Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1261
trof ik een hoorstom kind op een beddenma
gazijn, met allerlei slaapkamerameublementen
tot speelnootjes. De moeder hielp in den winkel.
Is 't stom, laat 't dan niet tot bet 7e jaar
rondloopen. Laat het op een Fröbelinrichting
de zii tuigen ontwikkelen. Het kan voorstellingen
van kleur, getal, vorm, richting, hard en zacht
enz. krijgen en zich motorisch ontwikkelen.
Kies 't speelgoed zóó, dat 't aan 't gebrek van
uw kiud ten goede komt. Gseft 't een fluit en
leert 't bellen blazen. Zorg voor een leven
waarin orde en tucht scheer ng en inslag zijn.
De jongste Honggarsehe statistieken bewijzen
dat m de kringen der samenleving, waar orde
en tucht domineeren, de meeste spraakgebreken
voorkomen. Spreek uw kind veel toe en let
hierbij op 't voljende :
1. Zeud een tpraakgebrekkig kind, of n.
dat achter'ijk is m 't leerer-, of n, dat met
opvallend geruiseh door den neus of door den
geopenden mond inademt, naar den neus-,
keelen oorarts.
2o. Voor 't spreken of zingen moet kort, diep
en (jeruisMoos door den MOND worden ingeademd.
3 Alleen bij een geiachtepauze mag worden
ingeademd.
4. Ga 't inademen met »3chonderheffen" tegen,
door esn goede en een verkeerde inademing
voor te maken.
5. Het uitademen geschiede lanyzuain, rustig,
zouder stooten door den mond.
6. Voorkom schadelijke psychische inwerking,
waardoor 't kind niet luid spreekt.
7. Laat nooit vlug lezen of spreken.
8. Dring aan op 't miken vau mondstanden,
doch lant niet overdrijven.
9. Volhard in den mondstaiid.
10. Zet de vokaal zacht in.
11. Maak een klinker langer dan een mede
klinker.
12. Gewen u luid te lezen of te spreken.
13. D^iik om stembuiging en klemtoon.
14. Bestrijd 't dialect.
15. E sch een scherp-volkomen hoorbaren, d. i.
searticuleerden medeklinker, voor zoover
goid
de *aal dit toelaat.
16. Letr 't kind
vormt n.
Den Haag.
daartoe een medeklinker
L. VAX LlEK.
Hoe ta?orsi Frefleit III fan Brandenburg
Koning Frederifc I van Pruisen werd.
(Ter icmrdeering van koningskronen bij de
gratie Gods).
II. (S l o t.)
Het was dan zeker, dat keurvorst Frederik
van Brandenburg zich door de hulp van keizer
Leopold tot koning van Pruisen wilde opheffen,
en dat hij ter wille van dezj rangverhooging
aan Oostenrijk vergoeding dacht te geven in
den vorm van Brandenburgsche krijgsknechten
bij de aanstaande oorlogen om de Spaantche
calat nschap. Welnu, dan wist Bartholdi op
we ken grond hij bij de onderhandelingen kon
bouwen. Doch ziet, juist in deze zelfde dagen,
toen Bartholdi niet zonder angst over 't onzekere
van zijn welslagen naar Weenen vertrok, was
daar eene andere macht werkzaam gejteld, en die
op andere gronden de belangen van keurvorst
Frederik b\j den keizer kwam bepleiten. Die
andere ncacht was pater Vota S. J., die aan
't hot te Berlijn ten hoogste gewaardeerd werd
en in hooge gunst tond bij de prinses Sophie
Charlotte. Men begrijpt dadelijk, waarheen
pater Vota de qiuestie sturen wilde. Het was
in den tijd der herleving van het catholicisme,
in den tijd der bekeeringer1, niet h^t minst
order aanzienlijke in zelfs vorstelijke personen.
Mee koning Karel II van Engeland, die in
Januari 1685 op zijn sterfbed de koitersche
dwalingen afzwoer en iu den schoot der moeder
kerk terugkeerde, was het begonn -n, en nu weer
was het hoof'4 der Duitsche protestanten,
keurvor.it F/ederik August van Saksen, aan de leer
van l.uther ontrouw geworden en roomsch
overc/'tuilkl'cn
Grootvader's Kanaries,
DOOI!
