Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1262
mige onzer ^betrekkingen", gelijk een blinde
over de kleuren. Wij lezen: »De duitsche
^idealistische philosophie, van Kant tot Schel
ling, is door baren engen samenhang met de
^literatuur der tijdgenooten in Duitscbland in
«kringen gedrongen, waarin schoolphilosopbie
^anders niet dringt, en naardien Holland juist
verwijderd bleef van deze geestesstrooming,
,bleef het ook verwijderd van deze philosophie"
(blz. 17).
Inderdaad? Hoe wonderwel de schrijver
is ingelicht! Hem bleef verborgen dat, ten
onzent, schier onmiddellijk, over de critische
wijsbegeerte eene levendige controverse ont
brandde, waarvan Wyltenbach daar, van Hemert
en Kinker hier, de banierdragers waren. Hem
bleven de wijsgeerige werken van Hemsterhuis
gesloten boeken. Hem bleven de «-lessen" van
Hennert onbekend. Van Heusde noch
Nieuwenhuis richtten het woord tot hem. Met dezelfde
diepzinnige onbevangenheid ignoreert hij
Kinker's : »Kant", en diens Dualisme de la raison
humaine". Ja zelfs is, onpartijdig als steeds,
tot hem, van Hali's Kinker" evenmin door
gedrongen, als van der Wijck's gelijknamige
meesterlijke schets. Ook aan Groneman's :
Hensterhuis is bij onschuldig, als een zuigeling.
Dit alles is uu niet een doodzonde. Edoch,
was het niet een geestig kamerlid, Klaas de
Jong, die aan jeugdige collega's placht te zeg
gen : In het boek der Macchabeeën staat ge
schreven: spreek nooit over dingen, waar gij
niets van afweet, gij mocht u eens verpraten?
Amsterdam, Aug. 1901. J. A. LEVTT.
BOEKAANKONDIGING
Gösta Berling. Naar het Zweedsch, van
SELMA LAGEHLÖF, door MARGARETHA
MEYBOOM. Derde druk. Amsterdam,
H. J. W. Becht. 1901.
Moet >Gösta Berling", nadat de derde druk
van de zeer verdienstelijke vertaling verschenen
is, nog eens worden aangekondigd en beoordeeld?
Voorin zijn afgedrukt een zestal recensies:
van 't Handelsblad, Het Vaderland, de Rerk.
Courant, de Arnh. Courant, de Tijdspiegel en
iïed. Spectator. De een heeft al meer lof dan
de ander, en geen weet eigenlyk te zeggen wat
de schrijfster eigenlyk wil.
Inderdaad het is of ze een loopje neemt
met den lezer en hem nu dit dan dat laat
kjjken zonder te zeggen, waar zij hem brengen
zal. Wy willen door haar wel meegenomen
worden, want wüvoelen al gauw, dat w\j in
goed gezelschap zyn, en het hindert ons niet,
dat z\j ons, aan het eind van den tocht of van
het boek gekomen, nog eens in 't zonnetje zet,
want zij doet het op de geestigste manier.
»De kleine Rnster, zegt ze, die als
trommelslager voor 't Zweedsche leger uitging, toen
het in 1813 Duitschland introk, werd later
het vertellen van dat wonderbare land in het
Zuiden nooit moe. De mensehen waren zoo
groot als kerktorens, de zwaluwen als arenden
en de bijen als ganzen.
«Maar de bijenkorven dan ?
>0 die waren als gewone bijenkorven.
>En hoe kwamen de bijen er dan in?
»Ja dat moeten zij weten," antwoordde de
kleine Ruster.
Lieve lezers moet ik niet 't zelfde zeggen ?
Hier hebben de reuzenb\jen der fantaisie om
ons heengegonsd, dag en nacht. Maar hoe zy
in de bijenkorf van de werkelijkheid zullen
komen. Ja dat moeten zq wezenlek zelf weten!
