s DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1260 Karikatuurteekeningen N o. 2. J. F. W. CONRAD. onderhandelen over het vormen van Kartell om de binnenlandsche verkoopprijzen tegen verdere verlaging te behoeden. Dat's zoo dom niet. Ten slotte de aangename mededeeling dat de koers der aand. Ned. Handelmpy. bedui dend is geavanceerd. Dat heeft de Groene verwacht, op uitvoerig aangegeven gronden. Daarom is het haar dubbel aangenaam. Goes, 14 Aug. 1901. D. STIGTER. ItlimilMIIIIIIIIIIIIIIHHII IIHIIUIHIIIIIIHIMIIIH BOEKAANKONDIGING Dr. PACZKOWSKI Zuivering en verversching van het bloed door planten en kruiden. Leiden, A. H. Adriani. Dit boekje sluit zich eigenaardig aan bij de lange rij van hedendaagsche geschriften, die zich allen min of meer ten doel stellen het menschdom tot den «natuurstaat" terug te brengen. Nu moet iedereen maar voor zich zelf uitmaken, of hy' behoefte heeft naar dien staat terug te keeren en of hij het noodig heeft dergelyke geschriften te lezen. Doch gewaarschuwd dient te worden tegen den schijn van wetenschappeiykheid, waarmede die dingen gewoonlyk worden omhangen en waardoor de meest onzinnige denkbeelden als toegift worden aan den man gebracht. Indien mynheer Paczkowski eenvoudig gezegd fcad: «menschen, om van alle ziekten genezen te worden en ook om uwe gezondheid te sparen, raad ik u aan steeds «planten en kruiden" te eten, opdat het u welga", dan had het aan den goedgeloovigen lezer gestaan of hij van dien raad gebruik wenschte te maken al dan niet. Nu echter iemand en nog wel met een doctorstitel ! aan het verklaren gaat van het »hoe" en het «waarom", op een wijze, zooals in dit boekje geschiedt, kan verdere bespreking hier achterwege blijven en kan worden volstaan met den uitgever ter nader «aankondiging" van het door hem in de wereld gezonden product, te verwijzen naar het be kende Maandblad van de Vereeniginy tegen de Kwakzalverij. Dr. Ko. jMiiiiimniiiiiiiimii iiiiniiiiHiiiii iiimiiim iiiiiitiim Kleine stad, De //menschen" en een kleine stad" een //kleine stad" en kleinsteedsche menschen" . . . 't Is hier de stad" . .. een bewoner uit. om liggende gemeenten zal altijd vragen: //Kom ie van Doeseborg, Ke,ppel of Terborgh, of uut stad" eu ik weet een oude baker, die, haar functie in Arnhem uitoefenend, met ophef steeds gewaagde vaa bie ons iu stad" «n, wat men ook haar voor grootsch zien liet, onfeil baar ten antwoord gaf: u wisse 't is onmundig aardig doarvan neet moar even bie ons in stad" ... Bie ons in stad"... er zijn spionnetjes, en oude juffers erachter spiedend er zijn óók jonge juffers, altijd even braaf en moeders, altijd in denzelfden hoek met n en hetzelfde, nooit-voleinde breiwerk... 'k wou dat morgen de heele stad" op bloote voeten ging loopen, .. Er zijn óók visite's ... nooit genoeg visite's . . . Of ie vanoaveud 'n hötjen kommen proatea wollen" luidt de invitatie tot de veelgeliefde avondjes . .. De //stad" is benauwend de menschen" nog benauwender... maar mét die menschen e'a hötjen te motten proaten" ... is lood. Altijd dezelfde zure snoeten, en altijd dezelfde zure praatjes . .. //'n Hötjen" jawel aanvang zeven uur ... einde circa n in den nacht.. . vastgemctseld, onbeweeglijk op rechtstandige stoelen (die al 'n paar uur tevoren op volgorde zijn gezet) om een reusachtige, ronde tafel... de visite-heeren zorgvuldig gescheiden van de visite dames .. . ieder deel n helft betrekkend . . . want de nabuurschap van Dinxperloo heeft ons uog fat soenlijker gemaakt dan we reeds waren. Ter bevordering van een levendig discours, wordt b.v. een meisje bij voorkeur tusschen haar moeder en zuster gezet bij de heereu iets dergelijks alles vanwege de gezelligheid ... Vermelding verdient een zure, zwartige juf frouw, die visite's organiseert, waarbij de heeren in de veurkamer" en de dames acliter in de huuskamer" worden geplaatst .. . onderwijl de gastvrouw haar tijd verdeelt met het afrennen van een eiudelooze gang... om de