J. F. DE WIT T.
gedoopt, ter wille van de Poolsche konings
kroon. Was 't nu misschien ook mogelijk den
tweeden protestantschen keurvorst in Duitsch
l&nd, door 't lokmiddel van een koninkrijk
Pruisen, ter misse te doen komen ? Althans
het kon beproefd worden. Reeds sedert zeven
jaren stond pater Vota met keurvorst Frederik
m briefwisseling. En nu, ter zake van 's keur
vorsten begeerte naar de ko- ingskroon, stond
de geestelijke briefschrijver geheel aan de zijde
van Frederik's wenschen. Van eer e
rechtstreeksche bekeering tot het Roomsche geloof
spreekt de pater niet; maar hij doet uitkomen,
hoe wenschelijk het zijn zou voor Frederik, indien
de pauselijke goedkeuring voor het mogelijke
kroningsfeest werd verworven, en hoe de
moedervereeniging der gescheiden kerkgenootschappen
onder hun waren herder de hoogste zegepraal
kon worden voor den aanstaanden koning van
Pruisen. Intusschen was er, gelijktydig met
pater Vota, nog een andere geestelijke vriend
van Frederik III aan den arbeid getogen on
zijne, d. i. des keurvorsten, belangen te riienen,
en ... aan de kerk een zoo gewichtigen nieuwen
bekeerling, als de keurvorst van Brandenburg
was, te bezorgen. Het was bisschop Andreas
Zaluski, een in Polen en Pruisen hooggewaar
deerd prelaat, die persoonlek naar Rome ging
om de zaak met Paus Innocentius XII te
bshandelen. Naar het schijnt heeft echter bisschop
Zaluski in zijn breedvoerig schrijven aan keur
vorst Frederik ds mogelijke bekeering van den
aanstaanden koning met een weinig te gehaaste
duidelijkheid voorgestaan, althans er volgde
eene vriendelijke, diplomatische weigering op
zijn voorstel. K urvorst Frederik bad geen den
minsten lust om R>omsch te worden, en het
schijnt hi&torisch zeker, dat hij tot zelfs het
plan om koning te worden zou hebben laten
varen, indien de uitvoering er van tot nadeel
der protestantsche kerk had moeten strekken.
Ook is het bekend, dat Frederik langen tijd
het denkbeeld gekoesterd heeft om, door eene
bepaling ia de Hobenzollernsche familiewet,
een ieder zijner rakomelingen van het succes
sierecht uit te sluiten, die tot de roornscha
kerk mocht terugkeeren. M»ar ja, in de dagen
der onderhandel ngen met den keizer, kon
Frederik den steun va a zooveel invloed hebbende
mannen a!s Vota en Ziluski niet verstoute^,
en zijne weigerende antwoorden in zake zijne
door hen gewe^schte geloofsverandering waren
dien overeenkomstig diplomatisch ingekleed.
Zoo behield hij hunne voorspaaak zonder zich
in iets te binden. Zelfs was er nog een tweede
jezuïet te Weenen voor zijne belangen werkzaam,
n.l. pater Wo ff (Baron v. Lüdinghausen), die
met zijn middelaarschap tusschen Frederik en
den keizer zich vereerd gevoelde, en met
volkomen belangeloosheid, want vo.or geld was
hij niet en nooit te vinden, het koning-worden
van den Brandenburgachen keurvorst bepleitte,
en zóó bepleitte, dat aan zijn beleid en woorden
in de eerste plaats de gunstige beslissing des
keizers te danken was.
Er waren er echter ook, die zich moeite
gaven voor Frederik's zaak door andere dan
geestelijke belangen. Zoo b. v. Kardinaal
lladziejoffski, aartsbisschop van Gnesen en
primaat van Polen, die met eene handgift van
30,00J thaler werd gewonnen; zoo o.k de
Woiwoda Przebendofftiki van Mariëaburg, die
door generaal Von Flemmir g voor de bedoelingen
van keurvorst Frederik werd aangeworven; zo j
ten slotte de vurige Lijftandsche patriot Reinhold
v. Fatkul, die in zijn hartstochtelijker! haat
tegen Kavel XÏI vau Zweden een verbond
tusschen Po'en, Rusland en Denemarken bad
tot stand gebracht, en nu hij gelegenheid van
den voorgenomen inval in Lijtlind de neutraliteit
van Brandenburg wille koapen. Keurvorst
Frederik had wel gelijk, 'oen hij beweerde,
dat de gelegenheid om zich vai de koninklijke
waardigheid te verzekeren nu bet gu sti--st
stond. En zijn gezant B&rtholdi, die te Weenen
onvermoeid weiKzaam was, en, i aast minister
j Hanarh en pater Wolft', voor goed gel.l nog
i den steun van den Xeurenbarger geza.'it
lloch\ raani had aangewonnen; was van hetzelfde;
Te zamen hebben wij nog een grooten. strijd
moeten s'rij den.
Kleine zus, moedert oogappel had reeds als
kind getoond een zeer vrijen geest te bezitten.