En toch dit boek beeldt ons af de
werkelykheid en niets dan de werkelijkheid, maar
gezien met het oog van een dichteres, de
schoone werkelijkheid, bewonderd door een
edele ziel, de droeve ook, betreurd door een
meedoogend hart, onrecht, zonde, berouw, angst,
wanhoop, allemaal werkelijkheden. Zij ziet hek
sen, duivels, spoken, goede geesten en engelen;
maar er zijn heksen, duivels, spoken, engelen
en goede geesten in Zweden als overal. Ook
is het volkomen natuurgetrouw, wat zy vertelt
van een schalksche zonnestraal en van de
wilde jacht der wolken.
»Aan het dak hing een lange jjspegel, waar
de zon een gruwelijke last mee had. Zij begon
van boven af, smolt een droppel los en wilde
die er langs naar beneden laten loopen. Maar
als de droppel half weg was, was zij weer
versty'fd. Aanhoudend deed de zon op nieuw
moeite maar zonder resultaat.
Eindelijk was er een kleine zonnestraal, een
vrijbuiter, die zich vasthechtte aan de punt
van den \jspegel; een kleintje, dat glinsterde
van opgewondenheid, en in een oogenblik had
hy z\jn doel bereikt: een droppel plaste op
den grond. De landheer zag lachend naar
hem. »Je bent nog zoo dom niet," zei hy tegen
den zonnestraal."
Ziet dat is toch waar gebeurd, zoowel als
dat andere van de wolken: »0p een dag in
den zomer stond een kunstenaar te kijken
naar de wolken, die zich opstapelden om naar
boven te stormen. Zij trokken uit om den
hemel te veroveren. Tegenover de zon, den
beheerscher van het wereldruim huichelden
zij en namen ze een onschuldige gedaante aan.
Hier was een leeuw die zich in een gepoe
derde dame veranderde, daar een reus met
armen, die koorden verbrijzelde; hy legde
zich neer als een droomende Sphinx; eenigen
bedekten hun naaktheid door mantels met
gouden randen om te slaan, anderen legden
rood op hun sneeuwwitte wangen. Hier waren
vlakten,daar wouden, ginds gemetselde burchten
met hooge torens. De witte wolken veroverden
den zomerhemel. Zy bereikten de zon en
verborgen haar."
O hoe schoon zou het zijn dacht de vrome
kunstenaar, als de zielen vol verlangen op deze
torenhooge bergen konden klimmen en door
hen als door een wiegend vaartuig al hooger
en hooger konden worden gebracht.
Zoo laat Selma Lagerlüf haar lezers de
werkelijkheid zien. Ook in het romantische
deel van haar boek?
Het verplaatst ons in een omgeving, die ons
Hollanders volkomen vreemd is, een heeren
hofstede met een afzonderlijken vleugel, waarin
de kaveliers wonen, dat zijn de min of meer
aanzienlijke parasiten, die leven ten koste van
de eigenares.
Tot hen behoort de man, die de titelrol
vervult, Güsta Berling een afgezette domme,
een woesteling onder de woestelingen maar
met een genialen aanleg en hooge aspiraties
die hy nooit verloochenen kan.
De schrijfster weet, dat een menschenziel
door de zonde verloren kan gaan en zeker
verloren gaat »als zy geen voedsel kry'gt."
Hoe zal Gösta Berling, die zich voor verloren
houdt, de verworpeling, een man worden en
de achting voor zich zelven herwinnen. Hij
houdt 't eerst voor onmogelijk. Hy kan niet
goedmaken, wat hy heeft bedorven, niet het
geluk aanvaarden, dat hem nog wordt geboden
en nog veel minder vrede hebben met zich
zelven, als hy weet, dat anderen door zyn
schuld ongelukkig zyn. Hem wordt beduid
door de omstandigheden en de goede geesten,
die hy ontmoet, dat hy moet leven en werken
en boete doen. Zyn boete is het aanvaarden
van de smart, die hy zelf over zich heeft
gebracht, en als hy niet meer het geluk zoekt
voor zich zelven, maar zich wijdt aan den
arbeid zonder te willen schitteren, dan wordt
voor hem het raadsel opgelost »hoe een mensch
tegelyk verheugd en goed kan zijn."
