het eenige uiterlyke
kenmerk van den feestdag. Het werk blijft
hetzelfde. Zoolang er nog voorraad van goed
is, is er geen ontspanning.
Heden echter is er tengevolge van de regen
achtige dagen minder te doen. De eigenares
kondigt 's morgens reeds aan: Kinderen, als
er verder r iets meer gebracht wordt, moogt
gij van middag uitgaan. Wij komen klaar?"
Uitgaan ! Welk een heerlijk tooverwoord ! Weer
eens eene behoorlijke, nette japon aantrekken,
frisch groen zien en de voorname menschen,
voor wie men strijkt, van naderbij bekijken!
Misschien ook de eene of andere interessante
kennismaking aanknoopen ? Het heerlijke voor
uitzicht maakt allen vrooly'k gestemd.
Ik weet het niet, maar het ia alsof bet
vandaag op rolletjes gaat l" zegt de vroolijke
Münchenerin, die zelfs onder het inslapen nog
een schertsend woord op de lippen heeft. Er
wordt gescheld. O jeminee, de loopjongen van
het Ho el de Keizer l" roept Rosel verschrikt.
J?, hy is het. Juffrouw Schmitt wordt verzocht
hare meisjes te zenden, want er zy'n doortrek
kende reizigers aangekomen, die morgec verder
willen en geen stuk schoon goed meer hebben.
Passantenwasch ! Vreeselik woord, waar geen
ontkomen aan is l Kinderen, het gaat niet/'
zegt juffrouw Schmitt, die zelf medelijden heeft
met de teleurgestelde meisjes. Wij moeten
weer aan het werk."
Buiten schittert de lachende zon in gouden
glans. De j mge menschen vliegen uit, lachende,
pratende groepen trekken voorbij de wasch
inrichting, vanwaar menige treurige blik door
de vensters vliegt. Den volgenden morgen houdt
een wagenlje T, oor het Hotel de Keizer stil.
In de wit uitgeslagen manden ligt verblindend
wit en glanzeud de schoone wasch".
........ nu ....... M ........ mini ........... iiimini
iiiiiimiiHiiiin
40 cents per regel.
iiiiiiiiiiiliiiiiiliiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
11 8.4O
en hooger 14 Meter! Franco en
vry van invoerrechten toegezonden!
Stalen ommegaand; evenzoo van zwarte witte
en gekleurde Henneberg-Zyde" van
45 cent tot II 11.1O per Meter.
G. Henneberg, Zijde-Fabr. (k. & k. Hofl.), Zürich.
K AM ST R A's Matrassen-, Bedden- en
Slaapkamer-Meubelfabriek, S n eek.
BED DER TOEKOMST met 10 jaar garan
tie. Leverde sedert 1896 pi. m. 7OOO
stellen. Geïllustreerde Prijscourant gratis.
Honderden bewijzen van tevredenheid.
Specialiteit inENGELSCHE LEDIKANTEN.
Piano- en Muziekhandel
H. RAHR, te Utrecht.
Opgericht 1835. Telephoon No. 443.
Amerikaansche, Duitscae en
Fransche
PIANIlSrO'S en ORGELS.
Groote keuze in:
MUlim-IJLIVO'S.
Oude instrumenten worden ingeruild.
Reparatiën worden in ds Fabriek ten spoedigste
uitgevoerJ. Gelegenheid tot stemmen ia en
buiten abonnement.
Hoofd-Depot
VAN
Dr. JAEGER'S ORIG,
K. F. DBUSCHLB-BBNGEB,
Amsterdam, Rolver str. 157.
Eenig specialiteit in deie
artikelen in geheel Nederl.
GRAND MALOÏER.
Cordon Jaiine & Rouge.
LIQUEUK ROYALE.
Agents GenerauxB. A.RIPPING&Co.,Amsterd.
?:.:;,',?: ECHT; ???;,':
VICTORIAWATER.
-»^>. M. OTOlUi's
'-<<?. Cv'ti 27 maa[ bekroonde
Vischgereedschappen'
verzending.
NETTEN Il«»si(l«MiAsd'i»ss«' 15,
in alle n U n c Ii e n.
soorten. Rijk geillmtreerde catalogus.
Piano-, Oriel- en
MEYKCOS «& K ALS HO VEN,
Arnhem, Koningsplein.
VLEUGELS en PIANINO'S in Koop en in Huur.
Repareeren Stemmen Ruilen.
All Ctopn iTOr,
100?102 Kalverstr.
jleeren (Hoeden
specialiteit.