Zij was de eerste geweest die aanmerkingen
had durven maken toen mijn vrouw ons zoo
dikwijls verliet om in de vrouwenbeweging
werkzaam te zijn. Toen zij grooter werd
verrastte zij ons meermalen door haar opgewonden
uitdrukkingen. As ik mij op bijzondere \vijza
met naar uemoeiJe, oen uur'ju meewerkte aan
haar plakboek ut haar uitlegging g!»f van de
pJa:e:i in de tijdschriften van eh portefeuille
van oi'.s leesgezelschap, kon xij mij heftig om
helzen en bediti ken voor den ^criotvoüen"
avos.el. Zij gevoelde voor onzo familieiceïen en
kermissen e t'n geettehiftige s-ympathie ot een
afschuw. Zij kon dansen bij het bezoek van
den een en wegloopen als zij den ander zag
aaiiscliL-llcn. Ila.^r broers noemden haar een
opgewonden sta-ulj's'. En die hartstochtelijk
heid van uiMrukking behield zij voortdurend.
Verzen en muziek kon 'en haar tot tranen toe
doen ontroeren. Ma betitelde haar als moeders
dweep itertja". Iu haar backfischjaren behoefde
ik echter alleen op te passen, eiat zij aan haar
lievelingsstudieën aan haar heide voor littera
tuur ca muziek haar andere werk niet opof
ferde. Eii gelukkig was zij bekwaam en gewillig
genoeg om in elat opzicht niet tot veel
moeiIjjkhaden aanleiding te geven. Men kou zelis
zeggoii dat zij met het grootste geraak in alle
dingen uitmuntte, soms zelfs in allesbehalve
meisjesachtige bekwaamheden. Dat zij met de
jongens ging fietsen maar dan ook altijd de
voorste wiide zijn, werd reeds a's een heel
gewoon iets beschouwd. Maar zij had bijvoor
beeld behalve gewone gymnastiekoefeningen ook
zwemmen en schermen geleerd en zou dolgaarne
hebben loeren paardrijden -- maar elat kon ik
niet toeslaan, want ik mocht haar niet e>p die
wijze boven de andere bevoordeeien en voor
alle vier werd het te duur.
Zus", zooals zij altijd genoemd werd het
kleine zus" was minder toepasselijk geworden,
Zus zette zich over soo'üteleurstellir g echter
heel gauw heen. Zij nam dan een omkeer tot
een andere liefhebberij, die geheel in een
tegenovergestelde richting lag. Toen ik gemeend
harl, dat zij lang genoeg met degen en flenret
had gewerkt en de schermzaal wel eens den
iimmiimiiiiimil
rug kon ioekeeren, gehoorzaamde zij dadelijv,
bleef thuis en ontwikkel Ie een enorme'! ij <er in
het vervaardigen vau eigen kleeren.
l/ir.gzamerhand draaide zij weer bij tot ver; rieten,
zwemmen en roeien, maar toen het paardrijden
een niet te vervullen wensch b eek te zij",
zocht, zij haar troost bij een kooi met kanarie
vogels en het zijn twee daarvan elie grootvader
nu gezelschap houden. Zij zijn eb op;olgers
van den bero.-milin kanarie-piet, die even fraaie
trillers kon slaan ais een tenor en elie een tijd
lang een naam droeg, die in mijn huis niet
meer genoemd raa^ worden.
Zus" was opgegroeid tot een ll'nke
achttieijarige, gezond van lichaam en helder van
hootd, maar altijd r.og met een hart elat eens
klaps geheel en »1 in opwinding- kon konun.
Zj. die altijd gejond waa in gezelschap van
haar broers u'.t te gaa-i en veel in de opsn
lucht te lever, miste veel toen de jongens z!ch
riet meer zooveel met haar korden bemoeien.
Hef huwelijk van tjiius hai haar weinig
getn lU'-n Zij verre-bilde te veel met haar zuster
in aanleg om in dezs een vriendin ol een
vertrouwde te verliezen. Zij was neig te vet l
bact.ti-ch oiri iets te begrijpen van de inr.ige
liefde, elie zich in !iuu~, hartja genesteld had.
Jonge mannen korden haar sympaibio winnen
door s-port en kracUf, maar veratr moesten zij
niet te dicht in haar huurt komen en de
saiihankelijkhfid van Guiis aan hnar aa. staanden
man vond zij eflnvoin!i£?bei<p >ttelijkc maliighti !."
Toen onze oueUte z.'ch van de i-portzaken
terugtrok en een vrouw gevonden had. rrof' dit
haar meer. O.ize ou!s'.> was altijd haar voor
name beschermer geweest. In den tijd toen zij
begon haar voorliei.de voor lichaamsoefeningen
te toonen, was hij haar eerste leermeester.