Dit raadsel wordt door de schrijfster
eenigszins vreemd geformuleerd. Kwesties formuleeren
is trouwens haar werk niet, maar de auteur
die de worsteling van een mensch met zich
zelven en wat hem daarbij door de ziel gaat,
in beeld brengt, zooals zij het deed, zal altoos
zijn lezers verschaffen een hoog kunstgenot
en meer nog.
v. H.
In het Vondelpark, door E. HEYMANS en
JAC. P. THIJSSE. Amsterdam, W. Versluys.
Een nieuw boekje van de bovengenoemde
schrijvers is telkens een bijzonder aangename
verrassing. Dubbel welkom is ons Amsterdam
mers het werkje, dat zy' aan ons heerlijk
Trademaxk
THEE - E. BRANDSMA.
Trademark
KOLMEIJ & COttRE,
f» n L K I D 8 C H K S T K. «
**»
Groot Beddenmagazijn.
Telephoon No. 1752.
Groote collectie Wiegen,
Kinderledekanten, Luiermanden,
Babytafeltjes, Babybascules, etc.
etc. Vraagt geïllustreerde catalogus,
KLIMAAT-KUUROORD
in Zuid-Duitsch Tirol.
Seizoen:
September- Juni.
Doorgaande(Slaap-)
wagens van
Weenen, München,
Leipzig,
Berlijn en
Budapest.
Uitstekende Herfst-,
Winter- en Voorjaars
verblijfplaats.
Heerlyk gelegen. Vooral voor ziek
ten van de ademhalingswerktuigen,
der zenuwen- en huidziekten.
OEKTL'sche Terrainouren. Pneumatische
kamer. Inhaleeringen van geperkte lucht |
naar MATHIEÜ. Soolenzerstaubungen, Mine
raalwater en Medicamenten-inhalatie.
Ozonen Lignosulfit inhalatien. Compl.
badinrichting. Koolzure baden, Traubenour, Molken- en
Mineraalwaterkuren. Strenge handhaving van alle
bevolen hygiënische en prophylaktische maatregelen.
Goede scholen. Godsdienst: katholiek, lutherach, ]
russisch, engelsch en Israëlitisch. Theater, concerten,
sportvelden, ryclub, heerenclub, wandelwegen. Bezocht |
door: 13.000 kurgasten, 10.000 touristen.
Prospectus gratis.
HET BESTUUR VAN HET KUUROORD.
Ceutrale Hypotheekbank
Kantoor: Witte Huis.
De Bank sluit op billijke voorwaarden geldleeiilngen
onder eerste hypothecair verband. Nadere Inlichtingen
te bekomen ten kantore der Bank.
De Directie,
B. S. EDERSHEIM.
M. G. F. LANGLOIS VAN DEN BERGIÏ.
Naar het Eiland
MARKEN!
Vertrekt dagelijks
van de De Ruyterkade naast de Kettingboot,
's morgens 10.15 (niet 10 uur) een Stoomjacht
naar MARKEN via BROEK IN WATERLAND
en MONNIKENDAM; de terugreis over dq
Zuiderzee.
Aankomst te Amsterdam circa 4.30 n.m.
DE HAVENSTOOMBOOTD1ENST.
PENS1OX
Weteringschans 2oc, Amsterdam.
Familiepension Ie rang-.
Fraaiste gedeelte der stad. Onmiddelyk bvj R\jks-Museum, Opera en Vondelpark.
Pension p. dag, p. week of p. maand. Desverkiezende Bediening in eigen salons
HENRY J. BRUCE.
J. F. ClYPERS,
Westeinde 37,
»?DEN
HAAG.Piano's, A nier ik.
Harmoniums.
Franco levering. Telephoon 571.
Voor ENGROS en EXPORT
bij PAUL HORN Amsterdam
CATZ
SUPRA
FIJMfi
IJ en n ii -Olie,
de FIJNSTE
Alom voorhanden:
A A L T J E.
Nieuw Nederlandsen Kookboek.
Achttiende, geheel opnieuw bewerkte druk,
MeJ. O. A.. OORVER.