beide fractie's te bedienen. Eerst thee . . . veraangenaamd door ,zalte of zute krekkels" eu een lijmerig gesprek, waar groote gaten invallen . . . gestopt door mededeelingen over meiden, kindereu eu kachels . . . natuurlijk nadat, de naaste buren en verdere afwezigen voldoende zijn belasterd. De meest.en zijn, vooral als de rubriek ,, meiden" is benaderd de spinnewebben neet veur dea hals /,'ewasseu, lang of noa ntêt... Snicbeuntjes" is óók soms nog a!s discours geliefd. En wat ducht oe dan, mien Léve ininse, toch eerstens heite afkokken, ntêt da'k der volle matschuddings urn maken wil ... 't gif van de joar geen dalles met die zoere dreugte 't mot oe bedroeven a'j i.èven 't, land goat en in den hof verschruüit oe rechtevoort al 't goeie g'rei de roepen kroept even ook overal in ie htbt stevig wark ze kort te trampeu" ... De heeren hebben zalte" krekkels, en óók gezoutener onderwerpen politiek" krauteunieuws, enz. nu hun gemoederen nosr biaonder beroerd door 't onoverkomelijke feit, dat als directeur van een nieuwe tram 'n vreinden" is gekozen, en niet de caudidaat uut stad'' a'j oe noe toch es begriept uut, Xutfent eeiie . . . boe joa woarvau niet, uut Holland of nog wieder of 'n Roomschcn ..." //Roomscli" eu uut Holland", dat zou de stad" niet overleven. Goddank, de euveldaad is gewroken een slager, die den vremden kerel" stemmen be zorgd had, boette zijn misdaad met het verlies van veler klandis'e. Visite-heeren zijn altijd liberaal fanatieke aanhangers van 't, gestorven ministerie 'ze spellen Handelsblad of Rotterdammer nooit iets anders dan dut en 't Beursbericht aller eerst dat is hun Bij hel . .. 't Ontslag van den onderwijzer Wink wordt nu met welgevallen geciteerd. Aha,menueken ... zóó bloazen wie de pap ntêt... straf kump noa de zuade wat döt-e zich te meüien met die mieserige sociaalderieje." De man is anarchist, maar 't verschil tus schen anarchisten en soc.-dem. weet niemand zoo was treffend onlangs de logica der stad", die de bemoeiingen van een wettisch, rechtzinI nig S. D. ijverende voor kamer en raadsverkiezing boutweg verklaarde als uitvloeisels van opsteukerieje" door ... n. b. een anarchist. | Nog lang of noa niet straf zat," vindt het gezelschap. Het darnesgedeeite amuseert zich onderwijl met, 't jongste kind der gastvrouw, van boven gehaald umdat e stevig lei te drammen". Zie mossen anvangen met eu honderd of wat dood te schieten die meisters bunt even zoo vreg (brutaal) eu rechtevoort wordt z' onder de hand allemoale sociaal as ik dan minister wazze... Moar 't is joa mishandeling'" waagt een onnoozel lid te zeggen. Bulderend gelach over de tafel. Och wat wol't... wet ie dan nog gaar neef van hoevölle spriekskes 'n bessem wordt l gedrèjd... ie bunt op een anderweggens ntêt i stik zo'n onbenul ha, ha, ha... die school- j blageu wordt wisse nooit 'eregeld... kriegt nooit ? es 'n habbt'doedas. \ Een vette, rooie dikbuik met kwabnek en i geniepige oogjes vindt dat-e noe met zien : wichter de stroatkeien moar mot l.èlecen goan... ! wat doe 'k met zou'u tug... 'k wol dat, ze alle ' sociaals den lesselt msmeUeii... en dan nog astrant toe, en 't veurkonirneu loaten of die ouueuzele blasreu um 'etargd hadden al die joaren eu alle schuld smieten op den bovenmeister... 's mien niks gedoan... verdomd a 'k foekelkes veursmoeze" en een hamerende vuist slag bekrachtigt, de algemeene liberale opinie, dat met, je huisgezin te verhongeren" geen straf genoeg is voor iemand, die in 't land van . wij leven vrij" ouder een ministerie van sociale rechtvaardigheid" LÓg meer rechtvaardigheid en nój meer vrijheid had brengen willen. \ Om tien uur informeert de gastvrouw rooie wien of rienwien" en komt df gastheer met een fic'iesdoos aansclioinmeleu, hoe zol oelu'j 'n po jen schuiten heken.'' Schuiten" is 'n kaartspel, dat alleen bie ; ons in stad" naar beliooren kan worden vol voerd en geapprecieerd. Op sociëteit wordt ook geschuif, geschuit iu 'n stikheete zaal achter