De lessen werden in dien tijd nog bij ons thuis
op zolder gegeven. Later ging Zus naar de
meisjesles om verder g'.-osfji,d te worden. Zij
was ook lid van de dameszwemcluh, maar in
hun jonge jaren vertoonden broer en zuster
elk ar staaltjes van behendigheid e;n te
Muiderberg hielden zij wedstrijden in zee.
Broer's huwelijk bracht Zus eensklaps tot
eenzaamheid terug, want Wim was in Breda
en vertrok spoedig naar Indië.
Het was in dien tijd dat Zus in de muziek
en de verzen haar troost ging zoeken en zich
daarop toelegde om vergoeding te vinden voor
haar sport. Zij deed elit natuurlijk weer met
een onbeschrijflijk enthousiasme. En als zij met
de goedgescboolde zekerheid, haar eigen, haar
muziek voordroeg, soms haar welluidende stem
verhief, was zij als een jeugdige Noorsche muze.
Voor mijn vrouw en my, die nu drie kinderen
het huis ba-den zien verlaten, was zij de zon
van ons leven.
Oi.s geheele zijn concentreerde zich op haar
aanwezigheid in huis. Wij waren hoog inge
nomen met het huwelijk van Guus. Ik maakte
dikwijls een omweg om ons eerste kleinkind te
gevoelen. Want de loop der gebeurtenissen
scheen tot zelfs de besluiteloosheid van keizer
Leopold te achterhalen. De zaken in Spanje
begonnen tot spoed aan te manen. Karel II
zou spoedig sterven. Dan werd Oostenrijk de
machtigste staat der wereld, want 's keizers
zoon zou den Spaanschen troon erven! Doch
ziet, ook Lodewijk XIV, de zoon der oudere
tante en de echtgenoot der oudere zuster van
Karel II, wilde de Spaansche erfenis in bezit
nemen. Het is waar, dat hij, bij zijn huwelijk
met Karei's zuster, van de erfopvolging had
afstand gedaan, maar de zonnekoning dacht er
niet aan zijn woord te houden. Dat er iets
broedde in den politieken dampkring van
Westelijk Europa, vernam men ook te Weenen
wel, maar desondanks was het eene verrassing
voor den keizer om er van op te schrikken
uit zijn langzaam overleg, toen het in de maand
Maart van 1700 uitlekte: er is een
verdeeling»verdrag tusschen Engeland, Holland en Frankrijk
gesloten!" Inderdaad, er w»s eea verdeeling*
verdrag, en met den inhoud er van werd nu
ook het hof te Weenen in kennis gesteld,
terwijl er een ultimatum aan Oostenrijk volgde
om binnen den tijd van drie maanden al of
niet loe te treden tot de opgenoemde
verdeelingsplannen. Het werd den keizer dus heel
duidelijk, dat hij, om niet verongf lijkt te worden,
zich op een oorlog zou moeten voorbereiden.
Natuurlijk ward thans de ejuaestie van een
verbond met Brandenburg een der eerste fac
toren van rader overleg. Maar van harte ging
het zelfs nu nog niet, want het duurde nog
tot 27 Juli 1700, voordat te Weenen de be
slissing omtrent een koningskroon voor Frede
rik IH ten gunste der zaak werd genomen.
Vooral pater Wolft' was in zijn schik met die
beslissing, en reeds den volgenden dag schreef
hij een gloeienden gelukwensch aan Frederik,
beginnende met de woorden: Doorluchtigste
keurvorst, en spoedig, spoedig grootmachtigs'e
koning!'' Ruim eene w. ek later, op den een
Augustus 1700, ve)lgde nu ook een eigenhandige
britf van keizer Leopold, waarin zijne majesteit
aan den keurvorst berichtte: in beginsel toe te
stemmen en goed te keuren, dat deze den titel
van koning wilde aannemen". Over de voor
waarden kon thans onderhandeld worpen...
Er is nog drie maanden onderhandeld, en
Bartholdi heeft nog al zijn staatsmanswijsheid
noolig gehad om te slager. Maar eerst kwam
daar in Oütober 't bericht, dat koning KarelJI
zoo zichtbaar verminderde, en korten tijd daarna
de nog onverhoeds komende mededeelirg, dat
zijne majesteit den Isten November overleden
was. Gelukkig voor Oostenrijk was de zaak met
Braneleuburg toen reeds tot een goed einde
gebracht, want op den Kien November 1700
«verd het kroriingsver.Jrag onderteekenel, en den
181en dier maiml, dus twee dagen later, kwam
de tijiin^ va-i ela'; o-erlijden pas te Weenen aan.