Prijs f 1.25, gebonden f 1.65.
lERCURIU^
iBRAND-ENj
INBRAAK
VERZEKERING
PHILÏPPONA KETELAAR,
fournisseur de la Cour.
MAI, VERNTKAAT 166, AMSTERDAM.
GRANDE SPECIALITE POÜR
Tronsseanx & Layettes,
Sur demande envoi franco de Devis et de modèles.
.E.
TANDARTS.
Plantage Middenlaan 86.
Verzekering-Maatschappij HOLDA".
Amsterdam, Damrak 74.
Goedgekeurd bij Kon. Sesluit van 3 December 1895, No. 38.
Sluit alle soorten Verzekeringen op liet Leven en
van Lijfrenten, met of zonder opbonden van premie»
betaling ingeval van Invaliditeit.
Werkkracht-Verzekering, al of niet in verband met
Levensverzekeringen of lijfrenten.
Vraagt de nieuwe Prospectussen.
Delicieuse
Muisjes Rookvleesch.
et HOU E *t C0., Amsterdam.
Simligh
In de verschenen afleveringen van den Sisten Jaargang (1901) van het
Populair Geïllustreerd Maandschrift
DE NATUUR,
komen o. a. de volgende opstellen voor:
Panorama-fotografie, door Dr. J. E. ROMBOUTS. I>e
TransSilierische spoorweg, door H. V. Het omgekeerd sprekende
hoofd. Hagelvorming en hagel schieten, door Dr. A. J. C.
SNiJDERS. Het jongste bestuurbare luchtschip, door H.
VREEDENBURG. ITIagnesiumlicht op het fotografisch atelier,
door Dr. J. E. ROMBOUTS. Alpenbloemen op graniet- en
kalkgrondeii, door Dr. H. J. CALKOKN. Iets over firmament-foto
grafie, door R. D. NAUTA. Ken reusachtige Gorilla, door Dr. J. E.
KOMBOUTS. Iets over torpedo's. De \Vithead-torpedo, door
H. VREEDENBÜRG. Metselaars, mijnwerkers en andere am
bachtslieden onder de insecten, door Dr. A. J. C. SNIJDERS.
Vervalsching van edelgesteenten, door A. P, H. TRIVELLI enz.
De prijs van»De Natuur" is per jaargang ? 5.20
Uitgaaf van .T. G. BROJESJËte Utrecht.
Handels- en
Fabrieksmerken.
Alle formaliteiten gevorderd bjj het
deponeeren van Handels- en Fabrieks
merken worden kosteloos door ons ver
richt, wanneer wy met de drukwerken
der verpakkingen en Etiquetten mede
worden belast.
JOS. V AS DIAS & Go.
Lithographen,
AMSTERDAM.
Ons wordt geleerd, dat zelfs een »haar"
schaduw afwerpt. En dit is waar ook.
Of werpt het soms geen schaduw op uw
eetlust, als ge een lange, dunne haar in
uw eten vindt ?
CACAO
is PRIMA Amsterdam.
de Cologne
Haar water s
Parfumerieën
^0V mmr j| M-V n i
Arnhem.
Wed. F. IKVTGERS,
firma T. d. BERGE & Cie.
VITOS is een smakelijk ontbijt en staat evenmin als brood tegen
per pak van O eng. ponden a /' 0.45
IALLÉN DOELMATIGE VOEDING MAAKT KRACHTIG EN GEZOND
J o u e s: Kerel, wat ben jy toch gelukkig, jjj bent nou altijd op je
tyd aan den trein en hoeft nooit je te haasten zooals het de meeste lui
in ons vak gaat. Eeuwig reppen, om nog op't nippertje den trein te halen.
Collega. Nu vergis je je toch leelyk, man; ik ben integendeel een
echt ongelukskind. Ik ben nog nooit op m'n t\jd geweest; als je me zoo kalm
op en neer ziet wandelen ben ik altyd wachtende op een volgenden trein.
omdat ik steeds te laat ben voor mijn eigenleken trein.