dikke deuren - geschuif, eeuwig geschuit op deze goddelijke, serene avonden, als slapen de heuvelen, overdroomd van suizend geboomt, als de iiachtegaal zingt zijn avoud/.arg m diepten van eenzame wouden... als ontbrand zijn de sterren eti de bieren rusten na een doorzwoegden dag hen heuieu" of au den bout". Ie mot maken da'j ouw rogge en weit op dele opkriegt der trik met Ihotten al zo'n schoers roepen ze vroolijk met ronden lach.... De »stad" wil niets weten van boeren, »geen fesoenlijk mins die met zukke prengels proaten wil onbesoesde vlegels stik zoo onmundig as peèrde of kalver".... Bie ons in stad" is 'n burgersocieteit, waar de kruideniers domineeren en er is 'n heerensociteit waar de notabelen resideeren en die krioelt^van kruideniers, alleen een erger soort. En deze sociëteit met haar ^schuit" en ,grökskes" en kletstoafel" (precies als in een echte stad") is vél venijniger en gevaar lijker, dan de spinnigste spionnenjuffrouw, die haar meid achter iederen vreemdeling aanstuurt ,boe zee, zóó wied kon ik u m joa neet noaeugten 'k leuve al zien léven, dat-e zich en kosthuus zöch hie löp hier stevig te dwalmen." Maar op n punt zijn ze 't roerend eens, wat aan jonge meisjes mag worden toegestaan al dat gemier uut den lesten tied zie martelt zich even de kop gek, en dat doót ze zie hebt neet te gengeln ever stronte, met hotten drie keer op nen werkeldag zie hebt onder danig te wezen en te arbeiden in huus wat doöt ze mien noe ? stroatslamieren 'k hebbe ze kortst nog es 'eziên, niangs noa tien, 's oavends, 't had al gelnjd"... geheimzinnig *en dat drèjt en goechelt um de stedenten her... vastberaden, »as 't dan geen kwoad is, goöd is met recht neet en doarvan 't sleet niet ie mot oe ook waren veur den schien as de menschen oe op de proat hebt... boe, da's joa niet eerbaar, mét fesoendelijk" en de hoofden schudden, en de breinaalden klettren, en de kaarten worden opnieuw geschud, en de tongen haken al vinniger nieuwe slachtoffers tot zich ook na tien uur, ia 't luiden der oude poortklok." Ginds gaan, vrij en frank een paar jongelui den hoek om... snakkend naar ruime lucht, en een open, wijden hemel, na de duffe, looden benauwing, die neergedrukt heeft hun schoonheidsverlangende zielen. De sterren fonkelen over 't diepe water... de heuvelen wenken hen van ver.,.. Zij hebben gewerkt dien dag.., en willen genieten nog even nu... morgen weer ee& zware, lange dagtaak,., en 't verwoestende leed spaart niet hun jonge levens.... Nu even nog kracht gfademd, en bezieling en rust... om weer in te gaan met fier gericht hoofd... om weer te weiken in de wereld om weer te dragen al dat zware.... Langzaam gaan ze ... de lucht over hun hoofden is zoo smetteloos, zoo veilig... en in 't wijde vrije fluistert de ziel tot een ziel, die begrijpt en meevoelt... tot een ziel, die óók schoonheid in zich heeft... en hoog staat boven 't armzalig geknoei der menschen uut stad", die modder hebben in hun verschrompelde zieltjes... en oud-roest in plaats van herseren Er zijn nu eenmaal koningskinderen en vasallerj.... Nee moar, kiek is effent" komt een oud achtig mannetje aanslijmeren, even stakend het pijpgelurk, even onderbrekend een larg-uitgesponnen vuiliteit, grinnekend gedebiteird door een lange spitse meneer met glad gezicht, he'k al zien léven doar goat, die beiden weer hen stappen en dat in 't duuster rechtoe, rechtan de tösse in die steurt zich dan gaar niet an de proat... joawel ... en de hoof den buigen over, de lippen snakken ,.. aanvul lingen en toevoegingen. .. . Zou Multatuli de metsenen uut stad" be luisterd hebben, toen hij neerslingerde zijn wat uitblinkt moet bevuild...?" Wat weet ook een aardworm van de muziek der sterren." Zullen dan nonit sidderen ,/de menschen" onder 't gewicht van een reinigende revolutie ? Zal nooit aangloeien de hooge toorts van vrij heid en schoonheid, van fier zelfbewustzijn? 