Het is duidelijk, elat het kroning-verdrag
aan Frederik de-n plicht oplegde om den keizer
in den aanstaanelen Biiccessiekrijg bij te staan;
en zoo werd bepaald, dat Brandenburg tegen
eene vergoeding van 100.000 rijksdaalders voor
ieder oorlogsjaar aan den keizer 8000 man
Pruisische hulptroepen zou tcestaai. Andero
punten van overeenkomst liepen o-.'er q'uaestiën
van minder be'ang. Karakteristiek echter is
het nog, dat Krederik volhardde in zijne wei
gering van Lsopold's wensch om te Bs.dijn een
godshuis voor den openbaren eeredienst der
katholieken te bestemmen. Dat was zeker verre
verwijderd van de gedachte, dat keurvorst
Frederik misschien zelf wel Roomtch wilde
worden. Wat den keizer betreft, die beloofde
oogenblikkehj'ke erkenning van het Pruisische
koningschap, indien de. keurvorst, over korter
o! langer tijd, dat is, wanneer het hem zal
behagen, zich. ter zake van zijn hertogdom
Pruisen, a'.s koning \vii laten uitroepen en
kronen.'' Uit deze Jormulo blijkt eins, dat
Frederik zijn koning-wa-den als e> ne daad van
eifjou machtsvoikonienheid \venschte beschouwd
te zien, en waarbij de keizerlijke erkenning
van /.e'if volgen zou! Kn hij het-ft vrrjirogen,
wat Siij wenschte. Van den ela.; zijner kreminb'
af aan zou de keizer hem broeder" noemer;
hij zou met het prapdicaat doorluchtigste" en
grootmachtigste" worden aangeduid. Masr, en
dit is de keerzijde, door het voor Frederik zoo
aangename kroningsverdrag werd Pruisen voor
lang-, n tyd ondergpgchikt gemaakt aan de be
langen van het Habsburgsche huis. Aan Oostenrijk
vast geketend, heeft Pruisen als een hulpelooze
staat het moeten aanzien, dat de gewichtigste
beslissirgen der Europeesche politiek van die
dagen zonder zijre stem genomen werden. De
keurvorst van Brandenburg kon zich nu tot
koring van Pruisen laten kronen, dat is waar;
maar 't nieuwe koninkrijk zou, gedurende de
eerste periode van zijn bestaan, slechts eer.e
schaduw zijn van de macht, die Brandenburg's
naam omstraalde ten dage van den grooten
keurvorst. Freelerik maakte nu anders haast
genoeg met zijne kroning. Men kan zonder
overdrijving zeggen, dat de gansche hofhouding
te Berlijn in feestgewaad As komst zat af te
wachten van den courier uit Weenen, die het
geratificeerde verdrag moest overbrengen. Want
terstond na de aankomst van dezen zette de
kroningsstoet zich nsar Koningsbergen, de
hoofdstad van het hertogdom Pruisen, in be
weging, waar alle maatregelen reeds genomen
waren om de zaak zoo spoedig mogelijk haar
beslag te doen krygen. In 't midden van den
barren wintertijd, den loden December 1700,
verliet de keurvorst met een eindeloos gevolg
d« stad Berlijn en ruim eene maand later, op
den 18den Januari 1701, zag de oude hoofdstad
Koningsbergen aan den Pregel eene plechtigheid,
die alles overtrof, wat daar tot heden ooit aan
pracht en praal wa« aanschouwd. En niet weinig
streelde het de ijdelheid van Freder.k, dat hij
toonen kon, hoe hy alleen aan de volheid zijner
eigene macht en de onderhandelingswysheid
zijner eiger.e inzichten de nieuwe waardigheid
te danken had. Want zelf zette hij zich ele
kroon op 't hoofJ, en na zich zelven gekroond
te hebben, deed hij het zijne echtgenoote. Zoo
was dus voor heel de wereld duidelijk, dat de
Pruisische koningen bestaan door de genade
Gods en door ... de wilskracht van keurvorst
Frederik 111 van Branelenburg, thans koning
Frederik I van Pruisen. Dat was eer.e vreugde
en eene glorie aan het nieuwe koningshof!
Tot in de maand Maart duurden de feesten en
en optochten met het koninklijk paar en van
vele kanten kwamen de gelukwenschen. Waar
keizer Leopold voorging, bleven de andere
vorsten niet achter; en eer een jaar verioopen
was hadden alle staten van Europa den nieuwen
koning van Pruisen als zoodanig erkend. Alleen
te Rome, waar het Pauselijk hof teleurgesteld
was omtrent de verwachte en niet verkregen
bekeering van den Prui-.ischen monarch, bleef
men in terughouding volharden, zoodat de
koning van Pruisen tot aan 't jaar 1787 toe
in den Pauselijken staatsalmanak met den titel
Markies van Brandenburg" stond aangeduid.