't Is nu zoo donker voor de kinderen des hchts.. .. Misschien langzaam, hél langzaam. Er zij» enkele onthouders, die inbreuk maken op de alleenheerschappij van rooie wien of rienwieu". Er komen jonge meisjes, die minachten het haakgekr.utsel plus de volledige wetenschap over altijd-brave mevrouwen en nooit-deugende meidin. . .. Er zijn zelfs huizen zonder spionnetjes en bewoners, die onderbreken elke spionnetjes-con versatie. . .. Zelfs op sociëteit heeft de kleinzieligheid (/raden .. maar toch de stad" blijft de stad". ... Buten stad" schuilen in eiken hakhout veel miereuhoopen geen onschuldige nijveren maar die verpestende empennesteu" groote, rooie empen", gevreesd door hun venijnigen beet.. . . Er zijn ook stekende muggen, wriemelende op mesthoopen ... ze verspreiden malaria. Ik sprak straks van een reinigende revolutie, die neer zou branden een benepen stad". . . met benepen, gladde menschen, die fatsoenlijk" zijn ('k wou, dat een weldoende fee ze in struikroo^ers veranderde) . .. van een oppermachtig vuur, verdelgend die rechtstandige huizen, met vierkante tuintjes en gemilinieterd gras... en kaalgeschoren heesters gesnoeid door een zelfde heggeschter", die ook menschenzieleii verknoeid heeft. ... Maar neen empennesten" roeit men uit met petroleum. U Nr.uiL'ls. lUIIIIIIIlllllRlimillMIIIMIlllllllllllllllllllllllHHIIIItlllllIlllllltlimB Slechte Yoedin in het Kamg. 3L de J?. De lezing van dat artikel over slechte voeding in het kamp, voorkomende in No. 1^5S zal velen met mij hebben teleurgesteld. Ik zeg teleurgesteld, om niemand te kwetsen, maar sterker uitdrukkingen liggen me op de lippen. Wordt daarvoor nu, eeuw in, eeuw uit die eeuwige «soepdienst" geloopen, met een ernst een betere zaak waard, om ten slotte te moeten vernemen dat zelfs die eenigste dierst in ona door vrede verschrompeld leger, niet deugt 'l Hoe is 't in Godsnaam mogelijk ! Heeft u er wel om gedacht, M. de H., dat al dit. en wie weet wat voor geschrijf' meer, het kwaad niet betert aan de mager, van hen die dupe waren 'i Waar 't op eten aankomt helpt geen schrijven. p]ten moet er zijn en t/ued eten zelfs, daar voor wordt geld gegeven, Brieven helpen niet! Hoe is 't mogelijk ! Ja, juist! Hoe is 't mogelijk dat er geen of niet genoeg of slecht eten is in zoo'n kamp 'l Niet die luitenant heeft de gehuld, niet die kapitein, niet de kok, niet de sergeant majoor neen, niemand, als het gecompliceerd rader werk heeft de schuld. _J=Ë«i Dat is overal en by alles in 't leger.pjjtjpi We rijden elkaar aan alle kanten in de wielen. Alles in ons lieve vaderlandje sluit in mekaar as een bus>, alles is gereglementeerd en gemaatregeld, niemand heeft hersens noodig om zichzelf te zy'n, maar wel om ta zyn wat voorgeschreven is en dat nu juist is eene zoo moeiely'ke wetenschap, dat ze voert tot de hoogste sporten van den militair hiërarchieken ladder. Daaronder lijden allen ! U begry'pt toch wel dat zoo'n luiterant, als die er iets aan doen kon, het er van' zy'n armoedje nog liever by legde, dan dat door zy'n schuld de troep gebrek zou hebben. Heb je nou ooit zoo-iets... Il me semble, f. Ce n'eet pas un plaisir de se voir imprimé. Zoo denk ik er over M. de R. Alleen ben ik zoo vry daarby' den geest van den Franschen klassiek wat anders te interpiêteeren. Ce n'est pas un plaisir. Men geeft zy'n ty'd, zy'n moeite enfin, nog een postzegeltje en misschien vindt de Redactie het geechryf »minderwerthig" en als men dan geen copie heeft gehouden is er niets over. Heeft men dan bovendien »l'oubli" van het dier, dan is men gelukkig. En toch bega ik ditmaal tegen my'n beste voorrcmen in, weer de zonde iets te schrijven. 