* *
*
Twee eeuwen zijn voorbijgegaan seelert koning
Frederik I in eindelooze feesten de glorie van
zijn nieuwen titel wereldkundig maakte. Nog
twaalf jaren, tot 171.'i n.l., heelt hij genot
gehad van elen hermelijnen konicgsmantel,
waarin hij zich zoo gaarne aan zijne bewonde
raars vertoonde. Do macht van het nieuwe
koninkrijk heeft hij echter riet verhoogd. Zijne
ijdelheid was vermeerderd en zijne verkwist.ng
nog verergerd, zoodat de schatkist uitgeput
raakte, en zijne ondankbaarheid ten opzichte
van zijn ouden leermeester en weldoener
Danckelmann b -gon op misdaad te gelykan,
nu eb ongelukkige ex-minister in elen kerker
zuchten blief', ofschoon de rechters geen icbuld
iu hem von ;en. Maar hij heeft her \oet.-tuk
gerilaa-st, waarop de latere koningen en prinsen
eie hoogc beldii.'en vsn het huis Huhcnzoilern
en IK t i ruisi^c'.U', vu k wat heter korden ovf
r,'chouwer. Hij lux'ft liet voets'nk ;.;< piaa'st,
waas'up 11; zijner tijd Frederik de Groote staan
kon, toen hij Oostenrijk terug wees; vaarop
'\Yilhehu I stond, toe'ii iiij <1o Duitsche keizers
kroon aanvaardde! Misschien is iJir, naast zijn
steunen v c, i we.tensch.vo en kans , verdienste
genoeg voor Frederik I om in de galer\j der
Pruisische vorsten mede te tellen !
A. W. S.
l zien, het tehuis van onzen oudsten jongen wen!
meermalen door mijn vrouw eu mij liozeichr,
maar Z'is'-' was nog zoo geheel van ons. Ais
wij elea elag bu::oniie:i genoten wij reeds van
haar verkwikkelijke tegej-.wejoreii^heiil : ;i!s wij
bijeen zater;, mouJer en ik, (i^rte(.!e zij om
ons he,:ii; a:s wij 's avoiols i aar onze kani ;r
gingen, ontvingen wij een IK fivodng tot groet
en wij slifpen in ni"t de beeie', dat zij nog
larg ei,is oud tehuis mocht opvroolijken. Zij en
haar kanarievogels zongen zooiira eie zonne
stralen door ele vensters liet huis binneneirongen
ere in menig lang aangehouJ.cn tooi legele. zij
al haar levenslust, krachten en gezondheid.
Wij gingen vee! naar opera's en concerten,
maar elan namen valer en moe,Ier Zus aitijel
tusschen zich in. Zij hae!d<'n geen haast de
jongste het huis te ziere verlaten.
En wij gaven haar anders heei wat tos. Nu
dweepte z;j niiit een b.-j'tankn componist, eiie
gehuldigd werd om zijn !>oog^ j treii ; zij maakte
deel uit van liet ilamoskoor elat h, w op ;-.iju
feest ela,; toezong.
i l'iin weer leerde ;:ij aile bravour aria's v«n
j een eovilaüico, di-s eie ou:;'e AmsteStJid bezocht.
fla>tr j ii.gMe aeïura'iu gold een violist var. hooge
bekAatmlK'id, ei.e wo-eieren lic-wd e;p zijn in
strument en ychevi ^.-'".vuiile -ml. n e'cv.êriseerdo.
Zoodra hij zijn i'.rrmorer togen el n ha's zette
kon rniji; iu e:e z.ï'ii ele ai'mhalin;; e!er
mer:sedieu hooren en dan gi: g lue h.ig-;i!s een veere je
de strijkstok in een liefkozing over de snaren.
Du kunstenaar hief onze zielen op ; het was
alsof hij ze vrijmaakte van het s'orïblijk om
hulsel en ze ais in een gebed omhoog voerde.
Maar elan kwamen lutrtst, cht en gewild in de
sproke, welke ela vioal ons voorzong. sneller en
driftiger werd ele strijkstok gevoerd, korte
kreten werelen aan viool ontlokt. Er woedde
een strijd van klanken. De beweging van den
arm van den musicus was niet meer te volgen.
De strijkstok had eie snelheid van e n bliksem
schicht. Het was alsof een mensch in de hoogste
vertwijfeling zijn leeei uitgilde .i eindkrett
en het was weer stil.
De kunstenaar had zijn sproke uit, zijn
armen vielen slap iangs zijn lichaam ; vermoeit,
ele zweetdruppels op het \oorhoofd, ging hij
langzaam achteruit en eerst ah hij eie
orkestdeur bereikt had. kwam hot pjhliek lot zichzelf
om hem toe te juichen, l'ie m*n was weidra
de afgod in onze siael f niereen kwam, ook
mijn vrouw en ik waren onder elen indruk van
zijn machtig talent. Zus had zijn por.ret op
haar schrijftafeltje staan en haar rcooiste zang
vogel kreeg kind als zij nog was zijn naam.
Menigeen sprak van hem als van een gezant
Gods, tot ons gekomen om ons te loeren wat
muziek was. Zijn sympathiek gelaat, de niet te
lange donkere, doch reeels grijzende haren, zijn
slanke, ranke gestalte maakten zijn uiterlijk
hoogst aantrekkelijk. En het grootste kwaad
elat men van hem vertelde, was dat hij een
groot minnaar van champagne was.
j De yeestelrifügo adoratie, die Zus voor den
i man gevoelde, werd door ons niet met
bezorg'i1 hp.id tegongogaai). Wij kenden den rn-i-icus niet
j elan uit de concerczaai. fj'ij sfonel. bei.ten z|jn
j kunst, verre van ons. En toen Zus zelfs et!ns
i hoogjt opgewonden tehuis kwam, omdat zij
hem in «it rij>chool van het Veloelióme, waar
van zij lid wa", ontmoet had, liet ik het bij
een glimlach en een hchertsenel woord over
haar vereering.
Langzamerhand werd de man ook in het
gewone leven meer bekend. Als ik met mijn
vrouw ging wandelen, zagen wij hem meermalen
ti :t,se,'i of paardrijden en altijef hael hij in zijn
bowling iets als verliet het goddelijke van zijn
talent hem ook in ele meest gewone handeling
riet. Hij was gekieeel als ieder ander ; bijdroeg
haar en knevel t ij n R militair correct, masr
oi.eier duizenden zou men hem aa; gewezen
he-bbtm a's een man vaa excellente gaven. En
ik kon er toe komou hem te benijde/i ai:;
ik, mijzelf i'i (iein spiógel zienele als een rijp
iiii van onze ki^svoreenijjng, bedacht, elat ik
nog geen tien jaren ouïer was dan hij.
H:j v as in den zoi/ior tol ons gekomen en Lij
bleet el.n winter o\e;r. Hy was voor ee-n rci-Ls
conc'-rtcn gtë!>;;agee'rd. Zyii portretten hingen
in H\\Übo--k- er. mnzickwinK< Is. Zijn naam was
op al er lippen. Dat ons j"ügste kind in de
algem. ene c.pge>won<leiihcid eli-e.de was riet te
verR'orkierei:. l.i eik jongemeisjesge,vj>rek werd
ziTi naam genoemel. Ma ir ook oudere elanies
wijdden elikwijls een woord van hulde aan zijn
goddelijk talent. Zelfs begonnen er verhalen (la
ronde te doen, dat de vereeiing niet al'ijel bij
een bloemenhulde bieef. In heerei gezeischappe-n
werd bewetrel, dat ele kunstenaar ruim begüvigd
werel niet riamcshanelwcrken, elat de verzoeken
om zijn portret met zijne handteekenïng te
mogen ontvangen overtalrijk warer, dat ele
galante a.onturdi hem als 't ware voor de
voeten Vi'erden geworpen en dat hij overwin
ningen maakte tot iu onze meest patricitche
famiiiöii. Daar werd ronduit veiteld dat een
buitenlandeche reis van een jonge vrouw van
naam met een kennismaking niet den kunste
naar in verband stond. Er zijn menschen, die
met genoegen zulke verhalen met een zeker
gewicht en een beteekejiisvolle geheiinzini igheiel
kunnen overbrengen. Zij zijn als vliegen op een
mesthoop. Ik heb nooit van dergelijke verhalen
gehouden. Ik luisterde er liever niet raar en
werden zij in mijn togenwoord'gheiel opgedischt.
ik wierp ze gaarne zoo ver mogelijk van mij,
De fiere reinheid mijner vrouw had mij ontoe
gankelijk gemaakt voor de grootestadsmodder,
waarin sommige menschen zoo gaarne roeren.
En toen in de sociëteit, waarvan ik lid was,
aau het tafeltje waaraan ik nu en dan zitting
nam, voortdurend verhalen werden gedaan van
40 cents per regel.
imiiiiiinimiMiiiiiiiiiiimiiiiiiiititiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiMli
il S.4O
en hooger 14 Meter l Franco en
vry van Invoerrechten toegezonden !
Stalen ommegaand ; evenzoo van zwarte witte
en gekleurde ,,Henneberg-Zyde" van
45 cent tot (l 11.1O per Meter.
G. Henneberg, Zijde Fabr. (k. & k. Hofl.), Zürich.
K AM ST R A's Matrassen-, Bedden- «n
Slaapkamer-Meubelfabriek, S n eek.