't Was me te sterk ! Niet omdat 't zoo noodlottig, zoo misdadig is maar wel omdat ik weer voor de zooveelste maal het noodlot herken dat zich afstempelt op elke loot van het leger. Hebben we daarvoor nu allerlei inrichtingen van onderwy's, een vakadministratie en een intendance om ten slotte den hals te breken over het alfabet »de soep van den soldaat". Wat zeg ik de soep 1 Wacht nog even, een paar maanden en ik ben alweer uit my'n ty'd, want by een gedeelte van 't leger wordt beproefd of men 't niet zonder dat onnationale voedsel kan stellen. Ja, ja, er wordt een proef genomen ! Hebben we daarvoor nu allerlei inrichtingen van onderwys en vakadministratie en een in tendance om ten slotte aan den soldaat te gaan vragen, wat 't beste is? Ik zeg wat 't beste is. Niet wat hy' 't lek kerste vindt. Weet de minister c. a, nog niet wat het dagelyksch voedsel is voor een soldaat? Moet hy daarvoor adviezen van soldaten, onderofficieren en officieren ? Hoe stelt men zich voor die adviezen onaangelengd op te nemen ? Of moeten ze maar weer vooraf geconcentreerd worden door de verschillende officieren ? De meeste stemmen gelden ? (Behalve dan die van de belanghebbenden) of weet men al hoeveel knoopen er aan den jas zitten en gaat men dan voor de leus tellen wel soep, geen soep, wel soep enz. enz. 'k Heb me wel eens laten vertellen dat 't wel meer gebruikelyk was, dat men om een candidaat te plaatsen eene algemeene opgaaf vroeg van onderofficieren geschikt en genegen om .... Uit de lawine namen nam men dan den eigen candidaat als den meest geschikten. Weet u, de rest is geheim. En zoo is alles geheim voor ieder behalve voor de leveranciers van uniformen. Wat niet geheim is, doch waarvoor ieder de oogen dichtki.ypt is de treurige betaling van het personeel. Als zoo'n soldaat met zy'n proefvoeding 's middags wat suiker op zy'n gort neemt en 's avonds wat boter op zy'n bol, dan is hy door zy'n soldij voor dien dag heen en als een luitenant in de Harskamp een glas drinkt (op last) op het welzyn van H. M. dan doet hy dat van zy'n batig »te kort". Hoe de Mil. Speet., anders zoo'n hoogst achtenswaardig tijdschrift, echter over zoo'n algemeen bekend geval, als het te kleine tractement van sub. officieren, een artikel kan opnemen, begrijp ik niet. Wat 'n oude kost l Begrypt die schrijver dan niet dat dit het eenigste middel is om het corps voltallig te houden! De ellende dwingt de ouders nu wel hun kinderen op de meest by de hand liggende, vlugste en goedkoopste wijze van de hand te zetten. Die schryver droomt iets van coöperatie tegen te kleine tractementen. Ik begrijp niet recht wat hij beoogt; de schrijver zal 't zelf hoop ik wel weten. Ik kan hem echter wel iets aan de hand doen, n.l. sticht een anti-fiets-corpsdiner- en andere niet noodzakelijke uitgaven-bond en leg als eerste verplichting aan elkaar op slechts contant te koopen, dan kan men in de toe komst zy'n jongens uit 't vak houden. Zoolang de stroom naar 't luxe instituut academie zoo groot blijft, gaan de tractementen niet naar boven en bly'ft men meedoen aan 't drinken op corpsdiners ('t eerstvolgend corps diner is den 17en a.s. dan kunnen de H II. den löen uitslapen. Hoe atter.t van 't legerbestuur !) aan 't fietsen in dienst enz. dan moeten de jongens ook weer naar de academie. 'k Hoop ten slotte M. de R. dat u omtrent voeding, kosten van een artillerist, cavalerist, cadet, infanterist enz. eens iets meer zult weten op te sporen, 't Zal blijken interessant te zijn. P. Het is ons gebleken, dat het in ons nummer van 4 Augustus j.l opgenomen schrijven, over de slechte voedii g van het detachement vestirgartillerie-Kaarden gedurende de tien dagen welke het in het kamp te Oldenbroek doorbracht in uitgebreiden kring de belang stelling heeft getrokken. Ook ontvingen wij een schrijven, waarin het verhaal door den milicien L. J. M. gegeven, volkomen bevestigd wordt. Voorzeker is het wenschelijk dat de Koningin der Aarde zich deze zaak eens ernstig aan trekt. Dergelyke toestanden toch zouden on mogelijk zijn, wanneer het Kederlandsche volk heter werd ingelicht omtrent de wy'ze, waarop de soldaat wordt behandeld. Dat de militaire autoriteiten nu zelf dikwijls niet op de hoogte zijn, van hetgeen er in het leger voorvalt hoe bedenkelijk zulk een excuus ook zy', het is nog het eenige wat hen verontschuldigen kan. lied.