BED DER TOEKOMST met 10 jaar garan
tie. Leverde sedert 1S96 pi. m. 7OOO
stellen. Geïllustreerde Prijscourant gratis.
Honderden bewijzen van tevredenheid.
Specialiteit in ENGELSCHE LEDIKANTEN.
Piano- en Muziekhandel
H. RAHR, te Utrecht
Opgericht 1835.
Tdcphoon No. 443.
Amerikaansclie, Duitsche en
Pransche
PIANINO'S en ORGELS.
Groote keuze in:
H U II EI P I A I¥O ' S.
Oude instrumenten worden ingeruild.
Reparatiën worden in ds Fabriek ten spoedigste
uitgevoerd. Gelegenheid tot stemmen in en
buiten abonnement.
lïoofd-ïepo*
VAN
Dr. 'A^SER'S ORH*.
K. F. DEUSCTILE-BENGEB,
Amsterdam, Kalverstr. 157.
Eenig specialiteit in desie
artikelen 'in geheel Nederl.
GRAND MAKSIËK.
Cordon Juïine & Rouge.
"
Asents-Generaux8.A.RIPPING&Co,,Amsterd.
pinrn O ToL p- *%'7:''V'-..iTif!ol
f kiL.!r,!. ^ui Lu :.aiij. i :^;iuJ
Arnhem, Koning a plein.
VLECGELrf en 1'IANïNO'b ui Koop en in Hun».
Reparcereu Stenimen Ruilen.
wat men het sticce's van den musicus bij de
dames geliefde te noernei, liep ik nog vaker
voorbij en liever een ehuije om, door het
Vondelpaik, dankbaar dat in mijn leven en in
elat mijner kinderen, voor zoover zij getrouwd
waren, alleen ele g;'0ote zuivere lie.iUc en niet
ele hartstocht haar intrede had gedaan.
Meermalen zf>.g ik elan eien kunstenaar naar
huis li-ïtsen en ik kou mij niet begrijpen dut
| die slanke krachtige man met zijn voornaam
ernstig uiterlijk ele eene vrouw na de andere
zou behandelen als el.-, bloem in zijn knoopsgat,
elie bij zou wegwerpen als hij haar geur geno
ten hael.
En (oen zag ik bem op een middag weer
in het achtergeeleelte van ons park en een
jonge vrouw ging met veerkrachti^en tred aan
zijn zijde. Zij keek met vereering raar hem
op au hij streek in eea liefkozing met zijn
hanel langs hear wan;. Zij namen afscheid en
l'.ij t'i''g heen na hau' vluciitig ge-kust te tobben.
Toen keerde ele jonge vrouw zich o ai en o !
w. eedïieiel el, s levo.'is, ik za^ mijn j.irgste kind.
Ik kan niet weeVge.en. v/at ik gevoelde. Ik
hield het hootd gebogen als huil ik ren z-.varen
slag g(:k:-egcn e:i ik kou niet verder gaa?.
Mijn eerste beweging was om rond te t-pieden
of nog een ander hot paar te zamen hai gezien.
Toen ging ik op pen bank zitten. Ik kon niet
denken. Ik was zoo geschrikt, dat ik iiiet eens
mijn dochter kon na'.oopon om -haar over baar
gjelrag san (e spreken. Mijn handen hoefden
en mijn hart bonsde.'; een kreunende zucht
kwam uit n.ijn borst op. Ik boorde met mijn
wandelstok een gat in het zand en sufte voor
mij heen. Toen keek ik op als iemand, elie
verdwaald was. Eerst keek ik links en toen
rechts, alsof ik verwachtte den kunstenaar nog
met mijn kind te zullen zier, maar de laan
was verlaten. Het kwam my voor, dat sinds ik
op de bank was gaan zitten geruime tijd
verloeipen was: dat de zon snel was gedaald en
een koude wind in het paik was komen opzet
ten. Ik stond op. Er kwamen menschen aan.
Er konden bekenden bij zijn, die mij zouden
willen ondervragen, wat mij oveikom?n was.
Ik vluchtte. EO waardeen zou ik inij anders
spoeden elan naar mijn eigen huis, naar mijn
eigen vrouw!" Een oogenblik bleef ik nog staan
in ele overweging of het niet beter zou zijn
als ik alleen elen last van de ontdekking droog
en tegen den l unstenaar optrad als man tegen
over man: maar ik gevoelde dat het niet eer'ijk
zou zijn tegenover mijn levenskameraad als ik
haar onkundig liet van het gevaar, waarin ons
jongste kind verkeerde. En, daarbij, het was
zoo bitter om het te moeten erkennen, maar
daar was eïn vraaag bij mij opgekomen en die
vraag kon alleen door de moeder aan de dochter
worden gesteld.
(Wordt vervolgd).